Maria Gańczak
Maria Gańczak
Zakład Higieny i Epidemiologii
Zakład Higieny i Epidemiologii
PAM
PAM
Budowa wirusa grypy
Budowa wirusa grypy
Epidemia a pandemia
Epidemia a pandemia
Pandemia
Pandemia powstaje, gdy poja-
wia się nowy podtyp wirusa,
który wcześniej nie krążył.
Warunki wystąpienia pandemii:
Nagła zmiana w strukturze
wirusa;
Zdolność do wywołania
choroby;
Duża wrażliwość populacji,
brak odporności na nowy typ
wirusa.
Epidemia
Wystąpienie zachorowań na
daną chorobę.
Pochodzących z jednego
źródła
Wśród
ludności
na
określonym terenie
W określonym czasie
W liczbie wyraźnie większej
niż w poprzednich latach.
(zwiększona zapadalność)
Leading infectious killers
Leading infectious killers
Millions of deaths, wolrdwide, all ages (WHO 1999)
Pandemie w XX wieku
Pandemie w XX wieku
Źródło: WHO
grypa
data
liczba
zgonów
Najbardziej
zagrożeni
hiszpańska
Lata
1918-19
50mln
Dorośli w wieku
20-50
azjatycka
1957
r.
1mln
Osoby w każdym
wieku
Hongkong
1968
r.
700tys. Osoby w każdym
wieku
rosyjska
1977
r.
Brak
wzrostu
Dzieci i dorośli do
30 lat
National Influenza Centres
National Influenza Centres
no laboratory
one laboratory
more then one
Grypa w Polsce
Grypa w Polsce
Źródło: WHO
1996/97
1997/98
1998/99
1999/00
2000/01
Liczby zachorowań 1574 459
755 768
2 343 701
1 524 454
585 255
Zapadalność na 100
tys.
b.d.
b.d.
b.d.
3943,88
1514,39
Liczby zgonów
203
44.
402
98
2
Grypa w Polsce
Grypa w Polsce
Źródło: PZH, GIS Meldunek 4/B/01
Z
a
p
a
d
a
ln
o
ść
n
a
g
ry
p
ę
Z
a
p
a
d
a
ln
o
ść
n
a
g
ry
p
ę
w
P
o
ls
ce
(
%
p
o
p
u
la
cj
i)
w
P
o
ls
ce
(
%
p
o
p
u
la
cj
i)
IX X XI XII I II III IV V
VI VII
2000/2001
2000/2001
1999/2000
1999/2000
10
10
8
8
6
6
4
4
2
0
Różnicowanie
Różnicowanie
Źródło:
WHO
Przeziębienie
(Rino-, Korona-, Adenovirusy,
RSV, Paragrypa)
Grypa
Początek
Powolny, łagodny Nagły,
błyskawiczny
Gorączka
Nieznaczny
wzrost
Wysoka (>39°C)
Katar
Zawsze
Niekoniecznie
Bóle mięśni i
stawów
Rzadko
Zawsze
Samopoczucie
Umiarkowanie złe Bardzo złe
Uczucie
osłabienia
Umiarkowane
Nasilone, trwa do
dwóch, trzech tyg.
Związek z
pogodą
Bardzo częsty
Względny
Powikłania pogrypowe
Powikłania pogrypowe
Źródło: WHO
Ze strony układu oddechowego:
zapalenie płuc i oskrzeli, wtórne bakteryjne
zapalenie płuc i oskrzeli, wtórne bakteryjne
zapalenie płuc oraz oskrzelików, szczególnie u
zapalenie płuc oraz oskrzelików, szczególnie u
niemowląt i dzieci
niemowląt i dzieci
zakażenia meningokokowe
zakażenia meningokokowe
Ze strony innych układów:
zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia
zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia
serca i osierdzia, zespół wstrząsu toksycznego,
serca i osierdzia, zespół wstrząsu toksycznego,
zapalenie mięśni i moglobinuria, mogąca
zapalenie mięśni i moglobinuria, mogąca
prowadzić do niewydolności nerek
prowadzić do niewydolności nerek
Powikłania pogrypowe
Powikłania pogrypowe
Źródło: WHO
Powikłania ze strony ośrodkowego układu
nerwowego:
toksyczna encefalopatia, poinfekcyjne zapalenie
toksyczna encefalopatia, poinfekcyjne zapalenie
mózgu i opon mózgowych, wzrost przypadków
mózgu i opon mózgowych, wzrost przypadków
choroby Parkinsona
choroby Parkinsona
nasilenie częstości napadów padaczkowych,
nasilenie częstości napadów padaczkowych,
choroby naczyniowe mózgu
choroby naczyniowe mózgu
powikłania w psychiatrii:
ostre psychozy,
ostre psychozy,
niektóre ze słuchowymi lub wzrokowymi
niektóre ze słuchowymi lub wzrokowymi
halucynacjami, schizofrenia
halucynacjami, schizofrenia
Powikłania pogrypowe
Powikłania pogrypowe
Źródło: WHO
U dzieci obserwuje się ponadto powikłania
pogrypowe takie jak:
zapalenie mózgu i opon mózgowych,
zapalenie mózgu i opon mózgowych,
poprzeczne zapalenie rdzenia, utrata
poprzeczne zapalenie rdzenia, utrata
słuchu, a nawet głuchota
słuchu, a nawet głuchota
bóle brzucha, biegunka, wymioty
bóle brzucha, biegunka, wymioty
Objawowe leczenie wirusowych
Objawowe leczenie wirusowych
zakażeń górnych dróg oddechowych
zakażeń górnych dróg oddechowych
. Obkurczające naczynia
ogólne: efedryna, pseudoefedryna
ogólne: efedryna, pseudoefedryna
miejscowo (donosow
miejscowo (donosow
1
o):
o):
oksymetazolina, ksylometazolina
oksymetazolina, ksylometazolina
2. P. bólowe/p. gorączkowe
(kwas
(kwas
acetylosalicylowy, ibuprofen, paracetamol)
acetylosalicylowy, ibuprofen, paracetamol)
3. Wykrztuśne i mukolityczne
(wyciągi roślinne,
(wyciągi roślinne,
acetylocysteina, bromheksyna, ambroksol)
acetylocysteina, bromheksyna, ambroksol)
4. P. kaszlowe
(kodeina, dekstrometorfan)
(kodeina, dekstrometorfan)
Mechanizm działania leków przeciwwirusowych w oparciu o cykl
Mechanizm działania leków przeciwwirusowych w oparciu o cykl
replikacji wirusa grypy
replikacji wirusa grypy
Źródło: Medycyna po dyplomie 2001
Porównanie leków
Porównanie leków
p/grypowych
p/grypowych
Źródło: Medycyna po Dyplomie 2001
Cecha
Amantadyna
Zanimivir
Mechanizm
działania
Blokowanie kanału
jonowego M2
Hamowanie wirusowej NA
uwięzienie wirusa w komórce
Zakres działania
Wirus A
Wirusy A i B
Oporność
10-30% po ok. 5 dn.
Rzadka
Wskazania
Leczenie i profilaktyka
Leczenie dorosłych i dzieci >7
r.ż.
Dawka lecznicza
Dorośli: 200 mg/24h
Dzieci: 5 mg/kg/24h
Dorośli: 2x10mg/24h
Dzieci: 2x10mg/24h
Czas leczenia
5-7 dni
5 dni
Postać
Tabletki i syrop
Proszek do inhalacji
Koszt 5. Dniowej
terapii
3,5 $
44$
Działania
niepożądane
Oun (5-30%): senność,
splątanie, omdlenia
Skurcz oskrzeli
Porównanie działania Zanamiviru
Porównanie działania Zanamiviru
z
z
placebo
placebo
Źródło: Medycyna po dyplomie 2001
Udowodniona grypa
Ciężkie objawy
Wiek >49 lat
Wysokie ryzyko powikłań
Gorączka
Wiek <50 lat
Objawy łagodne
Bez gorączki
0 1 2 3 4 5 6
7 8
0 1 2 3 4 5 6
7 8
Dni choroby
Dni choroby
Wskazania do szczepień
Wskazania do szczepień
(wg komitetu doradczego ds. szczepień, WHO, 2002)
(wg komitetu doradczego ds. szczepień, WHO, 2002)
Wskazania kliniczne
wiek 50 lat i więcej
pensjonariusze domów spokojnej starości i ośrodków dla
przewlekle chorych
dorośli i dzieci chorzy na przewlekłe choroby ukł. sercowo-
naczyniowego lub oddechowego, choroby metaboliczne,
niewydolność nerek lub z niedoborami odporności
dzieci i młodzież leczone przewlekle aspiryną, co zwiększa ryzyko
wystąpienia zespołu Reye’a
kobiety, które w czasie najbliższego sezonu epidemicznego będą w
II lub III trymestrze ciąży
Wskazania do szczepień
Wskazania do szczepień
(wg komitetu doradczego ds. szczepień, WHO, 2002)
(wg komitetu doradczego ds. szczepień, WHO, 2002)
Wskazania epidemiologiczne
Osoby mogące stanowić źródło zakażenia dla osób
wysokiego ryzyka:
- Lekarze, pielęgniarki i pozostały personel medyczny
- Pracownicy domów spokojnej starości i ośrodków przewlekłej
opieki
- Osoby zapewniające opiekę domową takim pacjentom
Pracownicy służb publicznych, np. nauczyciele,
przedszkolanki, pracownicy transportu, handlu
Duże skupiska zawodowe: żołnierze, policja
Pracownicy narażeni na zmiany temperatur (budownictwo)
Przeciwskazania do szczepień
Przeciwskazania do szczepień
p/grypie
p/grypie
Źródło: Przewodnik lekarza2001/02
•Ostre choroby gorączkowe
•Uczulenie na substancje zawarte w
szczepionce
•Zespół Guillain-Barré’a w
wywiadzie
•Uczulenie na białko jaja kurzego
•Uczulenie na antybiotyki
aminoglikozydowe używane w
procesie produkcji
•Niepożądane odczyny
poszczepienne po poprzednim
szczepieniu przeciw grypie
•I trymestr ciąży
Rodzaje szczepionek p/grypie
Rodzaje szczepionek p/grypie
Źródło: ETCMID, 1996, PZH, 1998
Szczepionki p/grypie
Szczepionki p/grypie
zarejestrowane w Polsce
zarejestrowane w Polsce
Szczepionki inaktywowane z rozszczepionym
wirionem
Vaxigrip
Fluarix
Begrivac
Szczepionki podjednostkowe, zawierające izolowane
antygeny powierzchniowe: hemaglutyninę i
neuraminidazę
Influvac
Fluvirin
Antygenowy skład szczepionki
Antygenowy skład szczepionki
p/grypie na sezon epidemiczny
p/grypie na sezon epidemiczny
2002/03
2002/03
Źródło: WHO
A/Moscow/10/99(H3N2)
A/New Caledonia/20/99(H1N1)
B/Hong Kong/330/2001
Dawki i przechowywanie
Dawki i przechowywanie
szczepionki
szczepionki
Grupa wieku
Dawka
6-35 miesięcy
3-8 lat
9 lat i więcej
0,25 ml (1 lub 2 dawki)
0,50 ml (1 lub 2 dawki)
0,50 ml (1 dawka)
Szczepionkę należy przechowywać i transportować w temperaturze 2°C do 8°C.
Powinno się pamiętać, że jeżeli kupuje się szczepionkę w aptece, to do miejsca
zaszczepienia należy przewieźć ją w termosie! Nie wolno jej zamrażać!
Stymulacja odporności
Stymulacja odporności
poszczepiennej
poszczepiennej
Źródło: JID, 1995
Odczyny poszczepienne
Odczyny poszczepienne
Źródło: Aventis Pasteur
Miejscowe
Ogólne
Ból w miejscu
infekcji
Zaczerwienienie
Obrzęk
Gorączka (>38°C)
Dreszcze
Wstrząs
anafilaktyczny
Zespół Guullain
Barre’a
7,0 %
11,0%
4,4%
0,1%
1,1%
0,0001%
0,0001%
Zużycie szczepionki p/grypie
Zużycie szczepionki p/grypie
w
w
sezonach epidemiologicznych
sezonach epidemiologicznych
1992/93 - 1998/99
1992/93 - 1998/99
Szczepienia p/grypie na świecie i w Polsce
Szczepienia p/grypie na świecie i w Polsce
Źródło: Vaccinem, 1997, Przewodnik lekarza 2001
Cuivis accidere
Cuivis accidere
potest, quod cuiquam
potest, quod cuiquam
Każdemu może
Każdemu może
zdarzyć się to, co
zdarzyć się to, co
innemu
innemu
Przygotował: Marcel Gańczak