Farmakologiczne

Farmakologiczne

środki uzależniające –

środki uzależniające –

ich wpływ na układ

ich wpływ na układ

nerwowy

nerwowy

Wojciech Kozubski

Katedra i Klinika Neurologii, Uniwersytet

Medyczny im. K. Marcikowskiego

w Poznaniu

Substancje wywołujące

Substancje wywołujące

zmiany świadomości i

zmiany świadomości i

zachowania

zachowania:



kulturowy/religijny charakter akceptacji
w niektórych społecznościach
(Ameryka Pd., Indie),



w większości krajów Europy i Ameryki Płn.
– potępienie społeczne i prawny zakaz

Zależność i tolerancja

Zależność i tolerancja:



Zależność:

- przewlekła/okresowa intoksykacja,
- powtarzające się zażywanie leku,

potrzeba/przymus zażywania leku 

zwiększanie dawki  zależność

fizyczna

i

psychiczna/psychologiczna



(warunki powstawania)

zespołu

abstynencyjnego

Zależność i tolerancja

Zależność i tolerancja, c.d.:



Tolerancja:

- (uzyskiwanie) coraz mniejszego

efektu farmakologicznego  ta sama

dawka środka


(przymus)

podwyższania dawki

Przeciwbólowe i

Przeciwbólowe i

narkotyczne leki

narkotyczne leki

opioidowe

opioidowe:



Leki opiatowe (opiaty) – pochodne
alkaloidów opiumowych:

- morfina, etylmorfina, heroina



Opioidy:

- enkefaliny, endorfiny, dynorfiny

Leki opiatowe i opioidowe

Leki opiatowe i opioidowe:



Głównie używane:

-

morfina, pentazocyna, petydyna

:

legalnie przepisywane analgetyki,

-

heroina

: nabywana (narkotyk

uliczny), często mieszana z

kokainą

Ostre zatrucie lekami

Ostre zatrucie lekami

opioidowymi- objawy

opioidowymi- objawy:



Pobudzenia ruchowe z euforią i/lub
nastrojem „gniewliwym” (dysforią),



Świąd skóry, suchość w ustach ,



Mdłości/wymioty,



Zaparcie, zatrzymanie moczu

Ostre zatrucie lekami

opioidowymi- objawy

fizykalne:



Obniżenie temperatury,



Zaburzenia oddychania: oddech fazowy,



Źrenice wąskie (w gwałtownym

przedawkowaniu

heroiny – szerokie

)


śpiączka, depresja oddechu,

obrzęk płuc  zgon

Ostre zatrucie lekami

opioidowymi- objawy

fizykalne, c.d.:



Zatrucie zanieczyszczoną heroiną (z
pochodnymi pirydynowymi)  zespół

parkinsonowski: sztywność mięśni,



Leczenie:

- monitorowanie ciśnienia i oddechu,
- podanie naloksonu

Uzależnienie od środków

opioidowych:



Szybka lekozależność,



Silna zależność psychiczna,



Szybki postęp tolerancji lekowej,



Heroina

zanieczyszczona

kokainą

(narkotyk uliczny): szybko powstająca

zależność fizyczna

Uzależnienie od środków

opioidowych – zespół

abstynencyjny:



Początkowe:

niepokój i dysforia

,



(Gwałtowne)

pocenie się i łzawienie

, wyciek

z nosa,



(Po 2-3 dniach): kaszel, bóle mięśni, mdłości,
kurcze jelit  wolne stolce (biegunka)



Objawy utrzymują się około 10 dni,



Leczenie: metadon, klonidyna

Leki psychostymulujące:



Najpopularniejsze: amfetamina,
metamfetamina,



MDMA (pochodna metamfetaminy) –

extasy

: popularność ze względu na

również

halucynogenny

efekt,



(Względny) spadek popularności kokainy

Ostre zatrucie środkami

psychostymulującymi:



Umiarkowane ilości:  nastroju,  uczucia

zmęczenia, usprawnienie wykonywania

pracy umysłowej,



Wyższe dawki: pobudzenie

psychoruchowe, dysforia, ból głowy,



Duże dawki: omamy/

urojenia o treści

depresyjnej/

prześladowczej



gwałtowność zachowania,

agresja

[część chorych:  nastroju, senność]

Ostre zatrucie środkami

psychostymulującymi, c.d.:



Zaburzenia ruchowe: tiki, ruchy
pląsawicze,



(Możliwość) napadów padaczkowych 

stan padaczkowy

[głównie po spożyciu

zanieczyszczonej kokainy]



 ciśnienia tętniczego, tachykardia,

źrenice rozszerzone

Uzależnienie od środków

psychostymulujących:



Zmiany charakterologiczne: brutalność

i

bezkompromisowość w zaspokajaniu potrzeb

,



Omamy wzrokowe, dotykowe z towarzyszącym lękiem,



Stany majaczeniowe, deliryjne,

zespoły urojeniowe

,



Zaburzenia popędu płciowego, impotencja



Brak zależności fizycznej: rzadki zespół abstynencyjny

[wąchanie kokainy: brązowe zabarwienie śluzówki nosa

 perforacja przegrody nosa]

Marihuana (haszysz):



Żywica z konopi indyjskich,



Początkowe uczucie błogostanu 

napady paniki, barwne omamy  zanik

poczucia czasu i przestrzeni,



Silna

zależność

psychiczna

i niewielka

fizyczna  rzadkość zespołu

abstynencyjnego

Inhalanty:



Pobierane wziewnie substancje: węglowodory

aromatyczne, azotany, N

2

O,



Podwyższenie nastroju, zaburzenia

koordynacji ruchowej, mowa zamazana:

wrażenie upojenia alkoholowego

,



Duże dawki w krótkim czasie: omamy, napady

padaczkowe, zachłystowe zapalenie płuc,



Przewlekle używanie: degradacja

intelektualna, uszkodzenie narządów

miąższowych

Związki psychozomimetyczne

(halucynogenne):



II rodzaje związków:

- związki wywołujące

efekt

schizofrenopodobny

: obfitość omamów

(wzrokowych), mały wpływ na świadomość
i pamięć – LSD, meskalina, psylocybina,

- związki wpływające na świadomość i

pamięć: ditran, butofenina, butoksamina

Ostre zatrucie środkami

halucynogennymi:



Gwałtowne wymioty, zawroty głowy,
zaburzenia mowy, zaburzenia ostrości
wzroku,



Oczopląs, ruchy pląsawicze, tiki,



Objawy psychopatologiczne: iluzje, powidoki,
omamy wzrokowe 

depersonalizacja

,

rozciągłość czasu i przestrzeni,

Ostre zatrucie środkami

halucynogennymi, c.d.:



Gwałtowność zachowań: agresja, ambiwalencja,
ambitendencja 

tendencje samobójcze

,



Przyjęcie dużej dawki w krótkim czasie: wzrost
temperatury i ciśnienia tętniczego,

rozszerzenie

źrenic

(po czasie)  napady padaczkowe,

śpiączka

Pośredni wpływ

farmakologicznych substancji

uzależniających:



Udar mózgu:

- 12-30% udarów w grupie wiekowej 15 – 33 lata

(główny czynnik ryzyka udaru mózgu < 33 lat),

- najistotniejsze klinicznie –

związki

psychostymulujące

: amfetamina,

kokaina

, extasy,

- główne mechanizmy – naczynioskurcz,  ciśnienia

tętniczego, zapalenie naczyń w obrębie o u n,

- dożylne pobieranie zawiesiny rozkruszonych

tabletek  zator tętnic mózgu

Pośredni wpływ

farmakologicznych substancji

uzależniających, c.d.:



Uszkodzenie rdzenia (mielopatia):

- najczęściej po spożyciu

heroiny

, (rzadziej)

– kokainy,

- niedowład kończyn dolnych ze ↑napięcia

mięśniowego, zaburzenia czucia i oddawanie
moczu,

- główny mechanizm - ↓ciśnienia

tętniczego

Pośredni wpływ

farmakologicznych substancji

uzależniających, c.d.:



Uszkodzenie mięśni (miopatia):

- najczęściej po zażywaniu:

heroiny

,

amfetaminy, extasy,

- ogólne osłabienie, bóle mięśni

(kończyn, obręczy miednicznej)

Pośredni wpływ

farmakologicznych substancji

uzależniających, c.d.:



Uszkodzenie nerwów i splotów nerwowych:

- najczęstsze uszkodzenia: splot ramienny

(głównie:

heroina

),

- polineuropatia: drętwienia i zaburzenia

czucia dalszych części kończyn,

-↑ryzyka przy jednoczesnym spożywaniu

alkoholu

Bóle głowy a substancje

narkotyczne:



Marihuana:

-ból głowy o charakterze TTH w okolicy

czołowej, suchość w ustach, parestezje

twarzy, „nastrzykniecie” spojówek,

- marihuana → spadek napięcia

mięśniowego, rozszerzenie naczyń

[

palenie marihuany łagodzi niektóre bóle

głowy

Bóle głowy a substancje

narkotyczne, c.d.:



narkotyki sympatykomimetyczne:
amfetamina, metamfetamina, kokaina,
extasy:

- nagły ból w okolicy czołowej pojawiający

się w czasie zażywania narkotyku
(abstynencji ?),

- sympatykomimetyczne działanie → wpływ

naczyniozwężający,

Bóle głowy a substancje

narkotyczne, c.d.:

- objawowe bóle głowy przy zażywaniu

sympatykomimetyków (↑ RR +
naczynioskurcz):

a. SAH,
b. udar niedokrwienny,
c. zapalenie wsierdzia, mięśnia sercowego