PROMIENIOWANI

PROMIENIOWANI

E

E

NIEJONIZUJĄCE:

NIEJONIZUJĄCE:



promieniowanie

promieniowanie

nadfioletowe

nadfioletowe



promieniowanie widzialne

promieniowanie widzialne

(laserowe)

(laserowe)



promieniowanie

promieniowanie

podczerwone

podczerwone



promieniowanie radiowe i

promieniowanie radiowe i

mikrofale

mikrofale

J. BORCZYKOWSKI, T. KORZENIOWSKI, B.

J. BORCZYKOWSKI, T. KORZENIOWSKI, B.

CZERCZAK

CZERCZAK

PROMIENIOWANIE

PROMIENIOWANIE

NADFIOLETOWE

NADFIOLETOWE



promieniowanie nadfioletowe zwane

promieniowanie nadfioletowe zwane

inaczej

inaczej

ultrafioletowym

ultrafioletowym

( w skrócie UV)

( w skrócie UV)

ma długość fali

ma długość fali

od 10 do 400 nm

od 10 do 400 nm



silnym źródłem jest

silnym źródłem jest

Słońce

Słońce

, którego

, którego

temperatura powierzchni wynosi

temperatura powierzchni wynosi

6000K

6000K



technicznymi źródłami są lampy

technicznymi źródłami są lampy

wyładowcze, przede wszystkim rtęciowe

wyładowcze, przede wszystkim rtęciowe

zwane

zwane

kwarcówkami

kwarcówkami

CHARAKTERYSTYKA

CHARAKTERYSTYKA



promieniowanie nadfioletowe ma silne

promieniowanie nadfioletowe ma silne

działanie

działanie

fotochemiczne

fotochemiczne



przy długości fali poniżej 300 nm

przy długości fali poniżej 300 nm

wywołuje już jonizację i jest

wywołuje już jonizację i jest

zabójcze

zabójcze

dla organizmów żywych

dla organizmów żywych



przed promieniowaniem nadfioletowym

przed promieniowaniem nadfioletowym

chroni nas

chroni nas

warstwa ozonowa

warstwa ozonowa

a także

a także

powietrze

powietrze

UV-A-B-C

UV-A-B-C



UV-A (320 – 400 nm)

UV-A (320 – 400 nm)

ma szerokie

ma szerokie

zastosowanie:

zastosowanie:



klinicznie w leczenie niektórych dolegliwości skóry

klinicznie w leczenie niektórych dolegliwości skóry



pozytywny wpływ na organizm

pozytywny wpływ na organizm



UV-B

UV-B

(290 – 320 nm)

(290 – 320 nm)

powoduje

powoduje

zaczerwienienie skóry, po którym następuje

zaczerwienienie skóry, po którym następuje

pigmentacja czyli opalanie

pigmentacja czyli opalanie



może powodować powstanie groźnych pęcherzy

może powodować powstanie groźnych pęcherzy



UV-C (230 – 290 nm)

UV-C (230 – 290 nm)

o najmniejszych

o najmniejszych

długościach fali jest szczególnie szkodliwe.

długościach fali jest szczególnie szkodliwe.



powoduje raka skóry gdy nie jest zatrzymywane

powoduje raka skóry gdy nie jest zatrzymywane

przez warstwę ozonową

przez warstwę ozonową

POZYTYWNY WPŁYW UV

POZYTYWNY WPŁYW UV



wpływ na gospodarkę wapniowo-

wpływ na gospodarkę wapniowo-

fosforanowa (witamina D

fosforanowa (witamina D

3

3

)

)



wzrost odporności organizmu

wzrost odporności organizmu



niszczenie drobnoustrojów

niszczenie drobnoustrojów



przyspieszenie gojenia ran i

przyspieszenie gojenia ran i

owrzodzeń

owrzodzeń



fototerapia (leczenie łuszczycy)

fototerapia (leczenie łuszczycy)

ZASTOSOWANIE

ZASTOSOWANIE



NISKOPRĘŻNE LAMPY RTĘCIOWE

NISKOPRĘŻNE LAMPY RTĘCIOWE



do dezynfekcji (w medycynie, przemyśle

do dezynfekcji (w medycynie, przemyśle

farmaceutycznym, spożywczym)

farmaceutycznym, spożywczym)



WYSOKOPRĘŻNE LAMPY RTĘCIOWE

WYSOKOPRĘŻNE LAMPY RTĘCIOWE



w poligrafii (kopiowanie, wykonywania matryc

w poligrafii (kopiowanie, wykonywania matryc

sitodrukowych, utwardzanie fotopolimerów,

sitodrukowych, utwardzanie fotopolimerów,

suszenie farb i lakierów), w solariach

suszenie farb i lakierów), w solariach

(fototerapia)

(fototerapia)



WYSOKOPRĘŻNE LAMPY METAHALOGENKOWE

WYSOKOPRĘŻNE LAMPY METAHALOGENKOWE



w fototerapii (leczeniu łuszczycy), przemyśle

w fototerapii (leczeniu łuszczycy), przemyśle

chemicznym (do fotopolimeryzacji)

chemicznym (do fotopolimeryzacji)

DZIAŁANIE SZKODLIWE

DZIAŁANIE SZKODLIWE



szkodliwe działanie nadfioletu występuje przy

szkodliwe działanie nadfioletu występuje przy

napromieniowaniu

napromieniowaniu

skóry

skóry

:

:



rumień i złuszczanie się naskórka

rumień i złuszczanie się naskórka



wzrost ilości barwników

wzrost ilości barwników



oparzenia

oparzenia



zmiany przednowotworowe i nowotworowe

zmiany przednowotworowe i nowotworowe

(czerniak)

(czerniak)



promieniowanie nadfioletowe oddziałuje także na

promieniowanie nadfioletowe oddziałuje także na

oczy

oczy

:

:



uszkadza rogówkę i spojówkę oka

uszkadza rogówkę i spojówkę oka



trwałe zmiany w oku (zaćma)

trwałe zmiany w oku (zaćma)

PROMIENIOWANIE WIDZIALNE

PROMIENIOWANIE WIDZIALNE



jest to promieniowanie

jest to promieniowanie

elektromagnetyczne o długości fali od

elektromagnetyczne o długości fali od

około

około

400 nm

400 nm

do około

do około

700 nm

700 nm



światło w naszym oku odbierają receptory

światło w naszym oku odbierają receptory

znajdujące się na siatkówce:

znajdujące się na siatkówce:

125 milionów

125 milionów

pręcików i 6,5 miliona czopków

pręcików i 6,5 miliona czopków



źródłami są (oprócz

źródłami są (oprócz

Słońca

Słońca

):

):



ciała ogrzane do temperatury ponad

ciała ogrzane do temperatury ponad

700°C

700°C

(

(

żarówki

żarówki

)

)



Pobudzone prądem w gazach do świecenia

Pobudzone prądem w gazach do świecenia

atomy substancji przepływającym (

atomy substancji przepływającym (

świetlówki)

świetlówki)



lasery i luminescencja

lasery i luminescencja

CZUŁOŚĆ WIDMOWA OKA

CZUŁOŚĆ WIDMOWA OKA

współczynnik K

współczynnik K

podaje jak odbieramy fale o

podaje jak odbieramy fale o

poszczególnych długościach w stosunku do

poszczególnych długościach w stosunku do

wartości maksymalnej; linią przerywaną

wartości maksymalnej; linią przerywaną

zaznaczono

zaznaczono

czułość pręcików

czułość pręcików

, a ciągłą wypadkową

, a ciągłą wypadkową

czułość czopków

czułość czopków

WPŁYW NA CZŁOWIEKA

WPŁYW NA CZŁOWIEKA



światło widzialne może powodować termiczne

światło widzialne może powodować termiczne

(<10s) lub fotochemiczne (>10s)

(<10s) lub fotochemiczne (>10s)

uszkodzenia i

uszkodzenia i

schorzenia siatkówki oka

schorzenia siatkówki oka



szczególnie niebezpieczne jest

szczególnie niebezpieczne jest

silne światło

silne światło

niebieskie

niebieskie

:

:



podczas procesów technologicznych (spawanie)

podczas procesów technologicznych (spawanie)



lampy do naświetlania materiałów światłoczułych

lampy do naświetlania materiałów światłoczułych

LASERY

LASERY



promieniowanie laserowe

promieniowanie laserowe

charakteryzuje się

charakteryzuje się

wysoką

wysoką

spójnością

spójnością

,

,

monochromatycznością

monochromatycznością

i

i

kierunkowością

kierunkowością

rozchodzenia się wiązki

rozchodzenia się wiązki



jest to powodem znacznej koncentracji energii

jest to powodem znacznej koncentracji energii

na małej powierzchni

na małej powierzchni



wymaga to zachowania

wymaga to zachowania

szczególnej

szczególnej

ostrożności

ostrożności

oraz rygorystycznego stosowania

oraz rygorystycznego stosowania

ochron i zabezpieczeń przez osoby

ochron i zabezpieczeń przez osoby

obsługujące lasery i urządzenia laserowe

obsługujące lasery i urządzenia laserowe

ZASTOSOWANIE

ZASTOSOWANIE



bardzo szerokie zastosowanie laserów w:

bardzo szerokie zastosowanie laserów w:



technologiczne spawanie, topienie, wiercenie

technologiczne spawanie, topienie, wiercenie



telekomunikacja, laserowe układy śledzące

telekomunikacja, laserowe układy śledzące



spektroskopia, rozdzielanie izotopów

spektroskopia, rozdzielanie izotopów



metrologia, interferometria, holografia,

metrologia, interferometria, holografia,

geodezja

geodezja



chirurgia, dentystyka, obróbka materiałów

chirurgia, dentystyka, obróbka materiałów



kontrolowane reakcje jądrowe, rozdzielanie

kontrolowane reakcje jądrowe, rozdzielanie

izotopów

izotopów

DZIAŁANIA UBOCZNE

DZIAŁANIA UBOCZNE



najbardziej zagrożone są

najbardziej zagrożone są

oczy

oczy

:

:



w zakresie działania fal o długości od 400

w zakresie działania fal o długości od 400

nm do 1400 nm może dojść do

nm do 1400 nm może dojść do

uszkodzenia

uszkodzenia

siatkówki

siatkówki



z zakresu długości fal poniżej 400 nm i

z zakresu długości fal poniżej 400 nm i

powyżej 1400 nm nie wnika do wnętrza oka,

powyżej 1400 nm nie wnika do wnętrza oka,

natomiast powoduje

natomiast powoduje

uszkodzenie rogówki

uszkodzenie rogówki



w przypadku

w przypadku

skóry

skóry

:

:



skutkiem działania promieniowania

skutkiem działania promieniowania

laserowego może być uszkodzenie tkanki

laserowego może być uszkodzenie tkanki

(

(

zwęglenie, oparzenie, rumień

zwęglenie, oparzenie, rumień

)

)

PROMIENIOWANIE

PROMIENIOWANIE

PODCZERWONE

PODCZERWONE



jest to promieniowanie optyczne o długości fali

jest to promieniowanie optyczne o długości fali

wynoszącej

wynoszącej

od 780 nm do 1 mm

od 780 nm do 1 mm



dzieli się na następujące zakresy w zależności od

dzieli się na następujące zakresy w zależności od

długości fali:

długości fali:



IR-A

IR-A

(podczerwień bliska) - 780 ÷ 1400 nm

(podczerwień bliska) - 780 ÷ 1400 nm



IR-B

IR-B

(podczerwień średnia) - 1400 ÷ 3000 nm

(podczerwień średnia) - 1400 ÷ 3000 nm



IR-C

IR-C

(podczerwień daleka) - 3000 nm ÷ 1 mm

(podczerwień daleka) - 3000 nm ÷ 1 mm



emitowane jest przez rozgrzane ciała w wyniku

emitowane jest przez rozgrzane ciała w wyniku

wzbudzeń cieplnych elektronów

wzbudzeń cieplnych elektronów

wewnątrz

wewnątrz

substancji

substancji



promieniowanie to wywołuje w tkance

promieniowanie to wywołuje w tkance

biologicznej przede wszystkim

biologicznej przede wszystkim

reakcje termiczne

reakcje termiczne

ZASTOSOWANIE

ZASTOSOWANIE



badania strukturalne

badania strukturalne



spektroskopia widma cząsteczek

spektroskopia widma cząsteczek

organicznych

organicznych



obserwacje w ciemności

obserwacje w ciemności



noktowizor, czujniki alarmowe

noktowizor, czujniki alarmowe



fotografia w bliskiej podczerwieni

fotografia w bliskiej podczerwieni



wykrywanie fałszerstw

wykrywanie fałszerstw



w kryminalistyce

w kryminalistyce



ekspertyza dzieł sztuki

ekspertyza dzieł sztuki



fotografowanie obiektów przez mgłę i dym

fotografowanie obiektów przez mgłę i dym



zdjęcia satelitarne

zdjęcia satelitarne

ZASTOSOWANIE W MEDYCYNIE

ZASTOSOWANIE W MEDYCYNIE



diagnostyka

diagnostyka

stanów

stanów

patologicznych

patologicznych

układu krążenia

układu krążenia



zabiegi

zabiegi

terapeutyczne, w

terapeutyczne, w

lecznictwie –

lecznictwie –

diatermia

diatermia



badania

badania

mikroskopowe w

mikroskopowe w

podczerwieni

podczerwieni

SKUTKI UBOCZNE -

SKUTKI UBOCZNE -

SKÓRA

SKÓRA



IR-C

IR-C

– dociera do powierzch. warstw skóry

– dociera do powierzch. warstw skóry



może doprowadzić do przegrzania i oparzenia

może doprowadzić do przegrzania i oparzenia



lub spowoduje

lub spowoduje

rumień cieplny

rumień cieplny



IR-A

IR-A

- dociera do głębiej położonych warstw

- dociera do głębiej położonych warstw

tkanki skórnej oraz do tkanki podskórnej

tkanki skórnej oraz do tkanki podskórnej



może powodować zwiększone

może powodować zwiększone

obciążenie

obciążenie

cieplne organizmu

cieplne organizmu



receptory ciepła

receptory ciepła

znajdujące się w skórze

znajdujące się w skórze

dostatecznie wcześnie sygnalizują

dostatecznie wcześnie sygnalizują

niebezpieczeństwo przekroczenia dozwolonej

niebezpieczeństwo przekroczenia dozwolonej

temperatury

temperatury

SKUTKI UBOCZNE -

SKUTKI UBOCZNE -

OCZY

OCZY



podczerwień jest najsilniej pochłaniana przez

podczerwień jest najsilniej pochłaniana przez

rogówkę z pasma:

rogówkę z pasma:



IR-C i częściowo IR-B

IR-C i częściowo IR-B

więc powoduje

więc powoduje

poparzenie rogówki

poparzenie rogówki



do soczewki oka dociera przede wszystkim

do soczewki oka dociera przede wszystkim

promieniowanie z pasma podczerwieni:

promieniowanie z pasma podczerwieni:



IR-A i częściowo IR-B

IR-A i częściowo IR-B

więc powoduje

więc powoduje

kataraktę

kataraktę

(zaćmę zwaną

(zaćmę zwaną

hutniczą)

hutniczą)



długotrwała ekspozycja na promieniowanie

długotrwała ekspozycja na promieniowanie

podczerwone może również wywoływać

podczerwone może również wywoływać

stany

stany

zapalne tęczówek i spojówek, wysuszanie

zapalne tęczówek i spojówek, wysuszanie

powiek

powiek

oraz zapalenie brzegów powiek

oraz zapalenie brzegów powiek

PROMIENIOWANIE

PROMIENIOWANIE

RADIOWE i MIKROFALOWE

RADIOWE i MIKROFALOWE



są to fale

są to fale

elektromagnetyczne o

elektromagnetyczne o

wysokiej częstotliwości

wysokiej częstotliwości

:

:



300 MHz – 300 GHz –

300 MHz – 300 GHz –

MIKROFALE

MIKROFALE



30 KHz – 300 MHz –

30 KHz – 300 MHz –

FALE RADIOWE

FALE RADIOWE



powstają w

powstają w

elektronicznych

elektronicznych

układach drgających

układach drgających

ZASTOSOWANIE

ZASTOSOWANIE



stacje radiowe i telewizyjne

stacje radiowe i telewizyjne



systemy radarowe

systemy radarowe



obróbka termiczna (piece do

obróbka termiczna (piece do

hartowania metali)

hartowania metali)



w życiu codziennym

w życiu codziennym



kuchenki mikrofalowe

kuchenki mikrofalowe



monitory komputerów, telewizorów

monitory komputerów, telewizorów



grzejniki indukcyjne

grzejniki indukcyjne



urządzenia alarmowe

urządzenia alarmowe



telefony komórkowe

telefony komórkowe

ZASTOSOWANIE W MEDYCYNIE

ZASTOSOWANIE W MEDYCYNIE



diatermie

diatermie

długo- i

długo- i

krótkofalowe

krótkofalowe



uśmierzanie bólów w:

uśmierzanie bólów w:



mięśniobólach

mięśniobólach



zwyrodnieniach

zwyrodnieniach

stawów

stawów



chorobie

chorobie

reumatycznej

reumatycznej



magnetyczny rezonans

magnetyczny rezonans

jądrowy

jądrowy

NMR

NMR



diagnostyczna metoda

diagnostyczna metoda

obrazowania pacjentów

obrazowania pacjentów

ODDZIAŁYWANIE

ODDZIAŁYWANIE



skutki oddziaływania są jeszcze

skutki oddziaływania są jeszcze

słabo

słabo

poznane

poznane



w badaniach in vitro wykazano , że

w badaniach in vitro wykazano , że

miejscem oddziaływania jest

miejscem oddziaływania jest

błona

błona

komórkowa

komórkowa

; depolaryzacja błony

; depolaryzacja błony

komórkowej wpływa na

komórkowej wpływa na

aktywność

aktywność

enzymów

enzymów

i może powodować supresję

i może powodować supresję

niektórych

niektórych

odpowiedzi immunologicznych

odpowiedzi immunologicznych

SKUTKI UBOCZNE

SKUTKI UBOCZNE



wśród osób eksponowanych stwierdza

wśród osób eksponowanych stwierdza

się:

się:



wrażenie ciepła (efekt termiczny)

wrażenie ciepła (efekt termiczny)



bóle głowy, bóle w okolicy serca, nudności,

bóle głowy, bóle w okolicy serca, nudności,

duszności ogólne, osłabienie, potliwość i

duszności ogólne, osłabienie, potliwość i

złe samopoczucie

złe samopoczucie



fale o wysokiej częstotliwości

fale o wysokiej częstotliwości

prawdopodobnie mają wpływ na:

prawdopodobnie mają wpływ na:



układ krążenia i układ odpornościowy

układ krążenia i układ odpornościowy



ośrodkowy układ nerwowy (przy dużym

ośrodkowy układ nerwowy (przy dużym

natężeniu – lęk i stany nerwicowe)

natężeniu – lęk i stany nerwicowe)