Wykład 6



1. Poznawczy model umysłu – oparty na
stylach



2. Wymiary stylów poznawczych



3. Od stylu do typologii umysłów



4. Operacjonalizacja



typologii umysłów



5. Analogia – mechanizm twórczego
myślenia

Preferencje poznawcze



1. determinanty funkcjonowania
poznawczego



2. aktywny podmiot, czynnie regulujący
swe stosunki z otoczeniem, odbierający
to, co „chce”

Preferencje poznawcze



3. obok sytuacji zadaniowej,



kontekstu



indywidualne preferencje poznawcze znacząco
oddziałują na indywidualne funkcjonowanie
jednostki



4. Badania nad stylami poznawczymi
(preferencjami) dostarczają podstawy
empirycznej dla indywidualnych różnic

Style poznawcze



1. aspekty rozwojowe stylów uwzględniają
badania Witkina, Kagana i Gardner



Witkin (1968): styl to stały sposób
funkcjonowania w zakresie czynności
poznawczych i intelektualnych



Kagan: stała preferencja indywidualna
dotycząca sposobu spostrzeżeniowego
organizowania i pojęciowego kategoryzowania
świata zewnętrznego (Kagan, 1973)

Style poznawcze



Gardner: Regulatory poznawcze (postawy) –
indywidualny sposób funkcjonowania
poznawczego (1962,1964)



Style pojawiaja się stosunkowo wcześnie (okres
przedszkolny), podlegają pewnym
oddziaływaniom edukacyjnym,
doświadczeniowym.



Odnoszą się do szerszego aspektu
funkcjonowania jednostki, stanowiącego o jej
osobowości.

Style poznawcze



Determinanty jakościowych różnic w sposobie

organizacji procesów poznawania (spostrzegania,

pamięci, uczenia, myślenia)



-ich wyodrębnienie jest możliwe dzięki stosunkowo

małej zmienności neuropsychicznej bazy zachowania i

struktur doświadczenia indywidualnego!!!



Źródła podejścia stylowego tkwią w poglądach

wielu filozofów i psychologów charakteryzujących

typy umysłowości (W. James, C. Jung, I. Pawłow).

Style poznawcze



Styl

(ogólniej) –

to względnie stała forma

organizacji czynności poznawczych,



przejawiana niezależnie od rodzaju

materiału (treści) i typu sytuacji, w której

znalazł się człowiek

.



Wyróżnikiem stylu jest jakościowo nowa zasada

organizacji.

Pokazuje możliwości, ale i ograniczenia poznawcze jednostki.



*akcentuje unikatowość ludzkiego umysłu



*trudność w dookreśleniu obszarów pośrednich

Style poznawcze



Style poznawcze operacjonalizowane przez Junga

uwzględniają preferencje poznawcze i emocjonalne.



Bezpośrednia relacja między osobowością a stylami

poznawczymi jest widoczna w dziedzinie badań nad

poznawczą kontrolą, stylem adaptacji i mechanizmami

obronnymi.



O stylach możemy mówić też w kontekście Brunerowskich

badań nad strategiami odkrywania pojęć.



*

Style poznawcze (indywidualne preferencje)

najlepiej ujawniają się w

sytuacjach niedookreślonych,

swobodnego wyboru

Wymiary stylów
poznawczych



A. zależność od pola danych

(pasywno-globalny) – niezależność



łatwość różnicowania fragmentów pola na tle całości –

aktywno-analityczny;



dotyczy materiału percepcyjnego i pojęciowego

(Witkin)



–

na ile jednostka potrafi oderwać się od swego Ja w

percepcji świata zewnętrznego. Osoba niezależna od pola

przeciwstawia się polu percepcyjnemu i organizuje je

zgodnie z wewnętrznymi standardami, na ile oddziela

poszczególne funkcje psychiczne; oddzielenie funkcji

neurofizjologicznych (np.. Lokalizacja mowy w lewej półkuli)

Wymiary stylów
poznawczych



B.

sposób wyrażania wielkości pola informacji:



fragmentaryczność -całościowość



(detale; dominują kody konkretne –

spontaniczne

wyodrębnianie formy;



kody o wyższej mocy redukcyjnej już we wczesnych

fazach rejestrowania pola danych).



charakteryzują formalne cechy wejścia systemu

informacyjnego.

Wymiary stylów
poznawczych



C.

szerokość (zakres) konceptualizacji (odnosi się do

czynności złożonych):



szeroka inkluzywność– wąska

ekskluzywność



(tworzenie szerokich klas!!! Dostrzeganie podobieństw
pełniących funkcję nadrzędnego układu odniesienia-

tworzenie

klasyfikacji o małej mocy redukcyjnej).



D. Zakres ekwiwalentności

(zróżnicowanie pojęciowe w dostrzeganiu

podobieństw-różnic)



Wymiary stylów
poznawczych



E. Wyrażanie pojęć i struktur pojęciowych

(rozdzielanie – integrowanie, różnice-podobieństwa)



F. Zakres tolerancji na nierealistyczne

doświadczenia



(aspekt tzw. otwartości poznawczej (Miluska); por. dysonans

poznawczy Festingera; dogmatyzm Rokeacha – odrzucanie

tego co jest niezgodne z przekonaniami)



G. Zaostrzanie – wygładzanie

(dostrzeganie wysokiego stopnia subiektywnego

podobieństwa „nowych” i „starych” danych)



??????????????

???????????

?????????/

Wymiary stylów
poznawczych



H. Zakres skanningu uwagi

(zmiany stanów uwagi

)



I. refleksyjność – impulsywność (Gardner, Matczak)



(wolniejsze tempo przetwarzania informacji; szybsze

zmęczenie umysłowe, częstsze przerwy, większa podatność

na dystraktory u refleksyjnych)



J. Sztywność – giętkość kontroli zachowania



K. Wewnętrzne – zewnętrzne umiejscowienie

kontroli



L. Style orientacji w upływie czasu

J. Rotter



- osoby z tzw. zewnętrznym poczuciem
kontroli (zewnątrzsterowne) i
wewnętrznym (wewnątrzsterowne),
ukształtowanym w toku doświadczenia
indywidualnego.



Osoby wewnątrzsterowne uchodzą za
bardziej twórcze w swym funkcjonowaniu
poznawczym, poszukują bowiem różnych
informacji, generują je, są aktywne,
podejmują złożone działania.

Pettigrew



- typologia dotycząca szerokości
stosowanych kategoryzacji znalazła
swoje miejsce wśród badań nad
procesami poznawczymi, konkretnie
pojęciami.



Wąski

bądź



szeroki

zakres kategoryzowania

nie

jest obojętny dla pełniejszego, bardziej
efektywnego czy twórczego działania
poznawczego (badania P. Francuza)

Style uczenia się wg Jana
Vermunta



Styl złożony ze:



Strategii przetwarzania informacji
(poznawczych)



Strategii regulacyjnych
(metapoznawczych)



Umysłowych modeli uczenia się
(koncepcji na temat uczenia się)



Ukierunkowania: cele, motywy,
zamiary, oczekiwania, wątpliwości, itp.

Style poznawcze a
funkcjonowanie



*Style poznawcze stanowią swoiste „techniki

zmierzania do celu”, podchodzenia do

problemów



*nie wskazują stopnia efektywności działań i nie

gwarantują jej



*style różnią się od zdolności poznawczych

tym, że badają funkcjonowanie w innych nieco

warunkach



(style w bardziej niedookreślonych, nieocenianych – większa

swoboda wyboru PRZYKŁAD – impulsywność-refleksyjność – nie

mówi się o czasie wykonania, ani o strategii rozwiązywania)

Style poznawcze a
funkcjonowanie



*preferencje ukierunkowują – określają możliwy
do zastosowania sposób funkcjonowania
poznawczego (jako względnie stałe właściwości
jednostki)



*oddziaływania edukacyjne są skuteczniejsze,
gdy oddziałujemy w kierunku zgodnym z
preferencjami jednostki;



także gdy oddziałujemy na preferencje niższe
rozwojowo

(zgodnie z rozwojem, np. Najpierw konkretność,

później abstrakcyjnośc)

Od stylu do typu?



Rozliczne badania nad stylami poznawczymi

(indywidualnymi preferencjami),



Nagromadzenie znacznej liczby badań



Wymusiły poszukiwanie bardziej ogólnej

struktury, która by je wszystkie zawarła w

jedno.



Poszukiwania badaczy poszły w kierunku

stworzenia holistycznej typologii umysłu

(pewne

typologie znane były już wcześniej, np.. Jamesa, Pawłowa, Junga)

Typy umysłowości



A. Nowaka (1985) definicja typu:



"pojęcie oznaczające pewne zjawisko,
własność lub konfigurację zjawisk czy
własności rozważanych przedmiotów, zdarzeń
czy procesów z takich czy innych względów
uznanych za na tyle doniosłe, że warte
specjalnej uwagi i wyodrębnienia w aparaturze
pojęciowej"

Typologie



Typologia może być przydatna dla

scharakteryzowania różnic indywidualnych

odnośnie danego aspektu zachowania.



Stosując jednak typologie należy pamiętać, że

zasadniczo jedynie wartości skrajne

przyjmowanych typów (biegunów) stanowią

podstawę dla interpretacji - takie stanowisko

przyjmuje Block (1982).



Trudne do interpretacji są wyniki z przedziału

pośredniego



typologie



W. James



wyróżnił dwa odrębne wymiary, znane z określeń:



- subtelny teoretyk



- pobieżny empiryk



Subtelny teoretyk cechuje się tym, że preferuje abstrakcyjny

sposób myślenia: procesy poznawcze są u niego

podporządkowane schematom rozumowania, kryteriom

logicznej spójności, zupełności.



Pobieżny empiryk bardziej skłonny jest do konkretnego

sposobu myślenia - nastawionego na "tu i teraz"; cechuje go

sensualizm i determinizm.

Typologia Pawłowa



w oparciu o dominujący sposób kodowania informacji:



- typ artysty - z przewagą kodowania konkretno-

obrazowego i emocjonalno-wyobrażeniowego, bazujący

na percepcji i doznaniach emocjonalnych.



- typ myśliciela - z dominacją kodowania werbalno-

abstrakcyjnego (Kowalec, Nosal, 1987; Limont, 1996;).



Na aktualność podziału dokonanego przez Pawłowa

wskazuje Paivio - autor teorii podwójnego kodowania,

pokazujący mechanizmy kształtowania się określonych

preferencji poznawczych w zakresie kodów konkretnych

i abstrakcyjnych

typologie



Wszystkie wspomniane typologie uwzględniają zaledwie jeden

wymiar stanowiący kryterium typologii. I w jego kontekście

charakteryzowane są zaledwie dwa typy.



Royce (zob. Madsen, 1980) wprowadza nieco szerszy

podział, wskazując na istnienie trzech rodzajów

epistemologii:



empiryzm, racjonalizm i metaforyzm.



Empiryzm i metaforyzm stanowią dwa przeciwstawne bieguny,

zaś racjonalizm jest tą warstwą pośrednią między nimi.



Każdy z nich korzysta w swym działaniu poznawczym z innych

czynności poznawczych:



empiryzm - ze spostrzegania,



metaforyzm - z intuicji,



racjonalizm - z myślenia. Orientacja poznawcza człowieka

będzie zależała od tego, która z epistemologii jest dominującą w

indywidualnym profilu.

Typologia C.G.Junga



jest ona koncepcją dwuwymiarową, a więc bardziej

rozbudowaną niż dotychczas omówione. Wyróżnił on

cztery typy funkcjonalne:



intuicyjny, percepcyjny, myślowy i uczuciowy.



Ich wyodrębnienie związane było z zaobserwowaną

dominacją którejś z tzw. podstawowych funkcji

psychicznych

[1]

, dotyczących odbioru informacji

(percepcja, intuicja), bądź jej oceny (myślenie, uczucia).



[1]

podstawowa funkcja psychiczna to psychiczna

działalność, zawsze ta sama w różnych okolicznościach i

całkowicie niezależna od chwilowych treści; to także

szczegółowa własność świadomości, Słownik..., 1986;

por. Jacobi, 1993].

Typologia Junga



*Rozwój - zdaniem Junga - dokonuje się na drodze

różnicowania pewnych funkcji (zwanych przez niego

Grundfunktionen- funkcjami podstawowymi).



*To różnicowanie i wyodrębnianie się którejś z funkcji

ma charakter adaptacyjny (por. adaptacyjny charakter

kategoryzacji).



*Dominującą staje się ta z funkcji, która najskuteczniej

daje jednostce szanse na znalezienie oparcia w

otaczającym świecie i umożliwia podołanie jego

wymaganiom (Jacobi, 1993; Jung, 1957).

Typologia Junga



*Powyższe funkcje psychiczne przybierają na sile w różny

sposób.



*W efekcie ich wzajemnego spolaryzowania i

uhierarchizowania wyodrębniają się pewne typy

psychiczne.



*Uzależnione one będą od tego, które z funkcji

podstawowych stały się wiodące i dominujące w trakcie

rozwoju osobniczego.





*Funkcje psychiczne, stanowiące podstawę różnic

indywidualnych między jednostkami Jung połączył w pary,

na zasadzie przeciwieństw:



- myślenie - uczucia – dla oceny informacji



- percepcja - intuicja – dla odbioru informacji

Typologia Junga



Wyodrębnił cztery typy umysłowości:



intelektualny, emocjonalny, percepcyjny i intuicyjny.





*Typ intelektualny - dominuje w nim funkcja myślenia;

umożliwia on obiektywną orientację w otaczającej

rzeczywistości przedmiotowej i pozaprzedmiotowej.

Osoby, u których dominuje ten typ psychiczny kierują

się najczęściej obiektywnym, instrumentalnym i

bezemocjonalnym znaczeniem zjawisk (Dudek, 1995).

* Typ emocjonalny (uczuciowy) - patrzy na

rzeczywistość pod kątem subiektywnych ocen, na ile

mają one znaczenie dla podmiotu i jego przeżyć.



Typologia Junga



*Typ percepcyjny - rejestruje to, co dzieje się tu i teraz;

musi bezpośrednio doznawać, spostrzegać zmysłami.

Ten typ często spotykany jest u artystów, przy czym

przeważnie towarzyszą mu cechy introwertyka.



*Typ intuicyjny - kieruje swą świadomość na zjawiska

domniemane, korzysta bogato z wyobraźni, ignoruje to,

co pokazują bezpośrednio zmysły. Tworzy sugestywne

symbole i obrazy w świadomości, odczytuje ukryte treści

i znaczenia. Przy cechach introwersji może być to typ

występujący u artystów miewających tzw. wizje

artystyczne (Jung, 1989; Dudek, 1995).



Czystych typów nie ma!!!!

Operacjonalizacja typologii
Junga



Tak wyodrębnione psychologiczne typy

umysłów



stają się podstawą dla ich diagnozowania,

prognozowania czy innych badań

psychologicznych.



Jedną z owocnych prób operacjonalizacji

koncepcji Junga jest



Nosala Skala Typów Umysłu STU.

STU (Skala Typów Umysłu)



*skala bazuje na frekwencyjności przymiotników w języku



*przymiotniki zestawione są po cztery w rzędzie



*badani zaznaczają najbardziej charakteryzujący ich umysł

+



Najmniej charakteryzujący –



Stosując klucze dla poszczególnych typów umysłu można

obliczyć ten właściwy dla osoby badanej



*Każdy charakteryzuje się układem liczb (+-)



*dominująca para wskazuje na typ



*osoba badana nie musi cechować się zróżnicowanym

typem, wiodącym

Kompensacja
jednostronności



Ukształtowany typ - jak zaznacza Jung (1989) - ma

szczególną skłonność do kompensacji własnej

jednostronności (s. 4). Tendencja ta służy zachowaniu

równowagi psychiki.



Dzięki temu powstają drugorzędne charaktery czy typy,

które są trudne do jednoznacznego rozszyfrowania.



Stąd często można mówić jedynie o względnej

przewadze którychś z funkcji determinujących typ umysłu



(każdy posiada cechy wszystkich typów).





Chociaż funkcje świadomości częściowo mają komponentę

fizjologiczną, to jednak w dużym stopniu wypełnione są

komponentą psychologiczną, zależną od wyborów i

doświadczeń jednostki

Skala STU



Typ umysłu ujmuje Nosal w kategoriach syntetycznych.



Stwierdza on, że umysł nie jest jedynie

bezładną mieszaniną czy zbieraniną

wymiarów,



lecz swoistą strukturą - całością, którą

rządzą specyficzne, określone prawa

kompozycji (np. komplementarności) i

rozwoju.

Diagnoza typów umysłu



Diagnoza umysłów przy pomocy skali STU

stanowi holistyczne podejście diagnostyczne.



Usiłuje ona odnaleźć szersze odniesienie dla

licznych jednostkowych informacji, ocen

odnośnie cech umysłu i osobowości jednostki.



Pozwala tym samym znaleźć nowe możliwości

interpretacji danych szczegółowych.

Diagnoza typów umysłu



Pojedyncze, analityczne dane obejmujące np.

inteligencję, pamięć, uwagę nie tracą przez to na

wartości;



dostrzegane mogą być natomiast w szerszym

kontekście - zostają tym samym wkomponowane w

bardziej globalną wiedzę o umyśle.



Taka diagnoza nie pozostaje na poziomie tylko

pojedynczych cech, pokazuje natomiast



umysł jako całość uporządkowaną,

posiadającą swoje prawa (Nosal,

1990).

Typologia Nosala



Nosal wyodrębnia cztery typy umysłowości (bazujące na

indywidualnych preferencjach poznawczych):



- Typ I - cechuje go układ funkcji percepcja -

myślenie (typ konkretno-obiektywny);



- Typ II - o układzie funkcji intuicja - myślenie

(typ globalno-obiektywny);



- Typ III - o układzie funkcji percepcja - uczucia

(typ konkretno-subiektywny);



- Typ IV - o układzie funkcji intuicja - uczucia (typ

globalno-subiektywny).

Typologia Nosala



Relacje między poszczególnymi
funkcjami i szczegółowymi wskaźnikami
odbioru i wartościowania informacji
przedstawia poniższy wykres (układ
współrzędnych):

Podstawowe funkcje
psychiczne a typ umysłu

obiektywność

MYŚLENIE

fragmentaryczność

PERCEPCJA

konkretność

globalność

INTUICJA

strukturyzacja

UCZUCIA

subiektywność

Typologia Nosala a aktywność
poznawcza

kompletność kategoryzacji ()

kompletność

kategoryzacji ()

metaforyzm ( )

metaforyzm ( )

ostrożność ()

determinizm ()

sztywność ()

sztywność ()

zakres pamięci ()

zakres pamięci ()

sekwencyjność uczenia się ()

płynność myślenia ()

PERCEPCJA

INTUICJA

kompletność kategoryzacji ()

kompletność kategoryzacji ( )

ryzykowność ()

metaforyzm ()

impulsywność ()
probabilizm ()

probabilizm ()

giętkość myślenia ()

giętkość myślenia ()

oryginalność ()

zakres pamięci ( )

konfiguracyjność uczenia się ()

płynność

myślenia ( )

UCZUCIA

MYŚLENIE

Typologia Nosala a
twórczość



…

STANDARDY

obiektywne

apersonalne

egzogenne

UJĘCIA

fragmentaryczne

konkretne

krtkoterminowe

UJĘCIA

globalne

integrujące

perspektywiczne

STANDARDY

subiektywne

emocjonalne

idiosynkretyczne

symbole

IV

wizje

tworzenie metafor

rozumienie holistyczne

III

konstrukcje
manipulacje

poszukiwanie

możliwości

eksperymenty

formalne

II

teorie

i modele

struktury

prawa

I

analityczne
obserwacje

i pomiary

fakty

różnice

Kierunki penetracji
twórczej



Powyższy schemat przestawia możliwości poznawczego

funkcjonowania tzw. typów czystych (idealnych). W tym

ujęciu poszczególnym typom przysługują następujące

kierunki twórczości:



I typ - nakierowany jest na gromadzenie faktów,

ścisły pomiar, obserwacje poddawane głębokiej analizie

zgodnie z zasadami logiki. Osoba z takim typem umysłu

to tzw. "twórczy obserwator", wyłapujący mikroróżnice i

mikropodobieństwa.



II typ - ma "potrzebę struktury"; przeważa u

niego myślenie logiczne. Jest to tzw. "twórczy teoretyk".

Poszukuje szerszych wyjaśnień, upraszcza i ujednolica w

kierunku poszukiwania abstrakcyjnego wzorca.

Kierunki penetracji
twórczej



III typ - poszukuje konkretnych manipulacji i

konstrukcji, aktywnie eksperymentuje. Pierwotne

źródło poznania u osób o tym typie umysłu stanowią

subiektywne doznania, poddawane następnie

weryfikacji.



IV typ - cechuje go myślenie globalne,

poszerzające rozumienie. Często i chętnie korzysta z

metafor, gdy posiadane pojęcia stają się

niewystarczające dla opisu i zrozumienia

rzeczywistości (Leopold, 1995) - tak można wyrażać

sądy nie wprost. Tworzy własne symbole dla

wyrażenia subiektywnych doznań i wizji świata.



Na duży zakres symbolizacji cechujący ten typ

umysłu wskazał Barron (1988) (Kowalec, Nosal,

1987; Nosal, 1990; 1992).

?????????????

Wykład 8



Analogia – mechanizm twórczego myślenia



1. rozumienie analogii



2. definicja



3. współczesne podejścia w badaniach nad

analogią: strukturalne i funkcjonalne



4. schemat Dunckera w badaniach nad

analogią



5. kontekst – motywacja w odkrywaniu analogii



6. ekspert – laik a odkrywanie analogii

Analogia upodobana przez
naturę

O analogii



Natura upodobała sobie analogię!



Człowiek – szczególny reprezentant natury

zaczerpnął od natury korzystając z analogii



Liczne wynalazki: Montgolfier (koszula suszona nad

kominkiem)- balon



Śmigło, skrzydło, spadochron, model atomu Bohra – układ

słoneczny, itp.

Analogia



*szczególny przypadek wnioskowania indukcyjnego:



od szczegółu do szczegółu (zawodny)



*jeden z centralnych mechanizmów poznawczych w

myśleniu twórczym



J.Gordon - Synektyka – grupy inwentywne



– spojenie odległych dziedzin wiedzy tajemnym

łańcuchem poznawczym, na który nanizana jest

analogia

Analogia



1. źródłosłów grecki (Platon, Arystoteles,
Euklides):



Αναλογια – przedrostek Ανα i rzeczownik
λογοζ (rozum) –



zatem pewien związek z rozumem,
rozumowaniem – zastosowanie operacji
intelektualnej, która prowadzi do dostrzeżenia
pewnego podobieństwa między X i Y, wspólnej
między nimi relacji

Rozumienie analogii



Analogia jako równość stosunków (proporcja) –

Grecy



Rozszerzono zakres pojęcia:



Podobieństwo – współcześnie (podobieństwo

jest jednak szersze zakresowo)



A.Biela – podobieństwo głębszych relacji



E.Nęcka – podobieństwo pod względem jednej

cechy nie stanowi analogii!

Rozumienie analogii



Odstępując od równości ku podobieństwu

relacji wskazujemy na aktywny podmiot

poznający;





Ujmując analogię szerzej aniżeli

matematycznie pozbywamy się precyzji

(lew:pazury:: osa:żądło)



uwalniamy analogię i posługujacego się nią

człowieka ze sztywnych reguł (cechujących

raczej maszynę)

definicja



Mechanizm psychiczny – stan dyspozycji czy gotowości

psychicznej do wnioskowania opartego na związku

analogii (Biela 1981, s. 115)



Orzekanie oparte na związku analogicznym ma

charakter wieloznaczny (w logice):



Analogon – treść przysługująca wszystkim desygnatom

(to, co upodabnia; nośnik)



Analogat – realizujący analogię obiekt



Nęcka – zakotwiczenie obiektu

Schemat Dunckera



Problem dobrze określony:



1. problem radiacji



2. problem generała



Wiedza specjalistyczna:



ekspert to ten, który wie, a niekoniecznie myśli



(fiksacja, sztywność, szybkość, oszczędność)

Podejścia do badań nad
analogią



Przedmiotowe: analogia jako efekt
rozumowania



Podmiotowo – zdolność czy
mechanizm psychiczny



umożliwiający dostrzeganie analogii i
wnioskowanie przez analogię

Procedury odkrywania
analogii



1. definicja relacji (wewnętrznej struktury
obiektu)



2. poszukiwanie relacji w innych obiektach



3. stwierdzenie występowania wcześniej
zdefiniowanej relacji (może utworzenie nowej
kategorii – analogii)

Rodzaje analogii



1. nośna – oddala od tematu, by odkryć cos nowego

(zbiornik z gazem zagrożony wybuchem jest jak upadek

cywilizacji)



2. trafna – człon porównujący jest prostszy, jasny

(wychowanie jest jak ogród; psychoterapia jest jak

wyciąganie drzazgi)



3. ścisła (równość proporcji)



4. swobodna: dosłowna (oparta na cechach fizycznych) i

metaforyczna



Atom – układ słoneczny (krążą – siła przyciągania)



5. obiektywna



6. subiektywna



7. personalna (tyczy myśli, uczuć, stanów psych.)



8. impersonalna (bezosobowa)

Współczesne podejścia do
analogii



1. strukturalne – Gentner – mapowanie

struktury:



A. odrzucenie właściwości bezpośrednio

dostępnych



B. szukanie relacji



C. preferowanie relacji wyższego rzędu

(system wiedzy logicznie powiązanej)

Współczesne podejścia do
analogii



2. podejście funkcjonalne: Gick,
Holyoak, Nisbett, Thagard) –



tworzenie analogii głębokich w oparciu
o funkcje,



ukryte podobieństwo



Falkowski – kontekst – czynnik
motywacyjny

Funkcje analogii -
wielofunkcyjność



obrazująca,



deskryptywna (np.. Nadprzewodnictwo – sala balowa z

korytarzami),



percepcyjna



dydaktyczna,



obiektywacyjna



eksplikacyjna



perswazyjna,



predyktywna



kreatywna, itp.



projekcyjna,



empatyczna



adaptacyjna

przykład



Jak wytłumaczyć dziecku czy komuś
innemu szaleństwo?

Tornado

Dowartościować analogię



np.



Badania inteligencji – np. Raven czy

inne testy



Badania nad kategoryzacją oraz

twórczością (Chlewiński, Falkowski,

Biela, Bielawska, Dębska)

EGZAMIN „O” - 10 czerwca



1. Studenci dzienni - godz. 15.00



2. Studenci wieczorowi



– godz. 18.15 – numery nieparzyste
indeksów



- godz. 19.00 – numery parzyste indeksów



Życzę połamania piór!

EGZAMIN - 27 czerwca



Studenci dzienni – godz. 15.00



Studenci wieczorowi:



Godz. 16.00

Z życzeniami radości,
optymizmu i nadziei