Wytworami procesów produkcyjnych, mogą być utwory materialne i niematerialne (usługi). Produkcja surowcowa np.: żwirownia. NORMOWANIE - ustalanie niezbędnych wielkości nakładów potrzebnych przy procesie produkcyjnym. HARMONOGRANOWANIE - ustalanie przebiegu czynności w czasie. NORMY PRACOCHŁONNOŚCI - jednostka: robotniko jednostka czasu, czas jaki zużyłby 1 robotnik do wykonania jednego zadania: NP=[rb.j.c.]. NORMA CZASU - Nc= NP/m m - liczba pracowników, musimy ustalić jaka min. lub max.. Liczba pracowników jaka może wykonać dane zadanie np. przeniesienie belki. Normy pracochłonności bierzemy z KNR. NORMA WYDAJNOŚCI - Nw=1/ Nc. NORMALIZACJA - zajmuje się normami przedmiotowymi. ZAKRES ILOŚCIOWY - normowanie, ZAKRES JAKOŚCIOWY - normalizacja. WARTOŚĆ PRZECIĘTNA - to nie to samo co wartość średnia, charakterystyczna dla danego rozkładu. BADANIE PRACY POLEGA NA BADANIU:A) metod pracy - wybranie celu i przedmiotu badań (wstępna analiza celowości podjęcia badań z punktu widzenia ekonomiki, techniki i socjologii). Badania te przeprowadzamy, gdy technologia jest nowa i nie ma norm. * wybór procesu, * określenie zakresu i szczegółowości badań, * dokonany podział na elementy. B) Rejestracja dotychczasowej organizacji i metod pracy za pomocą obserwacji bezpośrednich, wykresu obserwacji i kontroli, karty przebiegu materiałów, karty działań, czy karty analizy firmowej. C) Krytyczna ocena i analiza dotychczasowych organizacji i metod pracy w odniesieniu do: celu, miejsca, kolejności realizacji, sposobu wykonania, wykonawców. D)Projektowanie usprawnionej technologii i organizacji badanego procesu, a w tym: * warianty możliwych do zastosowania rozwiązań, * analiza techniczno-ekonomiczna wariantów, * wybór materiału zapewniającego najlepsze wyniki. E) Szczegółowa technologia procesu, organizacja wykonania procesu, w tym: * organizacja jednostki produkcyjnej, * jej wyposażenie technologiczne, *organizacja frontu pracy, * warunki BHP, * techniczne warunki wykonania i odbioru robót. F) Drożenie zaprojektowanej technologii organizacji procesu, w tym: * akceptacja zaprojektowanego założenia, * opracowanie i akceptacja programu wdrożeń, * przygotowanie warunków organizacji, * przeszkolenie jednostki, * kontrola wdrożenia, * badania uzupełniające. G)Usprawnienie technologii i organizacji procesu: * analiza i ocena rezultatów wdrażanego procesu, * wdrożenie rozwiązań usprawniających, * dostosowanie rozwiązań do istniejących warunków, Z badaniem pracy związane są pomiary pracy. Pomiary pracy: 1.Wybór procesu, którego czas ma być mierzony : - dokonanie podziału na elementy składowe, - ustalenie elementów, które należy zmierzyć, - ustalenie punktów granicznych (te w których rozpoczynamy i kończymy mierzenie) 2. Wybór metody mierzenia czasu i ustalenie metody pomiaru 3. Rejestracja niezbędnych danych dotyczących czasu produktywnego i nieproduktywnego oraz podanie przyczyn nieproduktywności, rejestracja metod pracy. 4. Analiza i krytyczna ocena : - wykrycie elementów zbędnych lub przypadkowych i odrzucenie ich, - ustalenie czasu trwania elementów ściśle związanych z pracą produkcyjną.5. Obliczenie normatywnej wielkości czasu : - obliczenie czasu trwania składowych elementów w zależności od różnych czynników, - określenie wielkości czasu uzupełniającego, - obliczenie normy pracy dla całego procesu. 6. Ustalenie nakładów pracy dla ustalonej technologii procesu : - opis zakresu pracy, - warunków organizacyjnych i jego odbioru, - ustalenie normy pracochłonności procesu. Normowania prowadzą do ustaleń niezbędnych: - w toku przeliczeń sprawności procesu, - sprawnego zarządzania, - danych niezbędnych do kosztorysowania.
Czynniki produkcji w toku realizacji procesu. Analiza procesów produkcyjnych obejmuje:- szeroko rozumiane podejście do realizacji, - przygotowanie do produkcji, - procesy podstawowe, - procesy pomocnicze wytwórcze, - procesy usługowe, - dystrybucja i obsługa serwisowa. Procesy budowlane są procesami produkcyjnymi, różnią się od innych specyfiką. Proces produkcyjny- działania zmierzające do powstania jakiegoś produktu np. budynku. Usługi mogą być produktem. Procesy produkcyjne tworzą: - wytwory materialne, - wytwory niematerialne Procesy przygotowawcze- przygotowanie procesu produkcyjnego. Te wszystkie elementy przygotowawcze, wytwórcze, dystrybucyjne są połączone siecią marketingu. Dotyczą produktów gotowych czy poszukiwania czynników produkcji Żwirowanie- pozyskiwanie surowców Norma pracochłonności Np.= Tpp + Tpz +To +Tet, Tpp-czas pomocniczo- przygotowawczy. Tet - czas przerw asynchroniczno - technicznych, To-czas odpoczynku, Tpz-czas przygotowawczo - zakończeniowy. Zmianę roboczą dzielimy na : 1.niezbędne zużycie czasu pracy :a) czas pracy użytecznej: - czas pracy podstawowej, - czas pracy pomocniczej, - czas pracy przygotowawczo - zakończeniowej. b) czas odpoczynku, c) czas przerw technologicznych. 2. Straty czasu roboczego: a)czas pracy zbędnej, b) czas przestojów, c) przekroczenie dyscypliny pracy. Podział metodyki wykonywania badań: - przygotowanie do badań, -przeprowadzenie badań, - opracowanie wyników, - wdrożenie i sprawdzenie wyników. Zabieg łączy operacje z czynnością np. czyszczenie spoinowania. Obserwacje hronometrażowe do badań : a)CIĄGŁY-polega na mierzeniu czasu bez zatrzymywania czasomierza ,prowadzony przez całą zmianę roboczą , może dać obraz całej zmiany , fotografię dnia pracy , pozwala określić długość poszczególnych rodzajów czasów zmiany roboczej b) WYRYWKOWY - pomiarów dokonuje się za pomocą czasomierza wtedy gdy interesują nas konkretne roboty , procesy, wyliczanie normy nakładu pracy , wydajności danej brygady. Systematyczne wyniki wpływające na zmianę to zmiana brygady.. W obu hronometrażach bardzo ważne jest ustalenie punktów granicznych. Ranga punktów granicznych rośnie wraz ze skróceniem odcinka pomiarowego. Np =Σt1*n1 [ rbjc] . Obserwacje filmowe i telewizyjne. Trzeba sporządzić scenariusz , miejsca filmowania ujęcia . Zaletą tej metody jest obróbka filmu oraz wyświetlanie go wiele razy. Jeżeli robimy pomiary i zwiększając próbę wyniki zmieniają się nie więcej niż 10% to pomiary można uznać za zakończone - jest to podejście werbalne. Metody migawkowe - Obserwacje nie polegają na mierzeniu czasu , polegają tylko na rejestrowaniu zdarzeń. Trzeba je odpowiednio zaplanować : o jakich porach. Mogą być zaplanowane dla wielu stanowisk . Nie może być tendencyjny. Trzeba zaplanować czasy migawek w sposób losowy. Tpp- czas pracy podstawowej i pomocniczej , otrzymuje się na podstawie badań , do2m w zależności od uciążliwości pracy (z tablic) zależą też od dokładności badań , dpz -odnoszą się do początku i końca zmiany lub w środku zmiany roboczej jeżeli zmienia się robotę. Ustalono drogę badań i doświadczeń - obserwacje migawkowe. det - dotyczy spraw organizacyjnych np. czekanie na podanie przez żuraw następnej płyty. Jeśli jest < do2m to nie wpływa to na Σd. Norma pracochłonności / liczbę członków brygady = norma czasochłonności.
Normowanie zużycia materiałów. Mamy do czynienia z normami zużycia materiałów odzysku materiałów i normat zapewnienie materiałów. Norma zużycia materiałów - określa ilość materiału niezbędną do wykonania jednostki procesu albo elementu obiektu zgodnie z obowiązującymi normami technicznymi i racjonalną gospodarką materiałową. Norma zużycia materiałów składa się materiałów wbudowanych czyli tgz. zużycie podstawowe, odpadków oraz strat . Nm = Zp+Zo+Zsm Nm= (100Zp) / [ 100-( do + dsn )] do-dodatek na odpady dsn - dodatek na straty i. Odpady występują wówczas gdy materiał przed wbudowaniem wymaga obróbki lub przycięcia na wymiar. Manko - Braki magazynowe , powstające najczęściej w magazynach i stanowi także ubytki , których nie można uniknąć przy racjonalnej gospodarce materiałowej , w skutek rozkurczu materiałów sypkich , ubytek wagi przez wysychanie . Straty mat. powstają też w czasie transportu , składowania i wbudowania . Manko może powstać jeśli mat. wchodząc w reakcje , zmniejsza swoją objętość . Sposoby ustalenia podstawowego zużycia : a) metody pomiaru technicznego b) met. pomiaru techn. z bezpośredniej obserwacji c) met. obrachunkowe d) met. doświadczalno-laboratoryjne . Pomiary techniczne polegają na rejestrowaniu ilości mat. wydanych na potrzeby produkcji , dokonaniu obmiary mat. pozostałych po ich wykonaniu oraz ustalenie wielkości wykonanej prod. ze zużytych mat. Zpi= (Mw-Mp)/Pi ; Mw-mat wydane , Mp-mat.pozostałe , pi-objętość prod.(jedn.prod) Zużycie mat. przedstawia rozkład normalny Zp=ΣZpi*Pi/ΣPi Odpady najczęściej bada się met. doświadczalną i ustala się procent dodatku . Straty liczy przy pojedynczych pomiarach , przy poszczególnych czynnościach. Wśród normowania materiałów są normy odzysku mat. - określają ilość odzyskanego mat. , jego gatunek , jakość , jakie powinno się uzyskać w toku robót rozbiórkowych . Norma odzysku określa ilość materiałów odzyskanych przypadającą na jedn. obmiaru . Przy konstr. pomocniczych , korzystając z norm odzysku można określić normowo krotność ich zużycia w celu ustalenia koniecznych uzupełnień materiałowych , a także normę na jednokrotne zużycie . W celu ustalenia ilości mat. koniecznego do zabezpieczenia ciągłości robót , wylicza się wielkość zapasów . Zapas produkcyjny zależy od wielkości zużycia dziennego , a przy znanym zużyciu dziennym wielkość tego zapasu jest funkcją czasu na który ten zapas ma wystarczyć. Wylicza się tzw. normatyw dnia , który zależy od czasu potrzebnego na dokonanie zamówienia aż do rozpoczęcia wysyłki materiału , czasu transportu mat. na budowę , czasu ewentualnej przeróbki względnie uszlachetnienia .Zakres stosowania ustawy w zależności od wartości zamówienia : - powyżej 200 000Euro , -powyżej 100 000 Euro , -powyżej 50 000 Euro, -30 000 Euro, - powyżej 20 000 Euro, -do 3 000 Euro . Wykaz obowiązujących przepisów dot. Zamówień : 1).Ustawa z dn.10.06.94 o zamówieniach publicznych Dz.U.14.9.98 Nr.109 poz.773 , Dz.U. 30.12.98 Nr.160 poz.1063 , Dz.U.20.5.99 Nr.65 poz. 437 1a) Ustawa z dn.09.04.99 o zamówieniach publicznych Dz.U.20.05.99 Nr.45 poz.437 2) Rozp.R.M. 26.08.99 w strone okreslenia Dz.U.26.09.96. u.106 poz.524 3) Rozp.Prezesa R.M.z 27.08.94. Dz.U.30.12.99 Nr.139 .Przetarg nieograniczony: -obowiązujący bezwzględnie dla bud. pow. 200 tys. Euro - w Ministerstwie Zamówień Publicznych Przetarg ograniczony: - ze względu na specyficzny charakter istnieje ograniczona liczba oferentów - koszt przeprowadzenia przetargu nieograniczonego byłby niewspółmiernie wysoki w stos. do wartości zamówień.
Przetarg dwustopniowy Oferenci składają ofertę wstępną bez podania ceny i określenia parametrów przedmiotu zamówienia. -nie można z góry określić cech technologicznych i jakościowych - specjalistyczny charakter zamówienia wymaga negocjacji - przedmiotem zamówienia są: badania, opinia rynkowa, wyspecjalizowane usługi. - przedmiotem zamówienia jest zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych. Negocjacja z zachowaniem konkurencji - zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia - wszczynając postępowanie przetargowe i nie wpłynęła wymagana liczba ważnych ofert (zapytaj o cenę) - przedmiotem zamówienia są rzeczy lub usługi powszechnie dostępne o ustalonych standardach jakościowych. Zamówienia z wolnej ręki - przy roszczeniu zamówienie o wartości do 20% poprzedniej kwoty - umowa o badanie, eksperyment, opinia naukowa - ze wzgl. na szczególny rodzaj występujący tylko jeden dostawca lub wykonawca - twórcza praca projektowa lub twórcza działalność. Kosztorys inwestorski przygotowanie jego odbywa się na podstawie ustawy z 10.VI.93 roku. Jakowo wartość podstawową robót należy uważać szacunkową. Dokonywany w oparciu o dokumentację projektową ( projekt budowy wraz z opisami i warunkami niezbędnymi do realizacji robót ). Ten projekt w razie potrzeby powinien być uzupełniony projektami lub opiniami zawierającymi opis zakresu, rodzaju i standardu wykonywania robót budowlanych. Niezbędne będzie specyfikacja techniczna wykonania odbioru robót budowlanych. Oceny prawidłowości wykonania poszczególnych robót oraz oceny poszczególnych prac, które powinny być ujęte w oczach poszczególnych pozycjach przedmiaru. Niezbędne będą: → założenie wyjściowe do kosztorysowania tj. dane techniczne, technologiczne i organizacyjne nie określone w dokumentacji projektowej i specyfikacji techn., a mające wpływ na wysokość kosztorysową. Przedmiotem robót jest opracowanie wchodzące w skład dokumentacji projektowej zawierające opis robót budowlanych w kolejności technologicznej ich wykonania z podaniem ilości jednostek przedmiarowych robót wynikającej z dokumentacji projektowej oraz...... do określenia cen jednostkowych robót i nakładów pracy. 1)Dokumentacja projek. z przedmiarem 2)Specyfikacja techn. wykonania i odbioru robót 3)Założenia wyjściowe do kosztorysowania 4)ceny jednostkowe robót dla metody kalkulacji uproszczonej 5)Jednostkowe nakłady rzeczowe dla met. kalkulacji szczegółowej 6)Stawki i ceny czynników produkcji tj. robocizny, materiałów, pracy sprzętu, a także wskaźnik narzutu kosztów pośrednich i zysku kalkulacyjnego dla metody szczegółowej. Przy ustalaniu cen jednostkowych robót należy stosować ceny jednostkowe robót określone przez ministra...na podstawie odrębnych przepisów. Kalkulacja szczegółowa polegająca na określeniu wartości kosztorysowej robót budowlanych przez obliczenie dla pozycji objętych przedmiarem robót wartości poszczególnych jednostkowych nakładów rzeczowych, czyli kosztów bezpośrednich, obliczenia narzutów i przemnożeniu tych wartości przez ilość jednostek przedmiarowych robót wg. wzoru WK = ∑(∑h*c + Kpi + Zj)*L dla kalkulacji robót wK -wartość kosztorysowa robót h- jednostkowe nakłady rzeczowe robocizny, materiałów, pracy sprzętu (RMS) c -ceny czynników produkcji dla RMS Kpi - koszty pośrednie na jednostkę przedmiarową robót
Zj- cykl kalkulacyjny na jednostkę przedmiarową robót, L-ilość jednostek z przedmiarowych robót, przy czym koszty pośrednie ustala się za pomocą wskaźnika kosztów pośrednich.
Kpi=(Wkp*(Rj+δj)) / 100% GDZIE: Wkp- wskaźnik narzutów kosztów pośrednich o jedn. , Rj- koszt robocizny na jednostkę przedmiarową robót , δj-koszt pracy sprzętu na jednostkę.Zysk kalkulacyjny wg. wzoru: Zj=(Wz*(Rj+Nj+δj+Kpi)) / 100% ,gdzie: Wz- wskaźnik w %, wprost proporcjonalny do Rj , Nj- koszt materiałów na jednostkę Wartość kosztorysowa materiałów w kalkulacji przedmiarowej oraz...a cenie jednostkowej robót nie obejmują szeregu materiałów konstrukcji wyrobów maszyn i urządzeń, które są wymienione w zał. do rozporz. z 26.2.97.r są to wszelkiego typu wyroby, które podlegają oddźelnej kalkulacji. Kalkulacja uproszczona-można liczyć roboty wg. Wk=∑L*Cj , Wk -wartość kosztorysowa robót, L-liczba jednostek z przedmiarowych robót, Cj- cena jednostkowa określonego j-ego rodzaju robót. Przy ustalaniu jednostek nakładów rzeczowych należy stosować kosztorysowe normy nakładów rzeczowych określone przez ministra, stosuje się metodę interpolacji przy wykorzystaniu odpowiednich wielkości a także dopuszcza się analizę indywidualną. Ustalanie cen i stawek produkcji można dokonać przez przejęcie wielkość określonej przez ministra spraw wewnętrznych i administracji, a jeżli takich brakuje korzysta się z cenników producentów materiałów lub dostawców oraz usługodawców z doliczeniem kosztów zakupu wg. kalkulacji indywidualnej. Przy ustaleniu wskaźników kosztów pośrednich przyjmuje się wielkości podawana w załączniku do rozporządzenia, kształtują się one na poziomie 30-40%robót rozbiórkowych, robót ziemnych, wykonywania wykopów i wierceń technologiczno - inż. i na poziome od50% przy pozostałych robotach. Kosztorys inwestorski zawiera :1. Stronę tytułową nazwa obiektu, nazwa i adres zamawiającego jednostki, imiona i nazwiska z określeniem funkcji osób opracowywujących kosztorys, wartości kosztorysową robót, datę opracowania) 2.Ogólna charakterystyka obiektu lub robót zawierają ogólny opis tech. wraz z parametrami określającymi wielkości obiektu lub rbót. 3. Przedmiar robot. 4. Kalkulacja uproszczona lub szczegółowa. 5. Tabela wartości el. csalonych w postaci zestawienia ilości robot określonych przedmiarem łącznie z narzutami kosztów zakupu odniesionych do el. obiektu lub zbiorczych rodzajów robot. W załączniku do kosztorysu przedstawia się - analizy i kalkulacje dotyczące indywidualnego ustalania cen jednostkowych oraz nakładów rzeczowych. Ustawa mówi że cena za roboty budowlane obejmuje podatek VAT, wartości robót nie obejmuje pod. VAT. C=Wk+VAT.