Rehabilitacja w urazach rdzenia kręgowego:

Urazy rdzenia kręgowego towarzysza zwykle uszkodzeniu kręgosłupa. W zależności od lokalizacji i stopnia uszkodzenia różny jest obraz kliniczny, rozległość i głębokość zaburzeń neurologicznych.

FAR - fundacja aktywnej rehabilitacji (pomoc psychologiczna i społeczna

Plegia - nie ma żadnej zachowanej funkcji; niedowład - np. nie ma ruchu jest czucie, albo i ruch i czucie ale słabiej odczuwalne (jak chociaż trochę zachowane czucie głębokie to-> niedowład),

Epidemiologia: 25-35/1mln, 1/2 to urazy kręgosłupa szyjnego, 5-6 krotnie częściej u mężczyzn, w Polsce 600-800 rocznie. Najczęściej wypadki drogowe (33-75%), potem upadki z wysokości (12-44%), potem urazy sportowe (3.5-18%).

Postępowanie przy podejrzeniu urazu kręgosłupa:

> wyjaśnienie mechanizmu uszkodzenia

> przygotowanie chorych do transportu (unieruchomienie) zapewnienie prawidłowego ułożenia krzywizn kręgosłupa

> nie wolno transportować pacjenta z podejrzeniem urazu kręgosłupa w pozycji na bok

> chory ułożony w pozycji pośredniej na noszach powinien w niej pozostać do chwili diagnostyki radiologicznej.

Urazy rdzenia:

> urazy

> nieurazowe uszkodzenia: zapalenie rdzenia, guzy wewnątrzkanałowe, ostre zapalenie rogów przednich rdzenia, choroby demielinizacyjne

Podział urazów kręgosłupa:

> Stabilne złamania- nie ma deficytów neurologicznych np. złamania kompresyjne u pacjentów z osteoporozą, nie może być rozerwana kolumna tylna. RESZTA W PREZENTACJI

> Niestabilne- rozerwana kolumna tylna czyli elementów stabilizujących kręgosłup: więzadło karkowe, więzadła nadkolcowe, więzadła międzykolcowe, torebki stawowe międzykręgowe (może być na zal)

Podział uszkodzeń kręgosłupa ze względu na mechanizm urazów: fleksyjny, estensyjny, rotacyjny, kompresyjny, mieszany

Podział ze względu na obraz kliniczny: niepowikłane, powikłane - uszkodzenie rdzenia i korzeni: skręcenia, stłuczenia, załamania, zwichnięcia kręgów, złamania kompresyjne trzonów Th12-L1 załamanie łuków i wyrostków

Podział ze względu na obraz morfologiczny: skręcenia, stłuczenia, złamania, zwichnięcia kręgów, złamania kompresyjne trzonów (najcz. Th12-L1), złamania łuków i wyrostków, zwichnięcia

Podział uszkodzeń kręgosłupa:

Uszkodzenie całkowite - od poziomu uszkodzenia zniesienie wszystkich rodzajów czucia, temp, bólu, dotyku, ułożenia; porażenie wszystkich grup mięśniowych zaopatrywanych z segmentów z miejsca uszkodzenia i poniżej (odruchy bezwarunkowe mogą być zachowane..?) (gr A wg Frankela)

Uszkodzenia częściowe rdzenia - objawy porażenia ruchowego i zniesienie czucia powierzchownego, śladowe zachowanie czucia głębokiego (B), niedowłady znacznego stopnia uniemożliwiające funkcjonowanie (C); niedowłady mniejszego stopnia - utrudniają funkcjonowanie siła niedowładnych zespołów mięśniowych powyżej 3 w skali Lovetta (D)

Podział Frankela:

A - całkowite uszkodzenie rdzenia

BCD - uszkodzenie częściowe,

E - chorzy bez zaburzeń neurologicznych

skala ASIA - do badania stopnia poprawy pacjenta. Jest to skala amerykańskiego towarzystwa urazów kręgosłupa. Ocenia się czucie bólu i dotyku w 28 dermatomach wg skali: 0 - brak czucia, 1 - czucie zaburzone, 2 - czucie prawidłowe. Bada się również 10 par miotomów kończyn dolnych i górnych wg skali Lovetta. Porównanie sumarycznej liczby pkt w badaniu wstępnym oraz przy wypisie ma świadczyć o stopniu uzyskanej poprawy neurologicznej

Zespoły częściowego uszkodzenia rdzenia:Zespół Browna - Sequarda, Zespół centralny, Zespół tętnicy rdzeniowej przedniej, Stłuczenie tylnej części rdzenia, Wstrząśnienie rdzenia

Przebieg :

1. Szok rdzeniowy - 3 tygodnie - pacjent jest wiotki, jeżeli nie włącza się spastyka po pewnym czasie, to źle rokuje! U pacjentów z uszkodzeniem powyżej C3 dochodzi do zaburzeń ze strony przepony, polega na przejściowym wypadnięciu funkcji ośrodków rdzeniowych poniżej ogniska uszkodzenia (zablokowanie łuku odruchowego), wywołane jest prze zablokowanie połączeń z wyższych ośrodków mózgowych przez ognisko uszkodzenia. Objawami uszkodzenia rdzenia mogą być wiotkie porażenie ruchowe, zniesienie wszystkich rodzajów czucia, zahamowanie perystaltyki jelit, zaburzenia czynności zwieraczy, zaburzenia meetaboliczne

2. Stan kompensacyjno-regeneracyjny- 3mc pojawiają się objawy patologiczne: spastycznośc, odruchy patologiczne,postępująca automatyzacja pęcherza się wytwarza np poprzez regularne cewnikowanie, poprawa wydalania kału, ustępują zburzenia troficzne skóry, powrót funkcji ośrodków rdzeniowych poniżej poziomu uszkodzenia, powrót napięcia mięsniowego, powrót funkcji wypieracza pęcherza moczowego, poprawa perystaltyki jelit, poprawa funkcji ruchowych i czuciowych, trwałe porażenie czucia ruchu w przypadku pełnego uszkodzenia rdzenia

3. Stan utrwalających się zaburzeń neurologicznych- 2 do 3 lat od wypadku, okres ostatecznego kształtowania się obrazu chorobowego, doskonalenie funkcji automatycznych pęcherza moczowego i zwieracza odbytu, normalizacja zaburzeń metabolicznych, adaptacja do nowych warunków życia

4. Stan utrwalonych uszkodzeń >2lata

5. Stan „człowieka rdzeniowego”

Następstwa uszkodzenia kregowego: zagrożneie życia, zaburzenia oddechowe, zaburzenia krażeniowe, zaburzenia w obrębie dróg moczowych. infkecja miejscowe i ogólnoustrojowe, uszkodzenia układu kostnego, ograniczenia ruchomości stawów

Zagrożenia w okresie wsstrząsu rdzeniowego w uszkodzeniu powyżej rdzenia szyjnego: zaburzenia oddychania, krazenia, niedrożność poronna przewodu pokarmoego, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i białkowe

Zagrożenia w okresie wsstrząsu rdzeniowego w uszkodzeniu rdzenia poniżej rdzenia szyjnego: zaburzenia zwieraczy (zatrzymanie moczu i stolca), infekcje dróg moczowych, zagrożneie zatorowością, zagrożenie odleżynami

Dysreflekcja autonomiczna - najczęściej pacjenci po urazach kręgosłupa szyjnego, tachykardia, zlewne poty, czerwona skóra, dreszcze, ciśnienie 200/100 - objawy ustępują po opróżnieniu pęcherza moczowego. U pacjentów z uszkodzeniem rdzenia kręgowego mogą nie wystąpić objawy otrzewnowe, nawet badania dodatkowe mogą być prawidłowe. Gdy jest złożony cewnik Foleya nie ma gimnastyki pęcherza moczowego, dlatego ważne jest by usunąć jak najszybciej cewnik i cewnikować pacjenta nawet 7 razy dziennie z przerwą nocną, by wzmożyć gimnastykę pęcherza moczowego

Zatorowość: sprzyja pozycja lezaca, zaburzenie gospodarki wodno-elektorlitowej, zaburzenia krażenia, wtórnie zwiększona krzepliwość krwi.

Zapobieganie zatrowości: kompresjoterapia, masaż pneumatyczny, heparyny, elektrostymulacje

Pęcherz neurogenny:- wstrząs rdzeniowy- zanika czynność wypieracza, skurcz zwieracza zewnętrznego,-> uniemożliwia opróżnianie pęcherza; po okresie szoku rdzeniowego- powraca odruchowa czynność pęcherza moczowego = automatyzm pęcherza; >S2,S3- rozwija się niestabilność m. wypieracza pęcherza (nietrzymanie moczu typu parcia naglącego). Pecherz automatyczny (rdzeniowy odruchowy), ,nadpobudliwość (hiperrefleksja pęcherza), oddawanie moczu jest czeste i niezupełne, równoczesny skurcz zwieraczawewnątrznego stanowi przeszkodę w oddawaniu moczu (dyssenergia wypieraczowo-zwieraczowa) ; <S2,S3- pęcherz autonomiczny -izolowany, porażenie mięśni pęcherza i dna miednicy, duże zaleganie moczu, zaburzone lub zniesione jest czucie wewnątrzpęcherzowe

Zakażenia układu moczowego: usposabiają do nich cewnikowanie, rozciąganie ścian pęcherza, neuropochodne zaburzenia czynności moczowodów i miednicy nerkowej. Powikłania to zapalenie nerek i uogólnionainfekcja, nawroty stanów zapalnych , niewydolność nerek, kamica, refluks pęcherzowo-moczowodowy

Powikłania metaboliczne:

> Faza kataboliczna: ujemny bilans azotowy, spadek albumin, globulin, ucieczka: K, Ca , Cl z moczem, woda w komórkach, odwodnienie organizmu, wzrost spalania tłuszczów->kwasica metaboliczna

> Faza regeneracyjno-kompensacyjna 3tyg-3mc: dodatni bilans azotowy, rekonstrukcja przewodnictwa nerwowego oraz połączeń mózgowych, spastyczność, automatyzm lub autonomizm pęcherza moczowego, poprawa trofiki skóry

Powikłania krążenia: zapalenie żył głębokich kończyn dolnych, zaburzenia wegetatywne >Th6, obrzęki, problemy z pionizacją

Powikłania oddechowe: niewydolność oddechowa, porażenie przepony >C4, zapalenie płuc, zaburzenia wegetatywne >Th6

Dysfunkcje jelitowe -zaburzenia perystaltyki jelit, zaburzenia wyprózniania, wzdęcia, zaparcia

„Ból po urazach kręgosłupa” = u 30-50%, pojawia się kilka dni po urazie, początkowo jest łagodny i może się nasilać. Może mieć postać : wczesny ból pochodzenia kostnego ; wczesny bóle palące u chorych z niecałkowitym uszkodzeniem rdzenia, ustępują spontanicznie w ciągu 5-10 dni ; rozlany ból poniżej poziomu uszkodzenia ; dolegliwości typu korzeniowego ; ból trzewny

Spastyczność:

• podstawowa- ok. 3 tyg;

• reaktywna-uzależniona od nałożonych dodatkowych bodźców możliwych do eliminacji (infekcje, ból), nasilają bądź wymuszają tę spastyczność

Skostnienia pozaszkieletowe - (10-60%) najczęściej u pacjentów spastycznych, dotyczy dużych stawów (biodrowych, miednicy, łokci, barki, ścięgna Achillesa), operować można tylko w 4 fazie (ostatniej), występuje po urazach czaszkowo- mózgowych, urazach rdzenia kręgowego, urazach - stłuczeniach okolicy późniejszych skostnień.

Osteoporoza w URK : U większości pacjentów po URK występuje osteoporoza. Utrzymanie masy kostnej możliwe jest dzięki stałym ćwiczeniom i pionizacji. Kiedy zmniejsza się lub zanika aktywność mięśniowa, a kości kończyn dolnych nie przenoszą obciążenia, kość traci wapń i fosforany, przez co staje się słaba i łamliwa. Potrzeba czasu, żeby osteoporoza ujawniła się - około 2 lata po urazie. W pacjentów, którzy korzystają z pionizatorów, balkoników, łusek do pionizacji, osteoporoza nie występuje. Konieczne jest pionizowanie pacjentów, jak i nauka chodu. Również zastosowanie mają zabiegi fizykalne, takie jak elektrostymulacje mięsni - mogą one zmniejszyć stopień osteoporozy. Niestety nie ma możliwości cofnięcia osteoporozy, jak już się pojawi. Głównym ryzykiem osteoporozy jest złamanie, a złamanie osteoporotyczne zrasta się dużo dłużej.

Usprawnianie w URK

> I okres : Rehabilitacja oddechowa, Prawidłowe ułożenie chorego, Układ moczowy:cewnikowanie, wytwarzanie automatyzmu pęcherza, Kinezyterapia: ćwiczenia bierne, czynne, czynne z oporem, Postępowanie ze spastycznością: prawidłowe ułożenie, niedopuszczanie do infekcji, ćwiczenia bierne, zabiegi cieplne, nacieranie kostkę lodu, leczenie farmakologiczne, operacyjne, Współpraca z psychologiem, Terapia zajęciowa, przyłóżkowa

> II okres : Pionizacja bierna, Siadanie w łóżku, Nauka chodzenia lub przystosowanie do poruszania się na wózku, nauka padania, Zaopatrzenie ortopedyczne, Psycholog, terapia zajęciowa

> III okres : Cały okres po wyjściu ze szpitala, stałe utrzymywanie sprawności fizycznej, zapobieganie powikłaniom

Metody terapii wykorzystywane w kinezyterapii: PNF schorzenia neurologiczne, Mc Kenzie - kręgosłup i jego bóle, NDT Bobath- schorzenia neurologiczne , Vojty - niemowlaki metoda diagnostyczno - terapeutyczna

UDAR MÓZGU. LECZENIE USPRAWNIAJACE

Udar mózgu - szybko narastające ogniskowe lub uogólnione zaburzenie funkcji mózgu o etiologii naczyniowej występujące nagle
i utrzymujące się dłużej niż 24 godz /wg WHO/

Czynniki ryzyka:
- wzrost z wiekiem,
- przebyte udary lub skurcz naczyń,
- niedrożne tętnice szyjne,
- nadciśnienie tętnicze,
- niedociśnienie tętnicze,
- miażdżyca, chromanie przestankowe
- cukrzyca,
- żywienie-sól, mięso,
- choroby serca, naczyń, zabiegi oper.
- hiperlipidemia-wsk. LDL/HDL, TGD.
- palenie papierosów, alkohol etylowy,
egzogenne estrogeny,
- czynniki genetyczne,
- środowisko miejskie.

Klasyfikacja udarów:
-udar krwotoczny (ok 20%) - krwotoki śródmózgowe (ok 15%), krwotowki podpajęczynówkowe (ok 5%) np poprzez tętniaki, naczyniaki, wysokie ciśnienie, anomalie naczyniowe, , nagły spadek ciśnienia tetniczego u osób starszych
-udar niedokrwienny (80%) - spowodowany zmianami zakrzepowymi w dużych naczyniach szyjnych i mózgowych (30%), zmianami w małych tętnicach mózgowych (20%), spowodowane zatorem najczesciej skrzep z lewego przedsionka przez migotanie przedsionków najczęściej (30%)

Podział udarów:
- TIA - przemijające niedokrwienie mózgu- do 24 godzin
- RIND - odwracalne niedokrwienie mózgu-ustępuje do 3 tygodni
- zawał mózgu (udar mózgowy dokonany) objawy trwałego zaburzenia funkcji mózgu
- postępujący udar niedokrwienny - narastające objawy spowodowane przyczynami naczyniowymi

Śmiertelność:
- 15-20% udarów niedokrwiennych (jest ich 90%)
- 30-50% udarów krwotocznych
- wzmożone ciśnienie śródczaszkowe, zawał serca, zaburzenia rytmu, niewydolność krążenia, zapalenie płuc, zatorowość płuc, niewydolność oddechowa, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia wodno-elektrolitowe

Objawy udaru mózgu: zaburzenia przytomności od senności do głębokiej śpiączki, niedowład bądź paraliż połowy ciała, osłabienie lub zniesienie czucia po jednej stronie ciała, zaburzenia w zdolności wykoywania precyzyjnych ruchów nie wynikające z niedowładu (APRAKSJA), zaburzenia w zakresie zdolności mówienia lub rozumienia mowy (AFAZJA, DYZARTRIA), zaburzenia w zakresie zdolności pisania i czytania (AGRAFIA, ALEKSJA), amnezja, zaburzenia rozpoznawania i identyfikacja obiektów (AGNOZJA), zaburzenia w zdolności liczenia (AKALKULIA), zaburzenia w zdolności przełykania, upośledzenie widzenia, zaburzenia zwieraczy, zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej, silne bóle głowy, nudności, wymioty, mogą wystąpić napady padaczkowe, majaczenia, urojenia, zaburzenia świaodmości

Postępowanie w ostrym okresie niedokrwiennym udarze mózgu: monitorowanie stanu świadomości, badanie KT, MRI głowy, pomiary RR i EKG, kontrola diurezy, uzupełnienie elektrolitów, temperatury ciała. gorączki, kontrola glikemi, profilaktyka przeciwzakrzepowa, leczenie przeciwdrgawkowe, leczenie przeciwobrzękowe

Leczenie farmakologiczne w udarze niedokrwiennym:

- antyagregacyjne - w 48h podaje się ASA (150mg) znamienny wpływ na przebieg udaru

- trombolityczne - rekanalizacja zamkniętego lub znacznie zwężnonego naczynia (do 3 h od udaru sa dobre rezultaty)

- przeciwzakrzepowe - heparyny drobnocząsteczkowe u chorych z zatorowością sercowopochodną u wszystkich się to stosuje jako profilaktyka

Leczenie w udarze krwotocznym:

- obniżanie ciśnienia śródkczaszkowego

- obniżanie ciśnienia tętniczego

- neurochirurgiczne usunięcie krwiaka w zależności od stanu i miejsca występowania samego krwiaka

Okresy rehabilitacji w udarze:

1. Okres wczesnej rehabilitacji szpitalnej 1-14 dni,

2. Okres rehabilitacji funkcjonalnej od 2 tyg do 12 mies,

3. Okres adaptacji funkcjonalnej -rehabilitacji środowiskowej do 3 lat

■ Program rehabilitacji

Zasadnicze składowe programu kompleksowej rehabilitacji pacjentów po udarze mózgu to: opieka medyczna

badanie chorego, z użyciem standaryzowanych metod oceny - skierowanie do rehabilitacji, zgodnie z potrzebami pacjenta i możliwościami programu

zapewnienie rehabilitacji zgodnej z jasno określonym planem działania, z wyszczególnionymi celami, oceną postępu i mo/liwoscią dostosowania planu i celów do określonych potrzeb, pomoc w reintegracji pacjenta ze społeczeństwem

Rehabilitacja po udarze mózgu - okres wczesny

■ obniżone napięcia mięśniowego

■ prawidłowe ułożenie pacjenta -zapobieganie powstawaniu przykurczów i odleżyn, podwichnięciu w stawie barkowym

■ ćwiczenia bierne, czynne wspomagane oraz czynne, ćw. oporowe

■ ćwiczenia oddechowe

■ wczesne uruchamianie pacjenta • zapobieganie odleżynom

■ zapobieganie zespołowi zaniedbania

Pozycje ułożeniowe

Współczesne zasady rehabilitacji po udarze zakładają, że każdy chory po udarze ma być traktowany tak jakby miał odzyskać w pełni utracone funkcje . Postępowanie fizjoterapeutyczne ma być ukierunkowane na odzyskanie funkcji ,a nie na kompensacje

■ typowe ułożenie kończyny górnej: przywiedzenie w stawie barkowym, zgięcie w stawie łokciowym, nadgarsteku, palce zgięte

■ k.dolna - zgięta w stawie biodrowym i kolanowym , zrotowana na zewnątrz w stawie biodrowym, stopa zgięta podeszwowo

■ ułożenie pacjenta nie może utrwalać

Cele rehabilitacji po udarze mózgu

■ odtworzenie utraconych funkcji motorycznych, poznawczych, mowy

■ powrót do pełnej sprawności

■ powrót do aktywnego życia

Klasyczny model rehabilitacji czyli powszechnie i niezmiennie stosowany w większości szpitali w Polsce obejmuje rehabilitację przyłóżkową, sadzanie pacjenta i pionizację chorego w fazie ostrej Stopniowo aktywność pacjenta zaczyna się odbywać poza łóżkiem Zwiększa się czynny udział pacjenta w prowadzoną terapię od ćwiczeń biernych bierno-czynnych. czynno-biernych, czynnych wspomaganych, samo wspomaganych do czynnych Wraz z poprawą stanu pacjenta ogranicza się pomoc terapeuty Szczególną uwagę zwraca się na wyćwiczenie różnych czynności z życia codziennego, zwłaszcza samoobsługi i lokomocji Przechodzi się od ćwiczeń indywidualnych do grupowych Dodatkowo stosuje się zaopatrzenie ortopedyczne (łuski, szyny aparaty, buty ortopedyczne, pomoce do nauki chodzenia i inne)

Cele rehabilitacji późnej

■ reedukacja chodu

■ normalizacja zwykle wzmożonego napięcia mięśniowego

■ niwelowanie nieprawidłowych wzorców ruchowych

■ wzmacnianie siły mięśniowej niedowładnych kończyn

■ zapobieganie lub leczenie podwichnięć w stawie barkowym

■ walka z zespołem zaniedbania połowiczego

■ poprawa funkcji dłoni

■ poprawa motoryki twarzy , języka, ust

■ osiągnięcie samodzielności w codziennym —funkcjonowaniu

Fizjopatologia - badanie przyczyn chorób, warunków w jakich rozwijają sie w ustroju, a także wyjaśnieniem istoty chorób oraz zmian morfologicznych i zaburzeń czynnościowych zachodzacych w ich przbeiegu.

Leczenie przyczynowe - przypisuję sie mu największą skuteczność, lecz niestety wobec wielu chorób cały ciezar leczenia z uwagi na trudności diagnostyczno terapeutyczne, przeniesionu jest na likwidacje objawów tych chorób tj leczenie objawowe

Czynniki chorobotwórcze - wywodzą się z nich różne choroby z którymi spotykamy się w kinezyterapii i mogą być one: wewnątrzpochodne (podłoże genetyczne), zewnątrz pochodne (fizyczne, chemiczne, biologiczne)

Rozwój choroby - stopień zaburzenia równowagi pomiędzy możliwościami adaptacyjnymi ustroju a wielkością bodźców czynnika szkodliwego (lokalizacja, rozmiary, uszkodzenie, szybkośc jego powstawania, wiek osobnika, ogólny stan chorego, stan psychiczy chorego itp)

Początek choroby - nagły, powolny (skryty, łagodna, ustrojów)

Przebieg choroby - ostry, podostry, przewlekły

Choroba ostra może przejść w przewlekłą zaś przewlekła może mieć okresy zaostrzenia i remisji. Każda choroba może mieć przebieg prosty typowy lub powikłany

Schorzenie postępujące - jest to grupa chorób w których pomimo właściwego leczenia objawy ciągle narastają pod względem jakościowym jak i ilościowym

Okres choroby - wiele schorzeń charakteryzuje się typowym okresowym przebiegiem

Zejście choroby:

- wyleczenie (pełne)

- wyzdrowienie częsciowe - w których występują nieodwracalne zmiany anatomiczne, lecz czynność ustroju przywrócone zostaje w stopniu wystarczającym dla zabezpieczenia potrzeb organizmu

- wyzdrowienie niepełne - w których występują nieodwracalne zmiany anatmiczne i tylko częsciowe pokrycie funkcjonalne ustroju

- zejście śmiertelne

Rokowanie - w oparciu o nie ustala się bliższy i dalszy cel rehabilitacji osoby poszkodowanej, co stanowi podstawowe dobory ćwiczeń leczniczych i innych metod terapeutycznych

Stopień ciężkości choroby - wpływa na rokowanie, im stopień cięzkości schorzenia jest większy, tym rokowanie jest gorsze (obrazuje on wielkość zniszczeń danej tkanki i możliwości w zakresie odwracalności zaistniałych szkód)

Kalectwo - jest to niedorozwój, brak lub nieodwracalne uszkodzenie narządu lub części ciała powodujące trwałe upośledzenie czynności ustroju. Kalectwo może, ale nie musi spowodować zmniejszenia lub utratę zdolności do pracy zawodowej. Leczenie rehabilitacyjne może zmniejszyć stopień kalectwa. Jest określeniem FIZYCZNYM

Osoba niepełnosprawna - jest to osoba u której na wskutek obniżenia sprawności organizmu występują ograniczenia i utrudnienia w wypełnieniu roli społecznej (Myśliborski). Niepełnosprawność może być fizyczne lub psychiczna. Może być też okresowa lub trwała. Jest określeniem SPOŁECZNYM

Zaburzenia - przejściowe lub trwałe upośledzenie funkcji psychologicznej, fizjologicznej lub anatomicznej na skutek choroby lub uszkodzenia

Upośledzenie - oznaczają z kolei wynikające z powyższych zaburzeń zmniejszenia możliwości wykorzystania rozmaitych czynności w taki sposób lub w takim rozmiarze jakie uznaje się za normalne. Upośledzenia mogą być okresowe lub trwałe, odwracalne bądź nieodwracalna, postępująca, stacjonarna lub ustępujące. Upośledzenia dzielą sie na 9 grup.

Ograniczenie - wynikające z zaburzeń bądź upośledzeń, a limitujące prowadzenia takiej działalności która jest dla danej osoby normalna (w zależności od wieku, płci oraz czynności socjalnych i kulturowych)

- ograniczenie orientacji - dotyczące sygnałów z otoczenia, przyswajanie tych sygnałów oraz wyrażanie na nie odpowiedzi

- ograniczenie niezależności fizycznej - dotyczące niezależności względem pomocy ze strony innych osób

- ograniczenie ruchliwości (przemieszczenia się) pozostające w pewnym związku z poprzednimi

- ograniczenie w zajęciach zwykłych dla danej osoby (np zawód, rekreacja i inne)

- ograniczenia kontaktów społecznych

- ograniczenia samowystarczalności życiowej

Doniosłe znaczenie w powrocie utraconej funkcji spełniają:

- regeneracja - złożony proces dokonujący sie w ustroju, a zmieniający do wyrównania braku i przystosowanie się do środowiska w patologicznych warunkach morfologicznych i czynnościowych jakie zaistniały w przebiegu choroby lub w następstwie urazu (wyróżnia się kompensację czynnościową - wyrównawcze wzmożenie czynności, kompensacja ograniczona - wyrównawczy przyrost lub rozrost tkanek).Może być samoistna (niekorzystna)

- kompensacja - opiera się o 6 zasad Anachina

• kompensacja jest zdolnością wrodzoną żywych organizmów

• proces kompensacji zapoczątkowany jest przez sygnalizowanie o defekcie

• fałszywa sygnalizacja o defekcie jest przyczyną błędnie przebiegającej kompensacji

• kompensacja opiera się na wznowieniu starej lub pobudzeniu nowej informacji aferentnej

• wyniki kompensacji są nietrwałe, toteż wymagają stałego podtrzymywania na drodze systematycznego treningu

• zdolność do kompensacji jest osobniczo zmienna

- adaptacja - proces dostosowania sie organizmu do ciągle zmieniających się warunków środowiska zewnętrznego. Zdolność do adaptacji jest podstawowym warunkiem homeostazy tj zachowania stanu względnej równowagi środiwska zewnętrznego i stanowi podstawową cechę wszystkich organizmów żywych

Potencjał rehabilitacyjny - jest to suma procesu kompensacyjno-adaptacyjnych, determinujących wyniki leczenia rehabilitacyjnego

Skolioza-to deformacja kręgosłupa polegająca na trójpłaszczyznowym zniekształceniu, któremu towarzyszy na zdjęciu rtg w płaszczyźnie czołowej odgięcie boczne przekraczające 10°(pomiar wg Cobbe)

- rotacje i torsje kręgów i dysków

- deformacja klinowa dysków międzykręgowych

- pojawienie się garbu żebrowego, poszerza się wymiar boczny

- płuco po stronie wypukłej jest zmiażdżone-niedodma, po stronie przeciwnej-rozedma. Pomiędzy tymi płucami kołacze się serce. Płuca są niewydolne i szybko dochodzi do niewydolności krazeniowo-oddechowej. Później do ciężkiej niewydolności

Etiologia

• Teoria zaburzeń procesów przemiany materii:

-nieprawidłowa proporcja glikozaminoglikanów i kolagenu w dyskach międzykręgowych

-nieprawidłowości w budowie włókien elastycznych w więzadłach kręgosłupa

-zmiany wtórne powstałe w wyniku działania nieprawidłowych sił w zmienionym układzie geometrycznym(?)

• Teoria zaburzeń równowagi napięć mięśniowych

-zaburzenia proporcji pomiędzy układem włókien mięśniowych(2 rodzaje włókien: typu I -szybkie, typu II-wolne)

-różnice w strukturze komórek włókien mięśniowych (strony wklęsłej i strony wypukłej)

-zaburzenia transportu wapnia w kom (defekt bł kom)

-zmiany wtórne

Epidemiologia. Skoliozy strukturalne →0,3-15,3% dzieci i młodzieży. Skoliozy funkcjonalne związane z brakiem poprawnego nawyku postawy→ok. 30% dzieci i młodzieży.

Podział skolioz: Wczesnodziecięce (0-3rz) 0.5%, dziecięce (3-10rż) 10.5%, młodzieńcze (>10rż) 89%. Postaci piersiowo-lędźwiowa, dwułukowa, szyjno-piersiowa(najrzadsza, 1,5%), trójłukowa, piersiowa (najczęstsza 45-58%), lędźwiowa(najgorsza)

Teorie o znaczeniu historycznym:

> Teoria zmian wrodzonych(segmentacja, ułożenie płodu, niedorozwój OUN)

> Teoria skrzywień fizjologicznych(niewielkie skrzywienie fizjologiczne, asymetria trzew)

> Teoria zmian krzywiczych(patologiczna kifoza rozwijająca się przy siadaniu dziecka)

> Teoria zaburzeń wzrostowych(szybszy wzrost trzonów niż łuków, asymetria wzrostu nasad łuków, jednostronne zahamowanie wzrostu trzonów)

> Hipoteza melatoninowa

Skolioza idiomatyczna-występuje u 32% dzieci z wadami postawy

Garb żebrowy(zawsze po stronie wypukłości) i wał lędźwiowy.

Skoliozy strukturalne:

> Kostnopochodne

> Miesniowopochodne - artrogrypoza czyli płodowe zbliznowacenie mięsni, dermatomyositis czyli bliznowacenie mięsni przykręgosłupowych

> Kostno-nerwowo-mięsniowopochodne - stan dysraficzny czyli wrodzony rozszczep kręgosłupa

> Nerwowopochodne - porażenia typu obwodowego czy centralnego

> 80% sc. strukturalnych stanowią sc. idiomatyczne

- często wystepują z innymi wadami wrodzonymi(kardiologiczne, urologiczne)

- tworzą się przed 48 dniem życia płodowego

- podział:zaburzenia segmentacji, zaburzenia formowania, mieszane

Leczenie: Podział Grucy - zmiany strukturalne w trzonach kręgów pojawiają się dopiero gdy skolioza przekroczy granicę między I° a II° (30°).

I*=30* bez zniekształceń kostnych-strukturalnych, łatwo uzyskuje się czynna i bierną korekcję skrzywienia

II*= 31-60* zniekształcenia strukturalne zwłaszcza na szczycie wygięcia, bierna korekcja skrzywienia kręgosłupa niewielka

III* 60* bardzo nasilone zmiany strukturalne -sklinowacenie, torsja, krzywizna bierna nie poddaje się biernej korekcje poprawę osi można uzyskać jedynie w obrębie krzywizny wtórnej

Leczenie zachowawcze do 40 stopni, leczenie operacyjne zaczyna się powyżej 40 stopni skrzywienia.

Metody zachowawcze w Polsce

m.Kloppa (1906) korygowanie skrzywienia za pomocą niskich pozycji wyjściowych (ćwiczenia na czworakach)

m. Lehnert-Schort - korygowanie skrzywienia za pomocą ćwiczeń symetrycznych i asymetrycznych tułowia odwracających patomechanizm wady

m.Pressio(nacisk) ćwiczenia wykonywane przy pomocy autokorektora, za pomocą pelot wykonuje się nacisk na szczyt skrzywienia

m.Dobosiewicza - ćwiczenia mięśni międzyżebrowych po stronie wklęsłej klatki piersiowej wpływa na derotację trzonów kręgów skrzywienia

m.Karskiego - zabiegi fizyko-kinezyterapeutyczne znoszące przykurcz odwiedzeniowy w stawie biodrowym, który jest przyczyną powstawania skrzywienia

m.Maławskiego - skośne ustawienie miednicy oraz gimn. zgięciowo-rotacyjna, rozciągająca więzadła i mięsnie kręgosłupa

m. Trójpłaszczyznowa-osiowa Hoppe - ćwiczenia wykonywane jednocześnie w trzech płaszczyznach z zachowaniem osi powierzchni

Gorset

-zadaniem gorsetu jest zabezpieczenie przed postępem deformacji a nie jej korygowaniem

-podczas stosowania gorsetu może nastąpić przejściowa korekcja skrzywienia, która po odstawieniu gorsetu wraca do wartości wyjściowych po 5-ciu latach

-wskazania >3rż. ; w skoliozach 20-40* (>50-60* nieskuteczny) ; niezakończony wzrost kostny ;progresja w ciągu roku o 5*

-gorset działa na zasadzie elastycznej rury do której chcemy dopasować kręgosłup: noszenie przez 23h/d ; korekcja co 3 m-ce

Operacyjne leczenie skoliozy: Lekarze francuscy Guerina (1839) i Malgaign'e (1844) wykonali miotomie mięśni przykręgosłupowych, zgodnie z ówczesną opinią, że skolioza jest wynikiem braku równowagi mięśniowej (metoda szybko zarzucona <słabe efekty). Hibbs (1911) - I tylne usztywnienie kręgosłupa zdeformowanego procesem gruźliczym, a w 1914 przeprowadził pierwszą udaną spondylodenezę tylną w skoliozie - oparta na wykorzystaniu własnej tkanki kostnej uzyskanej z wyrostków kolczystych i tylnych powierzchni łuków

Metody: Harringtona, Grucy (sprężynoterapia), Clostrela-Debusseta, Lukue, Galveston, Met. Zielke - najnowsza. Harringtona - W roku 1962 Paul Harrington opisał rezultaty leczenia operacyjnego 199 chorych operowanych opracowanym przez siebie instrumentarium (pręt dystrakcyjny i 2 haki po stronie wklęsłej, pręt kompresyjny z wieloma hakami po stronie wypukłej zniekształcenia). Korekcja wygięcia kręgosłupa oparta jest na dystrakcji wzdłuż jego długiej osi. Założony pręt, między 2 hakami stanowi podstawę korekcji i zapewnia utrzymanie stabilizacji do czasu powstania spondylodezy. Cotrela, Dubousseta, Hopfa - Jako podstawę korekcji skrzywienia zakłada obrót odpowiednio dogiętego pręta, założonego do uprzednio planowo rozmieszczonych haków w punkcie strategicznym skrzywienia. Obrót dogiętego pręta powoduje derotację i odtworzenie fizjologicznych krzywizn. Dodatkowo korekcję wspomaga odcinkowa dystrakcja lub kompresja miedzy odpowiednimi hakami.

Co to jest rehabilitacja?

• Rehabilitacja jest złożonym, kompleksowym procesem medyczno-społecznym

• Dotyczy osób niepełnosprawnych zarówno fizycznie jak i psychicznie

Polska koncepcja rehabilitacji:

• Opiera się na 4 przesłankach:

• 1. Powszechności - rehabilitacja powinna obejmować wszystkie dyscypliny medyczne i być dostępna dla wszystkich osób, które jej potrzebują.

• 2. Kompleksowości - dotyczy wszystkich sfer: medycznej, społecznej i zawodowej.

• 3. Wczesności - oznacza konieczność rozpoczynania jej natychmiast po urazie lub zachorowaniu, tak jak to jest możliwe, aby zapobiec wtórnym skutkom schorzenia.

• 4. Ciągłości - zapewnia płynne następowanie po sobie określonych etapów leczenia i rehabilitacji.

Cele rehabilitacji:

• Prewencja - zapobieganie; może być pierwotna jak i wtórna.

• Kompensacja - zastąpienie; może być samoistna i sterowana lub sztuczna

• Regeneracja - odbudowa. Dotyczy układu kostnego, nerwowego i mięśniowego

• Adaptacja - przystosowanie.

Działy rehabilitacji:

1. REHABILITACJA MEDYCZNA.

2. REHABILITACJA SPOŁECZNA.

3. REHABILITACJA ZAWODOWA (lub pedagogiczna - oddziaływanie wychowawcze i przystosowawcze dzieci i młodzieży).

4. REHABILITACJA PSYCHOLOGICZNA.

Rodzaje ćwiczeń stosowanych w kinezyterapii

Skala Lovetta - jest to 6-stopniowa skala.

0 - brak napięcia mięśniowego podczas próby wykonania ruchu.

1 - pojawia się napięcie mięśniowe podczas próby wykonania ruchu.

2 - badany ruch można wykonać w warunkach odciążenia.

3 - jest u pacjenta ruch przeciwko sile ciężkości kończyny lub jej części.

4 - jest ruch jak przy sile mięśniowej 3 z dodatkowym oporem (70-80% maksymalnej siły pacjenta).

5 - prawidłowa siła mięśniowa: ruch jak przy sile mięśniowej 3 z dołożonym 100% oporem dla danego pacjenta.

ĆWICZENIA CZYNNE

• Są to ćwiczenia, które wykonuje sam usprawniany pod kontrola i na polecenie kinezyterapeuty.

• Są wykonywane przy sile mięśniowej 3 i powyżej.

• Są wynikiem dowolnej akcji mięśni, bez pomocy sił zewnętrznych.

Cele ćwiczeń czynnych:

• Utrzymania propriocepcji mięśnia na właściwym poziomie.

• Utrzymanie właściwego zakresu ruchu w stawach.

• Likwidowanie nie utrwalonych ograniczeń ruchu w stawach.

• Utrzymanie lub poprawa siły mięśniowej.

• Poprawa koordynacji nerwowo-mięśniowej.

• Normalizacja napięcia mięśni w przypadku wzmożonego napięcia spoczynkowego.

• Aktywizacja pacjenta bez udziału terapeuty.

• Kształtowanie gibkości.

• Kształtowanie koordynacji ruchowej.

Rodzaje ćwiczeń czynnych:

1. Ćwiczenia wolne - kształtujące

2. Ćwiczenia wspomagane. - coś wspomagane w wykonywaniu ćwiczeń

3. Ćwiczenia w odciążeniu. - przy sile mięśniowej 2 wg skali Lovetta

4. Ćwiczenia z progresywnie wzrastającym oporem. - 4 i 5 w skali Lovetta

5. Krótkie ćwiczenia izometryczne. - napięcie mięśnia bez zmiany długości

Ćwiczenia czynne wolne:

• Jest to cała gama ćwiczeń kształtujących, których pomysłowość przekazywaniu pacjentowi zależy od wiedzy i doświadczenia terapeuty.

• Polegają na pokonaniu siły grawitacji aktywizowanej części ciała przy wykorzystaniu przez chorego siły własnych mięśni bez pomoc terapeuty.

Ćwiczenia czynne wspomagane:

• Ćwiczenia przy których wykonaniu ktoś lub coś pomaga. „Ktoś” to terapeuta, a „coś” to cała gama przyborów i przyrządów znajdujących się na Sali rehabilitacyjnej.

Ćwiczenia czynne w odciążeniu:

• Są to ćwiczenia wykonywane przez pacjenta przy sile mięśniowej mniejszej niż 3. Zadaniem ich jest wyeliminowanie siły grawitacji dla umożliwienia wykonania ruchu w pełnym fizjologicznym zakresie.

Rodzaje odciążenia:

1. Ręka terapeuty.

2. System podwieszek.

3. Środowisko wodne.

4. Śliska, gładka powierzchnia.

5. Powierzchnia ustawiona pod kątem.

Cele ćwiczeń w odciążeniu:

1. Umożliwienie wykonania ruchu w zwiększonym zakresie.

2. Zmniejszenie dolegliwości bólowych.

3. Zmniejszenie napięcia mięśni i tarcia uszkodzonych powierzchni.

4. Poprawa metabolizmu śródstawowego.

5. Poprawa odżywienia chrząstki stawowej.

6. Zwiększenie wytwarzania mazi stawowej.

Ćwiczenia w odciążeniu z oporem:

Zadanie:

1. Zwiększenie zakresu ruchu bez dolegliwości bólowych.

2. Zwiększenie siły mięśniowej.

3. Przyrost masy mięśniowej.

Ćwiczenia czynne z progresywnie wzrastającym oporem:

• Wykonuje się je przy sile mięśniowej 4 i 5 - ćwiczenia oporowe.

• Zespół dynamiczny pokonuje masę kończyny lub części ciała z dodatkowym obciążeniem zewnętrznym.

Rodzaje oporu:

1. Ręka terapeuty.

2. System bloczkowo-ciężarkowy.

3. Woda.

4. Cała gama przyborów, np. hantle, piłki lekarskie, taśmy Thera-Band, ekspandory, worki z piaskiem itp.

5. Cała gama przyrządów, np. kolumna przyścienna, rowerek stacjonarny, Terapii- Master itp.

Cele ćwiczeń oporowych:

• Zmniejszenie do minimum zaników mięśniowych:

1. powstałych w wyniku unieruchomienia

2. powstałych w przebiegu procesów patologicznych

3. zapobieganie powstawaniu zaników w czasie trwania procesu patologicznego

• Uzyskanie kompensacyjnych przyrostów siły.

• Wykorzystanie kompensacji w synergiach.

• Poprawa koordynacji nerwowo-mięśniowej.

• Poprawa wytrzymałości miejscowej ćwiczonych mięśni.

Ćwiczenie izometryczne:

• Są to ćwiczenia w napinaniu mięśni- napina się mięsień bez zmiany odległości przyczepów mięśni.

• Ćwiczenia izometryczne są wykonywane w przypadku zakazu poruszania się lub w przypadku braku możliwości wykonania ruchu.

Ćwiczenia oddechowe:

Wyróżnia się:

1. Ćwiczenia oddechowe właściwe. - przy schorzeniach pulmunologicznych

2. Ćwiczenia oddechowe jako „przerywnik” w trakcie wykonywania innych ćwiczeń. np podczas ćwiczeń brzuszków

3. Ćwiczenia odksztuszania i aktywnego kaszlu. - idealne ćwiczenie np mruczenie w 1 i 2 dobie po operacjach na brzuchu

ĆWICZENIA BIERNE

• Są to ćwiczenia wykonywane przez kinezyterapeutę lub urządzenie przy biernym udziale pacjenta.

• Ćwiczenia te wykonuje się przy sile mięśniowej 0 i 1.

• Ćwiczenia bierne dzieli się na właściwe i regresyjne.

Ćwiczenia bierne właściwe:

• Jako profilaktyka:

1. Utrzymania pełnego zakresu ruchomości w poszczególnych stawach.

2. Zapobiegania tworzeniu się deformacji.

3. Utrzymania właściwej długości mięśni i miękkich elementów okołostawowych.

4. Zmniejszenia zastoju żylnego i limfatycznego przez wspomagania pompy mięśniowej.

5. Poprawy trofiki tkanek obwodowych: mięśni, torebek stawowych, stawów i skóry.

6. Zachowania czucia proprioceptywnego i pamięci ruchowej.

Ćwiczenia bierne regresyjne:

• Polegają na użyciu siły zewnętrznej pokonującej opór tkanek oraz przekroczeniu granicy bólu pacjenta (ból leczymy farmakologicznie albo poprzez fizykoterapię)

• Celem ćwiczeń biernych regresyjnych jest przywrócenie fizjologicznego zakresu ruchu w stawie lub zmniejszenie istniejącego ograniczenia ruchomości.

Poizometryczna relaksacja mięśni (PIR):

• Jest to alternatywa dla ćwiczeń regresyjnych.

• Jest to uzyskiwanie zwiększenia zakresu ruchu w stawie dotkniętym przykurczem w wyniku współdziałania terapeuty i pacjenta.

• Pogłębienie zakresu ruchu następuje w wyniku stałego działania siły zewnętrznej na mięsień w fazie rozluźnienia (relaksacji) po napięciu izometrycznym.

Ćwiczenia relaksacyjne:

• Są to ćwiczenia, których celem jest wyrabianie umiejętności świadomego i kontrolowanego zmniejszania napięcia mięśni do wielkości tonusu spoczynkowego.

• Ćwiczenia relaksacyjne mogą także mieć wpływ na regulację rytmu oddechowego i akcje serca.

• Wyróżnia się gimnastyczne ćwiczenia rozluźniające i ćwiczenia relaksacyjne koncentrujące.

Ćwiczenia synergistyczne:

• Są to ćwiczenia wykorzystujące fizjologiczne zjawisko współdziałania mięśni na bazie „promieniowania pobudzenia” do sąsiednich ośrodków na różnych poziomach ośrodkowego układu nerwowego.

Podział synergizmów:

• Wrodzone (bezwzględne)- niezależne od nas. Przy próbie wykonania ruchu zawsze otrzymamy jednakową odpowiedź.

• Nabyte (względne)- wykazują osobnicze zróżnicowanie, przy powtarzaniu ćwiczeń mogą stopniowo zanikać.

Pionizacja:

• Jest czynnikiem przywracającym człowiekowi pozycję pionizowaną.

• Obserwacja chorych pionizowanych po okresie bezruchu pozwala stwierdzić, że jest to trening o znacznym obciążeniu wysiłkiem fizycznym.

• W metodyce treningu leczniczego przyjęto, że stopniowa pionizacja jest wstępnym, podstawowym czynnikiem warunkującym przystosowanie ustroju do podjęcia nauki chodzenia.

Rodzaje pionizacji:

• bierna - dawkowanie na stole pionizacyjnym dotyczy kąta nachylenia ciała, na ogół rozpoczyna się od niewielkich nachyleń 30-45 stopni w krótki czasie 3-5 minut dochodząc stopniowo w kolejnych dniach do pionu i kilkudziesięciu minut. Dotyczy również czasu przeprowadzania treningu

PACJENT JEST SPIONIZOWANY WTEDY KIEDY WYTRZYMUJE NA STOLE PIONIZACYJNYM GODZINĘ CZASU PRZY KĄCIE NACHYLENIA STOŁU 80 STOPNI. PIONIZACJĘ WYKONUJE SIĘ PO TO BY ADAPTOWAĆ UKŁADY ORAZ BY NIE DOSZŁO DO ODWAPNIEŃ KOSTNYCH (OSTEOPOROZA)

• czynna (czynna wymaga od pacjenta koordynowania odruchów postawy), wymaga od pacjenta aktywności

Etapy:

1. przejście z pozycji leżącej do półleżącej

2. siad płaski na łóżku

3. siad ze spuszczonymi nogami

4. stanie przy łóżku za pomocą drugiej osoby

5. samodzielne stanie

6. obejście łóżka

7. poruszanie się po pokoju

UWAGA!

Przy pionizacji biernej jak i czynnej zabezpieczamy kończyny dolne bandażując je lub zakładając uciskowe pończochy. Mierzymy ciśnienie i tętno przed, podczas i po zakończeniu pionizacji (wcześniejsze zapalenie żył oraz długie leżenie w łóżku - niewydolność układu krążenia)

TO LEKARZ ZLECA PIONIZACJĘ I POWINIEN BYĆ PRZY NIEJ OBECNY

Nauka chodu:

• Ważne aspekty przy nauce chodu:

• 1. Wzmocnienie wszystkich mięśni odpowiedzialnych za utrzymanie pionowej postawy i czynność lokomocyjną kończyn dolnych (o ile jest to możliwe).

• 2. Dodatkowe wzmocnienie mięśni obręczy barkowej i kończyn górnych, ponieważ często są one zmuszone do częściowego przejęcia funkcji podpory.

• 3. Konieczność ćwiczenia (doskonalenia) równowagi w każdej stopniowo podwyższanej pozycji.

KINEZYTERAPIA OGÓLNA

1) Ćwiczenia ogólnie usprawniające:

• Mają na celu poprawę globalnej sprawności pacjenta poprzez kształtowanie wszystkich cech decydujących o sprawności.

• Celem tych ćwiczeń jest również wytworzenie odpowiednich mechanizmów kompensacyjnych.

Cechy ćwiczeń ogólnie usprawniających:

1. Łączenie elementów usprawniania odcinkowego (dotyczącego „chorego odcinka ciała”) z ćwiczeniami pozostałych (zdrowych) odcinków.

2. Mogą być indywidualne lub zbiorowe (odpowiedni dobór grupy).

3. Indywidualny dobór środków.

4. Możliwe wprowadzenie elementów współzawodnictwa.

5. Dbałość o ogólną sprawność pacjenta od najwcześniejszych etapów usprawniania.

2) Ćwiczenia kondycyjne:

• Odmiana ćwiczeń ogólnie usprawniających.

• Poprawa wydolności.

3) Ćwiczenia w wodzie;

• Ogólno-kondycyjne- ogólna wydolność organizmu.

• Oddziaływanie na organizm ogólne i miejscowe.

• Warunki odciążenia.

• Bezpieczne- ćwiczenia chodzenia i ćwiczenia równoważne.

4) Ćwiczenia poranne:

• W szpitalach, sanatoriach, ośrodkach rehabilitacyjnych.

• Ćwiczenia kształtujące prowadzone w wolnym lub umiarkowanym tempie, przeplatane ćwiczeniami oddechowymi z przeponowym torem oddychania.

• Ćwiczenia rozpoczyna się od ćwiczeń w małych stawach obwodowych i stopniowo rozszerza się na duże zespoły dynamiczne.

• Unikanie ćwiczeń oporowych.

• Wskazane wykorzystanie muzyki.

5) Sport inwalidów:

1. Sport wyczynowy- gdy celem jest osiągniecie mistrzostwa, trening sportowy.

2. Rehabilitacja ruchowa- w celu usprawnienia funkcji narządu ruchu.

3. Rekreacja fizyczna- w czasie wolnym, samodoskonalenie.

Podział:

I inwalidzi wzroku

II słuchu

III z amputacjami kończyn

IV paraplegicy

V inne uszkodzenia narządu ruchu

Cele fizykoterapii: zwalczanie bólu, zwalczanie stanu zapalnego, zwiększanie odporności organizmu, usprawnienie procesów metabolicznych, poprawa wydolności, usprawnienie czynności poszczególnych narządów i całego organizmu

Działanie czynników fizycznych: podstawę leczniczego działania zabiegów stanowi pobudliwość tkanek czyli zdolność do raegowania na bodźce, reakcja organizmy zależy od: siła bodźca, rodzaju bodźca, sposobu działania bodźca, długość działania bodźca, powierzchnia na którą działa bodziec, częstotliwość bodźca

Reakcja organizmu na bodziec: szybka/wolna, natychmiastowa/opóźniona, miejscowa/ogólna, zależne od pobudliwości organizmu, właściwości osobniczej, stanu zdrowia, właściwości tkanek, stanu układu nerwowego, rytmów biologicznych

Działy medycyny fizykalnej: elektrolecznictwo, wodolecznictwo, światłolecznictwo, termoterapia, balneologia, inhalacja

Elektrolecznictwo - wykorzystanie prądu zmiennego o różnej częstotliwości: 0-1000Hz - mała, galwaniczny; 1000 - 100 000Hz - średnie, zmienne, interferencyjne, modulowane; 500kHz - 5000MHz - krótkie fale (dł 11,06m), decymetrowe (dł 0,69m), mikrofale (dł 0,125m); wykorzystanie prądu stałego - galwanizacja, jonoforeza, kąpiele elektryczno - wodne, prąd stały przepływając przez nerwy i mięśnie nie pobudza ich, nie zmienia kierunku ani wartości natężenia - elektroda czynna (na miejscu leczonym wielkość dostosowuje się do obszaru leczonego) +bierna (potrzebna do zamknięcia obwodu)

Anoda (+)- działanie przeciwbólowe, uspokajające, kojące, reakcja kwaśna, ścinanie się białek, kolor czerwony, powoduje kataforezę

Katoda (-)- pobudzenie, drażnienie, przekrwienie, wzrost pobudliwości nerwów i mięśni, reakcja zasadowa, rozpuszczanie białek, kolor czarny, anaforeza

Dawki: odnosi się do mniejszej elektrody bo ma większą gęstość prądu= wartość natężenia prądu/powierzchnia czynna elektrody

Dawkowanie natężenia prądu

- obiektywne - obwarowane liczbami - słaba 0,01 - 0,1mA/cm2; średnia 0,3mA/cm2; mocna 0,5mA/cm2; max. 1mA/cm2; NIE WOLNO PRZEKRACZAĆ NATĘŻENIA PRĄDU GALWANICZNEGO 0,2mA/cm2 mogą być poddawani pacjenci którzy mają zaburzenia czucia powierzchownego

- subiektywne - opiera się na odczuciach pacjenta, dawka słaba - nie czuje; dawka średnia - przyjemne mrowienie; mocne - silne wrażenia

Gdyby kogoś popieściło trzeba wykonać EKG!!!

Jonoforeza: wprowadzenie przy pomocy prądu leku, który ulega dysocjacji elektroforetycznej (zabieg elektroleczniczny,którego celem jest wprowadzenie do tkanek siłami pola elekrtycznego jonów działających lecznico. Mogą do tego być używane tylko związki chemiczne ulegające dysocjacji elektrolitycznej w wodzie).

Kąpiele elektryczno - wodne (Kąpiele Satngera): częściowe i całkowite, elektrody w ścianach wanien, zabiegi sanatoryjne

Prądy impulsowe małej częstotliwości:

- prostokątne (dla mięśni zdrowych - wykorzystywane przy pobudzaniu m. zdrowych lub nizenacznie uszkodzonych np. nieuruchomienie ,nie wolno stosować do mięśni odnerwionych);

- trójkątne (stymulacja mięśni uszkodzonych/odnerwionych, inaczej zwana eksponencjalna, powoli wzrost natężenia prądu; działa wybiórczo na mięśnie uszkodzone , cel - zapobieganie zanikowi m.)

Elektrostymulacja: zabieg przy użyciu impulsu prostokątnego lub trójkątnego, którego celem jest wytworzenie skurczu: czynna/jednobiegunowa - pkt. Motoryczne nerwu i mięśnia; dwubiegunowa - miejsce przejścia brzuśca w ścięgno

Pkt motoryczny mięśnia- punkt wejście nerwu do mięśnia

Pkt motoryczny nerwu- punkt w którym nerw leży najbliżej skóry

Wykorzystywane np. przy noszeniu gipsu

Przezskórna stymulacja elektryczna - TENS - zabieg przeciwbólowy, w bólach przewlekłych, prąd impulsowe o małej częstotliwości 2 - 10Hz -w postaci nowoczesnej formy elektroakupunktury, dzięki tym impuslom następuje wydzielanie się związków opioidowych- endorfin

Metoda Hufschmidta - polega na stymulacji mięśni spastycznych i ich antagonistów tzw. Podwójnymi impulsami elektrycznymi o przebiegu prostokątnym. 1 impuls-powoduje jeszcze większy skurcz m. spastycznego, jednak po krótkim czasie następuje jego rozluźnienie ( na bardzo którki czas) i wtedy 2 impuls na m.antagonistyczne-powodując ich skurcz-> wyeliminowanie oporu stawianego przez m.porażone spastycznie - jedyny zabieg, w którym można wykorzystać prąd w spastyce;

TENOLIZA - na mięśnie antagonistyczne nie działa 1 impuls, a cały pakiet impulsów (trapezowe, trójkątne, sinusoidalne)

Prądy diadynamiczne (DD)/ prądy Bernarda: MF (napięcie), DF (rozluźnienie), CP-LP (izometryczna gimnastyka m, przekrwienie, spadek napięcia; CP-większe przekrwienie, LP-bardziej przeciwbólowo), RS-MM (elektrostymulatory zdrowych mięśni i nieznacznie uszkodzonych)

Elektrodiagnostyka: badanie pobudliwości nerwów i mięśni przy pomocy prądu stałego i impulsowego, celem jest ukazanie zmian pobudliwości i zachodzących w układzie nerwowo-mięśniowym w stanach chorobowych

Prądy średniej częstotliwości: Kotza („rosyjska stymulacja” - celem-wzrost siły i masy mięśniowej, wykorzystywany w sporcie, odnowie biologicznej); Nemeca (2 obiegi prądu - inne częstotliwości, działanie biologiczne prądów 0-10 do 0-100Hz

Ultradźwięki: cieplene, mechaniczne (mikromasaż), fizykochemiczne (procesy utlenienia i redukcji, zwiększenie dyfuzji przez błonę, wpływ na pH tkanek) inaczej zwane fonoforezą (jak wprowadzamy lek) lub sonoforeza/ultrasonoforeza

Hydroterapia: woda w celach leczniczych w 3 stanach skupienia (sanatoria)

Rytmy termoregulacyjne: 3 - 15 rozgrzewanie i 15 - 3 oziębianie organizmu, jeżeli podamy wodę o niezgodnej temperaturze z rytmem okołodobowym, to wzmocnimy jej bodźcowanie

Światłolecznictwo: widmo światła widzialnego, ultrafioletowego, podczerwonego, laserowego

Balneologia:zastosowanie naturalnych tworzyw uzdrowiskowych w celach leczniczych (wody lecznicze, peloidy - błota, gazy lecznicze)

Inhalacja: metoda lecznicza polega na wprowadzenia do układu oddechowego leku w postaci aerozolu (inhalatory,naturalnie- tężnie i brzeg morza)

Subterraneoterapia: wykorzystanie nieczynnych kopalń soli

Krioterapia: wykorzystanie zimna, 0,5 - 3min w komorze, po wyjściu pacjent musi się ruszać przez 30min, a w zabiegu miejscowym pacjent powinien poruszać rehabilitowana kończyną.

---