Czy atopowe testy płatkowe z alergenami 

powietrznopochodnymi mogą mieć 

znaczenie prognostyczne u dorosłych 

chorych na 

atopowe zapalenie skóry?

Owczarek W, Samochocki Z. Alergologia Współczesna  2011

Atopowe testy płatkowe

Owczarek W, Paluchowska E. Alergologia Współczesna  2011

Atopowe zapalenie skóry

• Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą 

zapalną dermatozą o bardzo indywidualnym 
przebiegu, charakteryzującą się intensywnym 
świądem i typową dla wieku lokalizacją zmian 
skórnych. Rozpoznanie wyprysku atopowego 
opiera się w wielu przypadkach na lokalizacji i 
charakterze zmian skórnych.

Kryteria rozpoznania wg. Hanifina i 

Rajki

Cechy większe

 Świąd
 Przewlekły i nawrotowy 

przebieg

 Typowe umiejscowienie 

zmian skórnych zależne od 
wieku

 Osobisty i/lub rodzinny 

wywiad atopowy

Cechy mniejsze

 Suchość skóry
 Początek zmian do 5 r życia
 Wyprysk rąk i/lub stóp
 Biały dermografizm
 Świąd po spoceniu
 Nietolerancja pokarmów
 Podwyższone całkowite 

stężenie IgE

 Zaostrzenie po emocjach
 Skłonność do zakażeń 

bakteryjnych i/lub 
wirusowych skóry

• Trudności sprawia ustalenie czynników 

wpływających na przebieg choroby.

• Poza predyspozycją genetyczną na rozwój AZS 

wpływają liczne czynniki środowiskowe. 

• Do czynników mogących wyzwolić proces 

chorobowy, jak i zaostrzyć jego przebieg zalicza 
się: warunki klimatyczne, czynniki psychogenne, 
chemiczne substancje drażniące oraz alergeny 
pokarmowe i powietrznopochodne.

• Rola procesów immunologicznych i 

nieimmunologicznych w rozwoju AZS nadal 
pozostaje kontrowersyjna.

• Poszukiwanie nowych metod diagnostycznych 

oraz obserwacje wskazujące na prowokację zmian 
skórnych po kontakcie z aeroalergenami 
spowodowały wprowadzenie 

atopowych testów 

płatkowych (APT) 

jako dodatkowego badania 

diagnostycznego określającego czynniki 
zaostrzające AZS. 

• Liczne dane literatury ostatnich lat wskazują na 

możliwość wykorzystania APT w rozpoznawaniu i 
w ustalaniu czynników prowokujących wyprysk 
atopowy.

• Związek podwyższonego stężenia IgE z rozwojem AZS nie jest w 

pełni wyjaśniony jednak liczne doniesienia potwierdzają rolę IgE w 
rozwoju zmian chorobowych.

• Obecność IgE nie wydaje się być konieczna dla uzyskania 

pozytywnej reakcji w APT.

• Nie można wykluczyć faktu iż dodatni wynik APT może być 

wywołany przez IgE obecne miejscowo.

• Dodatni wynik APT często jest zgodny z obecnością sIgE dla 

danego alergenu.

• U pacjentów z AZS z dodatnimi wynikami APT z obecnością i bez 

sIgE w surowicy dla alergenów kurzu domowego, wykazano 
dodatnią korelację pomiędzy poziomem stężenia sIgE w surowicy a 
nasileniem wyniku APT. 

• Obserwuje się jednak brak ścisłej korelacji pomiędzy wynikami APT 

i stężeniem IgE w surowicy.

Przebieg prezentowanego badania

• Cel: 

Ocena korelacji wyników atopowych testów 

płatkowych z klinicznym przebiegiem choroby.

• Grupa badana: 

115 chorych na AZS 

(63 K, 52 M), 

w 

wieku 18 - 45 lat 

(średni wiek 25,5). 

Rozpoznanie 

ustalono na podstawie spełnionych kryteriów 
Hanifina i Rajki. Chorzy nie otrzymywali leków, 
których rodzaj i czas podania mógłby wpływać na 
wyniki badania. Testy przeprowadzono w okresie 
częściowej lub całkowitej remisji zmian skórnych. 

• Metody: 

Do badania użyto wyciągów pojedynczych 
alergenów lub ich mieszaniny: 

1. 

mieszaniny 

roztoczy kurzu domowego Dermatophagoides 
pteronyssinus i Dermatophagoides farinae, 

2. 

pyłku brzozy białej - Betula alba, 

3. 

mieszaniny 

traw ( kupkówka pospolita - Dactylis glomerata, 
wiechlina łąkowa - Poa pratensis, życica trwała 
Lolium perenne, tomka wonna - Anthoxantum 
odoratum, tymotka łąkowa - Phleum pratense), 

4. 

sierści kota.

• APT:

 APT wykonano na niezmienionej skórze pleców. Na skórę nakładano 

kwadraty z bibuły o wymiarach 1x1cm nasączone roztworami 
badanych alergenów oraz test kontrolny z podłożem (wazelina biała). 
Następnie na bibułę nakładano folię o wymiarach 1,5x1,5cm w celu 
wywołania okluzji. Całość mocowano za pomocą przylepca 
hypoalergicznego. 

 Odczytu dokonywano po 48 (zdjęcie prób), 72 i 96 godzinach od 

momentu założenia. 

 Za wynik dodatni uznano wystąpienie co najmniej reakcji + w 

miejscu aplikacji wg skali: - brak reakcji, -/+reakcja wątpliwa, + 
rumień, naciek, ++ rumień, kilka grudek (<3), +++ rumień, grudki 
(4 i więcej), ++++ rumień, bardzo liczne rozsiane grudki, +++++ 
rumień, pęcherzyki, wysięk.

 Wyniki testów płatkowych poddano analizie statystycznej w aspekcie 

klinicznego przebiegu choroby przy użyciu testu chi kwadrat z 
poprawką Yatesa dla małych grup, przyjmując jednakowy poziom 
istotności p<0,05. 

Wyniki

Wyniki

• U chorych, u których wykazano co najmniej jeden dodatni 

wynik testu płatkowego stwierdzono:

  statystycznie istotnie częściej rozległe zmiany skórne 

(p<0,05), 

 przebieg choroby bez okresów remisji (p<0,05),
 lokalizację zmian skórnych w obrębie skóry twarzy i/lub 

dekoltu (p<0,01),

 wyprysk rąk (p<0,05),
 nietolerancję wełny (p<0,05) i potu (p<0,05) 
w porównaniu z chorymi u których wyniki APT były ujemne.

Wyniki

• W wyodrębnionych grupach stwierdzono brak różnic 

istotnych statystycznie w częstości występowania:

  podwyższonego całkowitego stężenia IgE, 
 chorób atopowych dróg oddechowych,
 zapalenia spojówek, 
 pokrzywki, 
 zapalenia czerwieni warg, 
 wyprysku sutków, 
 suchości skóry, 
 nietolerancji pokarmów, 
 zaostrzeń po emocjach,
 skłonności do zakażeń skóry. 

Wnioski

• Wprowadzenie do diagnostyki AZS naskórkowych testów 

płatkowych z alergenami powietrznopochodnymi poszerza 
możliwości rozpoznawania czynników prowokujących 
wyprysk atopowy na drodze IV mechanizmu alergicznego.

• APT wykazują obecność alergenowo swoistych IgE na 

powierzchni komórek Langerhansa, które pełniąc rolę 
komórek prezentujących antygen prowadzą w konsekwencji 
do rozwoju IgE zależnego wyprysku kontaktowego.

• Dodatnie wyniki APT mogą wskazywać na cięższy przebieg 

choroby.

• APT z alergenami powietrznopochodnymi mogą być 

przydatne w prognozowaniu przebiegu AZS jednak nie 
opracowano do chwili obecnej standaryzacji dotyczącej 
techniki wykonania APT.

Podsumowanie

• Dane literaturowe z ostatnich lat potwierdziły przydatność 

APT w rozpoznawaniu i w ustaleniu czynników 
prowokujących AZS.

• Konieczne jest prowadzenie dalszych badań prowadzących 

do opracowania standaryzacji techniki wykonania APT.

• Poszerzenie procedur diagnostycznych jest potrzebne w 

celu uściślenia wiedzy na temat czynników zaostrzających 
AZS oraz opracowania indywidualnych programów 
profilaktycznych dla poszczególnych pacjentów. 

Dziękuję