TRUDNOŚCI DLA
ROZWOJU I
WYCHOWANIA WE
WSPÓŁCZESNYM
ŚWIECIE

.

Trudności wychowawcze i przemoc

Trudności wychowawcze i przemoc

w wychowaniu. Istota, przyczyny,

w wychowaniu. Istota, przyczyny,

rozmiary, przejawy, sposoby

rozmiary, przejawy, sposoby

zapobiegania.

zapobiegania.

TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZE



Pojęcie trudności wychowawczych
należy do grupy pojęć, które
charakteryzują się nieprecyzyjnością,
wieloznacznością i nieostrością

.

ZESTAWIENIE DEFINICYJNYCH UJĘĆ
TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZYCH



Według L. Bandura:

- trudności wychowawcze to uporczywe przejawy

zachowania się dziecka będące wynikiem jego
konfliktu z otoczeniem społecznym,
Według Z. Szymańskiej

- niemożność przystosowania się dziecka do

środowiska społecznego, nie spełnienie nadziei,
wskutek wadliwych sposobów oddziaływań
wychowawczych, braku należytej opieki,
nieodpowiednich warunków bytowych,
pozbawienia konstruktywnych wzorów, zły stn
zdrowia,

ZESTAWIENIE DEFINICYJNYCH UJĘĆ
TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZYCH



Według A. Lewickiego
- trudności wychowawcze stanowią niektóre
objawy nieprawidłowego zachowania się
dziecka, to znaczy zachowania, które są
niezgodne z przyjętymi normami życia
społecznego, a równocześnie uporczywe i
niepoddające się zwykłym zabiegom
wychowawczym,



Według H. Spionek
- wiążą się z właściwościami uczniów, których
zachowanie w sytuacjach społecznych
niekorzystnie odbiega od przeciętnego obrazu
charakterystycznego dla danego wieku.

TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZE



Zachowania, które są niezgodne z

obowiązującymi normami,



Tkwiące w dziecku takie cechy zachowania,

które stwarzają komplikacje,



Formy zachowania, które utrudniają

współżycie i współdziałanie,



Formy zachowania o charakterze

uporczywym, które nie poddają się zwykłym

zabiegom wychowawczym,



Nabyte formy zachowania



Przeszkody w nauczaniu i wychowaniu



Zachowania negatywne, które są

niekorzystne dla dalszego rozwoju dziecka.

TRUDNOŚCI W WYCHOWANIU A
TRUDNOŚCI W NAUCZANIU



Mają wspólne podłoże – nieczynienie
zadawalających postępów zadowalających
postępów, zarówno z uwagi na niskie jej
rzeczywiste możliwości, jak i ze względu na
wysokie oczekiwania innych



Podobne konsekwencje – w sferze
dydaktycznej jak i wychowawczej, jeśli
jednostka posądzona jest o brak możliwości
lub złą wolę, następstwa rosną do rangi
problemów



Sprzężenie w narastaniu – narastające
trudności dydaktyczne prowadzą do trudności
wychowawczych

PRZYCZYNY TRUDNOŚCI
WYCHOWAWCZYCH WEDŁUG Z.
WŁODARSKIEGO I A. MATCZAK



Ekonomiczno – społeczne



Biologiczno – psychologiczne



Pedagogiczne

PRZEJAWY TRUDNOŚCI
WYCHOWAWCZYCH



Nierespektowanie norm społecznych w kontaktach

z innymi ludźmi (upór, negatywizm, egoizm,

obojętność, agresja, dominacja, wrogość)



Niska samoocena i brak wiary we własne

możliwości



Lęki, fobie (strach przed ciemnością, przed

zwierzętami)



Przewrażliwienie, poddawanie się emocjom



Moczenie nocne, ssanie kciuka, ogryzanie

paznokci, niekształtny charakter pisma, mówienie

do samego siebie,



Depresja, przygnębienie, nieśmiałość, nieudolność



Kłamstwa, wagary, ucieczki, wandalizm, wybryki

chuligańskie

EKONOMICZNO - SPOŁECZNE



Różnorodność systemu wartości i norm



Różnice między szkołą a rodziną



Konflikt pokoleń



Ruchy migracyjne



Alkoholizm



Rozluźnienie więzi rodzinnych



Niezadowolenie młodego pokolenia z
warunków bytowych



Brak perspektyw

BIOLOGICZNO - PSYCHOLOGICZNE



Odmienność cech dzieci i młodzieży od osób
dorosłych



Funkcjonowanie u dorosłych obrazu własnej
młodości, który odbiega od obecnie
obserwowanego



Brak zrozumienia młodzieży przez osoby
dorosłe



Okres dorastania



Zaburzenia rozwoju osobowości dzieci i
młodzieży

PEDAGOGICZNE



Autokratyczny styl wychowania



Liberalny styl postępowania



Postępowanie niekonsekwentne



Brak ujednoliconych wymagań (różne
wymagania ze strony rodziców i szkoły.

CZY MOŻNA ZAPOBIEC

CZY MOŻNA ZAPOBIEC

TRUDNOŚCIOM

TRUDNOŚCIOM

WYCHOWAWCZYM

WYCHOWAWCZYM

?

WG ŁOBOCKIEGO



W przezwyciężaniu trudności wychowawczych
konieczne jest stworzenie określonego systemu
wychowawczych oddziaływań, czyli takiego, który
uwzględniłby potrzeby uczniów trudnych,
jednocześnie nie izolując ich od pozostałych
uczniów.



Właściwe organizowanie działań pedagogicznych
w ramach ogólnego systemu nauczania i
wychowania, jak również odwoływanie się do
specjalnych form pracy z uczniami trudnymi.



Podmiotowe traktowanie uczniów – postrzeganie
każdego ucznia jako autonomicznej jednostki,
która ma prawo do własnej podmiotowości.

BŁĘDY WYCHOWAWCZE

Błąd wychowawczy to takie zachowanie

Błąd wychowawczy to takie zachowanie

wychowawcy, które stanowi realną przyczynę

wychowawcy, które stanowi realną przyczynę

powstania szkodliwych dla rozwoju

powstania szkodliwych dla rozwoju

wychowanie skutków.

wychowanie skutków.

A. Gurycka



zimne – rygoryzm, agresja, hamowanie
aktywności dziecka, obojętność, surowe
zakazy;



ciepłe – idealizacja dziecka, uleganie,
zastępowanie, spełnianie zachcianek, brak
krytycyzmu, brak konsekwencji.

PRÓBA ZDEFINIOWANIA POJĘCIA
PRZEMOCY



Pojęcie wieloznaczne,



W prakseologii przemoc definiowana jest jako
nacisk fizyczny (siła fizyczna) lub
zastosowanie bodźców (chemicznych,
elektrycznych), które sprawiają, że podmiot
działania jest wtrącany w sytuację przez niego
niepożądaną i staje się przedmiotem czyjegoś
działania.



W etyce przemoc definiowana jest jako użycie
siły związane z naruszeniem norm moralnych,
w stosunku do osoby lub grupy osób, w celu
wymuszenia określonych zachowań lub
postaw.

TRZY POZIOMY DEFINICYJNE
PRZEMOCY WG EWY JAROSZ



Definicje szerokie – ogólne, obejmują
swym zasięgiem duży zakres zachowań
wobec dzieci cechują się dużym stopniem
czułości, przemocą wobec dziecka określa się
szeroką granicę zachowań zamierzonych i
niezamierzonych; w tak rozumianej przemocy
zachowaniami nadużycia wobec dziecka
uważa się nadmierną kontrolę,
nadopiekuńczość



Definicje o średnim zasięgu, które
określają przemoc wobec dziecka jako
nieprzypadkowe działania dorosłych,
wykraczające poza funkcjonujące społeczne
standardy i normy postępowania z dzieckiem,
poprzez które doznaje ono krzywdy w postaci
bezpośrednich czynów bądź zaniedbań.



Definicje wąskie, w ramach których
przemocą wobec dziecka określa się
świadome i zamierzone zachowania o
charakterze drastycznym i skrajnym, o
widocznych bezpośrednich następstwach
fizycznych i psychicznych.

OBSZARY WYSTĘPOWANIA PRZEMOCY



Życie ustrojowo – polityczne; chodzi głównie o
ustrój totalitarny, które narzuca idee i programy
działania, ogranicza wolność zachowań,
wypowiedzi,



Życie publiczne, gdzie przemocą przezwycięża
się przemoc,



Stosunki interpersonalne, w których pojawia się
agresja dla obrony wartości, lub celów
osobistych,



Agresja dla rozrywki lub zysku,



Edukacja i wychowanie, które zakładają
przymus szkolny, przestrzegania określonych
norm



Osiągnięcia i związana z nimi kulturowa
obsesja zwycięstwa, w której zwycięstwo
usprawiedliwia wszelkie środki,



Rywalizacja, która wyzwala agresję



Role społeczne i kompetencje, którym
przypisuje się konotacje agresywne, gdzie
wypełnianie określonej roli jest realizowane
poprzez agresywne zachowanie i
ograniczenie wolności innych



Przemoc w szkole, w rodzinie, w instytucjach
oświatowo – wychowawczych.

P

R

Z

E

M

O

C

P

R

Z

E

M

O

C

W

W

S

Z

K

O

L

E

S

Z

K

O

L

E

GŁÓWNE PRZYCZYNY PRZEMOCY W
SZKOLE



Zbyt duża liczebność klasy i związane z tym
problemy nad zapanowaniem, stosowanie
form przemocy wobec uczniów, poniżania,
wyzwisk



Przewaga funkcji dydaktycznej szkoły nad
wychowawczą funkcją



Dominacja encyklopedyzmu

PRZEJAWY PRZEMOCY W SZKOLE



Agresja słowna wobec uczniów i nauczycieli,



Znęcanie fizyczne jednych uczniów nad innymi,



Dominacja nauczyciela nad uczniami,



Pogarda uczniów klas starszych wobec
młodszych kolegów,



Zażywanie środków odurzających, narkotyki,
alkohol,



Lekceważenie przez nauczycieli aktywności
pozalekcyjnej uczniów,



Tworzenie grup nieformalnych, podkultur, które
dopuszczają się przemocy wobec osób spoza
kręgu grupy.

P

R

Z

E

M

O

C

W

R

O

D

Z

IN

IE

P

R

Z

E

M

O

C

W

R

O

D

Z

IN

IE

UJĘCIE DEFINICYJNE PRZEMOCY W
RODZINIE

Jest to zamierzone i wykorzystujące

Jest to zamierzone i wykorzystujące

przewagę sił działanie, które jest

przewagę sił działanie, które jest

skierowane przeciwko członkowi

skierowane przeciwko członkowi

rodziny, a które narusza prawa i dobra

rodziny, a które narusza prawa i dobra

osobiste, powodując cierpienie i

osobiste, powodując cierpienie i

szkody

szkody



[Badura – Madej, Dobrzyńska – Masterhazy]

FORMY PRZEMOCY W RODZINIE

PRZEMOC FIZYCZNA

PRZEMOC FIZYCZNA

ZANIEDBANIE

ZANIEDBANIE

WYKORZYSTYWANIE

WYKORZYSTYWANIE

SEKSULANE

SEKSULANE

PRZEMOC PSYCHICZNA

PRZEMOC PSYCHICZNA

PRZEMOC FIZYCZNA

PRZEMOC FIZYCZNA



Nieprzypadkowe użycie siły fizycznej wobec

dziecka;



Świadome niezapobieganie krzywdzie;



Zamierzone zadawanie ran, powodowanie

okaleczeń, obrażeń, poparzeń;



Zadawanie bólu fizycznego bez względu na

to, czy pozostają ślady na ciele, czy nie;



Wymuszenia z użyciem siły fizycznej;



Ograniczenie swobody ruchu.

RODZAJE PRZEMOCY FIZYCZNEJ



Klapsy



Policzkowanie



Bicie pięścią



Bicie przedmiotem



Bicie na oślep



Kopanie



Zadawanie ran ciętych
lub szarpanych



duszenie



Zakazy (mówienie
za pozwoleniem, w
określonym czasie,
na dozwolony
temat)



Areszt domowy

CZYNNA

BIERNA

PRZEMOC SEKSUALNA



Akty pozbawione kontaktu fizycznego z
dzieckiem: ekshibicjonizm, fetyszyzm, zdjęcia
pornograficzne, rozmowy o zabarwieniu
seksualnym;



Akty związane z fizycznym kontaktem z
dzieckiem: pieszczoty o zabarwieniu
seksualnym, masturbacje, kontakty oralne i
analne, stosunki seksualne;



Akty fizyczne o znamionach gwałtu: związane
z uszkodzeniem ciała dziecka.