Weksle handlowe -
Weksle handlowe -
kupieckie
kupieckie
Opracował S.
Szydło
Wykład stanowi szeroki zakres wiedzy
na temat weksla handlowego, obejmuje
także praktyczne przykłady jego
zastosowania oraz wyliczenia kwot
wekslowych
Rys historyczny
Rys historyczny
powstał w XII wieku w posiadłościach
powstał w XII wieku w posiadłościach
włoskich
włoskich
rozkwit popularności na ziemiach
rozkwit popularności na ziemiach
polskich przed I wojną światową
polskich przed I wojną światową
28-IV-1936 roku, powstanie prawa
28-IV-1936 roku, powstanie prawa
wekslowego
wekslowego
eliminacja
z
rozliczeń
między
eliminacja
z
rozliczeń
między
podmiotami gospodarczymi w 1947 roku
podmiotami gospodarczymi w 1947 roku
przywrócenie weksla do obiegu w 1989
przywrócenie weksla do obiegu w 1989
roku
roku
od 1 stycznia 2007 roku obrót wekslowy
od 1 stycznia 2007 roku obrót wekslowy
nie jest opodatkowany - tym samym
nie jest opodatkowany - tym samym
przestały
funkcjonować
urzędowe
przestały
funkcjonować
urzędowe
blankiety weksli.
blankiety weksli.
Pojęcie weksla – polskie prawo wekslowe nie podaje
Pojęcie weksla – polskie prawo wekslowe nie podaje
definicji weksla. Wymienia natomiast jego istotne
definicji weksla. Wymienia natomiast jego istotne
cechy oraz precyzyjnie określa części składowe (treść)
cechy oraz precyzyjnie określa części składowe (treść)
dokumentu, który w myśl ustawy uważa się za
dokumentu, który w myśl ustawy uważa się za
weksel. Powstałą w ten sposób lukę wypełniła
weksel. Powstałą w ten sposób lukę wypełniła
doktryna tworząc szereg definicji. Jednak nie udało
doktryna tworząc szereg definicji. Jednak nie udało
się ustalić definicji powszechnie akceptowanej i w
się ustalić definicji powszechnie akceptowanej i w
pełni poprawnej.
pełni poprawnej.
Weksel (od niem.
Weksel (od niem.
Weschel – wymiana
Weschel – wymiana
) jest
) jest
dokumentem sporządzonym w formie przewidzianej
dokumentem sporządzonym w formie przewidzianej
przez
prawo,
zawierającym
bezwarunkowe
przez
prawo,
zawierającym
bezwarunkowe
zobowiązanie
do
zapłaty
określonej
osobie
zobowiązanie
do
zapłaty
określonej
osobie
(remitentowi) sumy pieniężnej, w ustalonym terminie
(remitentowi) sumy pieniężnej, w ustalonym terminie
i miejscu przez wystawcę (w przypadku w. własnego)
i miejscu przez wystawcę (w przypadku w. własnego)
lub inną osobę przez niego wskazaną (w. trasowany),
lub inną osobę przez niego wskazaną (w. trasowany),
którego egzekucja wyposażona w specjalny rygor.
którego egzekucja wyposażona w specjalny rygor.
Wypełniony na trwale .Trwale zespolony
Wypełniony na trwale .Trwale zespolony
POJĘCIE WEKSLA I JEGO
POJĘCIE WEKSLA I JEGO
RODZAJE
RODZAJE
Funkcjonujące obecnie definicje weksla mają naukowy charakter.
Funkcjonujące obecnie definicje weksla mają naukowy charakter.
Można
podzielić
na
kilka
grup:
Można
podzielić
na
kilka
grup:
a) pierwsza grupa mówi o wekslu jako dokumencie. Weksel
a) pierwsza grupa mówi o wekslu jako dokumencie. Weksel
uważany jest za dokument posiadający dokładnie określoną
uważany jest za dokument posiadający dokładnie określoną
przez prawo formę i wyposażony przez prawo w tą właściwość,
przez prawo formę i wyposażony przez prawo w tą właściwość,
że umieszczenie na nim podpisu stanowi podstawę i przyczynę
że umieszczenie na nim podpisu stanowi podstawę i przyczynę
zobowiązania wekslowego osoby od której podpis pochodzi.
zobowiązania wekslowego osoby od której podpis pochodzi.
b) w. jako papier wartościowy opiewający na
b) w. jako papier wartościowy opiewający na wierzytelność
wierzytelność
wg.
wg.
tego podziału są jeszcze pap. wart. opiewające na: prawa
tego podziału są jeszcze pap. wart. opiewające na: prawa
członkowskie i prawa rzeczowe
członkowskie i prawa rzeczowe
); definiuje w. jako pap. wart.
); definiuje w. jako pap. wart.
opiewający na świadczenie sumy pieniężnej lub jako pap. wart. o
opiewający na świadczenie sumy pieniężnej lub jako pap. wart. o
cechach ściśle przez prawo wekslowe przepisanych, w których
cechach ściśle przez prawo wekslowe przepisanych, w których
inkorporowane jest abstrakcyjne zobowiązania zapłacenia sumy
inkorporowane jest abstrakcyjne zobowiązania zapłacenia sumy
pieniężnej.
pieniężnej.
POJĘCIE WEKSLA I JEGO
POJĘCIE WEKSLA I JEGO
RODZAJE
RODZAJE
Uczestnicy stosunku wekslowego:
Uczestnicy stosunku wekslowego:
Wystawca - trasant
Wystawca - trasant
- osoba fizyczna lub prawna posiadająca
- osoba fizyczna lub prawna posiadająca
zdolność wekslową. Wystawców weksla może być kilku.
zdolność wekslową. Wystawców weksla może być kilku.
Płatnik
Płatnik
- osoba fizyczna lub prawna zobowiązana do zapłaty. W
- osoba fizyczna lub prawna zobowiązana do zapłaty. W
wekslu własnym 1=2 Wystawca
wekslu własnym 1=2 Wystawca (trasant)
(trasant)
= Płatnik. W wekslu
= Płatnik. W wekslu
trasowanym trasat – zobowiązany wekslowo po zaakceptowaniu
trasowanym trasat – zobowiązany wekslowo po zaakceptowaniu
(akceptant)
(akceptant)
Remitent
Remitent
- osoba fizyczna lub prawna, na której zlecenie lub na
- osoba fizyczna lub prawna, na której zlecenie lub na
której rzecz weksel ma być płatny. Kilku remitentów może działać
której rzecz weksel ma być płatny. Kilku remitentów może działać
wspólnie lub oddzielnie.
wspólnie lub oddzielnie.
Akceptant
Akceptant
- osoba oznaczona przez wystawcę jako płatnik, która
- osoba oznaczona przez wystawcę jako płatnik, która
weksel akceptowała. Staje się przez to głównym dłużnikiem
weksel akceptowała. Staje się przez to głównym dłużnikiem
wekslowym (tylko trasowany).
wekslowym (tylko trasowany).
Indosant
Indosant
- osoba przekazująca prawa z weksla innej osobie w drodze
- osoba przekazująca prawa z weksla innej osobie w drodze
indosu. Pierwszym indosantem jest zawsze remitent, 3=5
indosu. Pierwszym indosantem jest zawsze remitent, 3=5
Remitent = Indosant .
Remitent = Indosant .
Indosatariusz - osoba, która nabyła weksel w drodze indosu.
Indosatariusz - osoba, która nabyła weksel w drodze indosu.
Poręczyciel - osoba, która awalizuje weksel. Poręczać można za 1, 4
Poręczyciel - osoba, która awalizuje weksel. Poręczać można za 1, 4
i 5 Wystawcę, Akceptanta, Indosanta.
i 5 Wystawcę, Akceptanta, Indosanta.
Domicyliat
Domicyliat
- osoba fizyczna lub prawna, w której mieszkaniu lub
- osoba fizyczna lub prawna, w której mieszkaniu lub
siedzibie weksel ma być płatny, np. bank płatnika.
siedzibie weksel ma być płatny, np. bank płatnika. Domicyl
Domicyl
-
-
miejsce, w którym ma nastąpić płatność.
miejsce, w którym ma nastąpić płatność.
Wyręczyciel
Wyręczyciel
- osoba, która płaci weksel w potrzebie.
- osoba, która płaci weksel w potrzebie.
Regredient
Regredient
- osoba, która weksel wykupiła i dochodzi należności od
- osoba, która weksel wykupiła i dochodzi należności od
poprzedników w drodze protestu.
poprzedników w drodze protestu.
Dotychczasowe urzędowe
Dotychczasowe urzędowe
blankiety weksli do 31 grudnia
blankiety weksli do 31 grudnia
2007 roku
2007 roku
Bezwarunkowe
Przyrzeczenie Polecenie
Dokumenty sporządzone w sposób zgodny z
przepisami prawa wekslowego i zobowiązujący do
zapłacenia określonej
sumy pieniężnej w określonym czasie i miejscu
.
(
zwane sola weksle,
proste lub suche )
(
zwane
e przekazowymi,
ciągnionymi, tratami lub
trasami )
Zasadnicze różnice pomiędzy
wekslem trasowanym i własnym:
- brak trasata przy wekslu własnym;
- inne ukształtowanie obowiązku zapłaty sumy
wekslowej (polecenie trasatowi bezwarunkowej
zapłaty sumy wekslowej na rzecz remitenta lub
na jego zlecenie przy wekslu trasowanym i
przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty sumy
wekslowej na rzecz remitenta lub na jego
zlecenie w zakresie w. własnego);
- inny jest dłużnik główny (akceptant po
przyjęciu weksla trasowanego i wystawca przy
wekslu własnym);
- możliwości kumulowania ról (wystawca może
być remitentem lub trasatem, wystawca weksla
własnego nie może być remitentem).
Weksle handlowe -
Weksle handlowe - kupieckie:
a) weksle towarowe z bieżącego obrotu
:
-
weksle akceptowane (akcepty bankierskie):
są to papiery wartościowe zawierające
zobowiązanie zapłacenia przez bank dłużnika
określonej sumy pieniężnej osobie wymienionej na
wekslu
- weksle kwalifikowane: są to weksle
akceptowane przez kwalifikowane banki,
czyli o ustalonej renomie, co często wiąże się
z możliwością ich redyskonta w banku
centralnym.
b) weksle finansowe
np. traty finansujące koszty przewozu
nie związane ściśle z eksportem towarowym
lub będące zabezpieczeniem udzielonych
kredytów
Klauzule wekslowe podzielić
Klauzule wekslowe podzielić
można na trzy rodzaje:
można na trzy rodzaje:
- uznane przez prawo wekslowe,
- uznane przez prawo wekslowe,
- obojętne - uważane za nie
- obojętne - uważane za nie
napisane,
napisane,
- unieważniające weksel.
- unieważniające weksel.
1. Klauzule uznane przez prawo
1. Klauzule uznane przez prawo
wekslowe:
wekslowe:
- klauzula odsetkowa - jest skuteczna gdy:
- klauzula odsetkowa - jest skuteczna gdy:
umieszczono ją na wekslu płatnym za
umieszczono ją na wekslu płatnym za
okazaniem lub w pewien czas po okazaniu,
okazaniem lub w pewien czas po okazaniu,
stopa procentowa jest określona na wekslu,
stopa procentowa jest określona na wekslu,
wpisu tego dokonał wystawca weksla.
wpisu tego dokonał wystawca weksla.
- klauzula zakazująca indosowania,
- klauzula zakazująca indosowania,
- klauzula nakazująca przedstawienie weksla
- klauzula nakazująca przedstawienie weksla
do przyjęcia,
do przyjęcia,
- klauzula zabraniająca przedstawienie
- klauzula zabraniająca przedstawienie
weksla do przyjęcia,
weksla do przyjęcia,
- zwalniająca od protestu.
- zwalniająca od protestu.
2. Klauzule wekslowo obojętne:
klauzula odsetkowa na wekslu płatnym w
oznaczonym dniu lub w pewien czas po
dacie,
warunki, od których uzależniono indos,
klauzula odsetkowa na wekslu płatnym za
okazaniem bez podania stopy procentowej.
3. Klauzule unieważniające
3. Klauzule unieważniające
weksel:
weksel:
klauzula
naruszająca
bezwarunkowy
charakter
przyrzeczenia
lub
polecenia
zapłaty,
klauzula ustalająca inny, poza czterema
ustawowymi, termin płatności,
klauzula
ustalające
kilka
terminów
płatności.
INDOS
- jest klauzulą przenosząca prawa z
weksla umieszczona na jego rewersie lub na
jego przedłużku (udostępniam na zlecenie) .
Weksel zaopatrzony chociażby w jeden
indos nazywa się rymesą.
Indos
przekreślony uważa się za niebyły.
Indos musi być: bezwarunkowy, a każdy
warunek przy indosie uważa się za nie
napisany, całkowity - na całą kwotę. Musi
być zachowany ciąg indosów. Pierwszym
indosantem jest zawsze remitent.
Rodzaje indosów:
imienny - tzw. zupełny - wskazuje na osobę, na którą
przenosi się weksel,
in blanco - tzw. otwarty, niezupełny - nie ma
wymienionego indosatariusza. (najczęściej zawiera
tylko podpis indosanta),
pełnomocniczy - (waluta do inkasa) indosatariusz
otrzymuje od indosanta pełnomocnictwo do
wykonywania w jego imieniu praw wekslowych.
Każdy następny indos musi być pełnomocniczy,
zastawniczy - (waluta w zastaw) stosowany podczas
oddawania
weksla w zastaw indosatariuszowi.
Dłużnicy wekslowi:
główni:
wystawca weksla własnego,
wystawca weksla trasowanego do momentu
jego zaakceptowania przez płatnika,
akceptant weksla trasowanego,
wszyscy poręczyciele w/w osób.
uboczni:
wystawca weksla trasowanego po jego
zaakceptowaniu przez płatnika,
wszyscy indosanci,
wszyscy poręczyciele w/w osób.
UWAGA!
Akcept musi być bezwarunkowy. Warunek jest powodem do
protestu weksla.
Jedynym warunkiem zgodnym z prawem może
być warunek ograniczający kwotę
. Akcept należy opatrzyć datą
w przypadku gdy weksel jest płatny w pewien czas po okazaniu,
jeśli weksel ma być przedstawiony do przyjęcia w oznaczonym
terminie.
Weksel można wystawić w dowolnym języku, alfabetem
właściwym dla tego języka. Nazwa weksel w treści instrumentu i
w języku wystawienia
Oznaczenie remitenta - remitent jest osobą uprawnioną z weksla
(wierzycielem). Po słowie "weksel", natomiast przed
oznaczeniem remitenta należy wpisać:
- "na zlecenie" - jeżeli weksel ma być przedmiotem obrotu poprzez
indosowanie, albo
- "tylko" - jeżeli wystawca chce zabronić indosowania.
W praktyce funkcjonują weksle o
nazwach:
in blanco
in blanco
-
-
służy do zabezpieczenia roszczeń
które mogą powstać w przyszłości, może być
przenoszony przez indos. Niezbędną przesłanką
powstania zobowiązania z tego weksla jest
uzupełnianie przynajmniej tych braków
od których zależy ważność weksla trasowanego.
Zobowiązanie z weksla in blanco wiąże się z
dodatkową
umową
między
wystawcą
a
remitentem jest to porozumienie deklaracja
wekslowa i obejmuje sposób w jaki weksel in
blanco powinien być wypełniany „niezupełny w
chwili wystawienia,,
gwarancyjny
gwarancyjny
-
-
zabezpiecza spłatę kredytu
kaucyjny
kaucyjny
-
-
weksel złożony jako gwarancja
zobowiązania i stanowiąca odszkodowanie w
razie niedopełnienia zobowiązania
depozytowy
- depozyt- suma złożona przez
dłużnika stanowiąca świadczenia na rzecz
wierzyciela
rekta weksel
- to weksel który jest objęty
zakazem indosowania przez dodanie przy
nazwisku remitenta pierwszego wierzyciela słów
"lecz nie na jego zlecenie" lub podobnych.
Również indosant może zakazać dalszego
indosowania /zakaz osłabia ekonomiczną wartość
weksla/
piwniczny
- jako trasata podaje osobę
nieistniejącą- są ważne o tyle, że uzasadniają
zobowiązania wekslowe wystawcy, poręczycieli i
indosantów
sola weksel
- oznacza że nie istnieją wtóropisy
- weksle: prima, secunda, tertia, sporządza się
dla bezpieczeństwa i ułatwienia obiegu
Weksle handlowe są
wykorzystywane przez:
NBP
NBP
banki komercyjne
banki komercyjne
podmioty gospodarcze
podmioty gospodarcze
Przez NBP do:
regulowania płynności systemu
regulowania płynności systemu
bankowego przez prowadzenie
bankowego przez prowadzenie
określonej polityki
określonej polityki
redyskontowej;
redyskontowej;
kontrolowania wysokości stóp
kontrolowania wysokości stóp
procentowych kredytów
procentowych kredytów
udzielanych na rynku
udzielanych na rynku
międzybankowym za pomocą
międzybankowym za pomocą
stopy redyskontowej;
stopy redyskontowej;
Przez banki
komercyjne do:
regulowania bieżącej płynności-
finansowej;
osiągania, zysku z operacji
dyskontowych oraz akceptowania
i awalizowania weksli;
pozyskiwania relatywnie taniego
kredytu redyskontowego;
zabezpieczania udzielanych kredytów
osobom prawnym i fizycznym (weksel
in blanco);
Przez podmioty
gospodarcze do:
pozyskiwania kredytu kupieckiego;
pozyskiwania kredytu kupieckiego;
rozliczania transakcji handlowych
rozliczania transakcji handlowych
zarówno krajowych jak i zagranicznych;
zarówno krajowych jak i zagranicznych;
kompensowania wzajemnych
kompensowania wzajemnych
zobowiązań bez przepływu gotówki;
zobowiązań bez przepływu gotówki;
uzyskania kredytu dyskontowego;
uzyskania kredytu dyskontowego;
uzyskania kredytu akceptacyjnego;
uzyskania kredytu akceptacyjnego;
do różnego rodzaju zastawów i kaucji.
do różnego rodzaju zastawów i kaucji.
Elementy, które powinien zawierać
Elementy, które powinien zawierać
weksel, aby być
weksel, aby być
papierem wartościowym:
papierem wartościowym:
1.
1.
Nazwa "weksel"
Nazwa "weksel" w języku w jakim został
wystawiony
2.
2.
Zobowiązanie lub polecenie
Zobowiązanie lub polecenie wypłaty
oznaczonej sumy pieniędzy
3.
3.
Nazwisko osoby
Nazwisko osoby
(nazwa firmy),
(nazwa firmy), która ma
zapłacić weksel (wystawca, trasant, akceptant)
4.
4.
Termin płatności -
Termin płatności - dla całej sumy wekslowej
(termin płatności: w odróżnieniu od dnia
wymagalności)
۰
۰
w określonym dniu - dzień, miesiąc, rok
w określonym dniu - dzień, miesiąc, rok
۰
۰
a data pewien czas po dacie
a data pewien czas po dacie np. ‘w tydzień po
dacie’
۰
۰
za okazaniem- ‘za okazaniem’, ‘a vista’... bez
za okazaniem- ‘za okazaniem’, ‘a vista’... bez
terminu płatności
terminu płatności
۰
۰
w pewien czas po okazaniu wg daty przyjęcia lub
w pewien czas po okazaniu wg daty przyjęcia lub
daty protestu np. osiem dni po okazaniu
daty protestu np. osiem dni po okazaniu
5.
5.
Miejsce płatności
Miejsce płatności
-
-
określone
-
trasant/trasat
-
domicyl
Gdy brak oznaczenia miejsca płatności za
takowe uważa się miejsce obok
nazwiska trasanta-jest to także miejsce
zamieszkania trasanta/trasata
6.
6.
Nazwisko osoby,
Nazwisko osoby, na rzecz której
powinna być dokonana zapłata
7.
7.
Data i miejsce wystawienia
Data i miejsce wystawienia
8.
8.
Podpis
Podpis wystawcy
Charakter
Charakter
weksla
weksla
bezwarunkowy
bezwarunkowy
samodzielny
samodzielny
solidarny
solidarny
abstrakcyjny
abstrakcyjny
Bezwarunkowy
Bezwarunkowy
odpowiedzialność niezależna
odpowiedzialność niezależna
od
od
spełnienia jakichkolwiek
spełnienia jakichkolwiek
warunków wystawcy - przy
warunków wystawcy - przy
wekslu własnym akceptanta -
wekslu własnym akceptanta -
trasanta - przy wekslu
trasanta - przy wekslu
ciągnionym i poddanie się
ciągnionym i poddanie się
prawnym rygorom wekslowym
prawnym rygorom wekslowym
Samodzielny
Samodzielny
samodzielność zobowiązań
samodzielność zobowiązań
wekslowych osób podpisanych
wekslowych osób podpisanych
na wekslu - zobowiązanie
na wekslu - zobowiązanie
dotyczy każdej osoby
dotyczy każdej osoby
podpisanej na wekslu
podpisanej na wekslu
niezależnie od zobowiązań
niezależnie od zobowiązań
innych osób
innych osób
Solidarny
Solidarny
posiadacz weksla może
posiadacz weksla może
dochodzić roszczeń
dochodzić roszczeń
przeciw jednemu lub
przeciw jednemu lub
wszystkim dłużnikom
wszystkim dłużnikom
podpisanym na wekslu
podpisanym na wekslu
wg swego wyboru
wg swego wyboru
Abstrakcyjny
Abstrakcyjny
oderwanie zobowiązania
oderwanie zobowiązania
wekslowego od konkretnego
wekslowego od konkretnego
zdarzenia gospodarczego, od
zdarzenia gospodarczego, od
ważności stosunku prawnego,
ważności stosunku prawnego,
który uzasadniał jego zaciągnięcie
który uzasadniał jego zaciągnięcie
(nie obowiązuje zasada
(nie obowiązuje zasada
kauzalności, przyczynowości
kauzalności, przyczynowości
czynności prawnych)
czynności prawnych)
Funkcje weksla
Funkcje weksla
Funkcja kredytowa
Funkcja kredytowa
Funkcja płatnicza
Funkcja płatnicza
Funkcja obiegowa
Funkcja obiegowa
Funkcja gwarancyjna
Funkcja gwarancyjna
Funkcja refinansowa
Funkcja refinansowa
Funkcja
Funkcja
kredytowa
kredytowa
odroczenie terminu płatności
odroczenie terminu płatności
zobowiązania wobec dostawcy;
zobowiązania wobec dostawcy;
pozyskanie kredytu towarowego
pozyskanie kredytu towarowego
przedmiotem kredytu może być
przedmiotem kredytu może być
pożyczka, kupno, zapłata za
pożyczka, kupno, zapłata za
robotę, prolongata zadłużenia
robotę, prolongata zadłużenia
- Weksel może być opatrzony klauzulą odsetkową.
- Weksel może być opatrzony klauzulą odsetkową.
Klauzula odsetkowa określa oprocentowanie sumy wekslowej od dnia
Klauzula odsetkowa określa oprocentowanie sumy wekslowej od dnia
wystawienia do dnia zapłaty. Oprocentowanie jest liczone według stopy
wystawienia do dnia zapłaty. Oprocentowanie jest liczone według stopy
rocznej, a odsetki naliczane od daty wystawienia weksla, chyba, że podano
rocznej, a odsetki naliczane od daty wystawienia weksla, chyba, że podano
inną datę. Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie odsetek w postaci odsetek
inną datę. Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie odsetek w postaci odsetek
ustawowych, karnych lub innych.
ustawowych, karnych lub innych.
Funkcja
Funkcja
płatnicza
płatnicza
wręczenie weksla zamiast
wręczenie weksla zamiast
zapłaty przy zakupie, weksel
zapłaty przy zakupie, weksel
jest surogatem pieniądza
jest surogatem pieniądza
chociaż wręczenie jego nie
chociaż wręczenie jego nie
jest równoznaczne z zapłatą;
jest równoznaczne z zapłatą;
weksel zmniejsza
weksel zmniejsza
zapotrzebowanie na gotówkę
zapotrzebowanie na gotówkę
Funkcja
Funkcja
obiegowa
obiegowa
możliwość przenoszenia praw
możliwość przenoszenia praw
z weksla z jednej osoby na
z weksla z jednej osoby na
drugą
drugą
w formie indosu - forma zapłaty
w formie indosu - forma zapłaty
wręczana w wielu transakcjach
wręczana w wielu transakcjach
handlowych, może być wręczany
handlowych, może być wręczany
w wielu transakcjach
w wielu transakcjach
Funkcja
Funkcja
gwarancyjna
gwarancyjna
solidarne zabezpieczenie
solidarne zabezpieczenie
płatności weksla przez - także
płatności weksla przez - także
możliwość posługiwania się
możliwość posługiwania się
w obrocie gospodarczym w
w obrocie gospodarczym w
celu zabezpieczenia
celu zabezpieczenia
należności lub roszczenia /in
należności lub roszczenia /in
blanco/
blanco/
Funkcja
Funkcja
refinansowa
refinansowa
możliwość uzyskania
możliwość uzyskania
środków pieniężnych
środków pieniężnych
przed terminem wykupu w
przed terminem wykupu w
drodze dyskonta
drodze dyskonta
w banku -
w banku -
kwotę weksla minus
kwotę weksla minus
odsetki dyskontowe można
odsetki dyskontowe można
otrzymać przed terminem płatności
otrzymać przed terminem płatności
Weksel własny
Weksel własny
1
1
miejsce wystawienia weksla;
miejsce wystawienia weksla;
2 data płatności;
2 data płatności;
3 nazwa remitenta – pierwszego wierzyciela;
3 nazwa remitenta – pierwszego wierzyciela;
4 suma wekslowa;
4 suma wekslowa;
5 klauzula informacyjna;
5 klauzula informacyjna;
6 miejsce płatności – domicyl;
6 miejsce płatności – domicyl;
7 znak opłaty skarbowej już niema ;
7 znak opłaty skarbowej już niema ;
8 Wystawca weksla – główny dłużnik.
8 Wystawca weksla – główny dłużnik.
A
A
Weksel
Weksel
trasowany
trasowany
WEKSEL
WEKSEL
TRASOWANY-TRATA
TRASOWANY-TRATA
1. Miejsce i data wystawienia weksla
1. Miejsce i data wystawienia weksla
2.Data płatności
2.Data płatności
3.Nazwa remitenta (pierwszego wierzyciela)
3.Nazwa remitenta (pierwszego wierzyciela)
4.Suma wekslowa
4.Suma wekslowa
5.Nazwa trasata
5.Nazwa trasata
6.Akceptant (trasa po przyjęciu zobowiązania)
6.Akceptant (trasa po przyjęciu zobowiązania)
7.Wystawca weksla ( trasat)
7.Wystawca weksla ( trasat)
8.Miejsce płatności domicyl – domicyliat
8.Miejsce płatności domicyl – domicyliat
1
2
3
4
5
6
7
8
Obieg weksla własnego
Obieg weksla własnego
przekazanie
wierzycielowi
odstąpienie weksla
odstąpienie weksla
przedłożenie weksla do zapłaty
zapłata
WYSTAWCA
WEKSLA
GŁÓWNY
DŁUŻNIK
REMITENT I
WIERZYCIEL
WEKSLOWY
INDOSANT
INDOSANT
INDOSATARIUSZ
INDOSANT
OSTATNI
INDOSATARIUSZ
EWENTUALNY
PORĘCZYCIEL
AWALISTA
EWENTUALNY
DOMICYLIANT
Obieg weksla trasowanego
Obieg weksla trasowanego
przekazanie
wierzycielowi
odstąpienie
weksla
odstąpienie weksla
zwrot po
przedłożenie
przyjęciu
do przyjęcia
zapłata
przedłożenie weksla do zapłaty
WYSTAWCA WEKSLA
(TRASANT)
REMITENT I
WIERZYCIEL
WEKSLOWY
INDOSANT
INDOSANT
INDOSATARIUSZ
INDOSANT
OSTATNI
INDOSATARIUSZ
AKCEPTANT
(GŁÓWNY
DŁUŻNIK)
TRASAT
EWENTUALNY
PORĘCZYCIEL
AWALISTA
EWENTUALNY
DOMICYLIANT
Przykłady indosów wekslowych
Przykłady indosów wekslowych
indos pełny
indos in blanco
indos pełny
dotyczy dyskonta
indos pełny
dotyczy redyskonta
indos pełnomocniczy
zlecenie inkasa
Ustępujemy
na
zlecenie
Spółki
Rybackiej „Łosoś” w Pucku.
Puck, 20 stycznia 1996r.
HURTOWNIA RYB
w Pucku
(-) podpisy
Spółka Rybacka
„ŁOSOŚ” w Pucku
(-) podpisy
Ustępujemy
na
zlecenie
Banku
Gdańskiego Oddział w Gdańsku
Gdańsk, 1996.02.06
SPÓŁKA RYBACKA
Gdańsk, ul. Morska 17
(-) podpisy
Przenosimy na zlecenie Narodowego
Banku Polskiego Oddział w Gdańsku
Gdańsk, 10 marca 1996r.
BANK GDAŃSKI
Oddział w Gdańsku
(-) podpisy
Ustępujemy dla Narodowego Banku
Polskiego Oddział w Warszawie –
do inkasa
Gdańsk, 1996.04.02
NARODOWY BANK POLSKI
Oddział w Gdańsku
(-) podpisy
MECHANIZM OBROTU
MECHANIZM OBROTU
WEKSLAMI
WEKSLAMI
POCZĄTEK
Wystawienie weksla
Czy chcesz otrzymać
kwotę wekslową przed
terminem płatności?
Czy znasz kogoś kto
odkupiłby od Ciebie
ten weksel?
Odstąp go poprzez indos
Zdyskontuj weksel w banku
Uzyskanie gotówki
Uzyskanie
gotówki
KONIEC
Bank nabywa
wierzytelności
Bank udziela
kredytu pod zastaw
weksla
Uzyskanie
kredytu
Przedstaw weksel do
wykupu
w terminie płatności
Kredyt
Kredyt
dyskontowy
dyskontowy
DYSKONTOWANIE WEKSLI
DYSKONTOWANIE WEKSLI
- jest to wykup
- jest to wykup
weksli przez bank przed terminem płatności
weksli przez bank przed terminem płatności
z potrąceniem odsetek dyskontowych
z potrąceniem odsetek dyskontowych
zwanych dyskontem.
zwanych dyskontem.
REDYSKONTO
REDYSKONTO
- jest to wykup przez
- jest to wykup przez
Narodowy Bank Polski przed terminem
Narodowy Bank Polski przed terminem
weksli zdyskontowanych przez inne banki z
weksli zdyskontowanych przez inne banki z
potrąceniem odsetek redyskontowych
potrąceniem odsetek redyskontowych
.
.
Zasadą jest, że stopa dyskontowa ustalona
Zasadą jest, że stopa dyskontowa ustalona
przez banki komercyjne jest zawsze wyższa
przez banki komercyjne jest zawsze wyższa
od stopy redyskontowej ustalonej przez NBP.
od stopy redyskontowej ustalonej przez NBP.
Do dyskonta zazwyczaj przyjmowane są
weksle, które mogą być następnie
zredyskontowane. Będą to więc
weksle:
1.
odpowiadające wymaganiom określonym
w przepisach prawa wekslowego,
2.
których prawdziwość nie nasuwa
wątpliwości,
3.
złożone przez remitenta lub przez osobę
opierającą swoje prawo do weksla na
podstawie nieprzerwanego ciągu indosów,
4.
od których uiszczono opłatę skarbową we
właściwej wysokości,
5.
pochodzące z dokonanych obrotów
gospodarczych tzw. weksle kupieckie i
handlowe,
6.
podpisane co najmniej przez wystawców
i akceptantów, a w przypadku weksli
własnych - wystawców,
7.
których termin płatności upływa nie
później niż trzy miesiące od dnia
złożenia weksla do dyskonta,
8.
z terminem płatności w oznaczonym
dniu,
9.
płatne w oddziałach banków, w
których główni dłużnicy wekslowi
posiadają rachunki bieżące,
10.
opatrzone - w przypadku weksli
trasowanych akceptem trasata,
obejmującym całą sumę wekslową,
11.
bez klauzul w tekście lub indosach
ograniczających prawo zwrotnego
poszukiwania lub indosowania,
12.
podpisane w sposób umożliwiający
bezsporna identyfikację podmiotów,
które je podpisały.
DYSKONTO WEKSLA W
DYSKONTO WEKSLA W
BANKU
BANKU
WEKSLE DO DYSKONTA W
WEKSLE DO DYSKONTA W
ODDZIALE BANKU
ODDZIALE BANKU
Składa klient
Składa klient
w zespole
w zespole
dyskontowym
dyskontowym
banku
banku
Rozpatruje
Rozpatruje
zespół
zespół
dyskontowy
dyskontowy
banku
banku
KRYTERIA PRZYJĘCIA DO
KRYTERIA PRZYJĘCIA DO
DYSKONTA PRZEZ BANK
DYSKONTA PRZEZ BANK
OBLIGATORYJNE
OBLIGATORYJNE
1.
tylko pochodzące z obrotów
gospodarczych
2. odpowiadające wymogom prawa
wekslowego
3. od których uiszczono opłatę skarbową,
4. których termin płatności upływa nie
później niż 3 m-cc od daty przyjęcia do
dyskonta i nie wcześniej niż to jest
potrzebne do zawiadomienia dłużnika
w przeddzień terminu płatności,
5. z terminem płatności w oznaczonym dniu,
6. opatrzone - w przypadku weksli
trasowanych – bezwarunkowym
akceptem obejmującym całą sumę
wekslową,
7.opatrzone indosem in blanco (otwartym),
8. bez wzmianek w tekście lub indosach,
ograniczających prawo przeniesienia
własności weksla lub prawo zwrotnego
poszukiwania, bez skreśleń i poprawek
9.podpisane w sposób umożliwiający
bezsporną identyfikację podmiotów,
które je podpisały
10. podpisane przez solidnych płatników
(wystawców i akceptantów).
DODATKOWE PRZEZ
DODATKOWE PRZEZ
NIEKTÓRE BANKI
NIEKTÓRE BANKI
1. podpisanie umowy z bankiem
o dyskonto weksli,
2. upoważnienie banku do
obciążenia rachunku klienta
składającego weksel do
dyskonta w przypadku
zaprotestowania weksli nie
wykupionych przez wystawców
lub akceptantów
3. posiadanie przez klienta r-ku
bieżącego w banku
przyjmującym weksle do
dyskonta
Nie sprawdza się
Nie sprawdza się
natomiast
natomiast
:
:
autentyczności podpisów,
uprawnień osób podpisanych na wekslu do
składania w imieniu podmiotu gospodarczego
zobowiązań wekslowych, w myśl bowiem art.8
prawa wekslowego, kto podpisał weksel jako
przedstawiciel innej osoby nie będąc
umocowanym do działania w jej imieniu
odpowiada sam wekslowo.
Jednakże można odmówić przyjęcia
weksla do dyskonta, jeżeli według
posiadanych przez bank informacji:
podpis złożony na wekslu nie jest autentyczny,
osoba, która podpisała weksel pod stemplem
firmowym podmiotu gospodarczego nie była
upoważniona do podpisywania weksli w
imieniu tego podmiotu.
Tryb dyskontowania
Tryb dyskontowania
weksli
weksli
Dyskonto weksli może być
Dyskonto weksli może być
prowadzone poprzez zawarcie
prowadzone poprzez zawarcie
umowy o linię dyskontową lub w
umowy o linię dyskontową lub w
formie doraźnych transakcji nabycia
formie doraźnych transakcji nabycia
wierzytelności wekslowych.
wierzytelności wekslowych.
Linia dyskontowa
Linia dyskontowa
- jest to limit
- jest to limit
kredytowy przyznawany przez banki
kredytowy przyznawany przez banki
do wysokości którego będą
do wysokości którego będą
przyjmowane weksle do dyskonta w
przyjmowane weksle do dyskonta w
okresie obowiązywania umowy o
okresie obowiązywania umowy o
linię dyskontową
linię dyskontową
.
.
TRYB
POSTĘPOWANI
A
W WYPADKU NIEZAPŁACENIA WEKSLA W TERMINIE
WYSTAWCA WEKSLA
TRASAT
(AKCEPTANT)
PAŃSTWOWE BIURO
NOTARIALNE
REMITENT
INDOSANT I
INDOSANT II
INDOSANT II
IDOSATARIUSZ
(OSTATNI)
PŁACI WEKSLEM
CIĄGNIE
WEKSEL
AKCEPTUJE W EKSEL
PRZEDSTAWIA
WEKSEL
PONOWNIE
DO ZAPŁATY
BEZ
REZULTATU
BEZ
REZULTATU
PRZEDSTAWIA
WEKSEL
DO ZAPŁATY
INDOS
INDOS
INDOS
PRZEKAZUJE
WEKSEL DO
PROTESTU
PRZEKAZUJE WEKSEL Z PROTESTEM
6
2
5
4
3
9
10
8
7
1
12
II
II
ZAWIADOMIENIE W CIĄGU 4 DNI
POWSZEDNICH PO DNIU PROTESTU O
ZAPROTESTOWANIU WEKSLA
TO SAMO W CIĄGI 3 DNI OD
OTRZYMANIA
ZAWIADOMIENIA OD POPRZEDNIKA
PO OTRZYMANIU Z P: B: NOTARIALNEGO
WEKSLA
Z PROTESTEM I DOKONANIU ZAWIADOMIEŃ
POSIADACZ WEKSLA MA PRAWO WYBORU
DŁUŻNIKA, OD KTÓREGO BĘDZIE DOCHODZIŁ
ROSZCZEŃ O ZAPŁATĘ SUMY WEKSLOWEJ
WRAZ Z KOSZTAMI – W TRYBIE ZWROTNEGO
POSZUKIWANIA
II
II
I2
Termin płatności
Termin płatności
weksla
weksla
powinien zawierać dzień,
powinien zawierać dzień,
miesiąc
miesiąc
i rok. Przy wekslach
i rok. Przy wekslach
trasowanych często wyznacza
trasowanych często wyznacza
się płatność weksla
się płatność weksla
„za okazaniem" -umożliwia to
„za okazaniem" -umożliwia to
zobowiązanemu przygotowanie
zobowiązanemu przygotowanie
się do zapłaty. Jeżeli nie
się do zapłaty. Jeżeli nie
oznaczono terminu płatności,
oznaczono terminu płatności,
to przyjmuje się,
to przyjmuje się,
że jest on płatny za okazaniem.
że jest on płatny za okazaniem.
Odsetki przypadające za okres upływający od
dnia wystawienia weksla do dnia jego zapłaty
trzeba z góry obliczyć i włączyć
do sumy zobowiązania. Jedynie w razie weksla
płatnego
za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu
wystawca może zastrzec, że w dniu zapłaty
będą doliczone odsetki według podanej na
wekslu stopy określonej w stosunku rocznym.
100
365
K
t
d
S
(od
sta)
S
- suma wekslowa zawierająca już należne
odsetki
za okres od daty wystawienia do dnia
płatności weksla
d
- stopa procentowa w stosunku rocznym
t
- ilość dni, jaka upływa od daty wystawienia
do dnia płatności
K
- suma wekslowa pierwotna (bez odsetek)
365 - liczba dni w roku
Przy wekslu płatnym w ustalonym
terminie z zasady oblicza się sumę
wekslową stosując dla odsetek rachunek
w stu, a nie od sta, tj. według wzoru:
W przypadku wystawienia weksla
płatnego
w ustalonym terminie, zwłaszcza jeżeli
pierwszy posiadacz weksla (remitent)
chciałby odstąpić dokument innej osobie
przed terminem płatności bez
i przy zachowaniu w pełni kwoty
pierwotnej należności:
365
100
:
100
t
d
K
S
365
100
100
t
d
K
S
(w stu)
(w stu)
(
(
w
w
stu)
stu)
Przykład 1
Przykład 1
Sprzedano towary według cen
gotówkowych za 20.000 zł, przyjmując weksel
płatny po upływie 75 dni, doliczając odsetki
wg stopy 36% rocznie. Wobec tego suma
wekslowa powinna wynosić
(w stu):
21598
365
75
36
100
:
100
20000
t
d
K
na 365 dni
Jeżeli w tym samym dniu, w którym weksel
otrzymano, odstąpiono by go innej osobie
stosując analogiczną stopą procentową, to
kwota potrąconych odsetek przez nabywcę
weksla wynosi:
1598
100
21598
365
75
36
Remitent otrzyma pełną wartość
gotówkową towaru.
Jeżeli zaś odsetki zostałyby obliczone
od
sta
,
to wówczas suma wekslowa wynosiłaby:
21479
100
20000
365
75
36
20000
W tym przypadku od weksla odstąpionego w
dniu jego otrzymania, przy analogicznej stopie
procentowej, kwota potrąconych odsetek
wynosiłaby:
1589
100
21479
365
75
36
Jak z powyższego wynika remitent nie otrzymałby od
nabywcy weksla pełnej wartości - tylko
pomniejszoną – większe potrącenie.
Przykład 2
Przykład 2
Sprzedano towary według cen gotówkowych za
22 000 zł, przyjmując weksel po upływie 75
dni, doliczając odsetki według stopy 20 %
rocznie, wobec tego suma wekslowa powinna
wynosić:
zł
85
,
22942
365
75
20
100
:
100
22000
Jeżeli w tym samym dniu, w którym weksel
otrzymano, odstąpiono by go innej osobie stosując
analogiczna
stopę
procentową,
to kwota potrąconych odsetek przez nabywcę weksla
wyniosłaby:
zl
85
,
9042
100
22000
365
75
20
Remitent otrzymałby zatem pełną wartość
gotówkową towaru, ponieważ:
22 942,85 - 942, 85 = 22 000 zł
Jeżeli zaś odsetki zostałyby obliczone metodą od stu,
Jeżeli zaś odsetki zostałyby obliczone metodą od stu,
to wówczas suma wekslowa wyniosłaby:
to wówczas suma wekslowa wyniosłaby:
zl
11
,
22904
100
22000
365
75
20
22000
W tym przypadku od weksla odstąpionego w dniu
jego
otrzymania,
przy
analogicznej
stopie
procentowej,
kwota
potrąconych
odsetek
wyniosłaby:
zl
26
,
941
100
11
,
22904
365
75
20
Jak z
powyższego wynika, w pierwszym
przypadku remitent otrzymałby od nabywcy
weksla pełną wartość gotówkową sprzedaży, w
drugim zaś pomniejszoną, gdyż:
22 904,11 - 941,26 = 21 962,85
zł
Przykład 3
Przykład 3
Przyjęto do dyskonta dwa weksle - pierwszy na
sumę 50 000 zł, płatny po 30 dniach, drugi na
sumę 32 000 zł, płatny po 53 dniach od daty
dyskonta. Stopa dyskontowa
w stosunku rocznym wynosi 18%, Obliczenie
odsetek według wariantu pierwszego:
zl
11
,
1576
100
32000
365
53
18
100
50000
365
30
18
Obliczenie odsetek według wariantu drugiego:
liczby procentowe:
31960
100
53
32000
100
30
50000
kwota dyskonta:
zl
11
,
1576
365
18
31960
Kwota postawiona przez bank do dyspozycji klienta
wynosi:
50000 + 32000 - 1576,11 =
80 423,89 zł
WEKSEL
WEKSEL
w
obrotach
w
obrotach
zagranicznych
zagranicznych
pełni zarówno funkcję płatniczą
pełni zarówno funkcję płatniczą
jak
jak
i funkcję kredytową. Wystawiany
i funkcję kredytową. Wystawiany
w obcej walucie jest dewizą
w obcej walucie jest dewizą
poszukiwaną
na
rynkach
poszukiwaną
na
rynkach
zagranicznych
i
krajowych.
zagranicznych
i
krajowych.
Ujednolicone
w
skali
Ujednolicone
w
skali
międzynarodowej
zasady
międzynarodowej
zasady
posługiwania
się
wekslem
posługiwania
się
wekslem
ułatwiają obroty gospodarcze.
ułatwiają obroty gospodarcze.
W obrotach zagranicznych weksle
W obrotach zagranicznych weksle
występują zazwyczaj w
występują zazwyczaj w
krótkoterminowych transakcjach
krótkoterminowych transakcjach
kredytowych, a typowy przebieg
kredytowych, a typowy przebieg
operacji jest następujący:
operacji jest następujący:
1.
eksporter otrzymuje za dostarczony
towar tratę
zaakceptowaną
przez importera lub jego własny
weksel;
2.
eksporter zazwyczaj dyskontuje
otrzymany weksel w banku i
otrzymuje należność pomniejszoną
przez bank o odsetki dyskonta;
3.
bank, który zdyskontował weksel,
może go
odstąpić jako dewizę lub
przedstawić importerowi
do wykupienia w terminie płatności
Eksporter może domagać się dodatkowego
zabezpieczenia należności w formie poręki
wekslowej (awalu). Awal znanego banku
zagranicznego zapewnia bowiem łatwe
zdyskontowanie weksla. W transakcjach
eksportowych znajdują zastosowanie traty
terminowe oraz traty a vista.
Traty terminowe, jako dewizy, są przedmiotem
obrotów
na rynku dyskontowym.
Traty a vista, czyli płatne na pierwsze żądanie,
oczywiście nie mogą być przedmiotem obrotów na
rynku dewizowym.
Wybór traty a vista lub terminowej w dużym stopniu
zależy od koniunktury, która może być korzystna
dla importera lub eksportera. Gdy koniunktura
sprzyja eksporterowi, może on posłużyć się tratą a
vista, aby przyspieszyć wpływ należności.
Natomiast importer może domagać się
korzystniejszych warunków przez wydłużenie
terminu kredytu i ciągnienie trat terminowych.
Schemat wykorzystywania weksla
Schemat wykorzystywania weksla
trasowanego przez eksportera przy
trasowanego przez eksportera przy
inkasowaniu gotówki
inkasowaniu gotówki
E
E
K
K
S
S
P
P
O
O
R
R
T
T
E
E
R
R
I
I
M
M
P
P
O
O
R
R
T
T
E
E
R
R
B
B
A
A
N
N
K
K
I
I
M
M
P
P
O
O
R
R
T
T
E
E
R
R
A
A
B
B
A
A
N
N
K
K
EKSPORTERA
2
4
5
6
1
8
4
5
6
1
3
7
1
•
bank eksportera przekazuje dokumenty wysyłkowe oraz
tratę do banku importera wraz z instrukcją
uwzględniającą polecenie inkasa należności
w zamian za dokumenty wysyłkowe,
•
bank importera prezentuje mu dokumenty i wydaje po
uprzednim uregulowaniu należności, a uzyskaną
gotówkę przekazuje bankowi
eksportera (w razie odmowy zapłaty dokumentów
upoważniających
do odbioru towaru nie wydaje),
•
bank eksportera zalicza gotówkę na dobro rachunku
klienta.
KSIĘGOWANIE
KSIĘGOWANIE
Weksel własny
Weksel własny
Operacja aktywno – pasywna (A – P)
Operacja aktywno – pasywna (A – P)
np. po stronie:
np. po stronie:
AKTYWÓW PASYWÓW
AKTYWÓW PASYWÓW
Materiały
Materiały
Zobowiązania
Zobowiązania
wekslowe
wekslowe
500
500
X
X
X
X
500
500
Kupno materiałów – zapłata wekslem
Kupno materiałów – zapłata wekslem
Weksel obcy
Weksel obcy
Operacja A – A
Operacja A – A
np.
np.
Materiały Inne środki
Materiały Inne środki
500 pieniężne
500 pieniężne
500
500
Sprzedaż materiałów – przyjęcie weksla
Sprzedaż materiałów – przyjęcie weksla
LUB
LUB
Wyroby gotowe
Wyroby gotowe
Inne środki
Inne środki
pieniężne
pieniężne
500
500
500
500
Sprzedaż wyrobu – przyjęcie weksla
Sprzedaż wyrobu – przyjęcie weksla
Forfaiting
Forfaiting
Jest to szczególna forma posługiwania się wekslem
w transakcjach zagranicznych.
Operacja ta to zakup należności terminowych w postaci
weksli
z wyłączeniem prawa regresu wobec odstępującego
weksel.
Instytucja forfaitingowa (często bank) przejmuje ryzyko
dyskontując weksel (np. od francuskiego eksportera weksel
importera włoskiego, którego bank francuski nie chce
zdyskontować).
Ryzyko to nie jest wielkie, bo weksel jest poręczony (awal)
przez bank importera.
Eksporter otrzymuje natychmiastową zapłatę dyskontując
weksel
i nie ponosi odpowiedzialności w przypadku jego
niezrealizowania przez importera.
Jednak cała operacja jest kosztowniejsza.
Sprzedaż towarów Gwarancja
Sprzedaż towarów Gwarancja
na kredyt kredytu
na kredyt kredytu
Narzędzia kredytowe,
Narzędzia kredytowe,
Opłata
Opłata
gwarancyjna
gwarancyjna
np. skrypty dłużne
np. skrypty dłużne
z gwarancją banku
z gwarancją banku
Spłaty długu Narzędzia kredytowe
Spłaty długu Narzędzia kredytowe
przed terminem
przed terminem
do inkasa przy
do inkasa przy
płatności
płatności
Sprzedaż narzędzi
Sprzedaż narzędzi
kredytowych bez regresu
kredytowych bez regresu
Płatność gotówką
Płatność gotówką
Realizacja forfaitingu
Realizacja forfaitingu
Eksporter
Importer
Bank
importera
Forfaiter
Źródło: J. Wanted: an exporter with a deal, “Trade Finance”,
October 1987, s. 39
EKSPORTE
EKSPORTE
R
R
FRANCUSK
FRANCUSK
I
I
IMPORTER
IMPORTER
WŁOSKI
WŁOSKI
BANK
BANK
IMPORTER
IMPORTER
A
A
INSTYTUCJA
INSTYTUCJA
FORFAITING
FORFAITING
UW
UW
WIEDNIU
WIEDNIU
2
2
1
3
4
1
4
2
1
4
3
Przebieg operacji forfaitingowej
1
bank importera poręcza (awal) jego weksel, a włoski importer
przekazuję weksel francuskiemu eksporterowi jako zapłatę za
dostarczony towar;
eksporter francuski odstępuje weksel instytucji forfaitingowej w
Wiedniu, otrzymując natychmiast zapłatę pomniejszoną o dyskonto;
instytucja forfaitingowa w terminie płatności prezentuje weksel do
wykupienia
za pośrednictwem banku importera;
importer włoski wykupuje weksel za pośrednictwem banku
importera.
Operacje fofaitingowe, mając przedstawione
zalety, są jednak znacznie kosztowniejsze od
tradycyjnych operacji wekslowo-kredytowych.
Przede wszystkim instytucja forfaitingowa liczy
odsetki według wyższej niż normalna stopy
dyskontowej. Wiąże się to z większym
ryzykiem, tym bardziej że przedmiotem skupu
są należności terminowe — od 6-miesiecznych
do kilkuletnich, reprezentowane przez weksle
własne importera lub akceptowane przez niego
traty
eksportera.
Ponadto
instytucja
forfaitingowa potrąca przy skupie weksli
dyskonto z góry za cały okres. Mimo to
operacje forfaitingu rozpowszechniły się,
przynosząc korzyść eksporterom (którzy mogą
włączyć koszty w ceny) oraz importerom
otrzymującym towar na kredyt. Również dla
banków operacje te są zyskowne, gdyż stosują
przy nich wyższe opłaty.
Podpis
Podpis
elektroniczn
elektroniczn
y
y
weksla
weksla
Obrót wekslowy i czekowy jest bardzo
sformalizowany
i możliwość składania na tych papierach podpisów
elektronicznych musiałyby wprowadzić wyraźnie
przepisy prawa.
Czy więc po 18 sierpnia, tj. dacie wejścia w życie
ustawy
o podpisie elektronicznym z 18 września 2001 r.
(Dz. U. nr 130,
poz. 1450), można będzie podpisać weksel,
dokumenty na okaziciela oraz znaki legitymacyjne
bezpiecznym podpisem elektronicznym
weryfikowanym za pomocą ważnego
kwalifikowanego certyfikatu, tak żeby dokumenty te
mogły się stać przedmiotem obrotu gospodarczego
na równi z papierami wartościowymi sygnowanymi
podpisem własnoręcznym?
Dane w postaci elektronicznej opatrzone
podpisem elektronicznym weryfikowanym są pod
względem skutków prawnych tak samo ważne jak
dokumenty opatrzone podpisem własnoręcznym,
chyba, że przepisy odrębne stanowią inaczej
(art. 5 ust. 2 ustawy z 18 września 2001r. o podpisie
elektronicznym: Dz. U. nr 130, poz. 1450; dalej –
u.p.e.).
Zasada równoważności wymaga, żeby podpis elektroniczny był nie
mniej wiarygodny niż własnoręczny. Dlatego też nie obejmuje
ona wszystkich podpisów elektronicznych, lecz tylko:
bezpieczne,
weryfikowane przy pomocy ważnego kwalifikowanego
certyfikatu.
Papiery wartościowe, np. weksle objęte zasadą równoważności
papierów wartościowych, np. weksli, budzi wątpliwości. Zgodnie
z art. 1 pkt 8 prawa wekslowego, weksel powinien zawierać
podpis wystawcy. Ustawa nie wprowadza wprost żadnej
regulacji, którą można rozumieć jako wyjątek od art. 5 ust. 2
u.p.e. Jednak weksel w postaci elektronicznej np. jako plik,
nawet, jeśli zostanie opatrzony odpowiednim podpisem
elektronicznym, można łatwo powielić, tak, że kopia nie różni
się od oryginału. To eliminuje przywiązanie do niego prawa. Nie
może on być, zatem papierem wartościowym. Podpis
własnoręczny zapewnia, zatem unikatowość dokumentu, tzn., że
istnieje on tylko w jednym egzemplarzu.
Tej funkcji nie ma podpis elektroniczny.
Papiery wartościowe w postaci elektronicznego zapisu mogą
istnieć
w systemie zaufania publicznego, np. w systemie rachunków
papierów wartościowych prowadzonych przez domy maklerskie
i Komisję Depozytową Papierów Wartościowych S. A.
Konstrukcja systemu zapewnia, że papier nie może się
rozmnożyć. Jest to ekwiwalent unikatowości dokumentu
papierowego podpisanego własnoręcznie. Prowadzenie
systemu, w którym istnieją elektroniczne
(zdematerializowane) papiery wartościowe, wymaga jednak
wyraźnego upoważnienia
w ustawie, które jest podstawą zaufania.
Skutki złożenia na wekslu podpisu 8 zaawansowanego,
nie są równoważne skutkom złożenia podpisu
własnoręcznego, ponieważ przesłanką konieczną zachowania
formy pisemnej
w prawie wekslowym jest złożenie podpisu własnoręcznego
na wekslu. W znowelizowanym art. 72 paragraf 2 kodeksu
cywilnego stwierdza się, iż oświadczenie woli złożone w
postaci elektronicznej, opatrzone podpisem
zaawansowanym, jest równoważne formie pisemnej.
Konsekwentnie, po wejściu
w życie ustawy forma pisemna będzie zachowana na dwa
sposoby: przez złożenie podpisu własnoręcznego albo
podpisu zaawansowanego. Gdyby ustawa wskazywała, iż
podpis musi być własnoręczny, tylko złożenie takiego
podpisu pozwoliłoby na zachowanie formy pisemnej,
ponieważ w świetle ustawy skutki złożenia podpisu
zaawansowanego są równoważne skutkom złożenia podpisu
własnoręcznego, ale ten pierwszy
nie może drugiego
zastąpić.
Wprawdzie możliwości podpisywania weksla lub
czeku podpisem zaawansowanym mogłoby
bardzo rozluźnić wymagania formalne i
naruszyć bezpieczeństwo obrotu. Warto
podkreślić, iż także na wekslu in blanco podpis
własnoręczny nie będzie mógł być zastąpiony
przez podpis zaawansowany.
Chociaż weksel niezupełny nie posiada tych
wszystkich elementów, które występują w
normalnym wekslu, musi być na nim złożony, co
najmniej jeden podpis własnoręczny. Po drugie –
dopuszczenie możliwości składania podpisu
elektronicznego nadałoby zdematerializowany
charakter temu papierowi wartościowemu, co
jest niedopuszczalne, bo nie ma on takiego
charakteru. Wszystkie powyższe uwagi można
odnieść do prawa czekowego
.
W interesujący sposób kwestia sygnowania weksla została
uregulowana w art. 5 konwencji Narodów Zjednoczonych
o międzynarodowym wekslu trasowanym i międzynarodowym
wekslu własnym z 9 grudnia 1988 r., według którego podpis
oznacza własnoręczny podpis, faksymile lub równoważne
poświadczenie tożsamości dokonane przy użyciu innych
środków. W świetle tego przepisu podpis na wekslu może być
podpisem elektronicznym. Konwencja nie weszła do dziś w
życie, ponieważ wciąż nie została podpisana i ratyfikowana
przez wymaganą liczbę dziesięciu państw. Także Polska nie
jest jej stroną.
Obrót wekslowy, tak samo jak czekowy, jest bardzo
sformalizowany i możliwość składania na tych papierach
wartościowych elektronicznych podpisów musiałyby wyraźnie
wprowadzić przepisy prawa.
Przy przenoszeniu praw z dokumentów na okaziciela konieczne
jest przeniesienie posiadania dokumentu. Według art. 348
k.c. przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy.
Nośnik elektroniczny jest, więc tutaj środkiem
umożliwiającym wydanie elektronicznego papieru
wartościowego,
który ma charakter zdematerializowany.
Nie jest możliwe złożenie podpisu zaawansowanego na
dokumentach imiennych, ponieważ sam ustawodawca nie
przewiduje tutaj możliwości podpisania się inaczej niż
własnoręcznie. Skutki złożenia innego podpisu
elektronicznego niż podpisu zaawansowanego na
omawianych tutaj papierach wartościowych nie wywołują
równoważnych skutków. Analizowane papiery
wartościowe muszą, bowiem dla swojej ważności
zachować formę pisemną, a ta może być zachowana
wyłącznie poprzez złożenie podpisu zaawansowanego
lub własnoręcznego.
Art. 78 paragraf 1 k.c. dla dochowania formy pisemnej
nakazuje opatrzyć dokument obejmujący oświadczenie
woli własnoręcznym podpisem. Ustawa wprowadza
sposób alternatywny art. 78 paragraf 2 k.c. Postać
elektroniczna oświadczenia jest tak samo ważna, jeśli
opatrzono ją bezpiecznym podpisem elektronicznym
weryfikowanym
za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Ustawa
nie przewiduje wyjątku dla takich umów jak poręczenie,
mimo
że podpis elektroniczny nie może wypełnić wszystkich
funkcji podpisu własnoręcznego, np. ostrzegawczej.
POSZUKIWANIE
POSZUKIWANIE
ZWROTNE
ZWROTNE
Jednym z kluczowych elementów obiegu wekslowego, przyczyniającym się do
jego pewności jest poszukiwanie zwrotne. Istotą poszukiwania zwrotnego jest
możność dochodzenia kwoty wekslowej, nie zapłaconej przez trasata, od
którego,
kto podpisał weksel lub wstąpił w miejsce osoby podpisywanej jako jej
następca prawny, a więc od dostawcy weksla, kolejnych indosantów oraz
innych dłużników wekslowych (np. awalistów).
Zwrotne poszukiwanie możliwe jest:
1.
po terminie płatności; jeżeli zapłata nie nastąpiła,
2.
przed terminem płatności w sytuacji, gdy:
a)
Trasat odmówił przyjęcia weksla trasowanego w całości lub w części.
Jednoznaczny z odmową jest fakt, że trasat jest osobą fikcyjną, nie mieszka
w miejscu wskazanym na wekslu.
b)
Otwarto postępowanie układowe do majątku trasata lub wystawcy weksla
własnego.
c)
Ogłoszono upadłość wystawcy weksla własnego lub trasata bez względu na
to czy weksel przyjął czy nie.
d)
Jeżeli wystawca weksla własnego lub trasat zaprzestał płacenia długów
choćby to zaprzestanie nie zostało stwierdzone orzeczeniem sądowym.
e)
Przeprowadzono bezskuteczną egzekucję z majątku trasata lub wystawcy
weksla własnego.
f)
Otwarto postępowanie układowe albo, jeżeli ogłoszono upadłość wystawcy
weksla trasowanego, co do którego istnieje zakaz przedstawiania do
przyjęcia.
Odmowa przyjęcia lub zapłaty weksla powinna być stwierdzona
aktem urzędowym zwanym protestem.
Protesty weksli sporządzają notariusze, a w przypadku
niezapłacenia weksla także urzędy pocztowe.
Protest zawiera w szczególności:
1.
Nazwisko osoby, która żąda protestu, oraz osoby, przeciwko
której protest jest sporządzany,
2.
Stwierdzenie, że osoba, przeciwko której protest ma być
dokonany, nie uczyniła zadość skierowaniem do niej wezwania
(wynika z tego, że osoba sporządzająca protest tj.
notariusz musi ponownie wezwać daną osobę do dokonania
czynności wekslowej), a ponadto oświadczenie, albo
stwierdzenie, że jej nie zastano,
że nie można było odwiedzić lokalu itd.
3.
Oznaczenie miejsca i dnia, w którym wezwania dokonano lub
bezskutecznie starano się dokonać.
4.
Protest jest wpisywany na odwrotnej stronie weksla lub
na osobnej karcie załączonej z wekslem.
Zwrotne poszukiwanie wyjątkowo możliwe jest bez protestu,
gdy:
1.
Weksel zawiera zastrzeżenie „bez protestu”, „bez kosztów”,
2.
Weksel jest wekslem własnym lub wekslem trasowanym na zlecenie
własne nie zawierającym indosów lub zawierającym wyłącznie indosy
inkasowe lub pełnomocnicze,
3.
Jeżeli przedstawienie weksla do przyjęcia nie jest możliwe z powodu
siły wyższej trwającej dłużej niż 30 dni,
4.
Jeżeli otwarto postępowanie układowe albo ogłoszono upadłość:
trasata; trasanta, - jeżeli był zakaz przedstawiania weksla do przyjęcia;
wystawcy weksla własnego.
Jeżeli protest ma być dokonany przeciwko osobie prawnej powinien być
skierowany przeciwko osobie fizycznej upoważnionej do
reprezentowania osoby prawnej.
O nie przyjęciu lub nie zapłaceniu weksla posiadacz powinien
powiadomić swego indosanta i wystawcę weksla trasowanego
w ciągu czterech dni powszednich następujących po dniu
protestu,
a w przypadku zastrzeżenia „bez protestu” – po dniu
przedstawienia weksla do zapłaty.
Każdy z kolejnych indosantów powinien w ciągu dwóch dni
powszednich powiadomić swego poprzednika. Osoba, która
zaniecha tego, nie traci praw z weksla, jednak odpowiada za
szkodę spowodowaną za swoje niedbalstwo do wysokości
sumy, na jaką weksel był wystawiony (notyfikacja).
Po sporządzeniu protestu można dochodzić roszczeń z weksla
w drodze zwrotnego poszukiwania. Posiadacz weksla może
wszcząć zwrotne poszukiwanie przeciwko osobom
podpisanym na wekslu przed nim oraz tych, którzy nie
włączyli swojej odpowiedzialności wekslowej.
Tak, więc zwrotne poszukiwanie może być wykonane przeciwko
wystawcy weksla trasowanego; indosantami; poręczycielami
za akceptanta, wystawcę lub indosenta; akceptantowi przez
wręczenie nakazem pełnomocnikowi.
Wszczęcie zwrotnego poszukiwania nie powoduje włączenia
odpowiedzialności głównych dłużników wekslowych tj.
akceptanta
i wystawcy weksla własnego można od nich żądać zapłaty
aż do upływu terminu przedawnienia.
W myśl art. 47 prawa wekslowego każdy, kto weksel wystawił,
przyjął lub indesował albo zań poręczył odpowiada solidarnie
wobec posiadacza weksla. Posiadacz weksla może, więc
dochodzić roszczeń według własnego wyboru przeciw
jednemu lub kilku dłużnikom wekslowym bez potrzeby
zachowania porządku,
w jakim się zobowiązali.
Posiadacz weksla, (który pierwszy wykona zwrotne
poszukiwanie) może żądać od zwrotnie zobowiązanego
:
1.
Nie przyjętej lub nie zapłaconej sumy wekslowej z odsetkami,
jeżeli je zastrzeżono,
2.
Przy wekslach wystawionych i płatnych w Polsce – odsetek
ustawowych od dnia płatności do dnia faktycznej zapłaty
weksla,
a w innych wekslach odsetek w wys.6%,
3.
Kosztów protestu notyfikacji,
4.
Prowizji komisowej w wysokości 1,6% od kwoty weksla,
stanowiącej wynagrodzenie za to, że posiadacz weksla nie
uzyskawszy zapłaty musiał gdzie indziej starać się o sumę
równą kwocie weksla.
Roszczeń z weksla możemy dochodzić na drodze
pozasądowej
lub na drodze sądowej poprzez:
1.
Wręczenie zwrotne zobowiązanemu pokwitowanego weksla,
protestu
i rachunku zwrotnego i otrzymanie w zamian sumy zwrotnej;
2.
Wystawienie na zwrotnie zobowiązanego weksla zwrotnego;
3.
Wniesienie pozwu w trybie przepisów kodeksu cywilnego.
PROTEST WEKSLA
PROTEST WEKSLA
Dnia czternastego grudnia tysiąc dziewięćset
dziewięćdziesiątego trzeciego roku (14. 12. 1993r.)
Krystyna Miedzik, notariusz prowadząca Kancelarię
Notarialną w Kielcach, przy ulicy Fabrycznej nr 242
na żądanie Syndyka Masy Upadłości
Przedsiębiorstwa Państwowego „Moda Polska” z
siedzibą w Warszawie,
przy ulicy Wodnej nr 91/97 udałam się do siedziby
Spółki Akcyjnej „KEMEX” w Kielcach, przy ulicy
Nowej
nr 18 jako miejsca płatności wskazanego w wekslu
z żądaniem zapłacenia z okazanego weksla sumy
300.000.000,- (trzysta milionów) złotych i należnych
odsetek. Pod wyżej wymienionym adresem nie
zdołałam odnaleźć lokalu Spółki Akcyjnej „KEMEX”.
Repertorium P nr 1/93
W mieszkaniach prywatnych protestatów tj. Mariana
Smutnego, zamieszkałego w Kielcach, przy ulicy Kości
nr 17 oraz Zdzisława Zduńskiego, zamieszkałego w
Kielcach, przy ulicy Sudeckiej nr 2 doręczyłam
zawiadomienie o dokonanym proteście ich żonom –
Joannie Smutnej i Katarzynie Zduńskiej, gdyż nie
zastałam tam upoważnionych członków Zarządu Spółki
Akcyjnej „KEMEX”.
Poszukując lokalu siedziby Spółki ustaliłam, że aktualnie
siedziba Spółki „KEMEX” mieści się w Kielcach, przy
ulicy Piotrkowskiej nr 12, lecz i tam nie zastałam
protestata. Zawiadomienie o dokonanym proteście
złożono w portierni budynku.
Wobec tego, że zapłata wekslu nie nastąpiła,
sporządziłam niniejszy akt protestu.
/Pobrano/ Koszty protestu wynoszą – taksy notarialnej
na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 12 kwietnia 1991 r. (Dz. U. nr 33, poz. 146) z §
15 – 6.030.00,- (sześć milionów trzydzieści tysięcy)
złotych.
Kielce dnia 14 grudnia 1993 r.
Spółka Akcyjna KEMEX
z siedzibą w Kielcach, przy ulicy
Fabrycznej nr 18,
reprezentowana przez:
Zdzisława Zduńskiego – Prezesa
Spółki,
zamieszkałego w Kielcach, przy
ulicy Sudeckiej nr 2 oraz
Mariana Smutnego,
zamieszkałego w Kielcach, przy
ulicy Kości nr 17 – Wiceprezesa
Spółki.
Z A W I A D O M I E N I E
o proteście weksla
Kancelaria Notarialna w Kielcach, przy ulicy Fabrycznej nr 242,
w osobie notariusza Krystyny Miedzik zawiadamia, że w dniu
14 grudnia 1993 roku dokonany został protest weksla na sumę
300.000.000,- (trzysta milionów) złotych z wystawienia Spółki
Akcyjnej „KEMEX” z siedzibą w Kielcach, przy ulicy Nowej nr
18.
Weksel płatny jest na zlecenie Przedsiębiorstwa Państwowego
„Moda Polska” z siedzibą w Warszawie, przy ulicy Wodnej
91/97.
Koszty protestu wynoszą 6.030.000,- (sześć milionów trzydzieści
tysięcy) złotych.
Należność zaprotestowanego weksla należy wpłacić w lokalu
Kancelarii Notarialnej w Kielcach, przy ulicy Fabrycznej nr 242
do godziny 1000 dnia następnego po otrzymaniu
zawiadomienia.