Zwierzęta

Zwierzęta

uczone mówić

uczone mówić

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

2

Z

wierzęta, które

naśladują



Powszechnie wiadomo, że istnieją tzw. ptaki
gadające – są to głównie papugi.



Oczywistym jest, że ptaki te nie mówią – a
jedynie naśladują, bezmyślnie powtarzając
dźwięki przypominające mowę ludzką
(szczekanie psa itp.)



Psychologowie poświęcili wiele badań szpakom
azjatyckim – jednak wyniki były rozczarowujące.



Bardziej obiecującymi kandydatami do nauki
mowy ludzkiej wydają się być małpy
człekokształtne...

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

3

Pierwsze próby



1931 r. Państwo Kellogg zaczynają uczyć
siedmiomiesięczną szympansicę o imieniu Gua.
Wychowywali ją jak ludzkie dziecko. Gua nigdy
nie nauczyła się mówić, mimo, że w końcu
nauczyła się rozumieć ponad 70 pojedynczych
wyrazów.



1947 r. Viki, szympansica wychowywana przez
Państwa Hayes znów przyniosła rozczarowanie –
po wielu latach nauki nauczyła się jedynie mówić
PAPA, MAMA, CUP, UP, wymawiała jednak te

słowa bardzo nieczysto.



Skąd te niepowodzenia?

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

4

Kolejne próby



Omówione wcześniej próby nie mogły się

udać – szympansy są fizjologicznie niezdolne
do wydawania dźwięków mowy ludzkiej! W
późniejszych badań omijano tę przeszkodę
używając języka migowego, specjalnych
żetonów, bądź dźwigni.



Pierwsze udane eksperymenty:



Gardner i Gardner – Washoe (lata 60./70.)



Premack – Sarah (lata 70.)

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

5

WASHOE



Wychowywana przez Państwa Gardner od
1966 roku. Miała wtedy mniej więcej rok.



Uczono ja posługiwania się językiem
migowym używanym w Stanach
Zjednoczonych przez głuchoniemych
(język ASL)



Uczono ją podczas zabawy i swobodnie
spędzanego czasu, tak jak uczy się
dziecko.



Poznała ok. 160 znaków i porozumiewała się nimi
swobodnie



Jej język cechowała semantyczność



Potrafiła uogólniać (np. wyraz „jeszcze”)



Autonomiczność ( potrafiła zapytać o nieobecną osobę,
przedmioty)

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

6

Słowniczek 



Washoe tworzyła sekwencje znaków własnego
pomysłu, chcąc nazwać nową rzecz, bądź coś
osiągnąć:



„DAĆ ŁASKOTKI” – przyjdź i połaskocz mnie



„IŚĆ SŁODKI” – chodźmy do krzewów malin



„OTWÓRZ JEŚĆ PIĆ” – otwórz lodówkę



„SZYBKO DAĆ MI SZCZOTKA DO ZĘBÓW I ROGER
ŁASKOTAĆ WASHOE” ( w nagrodę za wykonanie
nielubianej czynności mycia zębów)



„KAMIEŃ - JAGODA” – orzech



„GORĄCE – METAL” – zapalniczka (Moja)



„NASŁUCHIWAĆ – NAPÓJ” – tabletka Alka – Seltzer
w szklance



„KRZYK-BÓL-OWOC” – rzodkiewka (po ugryzieniu)
(Lu

cy)

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

7

Strukturalność?



Wydaje się, że Washoe nie dbała o kolejność

pokazywanych znaków, pokazywała je dowolnie, nieco
chaotycznie. Zdarzało jej się powiedzieć „SŁODYCZ IŚĆ”
jak :IŚĆ SŁODYCZ” itd.



Możliwe wyjaśnienia tej niekonsekwencji:



nadgorliwość badaczy, którzy chcąc ją zachęcić,
spieszyli nagrodzić każdy jej kaprys. Może gdyby byli
bardziej powściągliwi i nie domyślali się o co chodzi
Washoe dbała by bardziej o kolejność znaków



być może taka jest specyfika języka gestów – niektórzy
dorośli ludzie głusi również są niekonsekwentni w
przypadku nadawania znaków języka migowego



był to tylko etap przejściowy, w końcu Washoe
nauczyła się nadawać w określonej kolejności



nie mogła zrozumieć, że język jest strukturą

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

8

Przekaz kulturowy

Ważną stała się obserwacja, że Washoe, gdy
dano jej do opieki małe szympansiątko,
zaczęła uczyć je poznanych przez siebie
znaków migowych.

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

9

SARAH



Sarah w przeciwieństwie do Washoe podlegała surowemu
szkoleniu. Mieszkała w klatce i uczono ją posługiwania się
kolorowymi żetonami, określającymi różne pojęcia, np..
czerwony kwadrat oznaczał ”banan”, czarny żeton w
postaci litery T – „żółty”



Sarah nigdy nie próbowała rozmawiać



Znała ponad sto wyrazów, w tym tak złożone pojęcia jak
„kolor czegoś”, „taki sam”, „inny”, „jeżeli...to”



Badania wskazują, że potrafiła wykonywać zadania zależne
od struktury – uzupełniać luki, wiedziała, że grupę wyrazów
można zastąpić jednym ( czerwona miseczka = kubełek)



Potrafiła usuwać elementy struktury:
Sarah wkładać jabłko czerwona miseczka, banan zielona
mieczka ( zamiast Sarah wkładać jabłko...Sarah wkładać
banan...)

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

10

LANA

Była podobnie szkolona, jak Sarah lecz w
nieco wymyślniejszy sposób. Wykazaywała
autonomiczność języka i kreacyjność –
wymyślała frazy opisowe ( np. banan który
jest zielony – ogórek )

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

11

KOKO

i Penny Patterson

film nr 1

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

12

„Głodny”

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

13

„Czerwony”

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

14

„Jabłko”

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

15

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

16

„Ponieważ”

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

17

Wyjątkowość Koko



Przede wszystkim jest pierwszym mówiącym
gorylem



Koko uzyskała w teście mierzącym poziom IQ
wynik nieznacznie niższy od średniej
uzyskiwanej przez ludzi (!)



Po pięciu latach nauki przyswoiła sobie 645
pozycji słownikowych



Ma zdolności do uogólniania, jej język jest
kreatywny i autonomiczny



Nie stwierdzono strukturalności

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

18

Zgadnij, co to? 



„

OCZY KAPELUSZ”

•

– maska



„BIAŁY TYGRYS”



– zebra



„SŁODKA SKAŁA”



– zeschnięta drożdżówka



„JA TAM PŁAKAĆ”



– na widok obrazka z gory

lem

w kąpieli 



Obelga (!):



PENNY KLOZET PASKU

DNY DIABEŁ

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

19

Przykładowa rozmowa

Trzy dni przed tą rozmową Koko ugryzła
Penny. Opiekunka pokazuje Koko ślady na
rękach :

K: (wzdycha) Przepraszam drasnąć ugryźć
P: Dlaczego ugryzłaś?
K: Ponieważ rozzłoszczona
P: Dlaczego rozzłoszczona?
K: Nie wiedzieć

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

20

Nim Chimsky

Herbert Terrace próbował nauczyć mów

ić

szympansa

o imieniu Nim. Mimo, że początki

szły dobrze, Nim nie robił oczekiwanych
postępów. Zniechęcony Terrace zaniechał
eksperymentu i opublikował książkę, w której
podważał wszelkie zdolności komunikacyjne
zwierząt. Wzbudziło to falę protestów, m.in.
zarzucano badaczowi, że Nim nie mógł
osiągnąć zadawalających sukcesów chociażby
wskutek częstych zmian uczących go osób, co
powodowało, że czuł się zagrożony i
nieprzystosowany.

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

21

Kanzi

Że zwierzęta maja zdolność opanowania

mowy przesądzać się zdaje przypadek
Kanziego – szympansa karłowatego (bonobo).
Szympans nie był tresowany, a wszystkie
rozmowy prowadzone były w plenerze, nie w
warunkach laboratoryjnych,

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

22



Kanzi, w wyniku dobrowolnego treningu,

regularnie posługiwał się leksykogramami, by w
określonych sytuacjach spontanicznie wyrażać
swoje myśli i grupował je, po części w sposób
przypominający kolejność słów w języku
angielskim, w sensowne zdania dwu-lub
trójwyrazowe. Zaskakująco dobrze rozumiał
mówiony język angielski – bez trudu rozróżniał
zdania typu: Idź do lodówki i przynieś
pomarańczę” od „ Zanieś pomarańczę do
lodówki”.



Savage – Rumbaugh prowadziła skrupulatne
notatki a metodą swoich badań odsunęła
podejrzenia o tresurę oraz zarzuty bezmyślnego
powtarzania przez zwierzę wybranych
powiedzonek.

03:22 03:22

Katarzyna Mazur, Paulina Krasińs
ka

23

Parę słów od Koko na

KONIEC