Wprowadzenie do podawanie leków drogą iniekcji



Przez iniekcję rozumie się podanie leku za

pomocą igły (kaniuli) do tkanek, jam ciała

albo naczyń krwionośnych. Można wymienić

następujące rodzaje iniekcji: podskórne,

śródskórne, domięśniowe, dożylne,

dotętnicze. W formie wstrzyknięć podaje się

leki, które otrzymane drogą doustną ulegają

unieczynnieniu w przewodzie pokarmowym,

np. substancje białkowe (insulina).

Wstrzyknięcia można wykonać wtedy, kiedy

drogą doustną nie można podać leku, ze

względu np. na niebezpieczeństwo

zachłyśnięcia się pacjenta.



Początek działania leku podanego

drogą iniekcji jest szybszy oraz

dawkowanie przeważnie

dokładniejsze niż przy podaniu drogą

doustną. Dzięki szczególnym

metodom można przedłużyć

uwalnianie się substancji czynnej z

wstrzykniętego preparatu do kilku

miesięcy.

Przy realizowaniu zabiegów

diagnostycznych, leczniczych i

rehabilitacyjnych należy przestrzegać

następujących zasad:

Znać:



pacjenta i jego stan,



cel zabiegu,



technikę wykonywania zabiegu,



niezbędny sprzęt i sposób jego

przygotowania,



niebezpieczeństwa dla pacjenta wynikające z

wykonywanego zabiegu,



rodzaj pomocy pacjentowi w przypadku

wystąpienia powikłań.

II.

Prawidłowo zorganizować stanowisko pracy.

III.

Przygotować psychicznie pacjenta do zabiegu:



poznać jego wiedzę i doświadczenie związane z

wykonywanym zabiegiem,



zachować terapeutyczną postawę wobec pacjenta,



jeśli zachodzi potrzeba, wyjaśnić cel i przebieg

zabiegu,



sprawdzić, czy pacjent wyraził zgodę na wykonanie

zabiegu,



zapewnić go o sprawowaniu w czasie zabiegu opieki

przez pielęgniarkę,



wyjaśnić pożądany i oczekiwany sposób zachowania

pacjenta podczas zabiegu,



uwzględnić w planowanych czynnościach życzenia i

przyzwyczajenia pacjenta,



uspokoić pacjenta.

IV.

Przygotować fizycznie pacjenta do zabiegu:



podać lek, zastosować zleconą dietę,



ułożyć we właściwej do zabiegu i wygodnej

pozycji, wykonać np. lewatywę,



zapewnić bezpieczeństwo,



zapewnić warunki intymności.

Przed i po zabiegu umyć higienicznie ręce.

VI.

W czasie wykonywania zabiegów stosować

ruchy celowe, zręczne, delikatne,

skoordynowane, aby nie męczyć pacjenta i

wykorzystać minimalną ilość czasu.

VII.

W czasie trwania zabiegu obserwować stan

pacjenta i pytać o jego samopoczucie.

VIII.

Po wykonanym zabiegu zapewnić pacjentowi

bezpieczeństwo, warunki do odpoczynku,

ewentualnie podać posiłek lub napój.

IX.

Przestrzegać zasad jałowości podczas

wykonywania zabiegów aseptycznych.

Stosować uniwersalne środki ostrożności w

zapobieganiu przenoszenia HIV zalecane przez

WHO

XI.

Wszystkie wykonywane zlecenia

udokumentować.

Podawanie leków drogą wstrzyknięć

wymaga przestrzegania zasad i

wskazówek:



aseptyki,



zlecenie wykonania wstrzyknięcia musi

zawierać następujące dane: informacje o leku

(nazwa handlowa, ewentualnie stężenie, ilość

przypadająca na dawkę), droga podania, np.

podskórnie, czas i częstość podania, czynności

kontrolne, np. pomiar ciśnienia tętniczego krwi,

szybkość przepływu, np. w ml na minutę (w

przypadku wlewu kroplowego), czas infuzji, np.

30 minut lub ilość dobową, podpis zlecającego;



kontrola leków: zawartość ampułki (fiolki), ilość,

stężenie, droga podania, przechowywanie, termin

ważności, oznaki rozkładu (zmętnienie, kłaczki,

zmiana barwy), temperatura (ampułki wyjęte z

lodówki należy ogrzać trzymając w ręce); lek w

postaci zawiesiny wymieszać przez kilkakrotne

przechylenie lub obracanie;



podawać wyłącznie te leki, których znane jest

działanie, możliwe powikłania oraz sposób

udzielania pierwszej pomocy; w przypadku mało

znanych leków przed ich użyciem należy

przeczytać dokładnie wskazówki zawarte na

opakowaniu oraz załączoną do opakowania

ulotkę; w przypadku konieczności użycia 2

opakowań leków należy przestrzegać tej samej

serii jednego producenta;



leki podawać do odpowiedniej (wskazanej

przez producenta) tkanki; niektóre leki można

podawać do kilku tkanek, inne wybiórczo,

tylko do jednego rodzaju tkanki;

wprowadzenie leku do innej tkanki (wbrew

zaleceniom producenta) może spowodować

groźne dla zdrowia lub życia powikłania (np.

lek silnie drażniący podany do tkanki

podskórnej spowoduje jej martwicę,

zawiesina wprowadzona dożylnie zator

naczyniowy);



iniekcje i wlewy kroplowe należy

przygotowywać w zamkniętym

pomieszczeniu, na powierzchni

zdezynfekowanej preparatem do dezynfekcji

powierzchni np. Incidin Liquid spray;



do dezynfekcji fiolek, ampułek, skóry przed

iniekcjami stosować preparaty

antyseptyczne w płynie, np. Dodesept

(nanieść na jałowy gazik i rozprowadzić na

skórze) lub butelce z rozpryskiwaczem, np.

Softasept N należy pozwolić zadziałać

preparatowi przez minimum 15 – 30 sek.

(wyschnąć);



w miejscu wstrzyknięcia oczyszcza się skórę

na obszarze 2,5 – 5 cm2 ; odkażonego

miejsca nie można dotykać (ewentualnie

jałowymi rękawiczkami) i nie należy na nie

dmuchać;



stosować sprzęt jednorazowego użytku

(igły i strzykawki typu Luer);



sprawdzić używane igły i strzykawki pod

kątem jałowości, uszkodzenia i/lub

przeterminowania opakowania;



do nabierania leku stosować strzykawki o

pojemności 1 ml, 2 ml, 5 ml, 10 ml, 20 ml,

odpowiedniej do ilości leku oraz objętości

ewentualnego roztworu. Niektóre leki

dożylne należy rozcieńczyć właściwym dla

danego leku roztworem. Przy strzykawkach

o dużych pojemnościach, którymi podaje

się leki dożylnie najdogodniejsze jest

użycie takich strzykawek, których nasadka

dla igły jest umiejscowiona brzeżnie;



opakowanie ze strzykawką jednorazowego użytku

otwierać w przewidzianym miejscu (na wysokości

tłoka); nie należy przeciskać strzykawki przez

opakowanie papierowe, aby nie zakazić nasadki,

następnie ostrożnie położyć ją na podstawce;



wyjmować igłę z jałowego opakowania przez

rozchylenie ,,listków opakowania”, a następnie

połączyć igłę w osłonce ze strzykawką; tuż przed

nabraniem leku usunąć osłonkę z igły i dobrze ją

umocować na strzykawce (przed wprowadzeniem

igły do ampułki skierować ścięcie ostrza igły w

przeciwną stronę niż podziałka strzykawki,

oparcie ścięcia igły o wewnętrzną dolną ścianę

ampułki ułatwia pobranie całej dawki leku);



nie mieszać różnych leków w jednej strzykawce lub

dodawać do płynów przeznaczonych do kroplowych

wlewów dożylnych - tabela 3; wiele leków upośledza

wzajemnie swoje działanie prowadząc do

niezgodności fizycznej, terapeutycznej, chemicznej;

nie wolno łączyć roztworów wodnych z oleistymi,

żadnych leków z metalami ciężkimi, nowych mniej

znanych leków oraz tych, które różnią się znacznie

pod względem pH lub po połączeniu dają nie

znikające zmiany dostrzegalne dla oka takie jak

pojawienie się zapachu, zabarwienia, lekkiego

zmętnienia, skoagulowanego żelu, wytrącanie się

osadu;



leki nabierać do strzykawki bezpośrednio przed

podaniem. Po otwarciu ampułki nie należy

przechowywać leku dłużej niż przez okres 30 minut,

a ampułki zużyte częściowo należy wyrzucić;



mieszaninę leku i płynu infuzyjnego, podać jak

najszybciej po przygotowaniu zgodnie z

zaleceniami producenta (ilość i rodzaj płynu

infuzyjnego, czas przetoczenia), np. zawartość

ampułki Aldactone (200mg/10 ml) rozcieńczyć w

250 ml 0,9% chlorku sodu lub 5% roztworze

glukozy i podawać we wlewie dożylnym przez 30

min.,



w przypadku podawania różnych płynów

infuzyjnych przez kraniki wielodrożne zwracać

uwagę na zgodność roztworów;



nie wolno dodawać innych leków do

następujących roztworów: krew, preparaty

krwiopochodne, roztwory aminokwasów, emulsje

tłuszczowe, stężone roztwory elektrolitów;



niektóre leki należy chronić przed światłem,

np. amfoterycynę, kwas foliowy,

nifedypinę, nitroglicerynę, wit. C;



do rozpuszczenia leku w postaci suchej

substancji w ampułce należy używać

wyłącznie rozpuszczalnika załączonego do

opakowania; wyjątki są dopuszczalne, gdy

jest to wyraźnie zaznaczone w załączonej

do leku instrukcji;



do nabierania leku z ampułki używać igieł o

możliwie najmniejszej średnicy, ze względu

na możliwość wciągnięcia odłamków szkła;



do nabrania leku z fiolki używać możliwie cienkiej

igły, wkłutej pionowo w zaznaczony na korku

okrąg (tępe i grube igły nie przecinają gumy

korka, lecz wkruszają ją i wpychają do fiolki,

zanieczyszczając jej zawartość oraz powodując

nieszczelność korka); w przypadku fiolek

kilkakrotnego użytku należy stosować igły Sterifix

– Mini – Spikes, które ułatwiają powtórne jałowe

pobranie leku; należy zaznaczyć datę pierwszego

pobrania leku z fiolki do kilkakrotnego nakłucia;

zawartość fiolki powinna być zużyta tego samego

dnia lub przynajmniej w ciągu krótkiego czasu

przez tą samą osobę; często okres trwałości leku

w nakłutej fiolce można wydłużyć poprzez

przechowywanie w lodówce, przestrzegając

zaleceń instrukcji dołączonej do opakowania;



puste ampułki, fiolki wolno usuwać dopiero po

podaniu leku; powinny być położone obok

podpisanej strzykawki z lekiem, w sposób

wykluczający pomyłkę;



w przypadku stosowania leków, które łatwo

wywołują odczyny alergiczne, np. antybiotyki

należy unikać kontaktu ze skórą oraz

wziewania: stosować rękawiczki, maskę

ochronną, a w przypadku przygotowania

cytostatyków, które mogą uszkadzać skórę,

używać dodatkowo okulary i wyciąg

(digestorium) - Rozporządzenie MZiOS z

19.06.1996 (Dz. U. nr 80, poz. 376);



nabieranie leku z ampułki: sprawdzić czy

ampułka nadaje się do przełamania poniżej

zaznaczonego punktu (przeważnie jest to biały

pasek na szyjce lub kropka dowolnego koloru na

główce ampułki) czy trzeba ją przepiłować;

zwrócić uwagę czy w główce ampułki nie

znajduje się lek i usunąć go (lekko uderzając

palcem w główkę ampułki); ewentualnie

nadpiłować szyjkę ampułki i odkazić jałowym

gazikiem nasączonym preparatem

antyseptycznym (zagwarantuje to eliminację

opiłków i odłamków szklanych, a tym samym

jałowość leku); ułamać szyjkę przy użyciu

suchego jałowego gazika (pozwoli to uniknąć

zranień odłamkami szkła w przypadku pęknięcia

ampułki oraz zapobiegnie wciśnięciu preparatu

antyseptycznego do wnętrza ampułki); wyrzucić

ampułkę, jeśli dostaną się do jej środka odłamki

szkła lub ostatecznie jeśli jest to drogi lek nabrać

go do strzykawki przez igłę o małym świetle, nie

dotykając dna ampułki;



nabieranie leku w postaci płynnej z fiolki:

usunięcie wierzchniej osłonki; odkażenie korka

gumowego (niekonieczne jeśli podczas usuwania

osłonki nie zainfekowano korka); nabranie do

strzykawki takiej objętości powietrza jaka

odpowiada objętości roztworu, który chce się

pobrać z fiolki; wystrzyknięcie powietrza ze

strzykawki do fiolki (powstaje w niej niewielkie

nadciśnienie, które wyrównuje się w wyniku

pobrania leku); odwrócenie fiolki; pobranie nieco

więcej roztworu niż wynosi wymagana objętość

leku; przesunięcie pęcherzyka powietrza ku górze

strzykawki i wstrzyknięcie go wraz z nadmierną

ilością roztworu do fiolki (nie wolno tego robić gdy

do strzykawki wcześniej nabrany był inny lek);



nabieranie leku w postaci suchej substancji

z fiolki: odkażenie korka fiolki, nabranie

zalecanego rozpuszczalnika do strzykawki,

wprowadzenie powolne rozpuszczalnika do

fiolki, poczekanie aż lek się rozpuści,

nabranie leku do strzykawki;



od chwili przełamania ampułki do momentu

nabrania leku do strzykawki w miarę

możliwości wstrzymać oddech (w przypadku

braku maski); pozwoli to uniknąć

zanieczyszczenia zawartości ampułki i igły

drobnoustrojami obecnymi w powietrzu

oddechowym;



przy nabieraniu leku z ampułki (fiolki) należy

ampułkę (fiolkę) chwycić między palec wskazujący

i środkowy lewej ręki, do prawej wziąć strzykawkę

z igłą jak ołówek; jeżeli ręce drżą oprzeć łokcie o

tułów, nadgarstek o nadgarstek i jednym ruchem

włożyć igłę do wnętrza ampułki (fiolki); igła nie

może dotknąć zewnętrznej ściany ampułki (fiolki),

ponieważ ulegnie zakażeniu i wtedy trzeba igłę

odłożyć i nałożyć jałową; po włożeniu igły do

ampułki (fiolki) wolnymi palcami lewej ręki chwycić

strzykawkę i uważając, aby koniec igły był

zanurzony w leku prawą ręką odciągnąć tłok ku

górze; lek siłą ssania przepływa do strzykawki; po

opróżnieniu całej zawartości, przytrzymując prawą

ręką strzykawkę i nasadkę igły jednym ruchem

usunąć igłę z ampułki (fiolki);



przed przeniesieniem strzykawki z

lekiem do pacjenta zabezpieczyć igłę

jałową osłonką (ostrożnie – możliwość

zakłucia) lub pustą ampułką po leku oraz

podpisać strzykawkę (w przypadku kilku

leków dla kilku pacjentów); fiolka nie

nadaje się do tego celu (ujemne

ciśnienie wewnątrz fiolki po pobraniu

leku może spowodować samoistne

zassanie leku do fiolki;



igieł użytych do nabrania leku z ampułki

lub fiolki nie stosować do wykonania

iniekcji;



bezpośrednio przed podaniem leku należy zastąpić

igłę do nabierania leku odpowiednio dobraną igłą

pod względem długości i średnicy w zależności od

rodzaju wstrzyknięcia, rodzaju leku, stopnia

rozwoju tkanki podskórnej, tłuszczowej, wieku

pacjenta - tabela 4 oraz dokładnie ją umocować

przez wykonanie półobrotu tak, aby ścięcie ostrza

igły było na wysokości podziałki strzykawki;

usunąć powietrze z trzymanej pionowo strzykawki,

przez ostrożne przesunięcie prawą ręką jej tłoka ku

górze (palec wskazujący lewej ręki na nasadce

igły), nie wystrzykując leku w powietrze;



używać igieł do nakłuć żylnych o krótkim ostrzu,

średnicy zależnej od celu nakłucia i długości

zależnej od obfitości tkanki podskórnej;



w przypadku kroplowego wlewu dożylnego

wykonywać nakłucie żyły za pomocą kaniuli typu

venflon, która jest wyposażona w część

plastikową, stanowiącą część obwodową oraz

metalowy mandryn ze szlifem, stanowiący część

wewnętrzną, umożliwiający przekłucie

powierzchownych warstw skóry i naczynia

krwionośnego. Niektóre venflony posiadają

dodatkowy specjalny jałowy mandryn, który

zmniejsza tworzenie skrzepów w świetle kaniuli i

jest zakładany w czasie przerwania podaży płynu;



dokumentować wszelkie niepożądane objawy,

numer serii preparatu, zwłaszcza przy podawaniu

preparatów krwiopochodnych (z wyjątkiem

albumin), szczepionek;



zużyte strzykawki i igły zbierać w

przeznaczonych do tego celu pojemnikach z

twardego plastiku na ostre przedmioty, igieł po

wykonaniu zabiegu i kontakcie z pacjentem

nie zginać, nie łamać, nie wprowadzać

ponownie do plastikowej osłonki dla igły;



zużyty materiał opatrunkowy umieścić w

worku foliowym;



zużyte rękawiczki po każdym zabiegu

wyrzucać do oddzielnych pojemników na

odpady medyczne, nie wolno podawać leku w

tych samych rękawiczkach kilku pacjentom.

Document Outline