Kultura i konsumpcja

Centra handlowe – w latach 60-tych postrzegane jako sposób
na rozwiązanie społecznych problemów związanych
z rozrostem przedmieść i miejską anomią – nowy rodzaj
wspólnoty, połączenie intensywnego życia społecznego
z przedsiębiorczością.

Centra handlowe – w latach 90-tych postrzegane
jako miejsca zdepersonalizowanych społecznych relacji,
zorientowanych na konsumpcję, miejsca sprzyjające
społecznej izolacji i wykluczeniu.

Konsumpcja – zachowanie ekonomiczne, domena
zainteresowań ekonomistów.

Co nowego wnosi do tych rozważań perspektywa
socjologiczna?

Perspektywa ekonomiczna – zachowania konsumpcyjne
(preferencje konsumpcyjne) są funkcją użyteczności
rozpatrywanej w kontekście dostępnych dóbr
(nie zależą od przeszłych doświadczeń,
ani zachowań innych).

Perspektywa antropologiczna – konsumpcja to domena
podzielanych znaczeń, zachowania konsumpcyjne są podstawą
tworzenia i podtrzymywania indywidualnej i zbiorowej
tożsamości.

Perspektywa socjologiczna – dwa nurty rozważań:

• konsumpcja – działanie zorientowane na
podniesienie/podtrzymanie poziomu życia,

• konsumpcja – działanie zorientowane na
utrzymanie, poprawienie społecznej pozycji.

Co nowego wnosi do tych rozważań
perspektywa socjologii ekonomicznej?
 
W socjologii ekonomicznej rozpowszechnione dwa
nieporozumienia:

• konsumpcja jest zdominowana przez znaczenia i emocje
(zachowania konsumpcyjne nie są domeną ekonomicznej
racjonalności),

• konsumpcja – domena działań racjonalnych, ale
zorientowanych na tworzenie znaczeń (instrument
społecznego różnicowania).
(

V. Zelizer, Culture and Consumption, w: The Handbook of

Economic Sociology, N.J.Smelser, R.Swedberg (eds),
Princeton University Press, 2005

)

Socjologia ekonomiczna powinna skoncentrować uwagę na
zależnościach pomiędzy ekonomicznymi transakcjami
( w tym konsumpcją) a relacjami społecznymi.

Charakterystyczne cechy takiego podejścia:

(N.W. Biggart, R.P.Castanias, Collateralized Social Relations:
The social in Economic Calculation, American Journal
of Economics and Sociology, 60, 20010

)

•społeczne relacje nie są domeną działań nieracjonalnych,

•społeczne relacje mogą ułatwiać, nie tylko ograniczać wymianę,

•społeczne relacje umożliwiają radzenie sobie z ryzykiem
towarzyszącym wymianie,

•aktorzy wykorzystują relacje społeczne do realizacji własnych
celów,

•wymiana może być podstawą kształtowania społecznych relacji,
relacje społeczne mogą być podstawą transakcji
ekonomicznych