Kontrola administracji

publicznej

WYKŁAD

Literatura przedmiotu

1) J. Jagielski, Kontrola administracji

Kontrola administracji

publicznej

, Warszawa 2007;

2) A. Sylwestrzak, Kontrola administracji

Kontrola administracji

publicznej w III Rzeczypospolitej Polskiej

Gdańsk 2006;

3) S. Jędrzejewski, H. Nowicki, Kontrola

Kontrola

administracji publicznej. Kontrola a nadzór.

Struktura systemu. Instytucje,

Toruń 1995;

4) J.P. Tarno, E. Frankiewicz, M. Sieniuć, M.

Szewczyk, J. Wyporska, Sądowa kontrola

Sądowa kontrola

administracji. Podręcznik akademicki

Warszawa 2006;

Pojęcie kontroli

brak jest ogólnej definicji pojęcia kontroli

w zakresie administracji publicznej

;

różne przepisy używając tego pojęcia

nadają mu często odmienne znaczenie;

2) w projekcie przepisów ogólnych prawa

projekcie przepisów ogólnych prawa

administracyjnego

przyjęto, że „kontrola to

„kontrola to

czynności

sprawdzające

, podjęte dla

ustalenia zgodności działania podmiotu

kontrolowanego z wymaganym kryterium

oraz sformułowania w miarę potrzeby

wniosków w celu usunięcia stwierdzonych

uchybień lub wprowadzenia usprawnień”

;

Pojęcie kontroli – cd.

3) przykład definicji ustawowej - art. 28

ustawy o NIK:

„Postępowanie kontrolne ma na

Postępowanie kontrolne ma na

celu ustalenie stanu faktycznego w

zakresie działalności jednostek

poddanych kontroli, rzetelne jego

udokumentowanie i dokonanie

oceny kontrolowanej działalności

według kryteriów określonych …

”.

Pojęcie kontroli – cd.

4) mówić należy o procesie kontroli

procesie kontroli

jako

zespole czynności

, odpowiednim

ciągu podejmowanych czynności o
zróżnicowanym charakterze prawnym;

5) zespół czynności składających się na

proces kontroli wymaga odpowiedniego
usystematyzowania – wymaga

wymaga

wyodrębnienia etapów kontroli

;

Etapy kontroli

ustalenie pożądanego wzorca

, modelu,

oczekiwanego stanu, wymaganego

zachowania - ustalenie kryterium kontroli

ustalenie kryterium kontroli

;

ustalenie istniejącego stanu faktycznego

(stanu rzeczy);

zestawienie kryterium kontroli ze stanem

faktycznym

;

sformułowanie wniosków, oceny,

wskazanie wyników, ewentualne zalecenia

o charakterze niewiążącym

;

Kontrola a nadzór

nie są to pojęcia tożsame

w języku

prawnym i prawniczym;

nadzór obejmuje możliwość władczej

ingerencji w zachowanie się

określonego podmiotu

(np. jednostki

kontrolowanej);

3) ze względu na element władczości

nadzór wymaga istnienia podstawy

prawnej

do stosowania środków

nadzorczych;

Kryteria kontroli

Wyodrębnić należy:

ontrolę

nieograniczoną

– organ

kontroli jest uprawniony do

wszechstronnej oceny kontrolowanej

działalności administracyjnej

;

ontrolę

ograniczoną

– organ

kontroli ocenia działalność podmiotu

z punktu widzenia określonych

wyznaczników (kryteriów)

;

Rodzaje kryteriów

kontroli

•

legalność

(zgodność z prawem)

(ustawy

samorządowe, ustawa o prokuraturze, ustawa o postępowaniu przed

sądami admin.)

•

rzetelność

(ustawa o NIK, ustawa o RIO)

•

gospodarność

(ustawa o NIK, ustawa o RIO)

•

celowość

(ustawa o NIK, ustawa o RIO)

•

ochrona interesu społecznego

(k.p.a.)

•

ochrona praw jednostki

(k.p.a.)

•

zgodność z polityką rządu

(ustawa o administracji

rządowej w województwie)

•

zgodność dokumentacji ze stanem

faktycznym

(ustawa o RIO)

Szczególne postacie

kontroli

inspekcja

– kontrola wykonywana

w drodze bezpośredniej obserwacji

zachowania się podmiotu kontrolowanego

czy przebiegu lub efektów jego działania

(ukierunkowanie na elementy
dynamiczne);

lustracja

– przedmiotem kontroli jest

ocena rzeczywistego stanu badanego

przedmiotu

(ukierunkowanie na elementy

statyczne)

Szczególne postacie

kontroli – cd.

ewizja

– oznacza zwykle kontrolę

kontrolę

finansową

– konfrontacja stanu

faktycznego składników majątkowych

kontrolowanego z dokumentacją oraz

ocena prawidłowości dysponowania

nimi;

izytacja

– kontrola zmierzająca do

oceny kontrolowanego przez

bezpośredni wgląd w jego działanie

całokształt lub określoną część);

Rodzaje kontroli

ze względu na etap

Kontrola wstępna

– możliwość oddziaływania na

możliwość oddziaływania na

treść samego zamierzenia

podjęcia

określonego działania przez

kontrolowanego;

- Jest to oddziaływanie szczególnie

szczególnie

intensywne

– może prowadzić do

zaniechania (oddziaływanie prewencyjne

oddziaływanie prewencyjne

);

- Przykład:

współdziałanie organów przy

wydawaniu decyzji administracyjnej

;

Rodzaje kontroli

ze względu na etap

2) Kontrola faktyczna

– jest wykonywana w

wykonywana w

toku trwającego procesu działania

;

- Jest kontrolą efektywną

kontrolą efektywną

– może na

bieżąco prowadzić do eliminacji
nieprawidłowości;

- Przykład: kontrola prokuratorska w

kontrola prokuratorska w

toku postępowania administracyjnego

;

Rodzaje kontroli

ze względu na etap

3) Kontrola następna (następcza)

– ocena wyników

ocena wyników

działania

, także prawidłowości

przebiegu działania już zakończonego

– inaczej –

jest to kontrola rezultatu

;

• Jej negatywnym aspektem jest fakt

fakt

oceny już zakończonego działania

;

• Przykład: kontrola sądowa (sądy

kontrola sądowa (sądy

administracyjne)

;

Cechy kontroli

– warunki

poprawnej kontroli

Zaliczamy do nich

oficjalność kontroli

;

aktywność kontroli

;

bezstronność kontroli

;

proporcjonalność kontroli

;

fachowość kontroli

;

efektywność kontroli

;

Oficjalność kontroli

Konieczność istnienia podmiotów

kontrolujących działających z urzędu

działających z urzędu

(ex officio), czyli z własnej

inicjatywy, podmiotów operatywnych;

Cel

ich działania

: objęcie kontrolą całej

działalności administracji publicznej;

3) Kontrola oficjalna – jest ukierunkowana na

jest ukierunkowana na

ochronę interesu publicznego

, inaczej niż

kontrola nieoficjalna (wnioskowa) – tu

działanie nastawione na ochronę interesu

jednostki;

Aktywność kontroli

Kontrola oficjalna

to kontrola z zasady aktywna

aktywna

;

2) Cel: dążenie do objęcia kontrolą dużej ilości

dążenie do objęcia kontrolą dużej ilości

kontrolowanych,

przy założeniu wnikliwości

kontroli i jej rzetelności;

3) Istotne znaczenie ma aspekt psychologiczny:

„zagrożenie” kontrolą

, spodziewanie się jej

przez kontrolowanego;

4) Sporadycznie gwarantowana przepisami

gwarantowana przepisami

prawa

, wyznaczającymi terminy kontroli (np.

RIO przeprowadza co najmniej raz na cztery

co najmniej raz na cztery

lata

kompleksową kontrolę gospodarki

finansowej j.s.t.);

Bezstronność kontroli

1) Kontrola poprawna musi być bezstronna,

bezstronna,

obiektywna, neutralna

;

2) Zapewnia ją brak powiązań między

brak powiązań między

kontrolowanym a kontrolującym

(brak

stosunku zależności służbowej – inaczej

organ kontrolujący odpowiada za

kontrolowanego);

Obowiązek wyłączenia pracownika organu

kontrolującego

w przypadku istnienia

zależności z podmiotem kontrolowanym;

4) Gwarantem obiektywności jest kontrola

kontrola

zewnętrzna i niezależna

;

Proporcjonalność

kontroli

To obowiązek wyważenia

obowiązek wyważenia

zakresu

podmiotowego, przedmiotowego i

czasowego kontroli

;

Kontrola powinna zmierzać do objęcia

objęcia

oceną wszystkich działań administracji

ale konieczny jest także umiar w kontroli

umiar w kontroli

;

Nadmiar kontroli jest niepożądany

–

ingeruje w tryb funkcjonowania

kontrolowanego i

wykonywane przez niego zadania;

Granice kontroli powinna wyznaczać

rzeczywista jej potrzeba

;

Fachowość kontroli

1) Kontrolujący musi być przygotowany do kontroli

przygotowany do kontroli

tak

teoretycznie

, jak i praktycznie

i praktycznie

;

2) Kontrolujący powinien przewyższać kontrolowanego

przewyższać kontrolowanego

wiedzą oraz doświadczeniem zawodowym

;

3) W przypadku szerokiego zakresu kontroli –

konieczność kontroli wykonywanej kolegialnie

(zespół fachowców);

4) Fachowość to umiejętność wyboru metody kontroli

umiejętność wyboru metody kontroli

;

Negatywny wymiar kontroli niefachowej

: unikanie

ocen, sugerowanie rozwiązań niepoprawnych, a

stosowanych przez kontrolowanego ze względu na

autorytet kontrolującego;

Efektywność kontroli

1) Celem kontroli powinno być rzeczywiste

rzeczywiste

zainteresowanie skorygowaniem

ujawnionych nieprawidłowości

;

2) Ta cecha wymaga rzetelnego formułowania

rzetelnego formułowania

ocen i wniosków wynikających z kontroli

(wniosków pokontrolnych);

3) W przypadku sporu co do wniosków

sporu co do wniosków

pokontrolnych

– spór powinien rozstrzygać

inny podmiot – niezależny i obiektywny;

4) Wymaga bezwzględnie istnienia organów

bezwzględnie istnienia organów

kontroli niezależnej

;

System kontroli

administracji publicznej w

Polsce

1) kontrola wykonywana przez organy

kontrola wykonywana przez organy

samej administracji

(kontrola
wewnątrzadministracyjna);

2) kontrola parlamentarna i Prezydenta

kontrola parlamentarna i Prezydenta

;

3) kontrola wykonywana przez organy

kontrola wykonywana przez organy

niezawisłe

;

4) kontrola społeczna

kontrola społeczna

;

Kontrola

wewnątrzadministracyjna

1) kontrola administracji

kontrola administracji

zdecentralizowanej (samorządowej)

wewnętrzna

- referendum lokalne

(ustawa z 15.09.2000 r.

o referendum lokalnym – Dz. U. Nr 88, poz. 985 z późn.

zm.);

- kontrola organu stanowiącego j.s.t.

(komisje, kluby radnych, działalność radnych);

zewnętrzna

- objęta nadzorem nad j.s.t.;

Kontrola

wewnątrzadministracyjna

kontrola terenowej administracji

rządowej wykonywana przez

Prezesa RM

kontrola instancyjna

(odwołanie,

zażalenie);

kontrola prokuratorska

(ustawa z

20.06.1985 r. o prokuraturze);

kontrola resortowa

(relacje organów RM –

Prezes RM – ministrowie kierujący działami

administracji rządowej, kierownicy niektórych

organów centralnych, wojewoda);

Kontrola parlamentarna

i Prezydenta

1) kontrola wykonywana przez Sejm

kontrola wykonywana przez Sejm

(uprawnienia kontrolne Sejmu w świetle Konstytucji RP; ustawa z
21.01.1999 r. o sejmowej komisji śledczej – Dz.U. z
2009 r., Nr 151, poz. 1218; ustawa z 9.05.1996 r. o
wykonywaniu mandatu posła i senatora – tekst jedn. Dz.U. z
2003 r. Nr 221, poz. 2199 ze zm.)

2) kontrola wykonywana przez Senat

kontrola wykonywana przez Senat

;

3) kontrola wykonywana przez

kontrola wykonywana przez

Prezydenta RP

(uprawnienia kontrolne Prezydenta RP w

świetle Konstytucji RP);

Kontrola wykonywana przez

organy niezawisłe

1) Trybunał Konstytucyjny

Trybunał Konstytucyjny

(ustawa z 1.08.1997 r. o TK – Dz.U. Nr 102,

poz. 643 ze zm.);

2) Trybunał Stanu

Trybunał Stanu

(ustawa z 26.03.1982 r. o TS – t.j. Dz.U. z 2002 r., Nr 101,

poz. 925 ze zm.);

3) Najwyższa Izba Kontroli

Najwyższa Izba Kontroli

(ustawa z 23.12.1994 r. o NIK – t.j. Dz.U. z

2007 r. Nr 231, poz. 1701;

4) Rzecznik Praw Obywatelskich

Rzecznik Praw Obywatelskich

(ustawa z 15.07.1987 r. – t.j.

Dz.U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 ze zm.);

5) sądy administracyjne

sądy administracyjne

(ustawa z 30.08.2002 r. Ppsa – Dz.U. Nr 153,

poz. 1270 ze zm.; ustawa z 25.07.2002 r. Pusa – Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.;

6) sądy powszechne

sądy powszechne

(sądy ubezpieczeń społecznych, sąd ochrony

konkurencji i konsumentów – ustawa z 16.02.2007 r. o ochronie konkurencji i

konsumentów – Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.;

7) Państwowa Inspekcja Pracy

Państwowa Inspekcja Pracy

(ustawa z 13.04.2007 r. o PIP –

Dz.U. Nr 89, poz. 589 z późn. zm.);

Kontrola społeczna

1) związki zawodowe

związki zawodowe

(ustawa z 23.05.1991 r. o

związkach zawodowych – t.j. Dz.U. z 2001 r., Nr 79, poz. 854 ze zm.);

2) społeczna inspekcja pracy

społeczna inspekcja pracy

(ustawa z

24.06.1983 r. o społecznej inspekcji pracy – Dz.U. Nr 35, poz. 163 ze zm.);

3) skarga powszechna

skarga powszechna

(k.p.a. – art. 221 i nast.);

4) kontrola wykonywana przez środki

kontrola wykonywana przez środki

masowego przekazu

(ustawa z 26.01.1984 r. Prawo

prasowe – Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm.);

5) dostęp do informacji publicznej

dostęp do informacji publicznej

(ustawa z

6.06.2001 r. o dostępie do informacji publicznej – Dz.U. Nr 112, poz. 1198
ze zm.);

Referendum lokalne

Podstawa prawna

: ustawa z 15.09.2000 r.

o referendum lokalnym (Dz.U. Nr 88, poz.

985 ze zm.);

Referendum lokalne może być: referendum

gminnym

powiatowym

lub

wojewódzkim

;

Pojęcie referendum

: forma wyrażenia w drodze

głosowania przez mieszkańców j.s.t. (jako członków

wspólnoty samorządowej) woli co do sposobu

rozstrzygania

rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty

sprawy dotyczącej tej wspólnoty

mieszczącej się w zakresie zadań i

kompetencji organów danej jednostki

lub

w sprawie odwołania organu stanowiącego tej

jednostki, a w przypadku gminy także wójta;

Referendum lokalne – cd.

Postacie referendum

ze względu na

obowiązek jego przeprowadzenia:

obligatoryjne

i fakultatywne

fakultatywne

;

5) Przedmiot referendum obligatoryjnego

Przedmiot referendum obligatoryjnego

odwołanie organów pochodzących z

wyborów bezpośrednich;

samoopodaktowanie się na cele publiczne

(tylko w gminie);

6) Przedmiot referendum fakultatywnego

Przedmiot referendum fakultatywnego

każda inna sprawa mieszcząca się w

pojęciu referendum (tzn. dotycząca wspólnoty

samorządowej i mieszcząca się w zakresie

zadań i kompetencji organów danej j.s.t.);

Referendum lokalne – cd.

7) Inicjatywa przeprowadzenia referendum

Inicjatywa przeprowadzenia referendum

inicjatywa organu stanowiącego j.s.t.

(poza odwołaniem tego organu);

na wniosek: 10%

10%

uprawnionych do głosowania

mieszkańców

gminy albo powiatu

; 5%

uprawnionych

do głosowania mieszkańców

województwa

;

8) Ważność referendum

Ważność referendum

: a)

zasada: gdy wzięło w nim

udział co najmniej

30%

uprawnionych do głosowania;

wyjątek dot. odwołania organu j.s.t. – gdy

wzięło w nim udział nie mniej niż

3/5

liczby

biorących udział w wyborze odwoływanego

organu;

9) Wynik rozstrzygający referendum

Wynik rozstrzygający referendum

: jeżeli za

jednym z rozwiązań oddano więcej niż połowę

więcej niż połowę

ważnych głosów (2/3

2/3

przy opodatkowaniu);

Funkcje kontrolne rady i

radnych (na przykładzie

rady gminy)

Rada gminy

jest nie tylko organem

stanowiącym, ale i kontrolnym

kontrolnym

(art. 15 usg);

Rada gminy obligatoryjnie

obligatoryjnie

powołuje komisję

komisję

rewizyjną

(art. 18a usg);

Skład komisji rewizyjnej

: wchodzą radni

radni

w tym przedstawiciele wszystkich klubów

radnych, z wyjątkiem radnych pełniących funkcję

przewodniczącego i wiceprzewodniczących;

Zakres podmiotowy kontroli komisji

kontroluje wójta

wójta

, gminne jednostki

gminne jednostki

organizacyjne

oraz jednostki pomocnicze

jednostki pomocnicze

gminy

;

Funkcje kontrolne rady i

radnych (na przykładzie

rady gminy)

5) Zakres przedmiotowy kontroli

Zakres przedmiotowy kontroli

: a)

opiniowanie wykonania budżetu gminy

–

kompetencja wyłączna komisji; b)

występowanie z wnioskiem w sprawie

udzielenia lub nieudzielenia absolutorium

wójtowi

– kompetencja wyłączna komisji; c)

inne zadania zlecone przez radę w

zakresie kontroli

(nie naruszają uprawnień

kontrolnych innych komisji);

6) Zasady i tryb działania komisji rewizyjnej

Zasady i tryb działania komisji rewizyjnej

materia ta jest określona w statucie gminy;

Funkcje kontrolne rady i

radnych (na przykładzie

rady gminy)

7) Funkcje kontrolne mogą wykonywać także

inne komisje rady

(art. 21 usg);

8) Mogą to być komisje stałe

komisje stałe

(umocowane

w statucie) lub doraźne

doraźne

(powoływane w drodze uchwały dla

konkretnej sprawy – do określonych zadań);

9) Komisje powołuje rada

powołuje rada

, ustalając

jednocześnie przedmiot działania oraz

skład osobowy (z grona rady);

10) Komisje podlegają radzie gminy

podlegają radzie gminy

przedkładają jej plan pracy oraz

sprawozdania z działalności;

Funkcje kontrolne rady i

radnych (na przykładzie

rady gminy)

11) Funkcje kontrolne pośrednio

pośrednio

mogą wykonywać kluby

kluby

radnych

;

12) Działają one na zasadach określonych w statucie

na zasadach określonych w statucie

gminy

(art. 23 ust. 2); Statut może im zatem

przyznawać określone uprawnienia ocenne

określone uprawnienia ocenne

(kontrolne)

;

13) Radny

Radny

może występować do organów gminy

występować do organów gminy

z określonymi wnioskami

z własnej

inicjatywy lub z inicjatywy mieszkańców;

14) Radny może wnieść lub przekazać do załatwienia

może wnieść lub przekazać do załatwienia

skargę uniwersalną

(w rozumieniu k.p.a.); istnieje

wówczas obowiązek zawiadomienia radnego o sposobie

jej załatwienia, a gdy jej załatwienie wymaga zebrania

dowodów – także o stanie rozpatrzenia skargi –

najpóźniej w terminie 14 dni od dnia jej wniesienia

(art. 237 k.p.a.);

Kontrola zewnętrzna nad

j.s.t.

1) Podstawowy jej zakres wynika z funkcji

funkcji

nadzoru nad j.s.t.

, wykonywanej

zasadniczo przez organy administracji

organy administracji

rządowej

; kontrolę mogą także

wykonywać inne podmioty zewnętrzne

inne podmioty zewnętrzne

na zasadach określonych w ustawie

(np. NIK) – jest to jednak funkcja

funkcja

uzupełniająca

;

Konstrukcja nadzoru nad j.s.t.

– jest to

nadzór prawny

: a)

wkroczenie w

działalność gminną może nastąpić tylko w

tylko w

przypadkach określonych ustawami

; b)

kryterium nadzoru – kryterium legalności

kryterium legalności

;

Kontrola zewnętrzna nad

j.s.t.

Elementy konstrukcyjne nadzoru

: a)

kryterium

nadzoru

, b)

organy nadzoru

, c)

środki nadzorcze

;

4) Organy nadzoru

Organy nadzoru

: a)

Prezes Rady Ministrów

wojewoda

, c)

RIO

, d)

Sejm RP

, e)

SKO

(w bardzo wąskim zakresie);

5) Środki nadzorcze

Środki nadzorcze

: a)

informacyjne

(żądanie

informacji i danych, dotyczących organizacji

i funkcjonowania gminy, niezbędnych do

realizacji nadzoru), b)

korygujące

(np.

stwierdzenie nieważności uchwały lub zarządzenia

organu gminy; wstrzymanie ich wykonania) c)

personalne

(np. rozwiązanie rady gminy;

zawieszenie organów gminy i ustanowienie

zarządu komisarycznego na okres do 2 lat);

Kontrola terenowej administracji

rządowej (wojewody)

1) Jest to jedna z najszerszych postaci kontroli

jedna z najszerszych postaci kontroli

administracji publicznej; wynika nie tylko z relacji nadzoru

relacji nadzoru

nad działalnością wojewody, ale także z relacji „kierowania”

relacji „kierowania”

działalnością wojewody

(art. 8 ustawy z dnia 23 stycznia

2009 r. o wojewodzie i a.rz. w woj.);

Zakres podmiotowy

: wojewodę powołuje i odwołuje Prezes

RM na wniosek ministra właściwego do spraw administracji

publicznej;

3) Zasadniczo nadzór nad działalnością wojewody sprawuje

Prezes RM

w oparciu o kryterium zgodności działania z

o kryterium zgodności działania z

polityką rządu

; w zakresie kierownictwa

w zakresie kierownictwa

: Prezes RM

wydaje wojewodzie zarządzenia i polecenia oraz sprawuje

kontrolę nad ich wykonaniem;

Minister właściwy do spraw administracji publicznej

sprawuje nadzór nad działalnością wojewody na podstawie

kryteriów: legalności, rzetelności, gospodarności oraz dokonuje

okresowej oceny pracy wojewody;

Kontrola terenowej administracji

rządowej (wojewody)

Właściwi ministrowie (resortowi)

wykonują

swoje uprawnienia wobec wojewody

uprawnienia wobec wojewody

zakresie i na zasadach określonych w ustawach;

6) Odrębne zasady nadzoru

Odrębne zasady nadzoru

dotyczą

wydawania przez wojewodę oraz organy

administracji niezespolonej aktów prawa

miejscowego

; nadzór wykonuje tu

Prezes RM

, który: a)

uchyla

akt prawa

miejscowego niezgodny z ustawami lub aktami

wydanymi w celu ich wykonania; b)

może

uchylić akt

niezgodny z polityką rządu lub

naruszający zasady rzetelności i gospodarności;

Kontrola prokuratorska

Podstawa prawna

: ustawa z 20 czerwca 1985 r.

o prokuraturze (Dz. U. z 2008 r., Nr 7, poz.

39) oraz dział IV k.p.a.;

2) Jedną z funkcji prokuratury

funkcji prokuratury

jest strzeżenie

strzeżenie

praworządności

(art. 2);

W wykonaniu tej funkcji prokuratura

podejmuje środki przewidziane prawem

środki przewidziane prawem

zmierzające do jednolitego stosowania prawa

w postępowaniu administracyjnym

;

skarży do sądu niezgodne z prawem decyzje

administracyjne

oraz bierze udział w

bierze udział w

postępowaniu sądowym

w sprawach

zgodności z prawem takich decyzji;

Kontrola prokuratorska

4) Kontrola prokuratorska aktów

Kontrola prokuratorska aktów

generalnych

: jeżeli uchwała organu j.s.t.

albo rozporządzenie wojewody są niezgodne z
prawem, prokurator

prokurator

zwraca się do

organu, który je wydał, o ich zmianę lub

uchylenie albo kieruje wniosek o

ich uchylenie do właściwego organu

nadzoru

; w odniesieniu do uchwał organów

w odniesieniu do uchwał organów

j.s.t. prokurator może wystąpić o stwierdzenie

jej nieważności do sądu administracyjnego

(art. 5);

Kontrola prokuratorska

5) Kontrola prokuratorska aktów

Kontrola prokuratorska aktów

indywidualnych

oparta jest o przepisy k.p.a.

przepisy k.p.a.

– dział IV – „Udział

„Udział

prokuratora”

;

; odnosi się nie tylko do decyzji

wydawanych w oparciu o k.p.a.,

w oparciu o k.p.a.,

lecz także

wydawanych na podstawie Ordynacji podatkowej

Ordynacji podatkowej

;

6) Prokuratorowi przysługują trzy podstawowe

Prokuratorowi przysługują trzy podstawowe

uprawnienia

: a)

prawo zwrócenia się o

wszczęcie postępowania administracyjnego

, b)

prawo udziału w już toczącym się

postępowaniu

, c)

prawo wniesienia sprzeciwu od

decyzji ostatecznej

;

Kontrola prokuratorska

7) W sprawach administracyjnych

W sprawach administracyjnych

prokurator ma prawo

: a)

żądać

nadesłania lub przedstawienia akt oraz

dokumentów i pisemnych wyjaśnień

przesłuchać świadków i zasięgnąć

opinii biegłych

, c)

przeprowadzić

oględziny w celu wyjaśnienia sprawy

; w

tych przypadkach stosuje się
odpowiednio k.p.a.;

Kontrola parlamentarna –

uprawnienia kontrolne Sejmu

Obejmuje zasadniczo kontrolę Sejmu nad rządem

kontrolę Sejmu nad rządem

;

wykonywana jest zatem w oparciu o kryterium

kryterium

polityczności

;

Art. 95 ust. 2 Konstytucji RP: Sejm sprawuje

Sejm sprawuje

kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w

zakresie określonym przepisami Konstytucji i

ustaw

(np. RM przedstawia

Sejmowi co 4 lata raport z realizacji

polityki ekologicznej państwa – art. 16 ustawy z

27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska; np.

minister właściwy do spraw wewnętrznych

przedstawia Sejmowi corocznie sprawozdanie

z realizacji ustawy z 24.03.1920 r. o

nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, w

szczególności o liczbie udzielonych zezwoleń);

Kontrola parlamentarna –

uprawnienia kontrolne Sejmu

3) Kontrola Sejmu o wymiarze plenarnym obejmuje

przede wszystkim debatę budżetową

debatę budżetową

oraz dyskusję

dyskusję

nad udzieleniem rządowi absolutorium

(RM

przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania

ustawy budżetowej w ciągu 5 m-cy od zakończenia

roku budżetowego, a Sejm rozpatruje sprawozdanie

i podejmuje uchwałę o udzieleniu lub o odmowie

udzielenia RM absolutorium – art. 226);

4) Plenarny charakter ma także ocena rządu w

ocena rządu w

ramach wotum zaufania

(wyrażenie wotum

nieufności rządowi, konkretnemu ministrowi – art.

158-159; wyrażenie RM wotum zaufania na

wniosek Prezesa RM – art. 160);

Kontrola parlamentarna –

uprawnienia kontrolne komisji

sejmowych

1) Podstawowy zakres kontroli wykonują

komisje sejmowe

(stałe lub nadzwyczajne –

art. 110 ust. 3): rozpatrują sprawozdania i

informacje ministrów, poddają analizie

funkcjonowanie poszczególnych działów

administracji rządowej;

2) Szczególną rolę mogą odgrywać komisje

komisje

śledcze do zbadania określonej sprawy

powoływane przez Sejm w formie uchwały

(tryb działania określa ustawa z 21.01.1999

r. o sejmowej komisji śledczej; w części

stosuje się tu także przepisy k.p.k.);

Kontrola parlamentarna –

uprawnienia kontrolne posłów i

senatorów

1) Mogą składać interpelacje i zapytania poselskie

interpelacje i zapytania poselskie

skierowane do Prezesa RM i pozostałych członków

RM, które wymagają odpowiedzi w ciągu 21 dni oraz

pytania w bieżących sprawach

, wymagające

odpowiedzi na każdym posiedzeniu Sejmu (art. 115);

2) Mają prawo uzyskiwać od członków RM oraz

uzyskiwać od członków RM oraz

przedstawicieli organów i instytucji państwowych

i samorządowych informacje i wyjaśnienia w

sprawach wynikających z wykonywania obowiązków

poselskich i senatorskich

(art. 16 ustawy z

9.05.1996 r. o wykonywaniu

mandatu posła i senatora);

3) Mają prawo uczestniczyć w sesjach organów

uczestniczyć w sesjach organów

samorządowych stanowiących

, właściwych dla

okręgu wyborczego

Kontrola administracji

wykonywana przez Prezydenta

Udział w kreowaniu rządu

: desygnowanie Prezesa RM,

powołanie Prezesa RM wraz z pozostałymi członkami

RM (co uprawnia premiera do wystąpienia z wnioskiem

do Sejmu o udzielenie wotum zaufania);

Uprawnienia w kreowaniu administracji wojskowej

mianowanie Szefa Sztabu Generalnego oraz dowódców

Sił Zbrojnych; mianowanie i odwołanie Naczelnego

Dowódcy Sił Zbrojnych na czas wojny;

Kontrola w zakresie stanowienia prawa

: wystąpienie

z wnioskiem do TK o zbadanie zgodności przepisów

prawa wydawanych przez centralne organy państwowe

z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami

międzynarodowymi i ustawami;

Składanie wstępnego wniosku o pociągnięcie do

odpowiedzialności przed TS

określonych osób

piastujących funkcje administracyjne;

Kontrola administracji

wykonywana przez Trybunał

Konstytucyjny

TK orzeka o zgodności przepisów prawa,

wydawanych przez centralne organy

państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi

umowami międzynarodowymi i ustawami

(art. 188 pkt 3); zasadniczo dotyczy to
badania zgodności (legalności) rozporządzeń
z aktami normatywnymi wyższego rzędu;

TK rozstrzyga spory kompetencyjne

pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi

organami państwa

(art. 189);

Kontrola administracji

wykonywana przez Trybunał

Stanu

1) Ma charakter pośredni

pośredni

: wiąże się bowiem z

odpowiedzialnością konstytucyjną określonych osób, w

tym wykonujących funkcje administracyjne

;

Zakres podmiotowy

osób podlegających

odpowiedzialności (ze sfery administracyjnej) obejmuje:

Prezydenta RP, Prezesa RM, członków RM, Prezesa NBP,

członków KRRiT, osoby, którym Prezes RM powierzył

kierowanie ministerstwem, Naczelnego Dowódcę Sił

Zbrojnych

;

Podstawą odpowiedzialności

jest czyn polegający choćby

na nieumyślnym naruszeniu Konstytucji lub ustawy w

związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie

swojego urzędowania;

4) Jedną z kar możliwych do wymierzenia przez TS jest zakaz

zakaz

zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji

związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach

państwowych

(od 2 do 10 lat);

Kontrola państwowa

1) Naczelnym organem kontroli państwowej

kontroli państwowej

jest

Najwyższa Izba Kontroli

, podlegająca Sejmowi;

zasady jej organizacji i działania

określa ustawa z 23.12.1994 r. o NIK;

2) Zakres kontroli obligatoryjnej

kontroli obligatoryjnej

: działalność organów

administracji rządowej, NBP, państwowych osób

prawnych i innych państwowych jednostek

organizacyjnych;

3) Zakres kontroli fakultatywnej

kontroli fakultatywnej

: działalność organów

samorządu terytorialnego, komunalnych osób

prawnych i innych komunalnych jednostek

organizacyjnych; działalność innych jednostek

organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w

zakresie, w jakim wykorzystują majątek lub środki

państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z

zobowiązań na rzecz państwa;

Kontrola państwowa –

cd.

Kryteria kontroli

: a)

w zakresie kontroli

obligatoryjnej: legalność, gospodarność,

celowość i rzetelność; b)

w zakresie

kontroli fakultatywnej samorządowej: legalność,

gospodarność i rzetelność; c)

w zakresie

pozostałej kontroli fakultatywnej: legalność

i gospodarność;

5) Inicjatywa uruchomienia kontroli

Inicjatywa uruchomienia kontroli

przysługuje:

Sejmowi, organom Sejmu, Prezydentowi RP,

Prezesowi RM oraz samej Izbie (z własnej

inicjatywy);

6) Zasada działania NIK

Zasada działania NIK

: zasada kolegialności

(przejawia się w szczególności w funkcjonowaniu

Kolegium NIK);

Kontrola państwowa –

cd.

7) Uprawnienia kontrolera NIK

Uprawnienia kontrolera NIK

są nader

szerokie; ma on przykładowo prawo do:

swobodnego wstępu do

obiektów i jednostek, b)

wglądu do wszelkich

dokumentów związanych z działalnością

kontrolowanego; c)

przeprowadzania

oględzin czy przebiegu określonych

czynności, d)

przesłuchiwania świadków, e)

żądania od pracowników kontrolowanego

udzielania ustnych i pisemnych wyjaśnień, f)

korzystania z pomocy biegłych i specjalistów;

Kontrola państwowa –

cd.

Wyniki kontroli kontroler przedstawia w protokole

protokole

kontroli

; podpisują go kontroler i kierownik

kontrolowanej jednostki – ten ostatni może ostatecznie

odmówić podpisania i wówczas składa pisemne

wyjaśnienie odmowy w terminie 7 dni;

9) Przed podpisaniem protokołu kierownik kontrolowanej

jednostki może zgłosić umotywowane zastrzeżenia co

może zgłosić umotywowane zastrzeżenia co

do ustaleń

(termin 14 dni, od otrzymania protokołu);

kontroler jest obowiązany dokonać ich analizy, w miarę

potrzeby podjąć dodatkowe czynności kontrolne, a w

razie nieuwzględnienia zastrzeżeń przekazać na piśmie

swoje stanowisko; na to ostatnie przysługuje

kierownikowi jednostki kontrolowanej prawo wniesienia

prawo wniesienia

zastrzeżeń do dyrektora jednostki organizacyjnej NIK

który przekazuje je komisji odwoławczej; uchwała

komisji jest ostateczna;

Kontrola państwowa –

cd.

10) Ostatnim etapem postępowania kontrolnego

Ostatnim etapem postępowania kontrolnego

jest

przekazanie kierownikowi jednostki kontrolowanej,

a w razie potrzeby także jednostki

nadrzędnej oraz innym organom wystąpienia

wystąpienia

pokontrolnego

, zawierającego ocenę

kontrolowanej działalności; Adresat wystąpienia

może w terminie 7 dni zgłosić umotywowane

umotywowane

zastrzeżenia w sprawie zawartych w nim ocen

dyrektora jednostki organizacyjnej NIK; zasadniczo

powtarza się procedurę jak z protokołem;

11) Kierownik jednostki kontrolowanej

Kierownik jednostki kontrolowanej

jest

obowiązany poinformować NIK o sposobie

o sposobie

wykorzystania uwag i wykonania

wniosków oraz podjętych działaniach lub

przyczynach ich niepodjęcia

;

Kontrola administracji

wykonywana przez RPO

RPO stoi na straży wolności i praw człowieka

i obywatela określonych w Konstytucji

oraz w innych aktach normatywnych

(art. 1 ust.

2 ustawy z 15.07.1987 r. o RPO);

2) RPO bada, czy wskutek działania lub

czy wskutek działania lub

zaniechania organów czy instytucji

obowiązanych do przestrzegania tych wolności

i praw, nie nastąpiło naruszenie prawa, a

także zasad współżycia i

sprawiedliwości społecznej

;

3) RPO podejmuje czynności na wniosek

podejmuje czynności na wniosek

: obywateli

i ich organizacji, organów samorządowych,

Rzecznika Praw Dziecka, a także z własnej

inicjatywy;

Kontrola administracji

wykonywana przez RPO

4) Po zapoznaniu się z wnioskiem RPO może

RPO może

podjąć sprawę, b)

poprzestać na

wskazaniu wnioskodawcy przysługujących mu

środków działania, c)

przekazać sprawę

według właściwości, d)

nie podjąć sprawy;

5) Podejmując sprawę RPO może

RPO może

samodzielnie prowadzić

postępowanie wyjaśniające, b)

zwrócić się o

zbadanie sprawy do właściwego organu –

także administracyjnego, c)

zwrócić się do

Sejmu o zlecenie NIK

przeprowadzenia kontroli;

Kontrola administracji

wykonywana przez RPO

6) Po zbadaniu sprawy RPO może

Po zbadaniu sprawy RPO może

w szczególności:

skierować wystąpienie do organu

administracyjnego, w którego działalności stwierdził

naruszenie wolności praw człowieka i obywatela; b)

zwrócić się do organu nadrzędnego o zastosowanie

środków przewidzianych prawem; c)

zwrócić się o

wszczęcie postępowania administracyjnego, wnieść

skargę do sądu administracyjnego, a także

uczestniczyć w tych postępowaniach na prawach

służących prokuratorowi;

7) RPO może przedstawiać organom

przedstawiać organom

administracyjnym oceny i wnioski zmierzające

do zapewnienia skutecznej ochrony wolności i

praw człowieka i obywatela

;

Model sądowej kontroli

działalności administracji

publicznej w Polsce

Możliwe są różne modele sądowej kontroli

administracji publicznej:

kontrola wykonywana przez sądy

powszechne

;

- kontrola wykonywana przez

wyodrębnione sądy administracyjne

(sądy szczególne

sądy szczególne

);

- kontrola wykonywana zarówno przez

sądy powszechne, jak i wyodrębnione

(model mieszany

model mieszany

)

Mieszany model kontroli

administracji publicznej w

Polsce

Kontrola administracji publicznej

wykonywana przez sądy powszechne

może być kontrolą bezpośrednią

kontrolą bezpośrednią

(np.

rozpoznawanie spraw z zakresu

ubezpieczeń społecznych) lub pośrednią

pośrednią

(najpierw orzeka organ administracji

publicznej, a następnie sąd, np. w

sprawie odszkodowania – Prawo wodne,

Prawo geodezyjne i kartograficzne);

Dominujące znaczenie kontroli

administracji publicznej wykonywanej

przez sądy administracyjne

Zasada rozpoznawania spraw

sądowoadministracyjnych przez sądy

administracyjne

(art. 2 Ppsa);

2) Jest to co do zasady kontrola

kontrola

bezpośrednia

(odnosi się wprost do

określonej formy działania

administracji);

Ma charakter samoistny

(stanowi

wyłączny przedmiot działalności

sądów administracyjnych);

Kryterium kontroli administracji

publicznej wykonywanej przez sąd

administracyjny

1) Kontrola sądowa administracji

publicznej sprawowana jest pod

pod

względem zgodności z prawem

, jeżeli

ustawy nie stanowią inaczej (kryterium

legalności – art. 1 § 2 Pusa);

2) Legalność rozumiana jest jako

zgodność z Konstytucją oraz ustawami

(art. 178 Konstytucji RP: sędziowie

podlegają tylko Konstytucji oraz

ustawom);

Zakres kontroli sądowej

administracji publicznej

Obejmuje orzekanie w sprawach skarg

na dwa typy zachowań

dwa typy zachowań

organów

administracji publicznej:

- działania tych organów

działania tych organów

(art. 3 § 2

pkt 1-7 Ppsa)

- zaniechania (bezczynność) organów

zaniechania (bezczynność) organów

– art. 3 § 2 pkt 8 Ppsa

Zakres skarg na działania

administracji publicznej

Skarga przysługuje na dwa typy

dwa typy

działań

określonych w ustawie:

akty indywidualne

(skierowane do

konkretnego adresata)

akty generalne

(skierowane do

adresata oznaczonego w sposób

generalny)

Zakres skarg na akty

indywidualne

decyzje administracyjne

- klauzula generalna

klauzula generalna

co do zakresu

zaskarżalności (także decyzje podatkowe,

celne, budowlane);

- jest to w istocie ujęcie materialne

ujęcie materialne

(każdy

akt władczy, jednostronny, zewnętrzny,

oparty na przepisach prawa powszechnie

obowiązującego, rozstrzygający

indywidualną sprawę, np. koncesja, zakaz,

nakaz, rozkaz, zezwolenie, pozwolenie itp.)

nie ma znaczenia charakter decyzji

(np.

skarga służy także na decyzję uznaniową)

Zakres skargi na

postanowienia

Skarga służy na cztery (4) rodzaje postanowień:

1) - wydane w postępowaniu

wydane w postępowaniu

administracyjnym, na które służy zażalenie

;

2) - wydane w postępowaniu

wydane w postępowaniu

administracyjnym, które kończą postępowanie

np. stwierdzenie niedopuszczalności

odwołania, stwierdzenie uchybienia terminu

do wniesienia odwołania);

3) - wydane w postępowaniu administracyjnym

wydane w postępowaniu administracyjnym

rozstrzygające sprawę co do istoty

;

4) - wydane w postępowaniu egzekucyjnym i

wydane w postępowaniu egzekucyjnym i

zabezpieczającym, na które służy zażalenie

Zakres skargi na inne akty

indywidualne

Skarga służy na inne

inne

- niż decyzje i

postanowienia - akty lub czynności

akty lub czynności

które:

są z zakresu administracji publicznej

;

dotyczą uprawnień lub obowiązków

wynikających z przepisów prawa

;

(przykłady: wpis do niektórych ewidencji

czy rejestrów, pobranie bądź zwrot

niektórych opłat)

Skarga na pisemne

interpretacje przepisów prawa

podatkowego

1) przedmiotem skargi do sądu adm. są

także od 1 lipca 2007 r. pisemne

pisemne

interpretacje przepisów prawa

podatkowego wydawane w

indywidualnej sprawie

(art. 3 § 2 pkt 4a

Ppsa);

2) sama interpretacja indywidualna

zawiera pouczenie o prawie wniesienia

pouczenie o prawie wniesienia

skargi do sądu administracyjnego

;

Zakres skargi na akty

generalne

akty prawa miejscowego

– organów j.s.t. oraz

terenowych organów administracji rządowej
(zarówno zespolonej, jak i niezespolonej);

akty organów j.s.t. i ich związków

, inne niż

akty prawa miejscowego, podejmowane w

podejmowane w

sprawach z zakresu administracji publicznej

;

akty nadzoru nad działalnością organów j.s.t.

(ich charakter co do generalności jest
kwestią kontrowersyjną);

Skarga na bezczynność

1) obejmuje wyłącznie bezczynność

polegającą na niewydaniu aktu

niewydaniu aktu

indywidualnego

w rozumieniu art. 3 § 2 pkt

1 – 4 Ppsa, tj. decyzji administracyjnej,

niektórych kategorii postanowień oraz

aktów lub czynności indywidualnych;

nie jest dopuszczalna skarga na niepodjęcie

aktu generalnego

, np. niepodjęcie aktu

prawa miejscowego lub innej uchwały

(problem kryterium kontroli – podjęcie tych

aktów może zależeć od wymogów

celowości, gospodarności czy polityki)

Kontrola administracji

wykonywana przez sądy

powszechne

1) Ma ograniczony wymiar

ograniczony wymiar

– obejmuje te przypadki,

w których kontrolę zachowania się

administracji publicznej wykonuje sąd powszechny;

2) W najszerszym stopniu dotyczy to właściwości

właściwości

sądu ubezpieczeń społecznych

(wydział

ubezpieczeń społecznych w sądzie okręgowym; w II

instancji – wydział pracy i ubezpieczeń społecznych

w sądzie apelacyjnym), obejmującym sprawy z

sprawy z

zakresu ubezpieczeń społecznych

;

3) Odrębną jednostką organizacyjną (wydziałem)

w Sądzie Okręgowym w Warszawie jest

także sąd ochrony konkurencji i

sąd ochrony konkurencji i

konsumentów

– w sprawach z zakresu

w sprawach z zakresu

ochrony konkurencji, regulacji energetyki,

telekomunikacji i transportu kolejowego

;

Państwowa Inspekcja

Pracy

Podstawa prawna to ustawa z 13 kwietnia 2007 r.

ustawa z 13 kwietnia 2007 r.

o Państwowej Inspekcji Pracy

(Dz.U. Nr 89,

poz. 589);

Jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i

powołanym do sprawowania nadzoru i

kontroli przestrzegania prawa pracy

, w szczególności

przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

a także przepisów dotyczących legalności

zatrudnienia i innej pracy zarobkowej w zakresie

określonym w ustawie;

Podlega Sejmowi RP. Inspekcją kieruje Główny

Inspektor Pracy;

Zakres podmiotowy kontroli

: wszyscy pracodawcy

wszyscy pracodawcy

(zasada), a w zakresie bezpieczeństwa i higieny oraz

legalności zatrudnienia – także przedsiębiorcy

także przedsiębiorcy

niebędący pracodawcami

;

Kontrola wykonywana przez

związki zawodowe

1) Podstawa prawna: ustawa z 23 maja 1991 r.

ustawa z 23 maja 1991 r.

o związkach zawodowych

(tekst jedn. Dz.U. z

2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.);

2) Jest dobrowolną i samorządną

dobrowolną i samorządną

organizacją ludzi

pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich

praw, interesów zawodowych i socjalnych; jest

niezależna od administracji publicznej;

Uprawnienia

: opiniowanie założeń i projektów aktów

prawnych w zakresie objętym zadaniami związków

zawodowych; występowanie z wnioskami o wydanie

aktu prawnego; prowadzenie rokowań zbiorowych,

zawieranie układów zbiorowych pracy; kontrola

przestrzegania prawa pracy;

Kontrola wykonywana przez

środki masowego przekazu

1) Jest najsilniejszym instrumentem kontroli społecznej

najsilniejszym instrumentem kontroli społecznej

nazywana także „czwartą władzą”;

2) Ma szeroką możliwość wskazywania

szeroką możliwość wskazywania

nieprawidłowości czy patologii w funkcjonowaniu

administracji publicznej

, lecz na zasadzie

prawdziwości przedstawiania omawianych zjawisk

;

3) Organy państwowe i samorządowe,

przedsiębiorstwa państwowe, inne państwowe

jednostki organizacyjne, organizacje samorządowe i

inne społeczne mają obowiązek udzielenia

obowiązek udzielenia

odpowiedzi na przekazaną im krytykę prasową bez

zbędnej zwłoki

– do 1 miesiąca (art. 6 ustawy z

26.01.1984 r. Prawo prasowe – Dz. U. Nr 5, poz. 24

ze zm.);

Dostęp do informacji

publicznej

1) Podstawa prawna: ustawa z 6.09.2001 r. o dostępie

ustawa z 6.09.2001 r. o dostępie

do informacji publicznej

(Dz.U. Nr 112, poz. 1198 ze

zm.);

2) Jest istotnym instrumentem kontroli ze względu na

szeroki zakres podmiotowy i przedmiotowy dostępu

;

Zakres przedmiotowy

: każda informacja o

każda informacja o

sprawach publicznych

; ograniczenia: ochrona

informacji niejawnych, inne tajemnice ustawowo

chronione, prywatność osoby fizycznej, tajemnica

przedsiębiorcy;

Zakres podmiotowy

: „każdemu

każdemu

” przysługuje prawo

dostępu do informacji publicznej i od osoby to prawo

wykonującej nie można żądać wykazania interesu

prawnego lub faktycznego;

Skarga powszechna

Każdy ma prawo składać

petycje, wnioski i

petycje, wnioski i skargi

skargi

w interesie publicznym, własnym i innej

osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej

do organów władzy publicznej

oraz do organizacji i instytucji społecznych

związku z wykonywanymi przez nie

zadaniami zleconymi z zakresu

administracji publicznej

(art. 63 Konstytucji RP);

2) Podstawa prawna postępowania w sprawach skarg

i wniosków: dział VIII K.p.a.

dział VIII K.p.a.

Przedmiot skargi

(przykładowy): zaniedbanie lub

nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe

organy albo przez ich pracowników, naruszenie

praworządności lub interesów skarżących,

przewlekłe lub biurokratyczne załatwienie spraw

(art. 227 k.p.a.);

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64
Slide 65
Slide 66
Slide 67
Slide 68
Slide 69
Slide 70
Slide 71
Slide 72
Slide 73
Slide 74
Slide 75