Maria Gańczak

Maria Gańczak

Zakład Higieny i Epidemiologii

Zakład Higieny i Epidemiologii

PAM

PAM

Budowa wirusa grypy

Budowa wirusa grypy

Epidemia a pandemia

Epidemia a pandemia

Pandemia

Pandemia powstaje, gdy poja-

wia się nowy podtyp wirusa,

który wcześniej nie krążył.

Warunki wystąpienia pandemii:

 Nagła zmiana w strukturze

wirusa;

 Zdolność do wywołania

choroby;

 Duża wrażliwość populacji,

brak odporności na nowy typ

wirusa.

Epidemia

Wystąpienie zachorowań na

daną chorobę.

 Pochodzących z jednego

źródła

 Wśród

ludności

na

określonym terenie

 W określonym czasie

 W liczbie wyraźnie większej

niż w poprzednich latach.

(zwiększona zapadalność)

Leading infectious killers

Leading infectious killers

Millions of deaths, wolrdwide, all ages (WHO 1999)

Pandemie w XX wieku

Pandemie w XX wieku

Źródło: WHO

grypa

data

liczba

zgonów

Najbardziej

zagrożeni

hiszpańska

Lata

1918-19

50mln

Dorośli w wieku

20-50

azjatycka

1957

r.

1mln

Osoby w każdym

wieku

Hongkong

1968

r.

700tys. Osoby w każdym

wieku

rosyjska

1977

r.

Brak

wzrostu

Dzieci i dorośli do

30 lat

National Influenza Centres

National Influenza Centres

no laboratory

one laboratory

more then one

Grypa w Polsce

Grypa w Polsce

Źródło: WHO

1996/97

1997/98

1998/99

1999/00

2000/01

Liczby zachorowań 1574 459

755 768

2 343 701

1 524 454

585 255

Zapadalność na 100

tys.

b.d.

b.d.

b.d.

3943,88

1514,39

Liczby zgonów

203

44.

402

98

2

Grypa w Polsce

Grypa w Polsce

Źródło: PZH, GIS Meldunek 4/B/01

Z

a

p

a

d

a

ln

o

ść

n

a

g

ry

p

ę

Z

a

p

a

d

a

ln

o

ść

n

a

g

ry

p

ę

w

P

o

ls

ce

(

%

p

o

p

u

la

cj

i)

w

P

o

ls

ce

(

%

p

o

p

u

la

cj

i)

IX X XI XII I II III IV V
VI VII

2000/2001

2000/2001

1999/2000

1999/2000

10

10

8

8

6

6

4

4

2

0

Różnicowanie

Różnicowanie

Źródło:
WHO



Przeziębienie

(Rino-, Korona-, Adenovirusy,

RSV, Paragrypa)

Grypa

Początek

Powolny, łagodny Nagły,

błyskawiczny

Gorączka

Nieznaczny

wzrost

Wysoka (>39°C)

Katar

Zawsze

Niekoniecznie

Bóle mięśni i

stawów

Rzadko

Zawsze

Samopoczucie

Umiarkowanie złe Bardzo złe

Uczucie

osłabienia

Umiarkowane

Nasilone, trwa do

dwóch, trzech tyg.

Związek z

pogodą

Bardzo częsty

Względny

Powikłania pogrypowe

Powikłania pogrypowe

Źródło: WHO

Ze strony układu oddechowego:





zapalenie płuc i oskrzeli, wtórne bakteryjne

zapalenie płuc i oskrzeli, wtórne bakteryjne

zapalenie płuc oraz oskrzelików, szczególnie u

zapalenie płuc oraz oskrzelików, szczególnie u

niemowląt i dzieci

niemowląt i dzieci

zakażenia meningokokowe

zakażenia meningokokowe

Ze strony innych układów:





zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia

zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia

serca i osierdzia, zespół wstrząsu toksycznego,

serca i osierdzia, zespół wstrząsu toksycznego,

zapalenie mięśni i moglobinuria, mogąca

zapalenie mięśni i moglobinuria, mogąca

prowadzić do niewydolności nerek

prowadzić do niewydolności nerek

Powikłania pogrypowe

Powikłania pogrypowe

Źródło: WHO

Powikłania ze strony ośrodkowego układu
nerwowego:





toksyczna encefalopatia, poinfekcyjne zapalenie

toksyczna encefalopatia, poinfekcyjne zapalenie

mózgu i opon mózgowych, wzrost przypadków

mózgu i opon mózgowych, wzrost przypadków

choroby Parkinsona

choroby Parkinsona





nasilenie częstości napadów padaczkowych,

nasilenie częstości napadów padaczkowych,

choroby naczyniowe mózgu

choroby naczyniowe mózgu

powikłania w psychiatrii:





ostre psychozy,

ostre psychozy,

niektóre ze słuchowymi lub wzrokowymi

niektóre ze słuchowymi lub wzrokowymi

halucynacjami, schizofrenia

halucynacjami, schizofrenia

Powikłania pogrypowe

Powikłania pogrypowe

Źródło: WHO

U dzieci obserwuje się ponadto powikłania
pogrypowe takie jak:





zapalenie mózgu i opon mózgowych,

zapalenie mózgu i opon mózgowych,

poprzeczne zapalenie rdzenia, utrata

poprzeczne zapalenie rdzenia, utrata

słuchu, a nawet głuchota

słuchu, a nawet głuchota





bóle brzucha, biegunka, wymioty

bóle brzucha, biegunka, wymioty

Objawowe leczenie wirusowych

Objawowe leczenie wirusowych

zakażeń górnych dróg oddechowych

zakażeń górnych dróg oddechowych

. Obkurczające naczynia





ogólne: efedryna, pseudoefedryna

ogólne: efedryna, pseudoefedryna





miejscowo (donosow

miejscowo (donosow

1

o):

o):

oksymetazolina, ksylometazolina

oksymetazolina, ksylometazolina

2. P. bólowe/p. gorączkowe

(kwas

(kwas

acetylosalicylowy, ibuprofen, paracetamol)

acetylosalicylowy, ibuprofen, paracetamol)

3. Wykrztuśne i mukolityczne

(wyciągi roślinne,

(wyciągi roślinne,

acetylocysteina, bromheksyna, ambroksol)

acetylocysteina, bromheksyna, ambroksol)

4. P. kaszlowe

(kodeina, dekstrometorfan)

(kodeina, dekstrometorfan)

Mechanizm działania leków przeciwwirusowych w oparciu o cykl

Mechanizm działania leków przeciwwirusowych w oparciu o cykl

replikacji wirusa grypy

replikacji wirusa grypy

Źródło: Medycyna po dyplomie 2001

Porównanie leków

Porównanie leków

p/grypowych

p/grypowych

Źródło: Medycyna po Dyplomie 2001

Cecha

Amantadyna

Zanimivir

Mechanizm

działania

Blokowanie kanału

jonowego M2

Hamowanie wirusowej NA 

uwięzienie wirusa w komórce

Zakres działania

Wirus A

Wirusy A i B

Oporność

10-30% po ok. 5 dn.

Rzadka

Wskazania

Leczenie i profilaktyka

Leczenie dorosłych i dzieci >7

r.ż.

Dawka lecznicza

Dorośli: 200 mg/24h

Dzieci: 5 mg/kg/24h

Dorośli: 2x10mg/24h

Dzieci: 2x10mg/24h

Czas leczenia

5-7 dni

5 dni

Postać

Tabletki i syrop

Proszek do inhalacji

Koszt 5. Dniowej

terapii

3,5 $

44$

Działania

niepożądane

Oun (5-30%): senność,

splątanie, omdlenia

Skurcz oskrzeli

Porównanie działania Zanamiviru

Porównanie działania Zanamiviru





z

z

placebo

placebo





Źródło: Medycyna po dyplomie 2001

Udowodniona grypa

Ciężkie objawy

Wiek >49 lat

Wysokie ryzyko powikłań

Gorączka

Wiek <50 lat

Objawy łagodne

Bez gorączki

0 1 2 3 4 5 6
7 8

0 1 2 3 4 5 6
7 8

Dni choroby

Dni choroby

Wskazania do szczepień

Wskazania do szczepień

(wg komitetu doradczego ds. szczepień, WHO, 2002)

(wg komitetu doradczego ds. szczepień, WHO, 2002)

Wskazania kliniczne

 wiek 50 lat i więcej

 pensjonariusze domów spokojnej starości i ośrodków dla

przewlekle chorych

 dorośli i dzieci chorzy na przewlekłe choroby ukł. sercowo-

naczyniowego lub oddechowego, choroby metaboliczne,

niewydolność nerek lub z niedoborami odporności

 dzieci i młodzież leczone przewlekle aspiryną, co zwiększa ryzyko

wystąpienia zespołu Reye’a



kobiety, które w czasie najbliższego sezonu epidemicznego będą w

II lub III trymestrze ciąży

Wskazania do szczepień

Wskazania do szczepień

(wg komitetu doradczego ds. szczepień, WHO, 2002)

(wg komitetu doradczego ds. szczepień, WHO, 2002)

Wskazania epidemiologiczne

 Osoby mogące stanowić źródło zakażenia dla osób

wysokiego ryzyka:

- Lekarze, pielęgniarki i pozostały personel medyczny

- Pracownicy domów spokojnej starości i ośrodków przewlekłej

opieki

- Osoby zapewniające opiekę domową takim pacjentom

 Pracownicy służb publicznych, np. nauczyciele,

przedszkolanki, pracownicy transportu, handlu



Duże skupiska zawodowe: żołnierze, policja



Pracownicy narażeni na zmiany temperatur (budownictwo)

Przeciwskazania do szczepień

Przeciwskazania do szczepień

p/grypie

p/grypie

Źródło: Przewodnik lekarza2001/02

•Ostre choroby gorączkowe

•Uczulenie na substancje zawarte w
szczepionce

•Zespół Guillain-Barré’a w
wywiadzie

•Uczulenie na białko jaja kurzego

•Uczulenie na antybiotyki
aminoglikozydowe używane w
procesie produkcji

•Niepożądane odczyny
poszczepienne po poprzednim
szczepieniu przeciw grypie

•I trymestr ciąży

Rodzaje szczepionek p/grypie

Rodzaje szczepionek p/grypie

Źródło: ETCMID, 1996, PZH, 1998

Szczepionki p/grypie

Szczepionki p/grypie

zarejestrowane w Polsce

zarejestrowane w Polsce

Szczepionki inaktywowane z rozszczepionym

wirionem
 Vaxigrip

 Fluarix

 Begrivac

Szczepionki podjednostkowe, zawierające izolowane

antygeny powierzchniowe: hemaglutyninę i

neuraminidazę
 Influvac

 Fluvirin

Antygenowy skład szczepionki

Antygenowy skład szczepionki

p/grypie na sezon epidemiczny

p/grypie na sezon epidemiczny

2002/03

2002/03

Źródło: WHO

A/Moscow/10/99(H3N2)
A/New Caledonia/20/99(H1N1)
B/Hong Kong/330/2001

Dawki i przechowywanie

Dawki i przechowywanie

szczepionki

szczepionki

Grupa wieku

Dawka

6-35 miesięcy

3-8 lat

9 lat i więcej

0,25 ml (1 lub 2 dawki)

0,50 ml (1 lub 2 dawki)

0,50 ml (1 dawka)

Szczepionkę należy przechowywać i transportować w temperaturze 2°C do 8°C.

Powinno się pamiętać, że jeżeli kupuje się szczepionkę w aptece, to do miejsca

zaszczepienia należy przewieźć ją w termosie! Nie wolno jej zamrażać!

Stymulacja odporności

Stymulacja odporności

poszczepiennej

poszczepiennej

Źródło: JID, 1995

Odczyny poszczepienne

Odczyny poszczepienne

Źródło: Aventis Pasteur

Miejscowe

Ogólne

Ból w miejscu
infekcji
Zaczerwienienie
Obrzęk

Gorączka (>38°C)
Dreszcze
Wstrząs
anafilaktyczny
Zespół Guullain
Barre’a

7,0 %

11,0%

4,4%

0,1%
1,1%

0,0001%
0,0001%

Zużycie szczepionki p/grypie

Zużycie szczepionki p/grypie

w

w

sezonach epidemiologicznych

sezonach epidemiologicznych

1992/93 - 1998/99

1992/93 - 1998/99

Szczepienia p/grypie na świecie i w Polsce

Szczepienia p/grypie na świecie i w Polsce

Źródło: Vaccinem, 1997, Przewodnik lekarza 2001

Cuivis accidere

Cuivis accidere

potest, quod cuiquam

potest, quod cuiquam

Każdemu może

Każdemu może

zdarzyć się to, co

zdarzyć się to, co

innemu

innemu

Przygotował: Marcel Gańczak