Chemia leków – materiał ćwiczeniowy | rok akademicki 2008/2009 | by p.Zosia :-)

ĆWICZENIE 1 – WPROWADZENIE DO CHEMII LEKÓW

Zagadnienia:

1. Badania wstępne – próby spalania, badanie rozpuszczalności

2. Wykrywanie kationów i anionów

3. Analiza elementarna związków organicznych – mineralizacja, wykrywanie azotu, siarki, chlorowców,

ustalanie rodzaju chlorowca

4. Reakcje na wiązania nienasycone

I. BADANIA WSTĘPNE

Badania wstępne obejmują:

§

ocenę organoleptyczną (określenie wyglądu zewnętrznego, barwy, zapachu)

§

ustalenie rozpuszczalności (pozwala to na eliminację niektórych grup chemicznych)

§

rozróżnienie przynależności badanego preparatu do grupy związków:
§

nieorganicznych

1. substancja ogrzewana w nieświecącej części płomienia palnika na dobrze oczyszczonej i wyprażonej

szpatelce miedzianej zwęgla się, nie pali (jedynie w niektórych przypadkach zmienia postać i barwę)

2. substancję przeprowadza się do roztworu przez rozpuszczenie w wodzie, bądź w kwasach i

wodorotlenkach alkalicznych

3. wykrywanie kationów i anionów

§

organicznych-nieorganicznych – podczas ogrzewania na szpatelce miedzianej substancja zwęgla się lub

pali i tworzy wyraźną pozostałość o barwie różnej od czarnej – wskazuje to na obecność kationów w

związku organicznym (substancja organiczna zawierająca pozostałość nieorganiczną)

§

organicznych – substancja ulega przy ogrzaniu całkowitemu zwęgleniu i spaleniu (bez pozostałości)

Identyfikacja substancji w połączeniu z wykrywaniem kationu – przygotowanie próbki:

§

100-200mg substancji wyprażyć dobrze w parownicy porcelanowej aż do całkowitego utlenienia części

organicznej

W przypadkach powolnego spalania – przyspieszenie przez ostrożne dodanie (po wystygnięciu parownicy!)

kilku kropel stężonego kwasu azotowego – ponowne ogrzewanie, aż do uzyskania pozostałości o barwie
różnej od czarnej

§

rozpuścić pozostałość kolejno w wodzie lub kwasie azotowym, jeżeli nie ulegnie rozpuszczeniu w wodzie

§

jeżeli substancja rozpuszcza się w kwasie azotowym: otrzymany roztwór odparować do sucha, a następnie
rozpuścić w wodzie

§

badanie na obecność kationu

II. PRÓBY SPALANIA:

Efekt spalania

Grupa substancji organicznych

Topnienie ze stopniowym brunatnieniem

Większość związków organicznych

Sublimacja z wytworzeniem białego, krystalicznego nalotu na

górnej, chłodnej części probówki

Sole amonowe, kwas benzoesowy i salicylowy, metenamina,

alkaloidy purynowe

Tworzenie się barwnego stopu

Większość sulfanilamidów

Specyficzny zapach produktów rozkładu

Karmele w przypadku węglowodanów, fenolu w przypadku

salicylanów, palonego rogu w przypadku aminokwasów

Niektóre sole i związki zawierające chlorowiec barwią płomień palnika (próby przeprowadzane na zwilżonym

stężonym kwasem solnym druciku platynowym)

Barwa palnika

Pochodzenia zabarwienia

Uwagi

Żółta

Jony sodowe Na

+

Długo się utrzymuje

Fioletowa

Jony potasowej K

+

Widoczne przy obserwacji przez szkło kobaltowe

Ceglasta

Jony wapniowe Ca

2+

Słabsza i krócej trwająca w porównaniu z

zabarwieniem palnika przy jonach sodowych i

potasowych

Chemia leków – materiał ćwiczeniowy | rok akademicki 2008/2009 | by p.Zosia :-)

Zielona

Jony barowe Ba

2+

Siarczan (VI) baru nie barwi palnika, gdyż jest solą

trudno rozpuszczalną, mimo iż zawiera jony barowe

Zielono-niebieska

Związki zawierające chlorowiec

Próba Beilsteina: związki zawierające chlorowiec

wprowadzone do płomienia na blaszce miedzianej

tworzą lotne halogenki.

Próba pozytywna również u bezchlorkowych

niektórych kwasów organicznych, pochodnych

mocznika, pyrazolonu, pirydyny i chinoliny

III. BADANIE ROZPUSZCZALNOŚCI
Znaczenie badania rozpuszczalności:

§

pozwala ustalić typ chemiczny związku nieorganicznego

§

w przypadku związku chemicznego daje możliwość zaliczenia danej substancji do określonej grupy

Rozpuszczalność związków nieorganicznych:

§

rozpuszczalne w wodzie: chlorki, zotany, siarczany, węglany, fosforany alkaliczne (z wyjątkami)

§

nierozpuszczalne w wodzie: BaSO

4

, BaCO

3

, CaCO

3

, MgCO

3

, CaHPO

4

, MgO, ZnO, HgO, Hg

2

Cl

2

, H

2

N-HgCl + sole

azotowe bizmutu

Rozpuszczalność związków organicznych:

§

w toku analizy badana jest rozpuszczalność w: wodzie, eterze (rozpuszczalniki obojętne), 5% NaOH,

5% NaHCO

3,

5% HCl, zimnym stężonym kwasie siarkowym (VI), 85% roztwierze H

3

PO

4

(rozpuszczalniki polarne)

Rozpu

szczalne

w

wod

zie

Rozp. w eterze

E1: 1. Związki obojętne na lakmus nie zawierające azotu i siarki (może

być chlorowiec)

2. związki o char. kwaśnym (N i S rzadko)

3. związki o char. zasadowym zawierające azot

4. związki obojętne zaw. N i S

Nierozp. w eterze

Związki zawierające 2 lub więcej grup polarnych, ułatwiających

rozpuszczanie w wodzie (-OH, -COOH, -SO

3

H) – związki o charakterze

soli, soli amin i soli kwasów

N

ier

oz

pus

zcz

alne w

w

odz

ie

Rozp

. w

5%

NAOH

Rozp. w 5% NaHCO

3

Związki bezazotowe (kwasy karboksylowe, sulfonowe, sulfonowe,

hydroksykwasy, fenolokwasy, ketokwasy) i związki z azotem, rzadziej

z siarką i chlorowcem (aminokwasy, cyjanokwasy, chlorowcokwasy i

nitrokwasy)

Nierozp, w 5% NaHCO

3

Związki nie zawierające azotu i siarki (fenole, dwuketony i fenole

zawierające grupę ketonową)

Ni

ero

zp.

w 5% Na

OH

Rozp. w 5% HCl

Związki zawierające azot. Chlorowiec i siarka mogą być obecne. Aminy

alifatyczne i aromatyczne wszystkich trzech rzędów

Nierozp. w

5% HCl

Związki zawierające azot i ewentualnie siarkę (amidy proste i

podstawione, nitryle, azotyny i azotany)

Rozp. w stęż.

H

2

SO

4

Rozp. w

H

3

PO

4

Związki obojętne, nierozpuszczalne w wodzie, ale rozpuszczalne w

zimnym stężonym kwasie siarkowym (VI).

Węglowodory nienasycone, alkohole, aldehydy, ketony, estry,

bezwodniki kwasowe, etery, acetale i laktony

Nierozp. w

H

3

PO

4

Nierozp. w stęż. H

2

SO

4

i w

85% H

3

PO

4

Nie zawierają azotu i siarki (węglowodory alifatyczne nasycone,

cykloparafiny i węglowodory alifatyczne i ich chlorowcopochodne)

Cechy rozpuszczalności niektórych leków farmakopealnych:

1. Związki rozpuszczalne w wodzie, a nie rozpuszczalne w eterze:

§

alkohole wielowodorotlenowe, w tym węglowodany: Sorbitolum, Glucosum, Lactosum

§

kwasy alifatyczne: Acidum lacticum. Tartaricum, citricum, ascorbicum

Chemia leków – materiał ćwiczeniowy | rok akademicki 2008/2009 | by p.Zosia :-)

§

sole sodowe i potasowej alifatycznych i aromatycznych kwasów karboksylowych i sulfonowych: Natrium
aceticum, benzoicum, salicyli cum, Noraminopherazonum methanosulfonicum Natrium,

Sulfoguaiacolum

§

sole sodowe tautomerycznych laktamo-laktymów: Barbitalum Natrium, Hexobarbitalum Natrium

Thiopentalum Natrium, Phenytoinum Natrium

§

sole sodowe sulfonamidów: Sulfacetamidum Natrium, Sulfadimidinum Natrium

§

niektóre zasady: Methenaminum, Isoniazidum, Phenazonum

§

sole zasad: Chininum hydrochloricum, Procainum hydrochloricum, Atropinum sulfuricum,
Codeinum phosphoricum, Noradrenalinum hydrotartaricum

2. Związki rozpuszczalne w wodzie i w eterze

§

niskocząsteczkowe fenole: Phenolum, Resorcinolum, Pyrogallolum

§

niektóre zasady: Aminophenazonum

IV. ANALIZA ELEMENTARNA ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH

Analiza elementarna obejmuje:

§

mineralizację związku organicznego

§

wykrywanie azotu

§

wykrywanie siarki

§

wykrywanie chlorowców i ustalanie rodzaju chlorowca

§

potwierdzenie, bądź nie obecności wiązań nienasyconych

1. Mineralizacja związku organicznego – proces poprzedzający wykrywanie w związkach organicznych azotu,

siarki i atomowo (kowalencyjnie) związanych w łańcuchu lub pierścieniu chlorowców.
Polega na przekształceniu tych pierwiastków w prostsze związki nieorganiczne o strukturze jonowej
§

azot zostaje przekształcony w cyjanki

§

siarka zostaje przekształcona w siarczki

§

chlorowce zostają przeprowadzone w halogenki

Wykonanie:

§

w małej, grubościennej fiolce ubić na dnie kawałeczek sodu

§

pokryć sód małą ilością badanej substancji i ostrożnie ogrzewać do stopienia

§

dodać drugą, taką samą porcję substancji i ponownie ogrzewać i prażyć do czerwonego żaru

§

gorącą fiolę zanurzyć w ok.10ml wody destylowanej w parowniczce

§

rozbić za pomocą bagietki

Uzyskujemy bezbarwny, zasadowy przesącz do wykonania próby Lassaignea na azot, siarkę i chlorowce

Chemia leków – materiał ćwiczeniowy | rok akademicki 2008/2009 | by p.Zosia :-)

Próba

Wykonanie

Efekt

Reakcje

Uwagi

Wykrywanie

azotu

Zasadowy przesącz ogrzać do wrzenia z

kryształem FeSO

4

(utlenianie żelaza z +II na

+III stopień utlenienia) i po ochłodzeniu

zakwasić 10% H

2

SO

4

Powstaje niebieskie zabarwienie

lub osad błękitu pruskiego

(żelazocyjanku żelazowego)

2 NaCN + FeSO

4

= Fe(CN)

2

+ Na

2

SO

4

Fe(CN)

2

+ 4 NaCN = Na

4

[Fe(CN)

6

]

3 Na

4

[Fe(CN)

6

] + 4Fe

3+

= Fe

4

[Fe(CN)

6

]

3

Próba jest niepewna dla związków

lotnych i zawierających azot w

postaci NO

2

. Gorszy wynik dają ureidy

i uretany wydzielające w toku

spalania z sodem lotny amoniak

Wykrywanie

siarki

Do zasadowego przesączu dodać kilka kropli

0,1% nitroprusydku sodowego

Powstaje nietrwałe, purpurowe

zabarwienie

Na

2

S + Na

2

[Fe(CN)

5

NO] = Na

4

[Fe(CN)

5

NOS]

Zasadowy roztwór zkwasić kwasem octowym

i dodać kilka krpki 10% octanu ołowianego

Wytrąci się czarny osad siarczku

ołowiawego

Na

2

S + (CH

3

COO)

2

Pb = PbS + 2 CH

3

COONa

Wykrywanie

chlorowców

Zasadowy przesącz zakwasić kilkoma

kroplami stężonego kwasu azotowego (V) i

dodać 2% azotan srebra (I)

Wydziela się biały lub żółty osad

halogenku srebra

NaX + AgNO

3

= AgX + NaNO

3

Jeżeli w badanej substancji

stwierdzono obecność azotu lub

siarki, wówczas przesaćz zakwasić

rozcieńczonym kwasem siarkowym

(VI), ogrzać kilka minut do

całkowitego usunięcia HCN lub H

2

S i

dopiero wówczas przeprowadzać

próbę na chlorowce

Ustalenie

rodzaju

chlorowca

Płyn znad osadu AgX zdekantować, a osad

badać na rozpuszczalność w amoniaku

Osad biały, fioletowiejący na

świele i rozpuszczalny w 10%

NH

4

OH – obecność chloru

AgCl + 2 NH

4

OH = [Ag(NH

3

)

2

]

+

Cl

-

+ 2 H

2

O

Osad jasnożółty, zieleniejący na

świetle i trudniej rozpuszczalny w

amoniaku - brom

Osad jasnożółty, zieleniejący na

świetle i nierozpuszczalny w

amoniaku – obecność jodu

Zasadowy przesącz zakwasić w probówce

10% kwasu siarkowego (VI), ochłodzić,

dodać CHCl

3

i energicznie wstrząsając dodać

kroplami wody chlorowej lub roztworu

chloraminy

Filetowa barwa warstwy

chloroformowej wskazuje na

obecność jodu

Przy nadmiarze utleniacza barwa

zanika gdyż powstaje kwas jodowy

lub bromowy:

2J- (+Cl

2

) = J

2

= 2 HJO

3

2Br- (+Cl

2

) = Br

2

= 2 HBrO

3

Brunatnoczerwona warstwa

chloraminy – obecność bromu

Chemia leków – materiał ćwiczeniowy | rok akademicki 2008/2009 | by p.Zosia :-)

Reakcje na wiązania nienasycone:

Podstawa chemiczna

Wykonanie

Efekt

Reakcje

Uwagi

Reakcje z roztworem wody bromowej i z roztworem nadmanganianu potasu stosuje się tylko dla tych związków, które nie wykazują właściwości redukcyjnych wobec innych czynników np. azotanu (V)

srebra, chlorku żelaza (III), odczynnika Tollensa, Fehlinga.

Do takich leków o wiązaniach podwójnych należą: allobarbital, cyklobarbital, heksobarbital, alkaloidy chinowe

Związki nienasycone

odbarwiają szybko roztwór

bromu w wyniku addycji do

wiązania podwójnego lub

potrójnego (bez wydzielania

gazowego bromowodoru)

Do małej ilości rozpuszczonej

w CHCl

3

lub lodowatym

kwasie octowym dodać

kroplami

2% roztwór

bromu w tym samym

rozpuszczalniku do chwili

utrzymywania się w ciągu

1min. barwy brunatno-

czerwonej

Odbarwienie roztworu bromu bez wydzielania

bromowodoru

Odbarwienie roztworu bromu bez

wydzielania bromowodoru

zachodzi również w toku

bromowania amin

aromatycznych, wiążących HBr z

utworzeniem odpowiedniej soli

zasady, natomiast z wydzieleniem

HBr (białe dymy widoczne przy

dmuchnięciu w otwór probówki)

w reakcji substytucji bromem np.

fenoli

Reakcja z KMnO

4

(próba

Bayera): reakcja z KMnO

4

utleniania związku

nienasyconego do

odpowiedniego glikolu lub

kwasu

Niewielką ilość substancji

rozpuścić w

wodzie,

acetonie lub lodowatym

kwasie octowym. Do

roztworu dodać parę kropli

5% HCl i NaOH i silnie

wytrząsając parę kropli 0,1%

KMnO

4

W zależności od pH:

1.substancja w roztworze

kwasowym

odbarwia natychmiast roztwór odczynnika

(redukcja z +VII do +II)

2.w roztworze obojętnym barwa fioletowa

zmienia się na brunatną (redukcja z +VII na

+IV)

3.w roztworze zasadowym pojawia się barwa

zielona: redukcja z +VII na +VI stopień

utlenienia

Jeżeli zmiana barwy pojawi się

dopiero po chwili, wynik reakcji

określa się jako negatywny, gdyż

istnieje wiele związków nie

zawierających wiązań

nienasyconych o charakterze

reduktorów i ich utlenienie

zachodzi wolniej

Podstawą jest proces jonowy

przyłączania cząsteczki H

2

SO

4

do wiązania nienasyconego –

protonowanie tego wiązania z

utworzeniem

wodorosiarczanu

karbokationu

Związki nienasycone przyjmują w zimnym

stężonym kwasie siarkowym (VI) barwę

żółtą, najczęściej pogłębiającą się po chwili do

czerwonobrunatnej 9efekt halo chromowy)

Efekt halo chromowy dają też

zwiżki z pierścieniem

cykloheksanolu np. cholesterol,

kwas cholowy, Hydrokortyzon,

prednizolon

Chemia leków – materiał ćwiczeniowy | rok akademicki 2008/2009 | by p.Zosia :-)

Analiza jakościowa kationów

Kation

Związki

Podstawowe substancje

Wykonanie

Efekty reakcji

Reakcje

Ag

+

Większość soli srebra jest trudno

rozpuszczalna w wodzie. Dobrze

rozpuszczalny jest azotan srebra

(lapis).

Sole srebrowe, a szczególnie

chlorowce pod wpływem światła

ulegają rozkładowi (reakcja

fotochemiczna) – wydziela się wolne

srebro

Kwas solny wytrącający osad

chlorku srebrowego oraz

amoniak potwierdzający

tożsamość związku.

Kwas azotowy (V) ponownie

wytrąca osad po wytworzeniu

związku kompleksowego

Do niewielkiej ilości próby

dodać kilka kropli

2N

roztworu HCl

Wytrąca się biały osad

chlorku srebrowego

AgNO

3

+ HCl = AgCl + HNO

3

Do niewielkiej ilości osadu

dodać w nadmiarze

2N

roztwór amoniaku

Osad rozpuszcza się. Powstaje

chlorek diaminosrebrowy

AgCl + 2NH

4

OH = [Ag(NH

3

)

2

]Cl + 2 H

2

O

Po dodaniu kilkunastu kropli 2N kwasu azotowego (V)

wytrąca się ponownie biały osad

[Ag(NH

3

)

2

]Cl + 2HNO

3

= AgCl + 2NH

4

OH

Hg

22+

Istnieją dwa szeregi związków rtęci:

rtęciawe z dwuatomowym kationem

i rtęciowe z kationem Hg

2+

Najważniejsze to azotan rtęciawy

Hg

2

(NO

3

)

2

oraz chlorek rtęciawy

Hg

2

Cl

2

– kalomel. Kalomel jest

nierozpuszczalny i nietoksyczny.

Związki rtęciawe redukują się łatwo

do rtęci metalicznej

Kwas solny wytrąca z

roztworów rozpuszczalnych

soli rtęciawych osad chlorku

rtęciawego.

Amoniak – powstanie

amidochlorku rtęciawego

Do niewielkiej ilości próby

dodać kilka kropli

2N

roztworu HCl

Wytrąca się biały osad

chlorku rtęciawego

Hg

2

(NO

3

)

3

+ 2HCl = Hg

2

Cl

2

+ 2HNO

3

Dodać 2N roztwór NH

4

OH

Po dodaniu amoniaku osad

szarzeje, a następnie

czarnieje na Kutek

wydzielanej rtęci (powstaje

biały osad amidochlorku

rtęciawego który

natychmiast się rozkłada)

Hg

2

Cl

2

+ 2NH

4

OH = Hg

2

NH

2

Cl + NH

4

Cl + 2H

2

O

Hg

2

NH

2

Cl = HgNH

2

Cl + Hg

Ba

2+

Bar w swoich związkach jest

dwuwartościowy. Rozpuszczalne sole

barowe są silnie trujące.

Nierozpuszczalny siarczan barowy

jest stosowany w medycynie, w

rentgenoskopii jako środek

kontrastowy.

Kwas siarkowy i

rozpuszczalne w wodzie

siarczany np. siarczan (VI)

sodu, woda gipsowa

wytrącają z roztworów soli

barowych osad siarczanu

barowego

Do niewielkiej ilości roztworu

rozpuszczalnej soli barowej

dodać kilka kropli 2N H

2

SO

4

Wytrąca się biały osad

siarczanu (VI) baru

BaCl

2

+ H

2

SO

4

= BaSO

4

+ 2HCl

Do niewielkiej ilości roztworu

rozpuszczalnego chlorku baru

dodać

nasycony roztwór

wody gipsowej

Wytrąca się biały osad

siarczanu (VI) baru

BaCl

2

+ CaSO

4

= BaSO

4

+ CaCl

2

Drucik platynowy zanurzony w

roztworze rozpuszczalnej soli

barowej wprowadzić do

płomienia palnika

Sole barowe barwią

nieświecący płomień palnika

na kolor zielony

Chemia leków – materiał ćwiczeniowy | rok akademicki 2008/2009 | by p.Zosia :-)

Ca

2+

Najpowszechniejsze związku wapnia

to węglan wapnia oraz siarczan

wapnia. Uwodniony siarczan wapnia

(CaSO

4

*2H

2

O) znany jest pod nazwą

gips. Gips palony (2CaSO

4

*H

2

O)

używany jest w chirurgii.

Jony wapniowe występują w ludzkim

organizmie, biorą udział w procesach

metabolicznych w kościach, mają

wpływ na aktywność enzymów etc.

Szczawian amonowy wytrąca

osad zawierający jony

wapniowe.

Kwas siarkowy potwierdza

tożsamość związku poprzez

badanie rozpuszczalności

Do 1ml roztworu soli

wapniowych dodać kilka kropli

roztworu

szczawianu

amonowego

Wytrąca się biały osad

szczawianu wapnia

CaCl

2

+ (NH

4

)

2

C

2

O

4

= CaC

2

O

4

+ 2NH

4

Cl

Do niewielkiej ilości osadu

dodać w nadmiarze 2N H

2

SO

4

Osad rozpuszcza się

CaC

2

O

4

+ H

2

SO

4

= CaSO

4

+ H

2

C

2

O

4

Drucik platynowy zanurzony w

roztworze soli wapniowych

wprowadzić do palnika

Lotne sole wapnia

zabarwiają płomień palnika

na kolor ceglasto-czerwony

Fe

2+

/ Fe

3+

W przyrodzie najbardziej

rozpowszechnione są sole żelaza II- i

III-wartościowego. W roztworach

wodnych trwałe są związki żelazowe

(Fe

3+

). Związki żelazawe łatwo

utleniają się na powietrzu do

związków żelazowych.

Jony żelazowe stosunkowo łatwo

tworzą związku kompleksowe

Żelazocyjanek potasowy

Do niewielkiej ilości roztworu

zawierającego jony żelazowe

dodać kilka kropli roztworu

żelazocyjanku potasu

W probówce, w której były

jony Fe

3+

wytrąca się

ciemnoniebieski osad błękitu

pruskiego

4FeCl

3

+ 3K

4

[Fe(CN)

6

] = Fe

4

[Fe(CN)

6

]

3

+ 12KCl

Z jonami żelazawymi tworzy

biały osad żelazocyjanku

żelazawego, który na

powietrzu bardzo szybko

zabarwia się na kolor

niebieski i przechodzi do

błękitu pruskiego

2FeCl

2

+ K

4

[Fe(CN)

6

] = Fe

2

[Fe(CN)

6

] + 4KCl

Rodanek amonowy

Do 1ml roztworu

zawierającego jony żelazowe

dodać kilka kropli roztworu

rodanku amonu

Powstają związki

kompleksowe , które

zabarwiają roztwór na kolor

krwisto-czerwony

Reakcja swoista dla jonów żelazowych:

Fe

3+

+ CNS- = [Fe(CNS)]

2+

lub Fe

3+

+ 2CNS- = [Fe(CNS)

2

]

+

Żelazicjanek potasowy

Do 1ml roztworu

zawierającego jony żelazawe

dodać kilka kropli roztworu

żelazicnajku potasowego

Żelazicjanek potasowy

tworzy z jonami żelazawymi

niebieski osad żelazicyjanku

żelazawego – błękit

Tyndalla

Reakcja swoista dla jonów żelazawych (w

reakcji z jonami żelazowymi roztwór jedynie

zabarwia się na ciemnobrunatno):

3FeCl

2

+ 2K

3

[Fe(CN)

6

] = Fe

3

[Fe(CN)

6

]

2

+ 6KCl

Na

+

Jon sodowy należy do pierwiastków

biologicznie ważnych – występuje

głównie w płynach

pozakomórkowych. Prawie wszystkie

sole sodowe dobrze rozpuszczają się

w wodzie. Lotne sole sodowe (np.

chlorek, azotan) wprowadzane do

płomienia palnika barwią go na

kolor żółty

Heksahydroksyantymonian

potasu dodany w celu

wytrącenia osadu

Drucik platynowy zaburzyć w

roztworze soli sodowej i

wprowadzić do płomienia

Płomień zmieni swoje

zabarwienie na kolor

intensywnie żółty

Do rozcieńczonego, obojętnego

lub słabo zasadowego

roztworu soli sodowej dodać

10%

heksahydroksyantymonian

potasu

Wytrąca się biały,

krystaliczny osad

Na[Sb(OH)

6

]

Chemia leków – materiał ćwiczeniowy | rok akademicki 2008/2009 | by p.Zosia :-)

K

+

Jon

potasowy

występuje

w

organizmach żywych głównie we

wnętrzu komórek biologicznych.

Większość soli potasowych jest

dobrze rozpuszczalna w wodzie.

Lotne sole np. chlorek potasu barwią

płomień palnika na kolor fiołkowy

Azotyno-kobaltan sodowy

wytrąca osad

Drucik platynowy zaburzyć w

roztworze soli potasowej i

wprowadzić do płomienia.

Barwę obserwować przez szkło

kobaltowe, które przepuszcza

tylko potasową barwę palnika

Płomień zmienia swoje

zabarwienie na kolor

fiołkowy

Do 1% roztworu soli potasowej

dodać 10% r-r azotyno-

kobaltanu sodowego

Powstaje żółty osad

K

2

Na[Co(NO

2

)

6

]

Mg

2+

10% amoniak do wytrącenia

osadu,

NH1Cl do rozpuszczenia osadu

10% wodorofosforan amonu

do wytrącenia kolejnego osadu

Do substancji w roztworze

wodnym lub 5%HCl dodać

10% amoniak

Wytrąca się osad Mg(CH)

2

Osad rozpuścić w 10%NH1Cl

Dodać 10% wodorofosforan

amonu

Wytrąca się krystaliczny osad

fosforanu amonowo

magnezowego,

rozpuszczalnego w kwasach

Cu

2+

Wodorotlenek amonu do

wytrącenia osadu oraz

wytworzenia soli złożonej po

dodaniu nadmiaru odczynnika

Do niewielkiej ilości roztworu

zawierającego jony wapniowe

dodać 1 kroplę 2N roztworu

NH

4

OH

Wytrąca się jasnoniebieski

osad, rozpuszczalny w

nadmiarze odczynnika

2CuSO

4

+ 2NH

4

OH = [CuOH]

2

SO

4

+ (NH

4

)

2

SO

4

Dodać nadmiar odczynnika, aż

osad się rozpuści

Po rozpuszczeniu osadu

powstaje ciemnoniebieski

roztwór – powstaje sól

zespolona siarczan

czteroaminomiedzi(II)

[CuOH]

2

SO

4

+ 6NH

4

OH + (NH

4

)

3

SO

4

= 2

[Cu(NH

3

)

4

]SO

4

+ 8H

2

O

Zn

2+

10% HCl

15% NaOH do wytrącenia

osadu wodorotlenku

Na

2

S do wytrącenia kolejnego

osadu

Substancję rozpuścić w

najmniejszej ilości 10% HCl,

dodać 15% NaOH i następnie 5

kropel roztworu Na

2

S

Po dodaniu zasady sodowej

wytrąca się biały osad

wodorotlenku cynku,

rozpuszczalnego w

nadmiarze odczynnika –

powstaje sól (amfoter), z

której powstaje czarny osad

siarczku

Zn

2+

+ 2NaOH = Zn(OH)

2

(+2NaOH) = Na

2

ZnO

2

(+Na

s

S) = ZnS

NH

3+

Sole amonowe ogrzewane z

rozcieńczonym NaOH lub KOH

wydzielają gazowy amoniak

Po dodaniu odczynnika Nesslera (zasadowy roztwór

jodortęcianu potasowego) wytrąca się czerwonobrunatny osad

soli kompleksowej

Chemia leków – materiał ćwiczeniowy | rok akademicki 2008/2009 | by p.Zosia :-)