ZESZTYWNIAJĄCE
ZAPALENIE STAWÓW
KRĘGOSŁUPA(ZZSK)

Jest to przewlekły, postępujący proces zapalny o
nieznanej etiologii, obejmujący stawy krzyżowo-
biodrowe, drobne stawy kręgosłupa, pierścienie
włókniste oraz więzadła kręgosłupa.
Proces ten doprowadza do usztywnienia
kręgosłupa w totalnej kifozie. Zmiany obejmują
też stawy żebrowo-mostkowe, obojczykowo-
mostkowe, żebrowo-kręgowe, co doprowadza do
zniesienia ruchomości klatki piersiowej.
Zniesienie lordozy lędźwiowej pogłębia kifozę
piersiową. Lordoza szyjna powoduje wysuniecie
głowy do przodu, co powoduje statykę
głowy(zaburzenia). W zaawansowanych
przypadkach zaburzeniu ulegają duże stawy
kończyn dolnych i górnych.

PATOGENEZA

Kostnienie pierścieni włóknistych stawów

międzykręgowych i więzadeł kręgosłupa prowadzi do
jego zesztywnienia. Tworzą się mostki kostne łączące ze
sobą sąsiednie kręgi zwane sydemofitami. Początkowo
w odcinku lędźwiowym a potem stopniowo w
piersiowym. Kręgosłup przybiera wygląd kija
bambusowego. W trzonach kręgów powstaje zanik
kostny, niekiedy znaczny. Stan zapalny toczy się również
w stawach biodrowych i w samych kościach, w okostnej,
w ścięgnach w miejscu ich przyczepów do kości, głównie
w Achillesie.

POSTACIE KLINICZNE

1.Ze zmianami w stawach krzyżowo-biodrowych i stawach

kręgosłupa.

2.J.w. +duże stawy przykręgosłupowe(biodrowe i barkowe).
3.Jak w 1+ duże stawy obwodowe (łokciowe, kolanowe,

skokowe).

4. Jak w 1 i 3 + drobne stawy rąk i stóp.

OBJAWY

-tępy, głęboki ból w okolicy Lędźwiowej
promieniujący do pośladków,
-nasilenie bólów w nocy i nad ranem,
-bóle obustronne nasilające się w spoczynku,
-bóle klatki piersiowej i kręgosłupa,
-zmiana toru oddychania na brzuszny,
-ograniczenie a potem unieruchomienie odcinka
szyjnego,
-ból i obrzęk okolicy stawów mostkowo-
obojczykowych,
-zajęcie stawów obwodowych w formie ostrego
zapalenia pojedynczego stawu,
-bóle pięt,

 

                                                                                                        

BADANIE RTG

Widoczne charakterystyczne zmiany
zarostowe w stawach krzyżowo-biodrowych
kręgosłupa, przyczepach ścięgnistych do
miednicy i kości piętowej.

Zmiany w stawach krzyżowo-biodrowych są
wczesne i symetryczne, szpara stawowa
nierówna i zatarta aż do jej całkowitego
zarośnięcia.

LECZENIE KOMPLEKSOWE MA NA

CELU:

-opóźnienie procesu usztywniania i zapobiegania

deformacjom,

-leczenie istniejących deformacji,
-poprawienie siły mięśni kręgosłupa,
-kompensacja,
-utrzymanie sprawności oddechowej,

FARMAKOTERAPIA

Farmakoterapię ZZSK, ze względu na przewlekły
charakter schorzenia, należy prowadzić bardzo
ostrożnie

w

obawie

przed

możliwością

wystąpienia objawów ubocznych i powikłań przy
stałej kontroli stanu ogólnego chorego i badań
dodatkowych. Farmakoterapię ZZSK powinno się
w zasadzie ograniczyć wyłącznie do okresów
zaostrzeń procesu zapalnego.
Leczenie farmakologiczne ZZSK polega głównie
na

stosowaniu

niesteroidowych

leków

przeciwzapalnych. Można również podawać leki
rozluźniające mięśnie i leki uspokajające. W
wyjątkowych przypadkach podaje się steroidy
nadnerczowe i cytostatyki.

KINEZYTERAPIA



Zasadniczym sposobem leczenia ZZSK są odpowiednio dobrane i
dawkowane ćwiczenia gimnastyczne, mające na celu zwiększenie zakresu
ruchów kręgosłupa, klatki piersiowej oraz stawów kończyn górnych i dolnych.



W okresie wczesnym należy stosować ćwiczenia ogólnokondycyjne z
wprowadzeniem elementów gier i zabaw. Główny nacisk należy kłaść na
wzmocnienie mięśni grzbietu i mięśni pośladkowych oraz na utrzymanie
pełnego zakresu ruchomości kręgosłupa, klatki piersiowej i stawów
obwodowych, głównie biodrowych i barkowych.



W okresach bardziej zaawansowanych ćwiczenia gimnastyczne powinny być
prowadzone głównie w odciążeniu: często stosuje się ćwiczenia w
podwieszeniu całkowitym lub częściowym. Ćwiczenia te prowadzić można
nie tylko w placówkach wyposażonych w duże kratownice do podwieszeń, ale
częściowo również i na łóżku chorego za pomocą rehabilitacyjnego
urządzenia przyłóżkowego. Inną formą ćwiczeń w odciążeniu, szczególnie
korzystną dla chorych na ZZSK są ćwiczenia w basenie. Ponadto duży nacisk
należy położyć na ćwiczenia oddechowe i w miarę możności starać się
zwiększyć ruchomość żeber.



Wczesne stadium choroby:

- ćwiczenia ogólnokondycyjne tułowia, kończyn

-ćwiczenia oddechowe z aktywacją toru górnożebrowego -ćwiczenia wzmacniające mięśnie posturalne

- podwieszenie całkowite - w celu zmniejszenia napięcia mięśni

- ćwiczenia izometryczne

- ćwiczenia czynne w odciążeniu

- ćwiczenia z oporem

Okres ostry:

- ćwiczenia oddechowe

- ćwiczenia izometryczne

- proste ćwiczenia czynne

Okres remisji:

- intensywność ćwiczeń dostosowana do stanu chorego

-ćwiczenia oddechowe

- ćwiczenia prawidłowej postawy, zwiększające ruchomość kręgosłupa (ostrożnie w przypadku dużych zmian w obrębie

kręgosłupa szyjnego)

- ćwiczenia zwiększające, lub utrzymujące ruchomość stawów kończyn

- ćwiczenia samoobsługi Zasady prowadzenia ćwiczeń:

- pozycje do ćwiczeń izolowane: siady, leżenia

- intensywność dostosowana do możliwości chorego

- ćwiczenia przeplatane ćwiczeniami oddechowymi

- wskazane jest stosowanie fizykoterapii przed ćwiczeniami

- ćwiczenia w wodzie

FIZYKOTERAPIA

Ma za zadanie działać przeciwbólowo i przeciwzapalnie.

Leczenie fizykalne należy rozpocząć natychmiast po
ustaleniu rokowania. Ma ono na celu zachowanie
prawidłowej sylwetki i max. ruchomości kręgosłupa.
Szczególnie korzystna jest hydroterapia(pływanie stylem
grzbietowym). Dla polepszenia jakości życia i ułatwienia
wykonywania ćwiczeń leczniczych należy dążyć do
zmniejszania bólu poprzez stosowanie miejscowo
krioterapii lub termoterapii

Okres zaostrzeń:
-stosujemy łagodne ciepło(sollux, bioptron)

Okres po cofnięciu się zaostrzeń



TENS (elektrody ułożone podłużnie)wzdłuż kręgosłupa, czas zabiegu

20min.



Prądy interferencyjne(Nemec)-mają działanie przeciwbólowe 100Hz, i

zmniejszają napięcie mięśniowe 50-100Hz.



Galwanizacja podłużna kręgosłupa (elektroda 6/40 cm wzdłuż

kręgosłupa podłączona do anody, dwie elektrody 10/15 cm połączone

przewodem rozwidlonym na przedniej powierzchni ud. Natężenie 2-

10mmA, czas 15 min).



Laser-przykręgosłupowo i na stawy biodrowe



Ultradźwięki-stosujemy przykręgosłupowo, 1MHz ciągła,natężenie:0,5-

1,5 W/cm², czas 10 min. Stosowane we wczesnym okresie na stawy

krzyżowo-biodrowe dają duże opóźnienie w postępie choroby.



Jonoforeza-elektroda z lekiem jest układana na miejsce

chorobowezabieg trwa 15-20minut, w serii 10-20 zabiegów.



Pole magnetyczne-pulsujące o małej częstotliwości 4-6Hz,

natężenie od 1-7mT, czas 10-20 min.



Kąpiele lecznicze-(solankowe, siarczkowo-wodorowe,

radonowe)Wszelkie kąpiele muszą mieć temp powyżej 36°za

wyjątkiem radonowej.



Okłady- zawijania borowinowe, półkąpiele w papce borowinowej,

lub okłady z pasty borowinowej, oraz okłady parafinowe.



Sauna-stosowana raz w tygodniu



Promieniowanie nadfioletowe-działa uśmierzająco na ból



Helioterapia- naświetlania promieniami słonecznymi, daje

wzmożenie przemiany materii, pobudzenie czynności

kriotwórczej. Naświetlania u młodych osób należy stosować

przez 15-20min, zwiększając stopniowo czas oddziaływania

promieni słonecznych, od 10-15 min przy kolejnym

naświetlaniu. U osób starszych czas naświetlania musi być

mniejszy.



Diatermia krótkofalowa-jej działanie jest przeciwbólowe,

obniżające pobudliwość nerwowo-mięśniową i napięcie

mięśniowe.Stosujemy dawki oligotermiczne(powodujące

odczucie bardzo łagodnego ciepła)i termiczne(chory odczuwa

przyjemne ciepło).Czas zabiegu 10-15min.



Krioterapia-ma za zadanie uśmierzyć ból i zmniejszyć

aktywność procesu zapalnego oraz zmniejszyć napięcie mięśni.



Masaż ręczny i podwodny mięśni przykręgosłupowych-
(zmniejsza wzmożone napięcie mięśniowe i poprawia
ich ukrwienie) Wskazane jest uprzednie zastosowanie
naświetleń rozgrzewających przed masażem i
ćwiczeniami ruchowymi, gdyż taka kolejność zabiegów
zmniejsza bolesność, zwiększa elastyczność mięśni i
wpływa na znacznie lepsze i dokładniejsze wykonanie
ćwiczenia.



Leczenie operacyjne:

Leczenie operacyjne wchodzi w rachubę w

przypadkach zajęcia stawów biodrowych. Z
uwagi na skłonność do szybkiego usztywnienia
zajętych stawów decyzję o wykonaniu
artroplastyki z założeniem endoprotezy
podejmuje się wcześniej niż w przebiegu rzs i
choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych.



Rokowanie:

Postęp zmian zależy w dużym stopniu od

postępowania leczniczego, szczególnie od
konsekwentnej kinezyterapii, która przedłuża
okres ruchomości kręgosłupa.