Wykład XIII

Zaburzenia odporności u chorych

chirurgicznie

Postęp w nowoczesnej chirurgii, a więc w:

•

Gojeniu ran

•

Przeszczepianiu narządów

•

Zapobieganiu zakażeniom

•

Immuno- i chemioterapii nowotworów

•

Leczeniu krwią

Zależy od postępów w immunologii i

praktycznym jej zastosowaniu w
klinice

Immunoglobuliny

•

Są cząsteczkami białka wykazującymi
aktywność przeciwciał- czyli łączenia się
z antygenem, który spowodował ich
powstanie

•

Stanowią około 20% wszystkich białek
osocza

•

Zbudowane są z polipeptydów i
węglowodanów

•

U ludzi wyróżniamy 5 klas
immunoglobulin G, A, M, D, E.

Immunoglobulina G (IgG)

•

Stanowi około 75% wszystkich
immunoglobulin surowicy krwi

•

Przenika przez łożysko i do
przestrzeni pozanaczyniowej

•

Największa rola w procesach
odpornościowych u dzieci i w
neutralizowaniu toksyn
bakteryjnych

Immunoglobulina A (IgA)

Zawarta głównie w wydzielinach

ustrojowych

•

Ślina

•

Łzy

•

Wydzielina oskrzelowa

•

Śluz jelita cienkiego

Mechanizm działania polega na

opłaszczaniu mikroorganizmów, co

zwiększa ich przyleganie do komórek i

możliwość ich wtargnięcia w głąb komórki

Immunoglobulina

M (IgM)

•

Stanowi około 10% wszystkich immunoglobulin

surowicy. Pojawia się najczęściej w wyniku

odpowiedzi immunologicznej ustroju.

Immunoglobulina D (IgD)

•

Znajduje się u osób zdrowych w niewielkich

stężeniach

•

0,2 % wszystkich immunoglobulin w surowicy

krwi.

•

Jej działanie nie zostało jeszcze dokładnie

określone.

Immunoglobulina E (IgE)

•

przeciwciała z tej grupy noszą

nazwę reagin.

•

Odgrywają rolę w chorobach

alergicznych.

•

W połączeniu z niektórymi

alergenami powodują wydzielanie

się z komórek tucznych

biologicznych mediatorów

objawów alergicznych

Czynniki regulujące metabolizm immunoglobulin

Immunoglobuliny wytwarzane są

przez komórki plazmatyczne oraz
limfocyty B znajdujące się w:

•

Węzłach chłonnych

•

Śledzionie

•

Szpiku kostnym

•

W krwi obwodowej

Wzrost immunoglobulin powodują:

•

Pobudzenie antygenowe

•

Przewlekłe zakażenia

•

Choroby wrodzone, nabyte

Spadek immunoglobulin w przypadku

•

Zmniejszonej syntezy

•

hypermetabolizmu

•

Chorób wrodzonych, nabytych

Hipogammaglobulinemia

-

1Zmniejszona synteza immunoglobulin:

•

Wrodzona lub nabyta hipogammaglobulinemia

•

Przewlekłą białaczka limfatyczna

•

Zespół Wiskotta – Aldricha

2.Nadmierna utrata immunoglobulin

•

Zespół nerczycowy

•

Utrata z przewodu pokarmowego (zaburzenia w

odpływie chłonki, owrzodzenia)

•

wyniszczające przetoki przewodu pokarmowego,

nowotwory

•

Hiperkatabolizm

•

Rodzinna hipoproteinemia

•

Krioglobulinemia

•

Szpiczak mnogi

•

Zespół Wiskotta – Aldricha

Hipergammaglobulinemia

•

Gammapatia poliklolnalna

•

Marskość wątroby

•

Choroby tkanki łącznej

•

Zakażenia

•

Gammapatia monoklonalna

•

Szpiczak mnogi

•

Makroglobulinemia Waldenstr

Ö

ma

Antygenem

nazywamy substancję, która po

wprowadzeniu do ustroju jest w stanie wywołać
reakcję odpornościową

•

Humoralną

•

Komórkową

•

lub obydwu typów

Najbardziej immunogenne

substancje to:

•

Makromolekularne białka

•

Polisacharydy

Dopełniacz

(complement- C)

•

Jest głównym mediatorem reakcji
antygen- przeciwciało

•

Składa się z co najmniej 15 różnych
białek surowicy krwi

•

Reagują między sobą oraz z błoną
komórek

•

Doprowadzają do lizy bakterii i wirusów

•

Dopełniacz jest układem nasilającym w
sposób niespecyficzny swoistą reakcję
immunologiczną

Komórki odpornościowe

to

:

 Limfocyty
 Komórki plazmatyczne
 Monocyty
 Makrofagi
 Granulocyty
 Komórki tuczne
Większość z nich jest skupiona w:

•

Grasicy (u dzieci i młodzieży)

•

Układzie chłonnym

•

Grudkach chłonnych niektórych narządów

•

Śledzionie

Mechanizmy obrony gospodarza na powierzchni
ciała

•

Mechanizm rzęskowy w układzie
oddechowym

•

Ślinienie

•

Łzawienie

•

Kichanie

•

Substancje chemiczne lizozym( ślina,
łzy, noso-gardziel)

•

Kwasota soku żołądkowego

•

Kwaśny odczyn skóry

Ogólnoustrojowa reakcja na zakażenie

Odpowiedź

komórkowa

•

Limfocyty
wielojądrzaste

•

Fagocyty
jednojądrzaste

Odpowiedź

humoralna

•

Chemotaksja

•

Opsonizacja

Fagocytoza dokonywana przez granulocyty
obojętnochłonne składa się z 4 faz

•

Chemotaksja (komórki fagocytarne są

przyciągane do miejsc wnikania drobnoustrojów)

•

Opsonizacja ( reagowanie opsonin surowicy krwi

z drobnoustrojami i czynienia je wrażliwymi na

wchłonięcie przez fagocyty)

•

Wchłanianie (drobnoustrój znajduje się wewnątrz

cytoplazmy komórkowej w pęcherzyku zwanym

fagosomem)

•

Zabijanie

Układ nieoksydatywny, dochodzi do uszkodzenia

błony komórkowej)

Układ oksydatywny, nadtlenek wodoru, wolne

rodniki)

Odporność przeciwko wirusom

•

Przeciwciała

•

Komórki (fagocyty) podobna rola
jak w bakteriach

•

Interferon (białka zapobiegają
rozwojowi wirusa w komórce)

Czynniki prowadzące do zmniejszenia
odporności

1.

Leki (antybiotyki, l.

przeciwnowotworowe)

2.

Wirusy immunosupresyjne (mogą

powodować wrażliwość na

zakażenie bakteryjne)

3.

Środki anestetyczne

4.

Oparzenia

5.

Wstrząs urazowy

6.

Stan po zabiegu operacyjnym

Podstawowe testy

laboratoryjne oceny stanu

odporności

Krew obwodowa

Surowica

•

elektroforeza białek

•

Stężenia

immunoglobuliny

G, M, A

•

Aktywność

dopełniacza CH 50

•

Stężenie cytokin

(interleukina, TNF-

α)

Krew obwodowa

Komórki

•

Liczba granulocytów

•

Liczba Limfocytów

•

Liczba Monocytów

•

Liczba Limfocytów T i B

Pełna krew

•Odczyn opadania
krwinek OB.

•Posiewy
bakteriologiczne

Skóra
testy na opóźnioną nadwrażliwość (tężec,
błonica, gruźlica)

•

Odczyn powyżej 2 mm ujemny

•

Odczyn powyżej 2 mm dodatni

Węzły chłonne, szpik kostny

•

Biopsja

Węzły - liczba limfocytów T i B
Szpik kostny - linie komórkowe

tworzące granulocyty, makrofagi,
limfocyty, erytrocyty

koniec