Tektura do

opraw

twardych.

Wymagania

i właściwości.

2005

Materiał szkoleniowy – dr inż. Stefan Jakucewicz

PODZIAŁ TEKTUR W POLIGRAFII

Tektury stosowane w przemyśle poligraficznym

dzielimy na dwie grupy, różniące się
właściwościami:

• tektury introligatorskie,
• tektury pudełkowe (opakowaniowe).

Tektury są produkowane na dwa sposoby:
• przez łączenie w maszynie papierniczej

(zwanej najczęściej tekturnicą lub
kartonówką)
warstw włóknistych w stanie mokrym,

• przez sklejanie przy zastosowaniu kleju, czyli

laminowanie gotowych papierów lub tektur
po ich wysuszeniu.

TEKTURY INTROLIGATORSKIE

Tektury introligatorskie to rodzaj tektur

makulaturowych (rzadziej z udziałem
ścieru białego lub z samego ścieru),
przeznaczonych do prac
introligatorskich.
Dzielone są na:

•tektury okładkowe zwykłe (szara),
•tektury skoroszytowe,
•tektury segregatorowe,
•preszpan introligatorski,
•nowe odmiany tektur introligatorskich

- tektury do produkcji puzzli i tektury do
produkcji displejów.

TEKTURA OKŁADKOWA ZWYKŁA

(szara, makulaturowa)

To tektura wytwarzana w maszynie

papierniczej z tanich mieszanych

półproduktów włóknistych, głównie z

makulatury oraz także z makulatury

z dodatkiem ścieru, tzn. w odmianie

mieszanej.

•

obecnie często barwiona,

•

o matowej lub jednostronnie gładkiej

powierzchni.

•

stosowana najczęściej w introligatorstwie

do wykonywania okładek oklejanych, teczek,

futerałów itp.

•

produkowana w gramaturach od kilkuset do

kilku tysięcy g/m

2

,

•

najczęściej stosowane są tektury o grubościach

od 1,0 do 3,5 mm, co odpowiada w przybliżeniu

gramaturom od 500 do 2035 g/m

2

.

TEKTURA OKŁADKOWA -

WŁAŚCIWOŚCI

Tolerancja grubości:

• dla grubości: 1,00 – 1,40 mm ± 0,05mm

• dla grubości 1,50 – 4,00 mm ± 3%,

Gramatura 585 – 645 g/m

2

na 1mm grubości

Wilgotność bezwzględna 8% ± 1,0%

Szorstkość wg Bendtsena

• dla grubości 1,00 – 1,40 mm < 2000 ml/min.,

• dla grubości 1,50 – 4,00 mm < 1600 ml/min.

Tolerancja cięcia na arkusze ± 1mm

Sztywność wg Kodak Pathe:

• dla grubości (1,00 – 4,00mm) dla kierunku wytwarzania:

170 – 9525 mNm,

• dla grubości (1,00 – 4,00mm) dla kierunku

poprzecznego:

95 – 5093 mNm.

Odczyn pH - wyciąg

wodny na zimno 7,0 – 7,3.

PRODUKCJA TEKTURY

OKŁADKOWEJ

Produkcja tektur okładkowych poza

najniższymi grubościami jest

dwuetapowa:

• wytwarzanie tektury na tekturnicy,

• laminowanie (sklejanie klejem)

poszczególnych tektur

O jakości decyduje głównie proces

formowania tektury do dalszego sklejania.

Sam proces laminowania ma mniejszy

wpływ na końcową jakość tektury.
Najlepszą jakością charakteryzują się

tektury produkowane na maszynie płaskiej

z formerem, która jest zintegrowana z

laminówką. W tym ostatnim przypadku

produkujemy tekturę symetryczną

trzywarstwową: warstwa bazowa

stanowiąca środek tektury laminowana

jest z dwóch stron tzw. linerem, czyli

warstwą pokryciową z tektury o niższej

gramaturze.

Rozkład włókien w tekturze o grubości
2 mm wykonanej na maszynie zintegrowanej

JAKOŚĆ I CECHY TEKTURY

OKŁADKOWEJ

Jakość tektury zależy od:

• stosowanych do jej produkcji surowców

(mix holenderski),

• sposób produkcji, który narzucony jest przez

stosowane maszyny.

Cechy tektury okładkowej wysokiej jakości:

• odporność na wypaczanie,

• gładkie powierzchnie,

• średnia gęstość,

• odpowiednia sztywność,
• optymalna zawartość w swoim składzie

wilgoci, której wartość powinna

wynosić 8 ± 1% wilgotności bezwzględnej.

PROBLEMY Z OPRAWĄ TWARDĄ

KSIĄŻEK

Najczęściej spotykane problemy w

oprawach twardych tekturowych to:

- zwichrowanie okładek,
- powyginanie okładek,
- źle przyklejona oklejka lub wyklejka,

- oprawy szczekające (rozwarcie

okładki ponad blok książki).

Główne przyczyny problemów z

oprawą twardą to:

• nieodpowiednia jakość tektury

(wszystkie tektury szare to tektury

introligatorskie),

• nieprzestrzeganie reżimów

technologicznych podczas

produkcji

okładek

• złe warunki klimatyczne

przechowywania tektur lub/i

gotowych książek.

PROBLEMY Z OPRAWĄ TWARDĄ

KSIĄŻEK

WYPACZANIE

Wypaczanie - odkształcenie gotowej okładki od
płaskiego leżenia, następuje w wyniku pęcznienia
(rozszerzania się pod wpływem wilgoci) i/lub
kurczenia włókien (po wpływem wysychania).

Włókna makulaturowe pod wpływem wilgoci
rozszerzają się, a podczas wysychania kurczą się:
• proces nieodwracalny,
• wartość bezwzględna skurczu jest zawsze nieco
większa od wartości rozszerzenia,
• zauważalne zmiany obserwuje się tylko dla
poprzecznego kierunku wytwarzania tektury (CD).

KLIMAT I PAPIER

Warunki obróbki tektury

introligatorskiej

KLIMAT I PAPIER

40

80

W

il

g

o

tn

o

ść

b

e

zw

zg

lę

d

n

a

Wilgotność względna

7 %

Strefa największej stabilności tektury

introligatorskiej

7 ± 1%

w.w. 50 –

65%

WYPACZANIE

Pęcznienie spowodowane jest przez:
• wodę zawartą w kleju zwierzęcym,
stosowanym tak do maszynowego,
jak i ręcznego oklejania tekturowych
okładzin (kleju zwierzęcego należy
stosować tak mało, jak to tylko
możliwe).
• nieodpowiednią wilgotność
względną hali maszyn, w której
wykonywane i przechowywane są
okładki przed zawieszaniem w nich
bloków książkowych.

Wypaczanie spowodowane klejem
pochodzenia zwierzęcego

WYPACZANIE

Im wyższa wilgotność względna powietrza w hali maszyn, tym
mniejsze wypaczanie okładek - optimum to wilgotność względna
około 50% przy ilości nakładanego kleju zwierzęcego wynoszącej
około 20 g/m

2

.

Wypaczanie spowodowane klejem
zwierzęcym w zależności od
wilgotności względnej hali maszyn

Wzrost wilgotności bezwzględnej
tektur, o różnej grubości w
zależności od ilości nakładanego
kleju zwierzęcego o różnej
suchej masie

INNE PROBLEMY

Różna wilgotność i temperatura

wilgocioszczelnie zapakowanej tektury i

hali produkcyjnej

• Stos tektury po osiągnięciu temperatury pokojowej

20-22

0

C i rozpakowaniu z folii termokurczliwej jest w

równowadze dynamicznej z wilgotnością względną

wynoszącą 50-65% (tyle samo pochłania wilgoci z

powietrza, co oddaje) - w tym przypadku nie spada

wilgotność bezwzględna tektury – tektura płasko

leży”.

• W przypadku, gdy w pomieszczeniu przy

temperaturze 22

0

C wilgotność względna wynosi 20-

45%, mimo zrównania temperatur tektura zaczyna

wysychać

i deformuje się w wyniku skurczu, przestaje płasko

leżeć.

• Gdy przy takiej samej temperaturze wilgotność

względna pomieszczenia wynosi 70-90%, to tektura

zaczyna pochłaniać wilgoć z powietrza i zwiększa

swe wymiary liniowe, co także powoduje jej

deformację objawiającą się m.in. brakiem płaskiego

leżenia.

JAK UNIKAĆ PROBLEMÓW

ROZPAKOWYWANIE TEKTURY

W temperaturze pokojowej tektura jest

najbardziej stabilna w zakresie 50- 65%

wilgotności względnej powietrza.

Gdy wprowadzany na halę maszyn stos jest

zimniejszy niż temperatura w hali, to po

rozpakowaniu zaczyna on chłonąć wodę

zwiększając swe wymiary i następuje

deformacja tektury spowodowana brakiem

zrównania temperatur.

Należy pamiętać o tym szczególnie w zimie,

gdyż przemrożony stos potrzebuje

stosunkowo długiego czasu na zrównanie

swej temperatury z otoczeniem, a

rozpakować bezpiecznie tekturę możemy

dopiero po wyrównaniu temperatur.

PAMIĘTAJ

Pamiętaj:

• kierunek wytwarzania tektury MD (ułożenia

włókien) musi być zawsze równoległy do

grzbietu oprawy, gdy jej wysokość jest

większa od szerokości.

• jakość opraw poprawi jeszcze jeden proces

technologiczny tj. przed wykonywaniem

okładki poddanie okładzinówki (formatki

tektury) rozprężeniu poprzez przegięcie

formatki na specjalnej maszynie w kierunku

jej strony spodniej. Zabieg taki pozbawia

tekturę naprężeń wewnętrznych, które

bardzo

łato mogą dawać o sobie znać po nałożeniu

kleju, powodując zwichrowanie okładzinówki.