1

Charakterystyka rynku

kapitałowego

Opracowanie Piotr Koziński

2

Rynek finansowy a rynek kapitałowy

(1)



Częścią systemu społecznego jest system ekonomiczny,

a więc gospodarka jako zbiór zależności, procesów
i mechanizmów. Nieodłącznym elementem systemu
ekonomicznego jest system finansowy, który pozwala
na świadczenie usług umożliwiających krążenie
siły nabywczej w gospodarce.



Rynki finansowe to elementy systemu finansowego,
miejsca, gdzie dokonuje się transakcji instrumentami
finansowymi.
To tu spotyka się sprzedający instrumenty finansowe
z kupującym, tu następuje konfrontacja podaży z
popytem,
tu dochodzi do wymiany praw własności.

Charakterystyka rynku kapitałowego

3

Rynek finansowy a rynek kapitałowy

(2)

W zależności od przedmiotu obrotu na danym rynku
finansowym wyróżniamy:



Rynek pieniężny – miejsce obrotu instrumentami
krótkoterminowymi, przy czym przyjmuje się, że krótki
termin
to okres od 1 dnia do roku;



Rynek kapitałowy – segment rynku finansowego, na
którym dokonuje się operacji instrumentami o terminie
zapadalności dłuższym niż rok, czyli jest to rynek
średnio- i długoterminowych kapitałów.

Charakterystyka rynku kapitałowego

4

Struktura rynku finansowego

Charakterystyka rynku kapitałowego

rynek

pieniężny

rynek

kapitałowy

rynek

finansowy

rynek

zorganizowan

y

rynek

niezorganizowa

ny

poza-

giełdowy

giełdowy

rynek

regulowa

ny

rynek

nieregulowa

ny

towarowy

rynek*

instrumentów

finansowych

*

Trwają prace legislacyjne, które w konsekwencji

mogą doprowadzić do likwidacji wyodrębnienia

tego segmentu

.

ATS

(MTF)

5

Funkcje rynku kapitałowego (1)

Jednym z podstawowych filarów prężnego gospodarczo państwa
jest prawidłowo i efektywnie działający rynek kapitałowy. Jego
funkcje to
w szczególności:

 mobilizacja kapitału – stworzenie atrakcyjnego miejsca

lokowania kapitału dla inwestorów, a więc transformacja
oszczędności w inwestycje,

 alokacja kapitału – zidentyfikowanie potrzeb finansowych,

ukierunkowanie przepływów środków kapitałowych do
chłonnych inwestycyjnie sektorów gospodarki, które
zapewniają najefektowniejsze wykorzystanie funduszy,

 wycena kapitału i ryzyka – rynkowa ocena wartości spółki

oraz określenie ryzyka towarzyszącego jej działalności.

Charakterystyka rynku kapitałowego

6

Funkcje rynku kapitałowego (2)

Innymi słowy dobrze funkcjonujący rynek kapitałowy

zapewnia:

 optymalne lokowanie kapitału przez inwestorów,

w tym oszczędności gospodarstw domowych,

 niższą cenę kapitału dla przedsiębiorców,
 wzrost przejrzystości obrotu gospodarczego.

A także zapewnia pośrednio:

 większą innowacyjność gospodarki,
 większą elastyczność gospodarki w dostosowywaniu

się do zmian.

Charakterystyka rynku kapitałowego

7

Rynek kapitałowy

– podstawowe pojęcia (1)



Akcjonariusz – właściciel akcji.



Bessa (rynek niedźwiedzia) – długotrwała, silna tendencja
spadkowa na rynku.



Dom maklerski – podmiot posiadający zezwolenie
między innymi na: oferowanie papierów wartościowych,
nabywanie
i sprzedaż papierów wartościowych na własny lub cudzy
rachunek, a także na zarządzanie portfelem papierów
wartościowych i doradztwo inwestycyjne dla swoich
klientów.



Dywidenda – część zysku netto spółki, przyznana do
wypłaty akcjonariuszom.



Emitent – podmiot emitujący (wystawiający) papiery
wartościowe we własnym imieniu.

Charakterystyka rynku kapitałowego

8

Rynek kapitałowy

– podstawowe pojęcia (2)



Hossa (rynek byka) – długotrwała, silna tendencja
wzrostowa
na rynku, której zwykle towarzyszą wzmożone zakupy
akcji.



Indeks giełdowy – wskaźnik kwantyfikujący wzrost lub
spadek wartości określonej grupy spółek podobnych do
siebie pod względem obszaru działalności, technologii,
wielkości
lub innych cech.



Kapitalizacja rynkowa – całkowita wartość wszystkich
papierów wartościowych lub wybranej grupy papierów
wartościowych notowanych na giełdzie, liczona według
kursu giełdowego.

Charakterystyka rynku kapitałowego

9

Rynek kapitałowy

– podstawowe pojęcia (3)



Prospekt emisyjny – dokument zawierający szczegółowe
informacje o sytuacji prawnej i finansowej emitenta oraz
o oferowanych papierach wartościowych, związany z ich
wprowadzeniem do obrotu na rynku regulowanym lub
przeprowadzeniem oferty publicznej.



Spółka giełdowa – spółka publiczna, której akcje chociaż
jednej emisji są dopuszczone do obrotu giełdowego.



Spółka publiczna – spółka, której przynajmniej jedna
akcja
podlega dematerializacji.



System notowań – system zawierania transakcji, w
którym wszystkie transakcje giełdowe dla danego papieru
wartościowego zawierane są na danej sesji, w danym
momencie po tej samej cenie.

Charakterystyka rynku kapitałowego

10

Rynek kapitałowy

– podstawowe pojęcia (4)



Wartość obrotów – łączna wartość wszystkich transakcji
zawartych dla danego papieru wartościowego lub na
danym rynku, często liczona podwójnie (kupno i sprzedaż).



Wolumen obrotów – łączna liczba papierów
wartościowych, które zmieniły właściciela, liczona dla
danego papieru wartościowego lub rynku.



Zarządzanie portfelem papierów wartościowych
– licencjonowana usługa świadczona przez dom maklerski
lub firmę inwestycyjną, polegająca na podejmowaniu w
imieniu klienta decyzji w zakresie inwestowania w papiery
wartościowe.

Charakterystyka rynku kapitałowego

11

Podstawowe instrumenty finansowe

rynku kapitałowego



Akcja – papier wartościowy, dokument świadczący o udziale
jego właściciela w kapitale spółki akcyjnej, uprawniający go
do otrzymywania dywidend i uczestnictwa w walnych
zgromadzeniach akcjonariuszy.



Obligacja – papier wartościowy, w którym emitent stwierdza,
że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza)
i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego
świadczenia (płacenia obligatariuszowi określonej sumy
pieniędzy – zazwyczaj w określonych przedziałach czasu
oraz do wypłacenia pełnej kwoty pożyczki w terminie wykupu).



Prawa pochodne (tzw. derywaty) – instrumenty, których
cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości
instrumentu bazowego (np. akcji).

Charakterystyka rynku kapitałowego

12

Finansowanie działalności

poprzez rynek kapitałowy



Pozyskanie kapitału poprzez emisję akcji – akcja jest
udziałowym papierem wartościowym, co oznacza, że potwierdza
ona udział akcjonariusza w spółce. Innymi słowy, akcja stanowi
odpowiednik części kapitału spółki-emitenta i daje prawo do
udziału w jej zyskach. Na emitencie nie ciąży obowiązek odkupu
akcji, czyli w pewnym sensie jest to pożyczka bezzwrotna.
Pociąga to jednak za sobą prawo akcjonariusza do współudziału w
kierowaniu spółką.



Pozyskanie kapitału poprzez emisję obligacji – obligacja jest
dłużnym papierem wartościowym, co oznacza, że potwierdza
zaciągnięcie przez emitenta określonej kwoty pożyczki
i zobowiązuje do jej zwrotu obligatariuszowi w określonym
terminie. Emitent nie traci więc kontroli nad spółką, zaciąga
jedynie swoisty kredyt, którego kosztem jest koszt emisji oraz
odsetki wypłacane obligatariuszom.

Charakterystyka rynku kapitałowego

13

Podstawowe zasady

funkcjonowania

polskiego rynku kapitałowego



Dematerializacja papierów wartościowych:

usprawnienie procesu kupna/sprzedaży, mniejsze koszty

związane z transakcją (jeżeli papiery wartościowe nie będą

podlegać dopuszczeniu do obrotu na rynku regulowanym,

albo będą wprowadzone wyłącznie do ATS, to mogą mieć one

formę dokumentu, jeżeli emitent lub wprowadzający tak

postanowi).



Elektroniczny obrót:

przejrzystość rynku, mniejsze możliwości nadużyć, sprawny

i bezpieczny obrót, mniejsze koszty.



Równy dostęp do informacji.



Silny nadzór nad rynkiem.

Charakterystyka rynku kapitałowego

14

Ramy prawne

polskiego rynku kapitałowego (1)

Ustawy oraz rozporządzenia wykonawcze do ustaw:

 ustawa o obrocie instrumentami finansowymi

– definiuje zasady obrotu instrumentami
finansowymi,

 ustawa o ofercie publicznej i warunkach

wprowadzania instrumentów finansowych do
zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach
publicznych – reguluje m.in. zasady
przeprowadzania ofert publicznych
i definiuje obowiązki emitentów,

 ustawa o nadzorze nad rynkiem kapitałowym

– określa rolę organu nadzoru.

Charakterystyka rynku kapitałowego

15

Ramy prawne

polskiego rynku kapitałowego (2)

Ustawy oraz rozporządzenia wykonawcze do ustaw:

 ustawa o funduszach inwestycyjnych

– określa zasady tworzenia i działania funduszy
inwestycyjnych,

 ustawa o giełdach towarowych

– reguluje zasady funkcjonowania
regulowanego rynku towarowego,

 ustawa o obligacjach

– określa zasady emisji, zbywania, nabywania
obligacji, – reguluje tworzenie,
organizację i funkcjonowanie wykupu obligacji.

Charakterystyka rynku kapitałowego

16

Ramy prawne

polskiego rynku kapitałowego (3)

Ustawy oraz rozporządzenia wykonawcze do ustaw:

 kodeks spółek handlowych

– reguluje tworzenie, organizację,
funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i
przekształcanie
spółek handlowych,

 ustawa o rachunkowości

– określa zasady rachunkowości spółek.

Charakterystyka rynku kapitałowego

17

Giełda Papierów Wartościowych

w Warszawie (GPW)



Miejsce zawierania transakcji papierami wartościowymi.



Na GPW można dokonywać transakcji: akcjami,
obligacjami, prawami poboru, prawami do akcji,
kontraktami terminowymi, warrantami, opcjami,
certyfikatami inwestycyjnymi.



Na GPW wyodrębnione są rynki: podstawowy i
równoległy
– różnią się wymogami dopuszczeniowymi.



WARSET – system operacyjny GPW wzorowany
na systemie działającym m.in. na giełdzie w Paryżu.

Charakterystyka rynku kapitałowego

18

GPW – zasady i systemy notowań (1)

GPW jest rynkiem kierowanym zleceniami, co
oznacza,
że o cenie (kursie) papieru wartościowego decydują
zlecenia
kupna i sprzedaży składane przez inwestorów.

Warszawska giełda posługuje się dwoma systemami
określania kursów:



system notowań ciągłych – kurs ustalany jest w
sposób ciągły, transakcje na danej sesji zawierane
są po różnych cenach,

Charakterystyka rynku kapitałowego

19

GPW – zasady i systemy notowań (2)



system kursu jednolitego – kurs papieru wartościowego

ustalany jest podczas sesji, na podstawie złożonych

(przed rozpoczęciem notowań) przez inwestorów zleceń kupna

i zleceń sprzedaży (na GPW odbywa się to dwa razy dziennie).

Zasady przy ustalaniu kursu jednolitego to:

 maksymalizacja obrotu,
 minimalizacja różnicy między liczbą papierów możliwych

do kupienia a liczbą papierów możliwych do sprzedania

po danej cenie,

 minimalizacja różnicy między kursem określanym a kursem

odniesienia (ostatnim kursem jednolitym danego papieru).

Charakterystyka rynku kapitałowego

20

GPW – indeksy



WIG – Warszawski Indeks Giełdowy

–

obejmuje wszystkie spółki notowane na rynku
podstawowym.



WIG20

– obejmuje 20 największych spółek na GPW.



mWIG40

– obejmuje 40 średnich spółek notowanych

na rynku podstawowym.



TechWIG

– odnosi się do spółek z segmentu tzw.

nowych technologii.



sWIG80 –

obejmuje 80 małych spółek, jest indeksem

ciągłym, jego wartość jest publikowana co minutę.

Charakterystyka rynku kapitałowego

21

MTS-CeTO

MTS-CeTO – spółka prowadząca rynek regulowany i

nieregulowany.



Na rynku regulowanym można dokonywać transakcji:

 akcjami, certyfikatami inwestycyjnymi,
 obligacjami skarbowymi, korporacyjnymi,
 innymi instrumentami, np. hipotecznymi listami

zastawnymi.



Na rynku nieregulowanym odbywa się hurtowy obrót
obligacjami Skarbu Państwa oraz bonami skarbowymi –
podstawowy sektor działalności MTS-CeTO.

Charakterystyka rynku kapitałowego

22

Krajowy Depozyt

Papierów Wartościowych (KDPW)

KDPW jest instytucją prowadzącą i nadzorującą system
depozytowo-rozliczeniowy w zakresie obrotu papierami
wartościowymi.



KDPW odpowiada m.in. za:

 rozliczanie transakcji zawartych na publicznym rynku

papierów wartościowych,

 wypłatę środków zgromadzonych na rachunkach do

określonej wysokości i prowadzenie kont depozytowych,
na których zapisywane są papiery wartościowe
uczestników systemu depozytowego,

 nadzór nad zgodnością wielkości emisji papierów

wartościowych znajdujących się w obrocie.

Charakterystyka rynku kapitałowego

23

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)



Sprawuje m.in. nadzór nad rynkiem kapitałowym.



Odpowiada m.in. za:

 zatwierdzanie prospektów emisyjnych i nadzór nad

wypełnianiem przez emitentów obowiązków

informacyjnych,

 licencjonowanie i nadzór nad domami maklerskimi,
 licencjonowanie i nadzór nad funduszami inwestycyjnymi,
 podejmowanie działań zapewniających sprawne

funkcjonowanie rynku papierów wartościowych i ochronę

inwestorów,

 przygotowywanie projektów aktów prawnych związanych

z funkcjonowaniem rynku papierów wartościowych,

 udzielanie zezwoleń na prowadzenie giełdy towarowej.

Charakterystyka rynku kapitałowego