Wietrzenie – proces

Wietrzenie – proces

skałotwórczy

skałotwórczy

Definicja - typy

Definicja - typy



Definicja – rozpad

Definicja – rozpad

skał z utworzeniem

skał z utworzeniem

osadów

osadów



Typy:

Typy:



Fizyczne,

Fizyczne,

mechaniczne

mechaniczne



Chemiczne

Chemiczne



biochemiczne

biochemiczne

Podstawowe reakcje

Podstawowe reakcje

szereg stabilności Goldicha –

szereg stabilności Goldicha –

szereg reakcji Bowena

szereg reakcji Bowena



w wypadku, gdy cały potas został wymyty do

w wypadku, gdy cały potas został wymyty do

roztworu, powstającym minerałem wtórnym

roztworu, powstającym minerałem wtórnym

jest

jest

kaolinit

kaolinit

:

:

4K[AlSi3O8] + 6H2O ->

4K[AlSi3O8] + 6H2O ->

Al4[(OH)8Si4O10] + 8SiO2 + 4KOH

Al4[(OH)8Si4O10] + 8SiO2 + 4KOH

skaleń potasowy + woda ® kaolinit +

skaleń potasowy + woda ® kaolinit +

krzemionka + potas

krzemionka + potas



jeżeli pewna część potasu nie ulegnie

jeżeli pewna część potasu nie ulegnie

wymyciu i pozostanie w obrębie sieci

wymyciu i pozostanie w obrębie sieci

krystalicznej, powstającym minerałem

krystalicznej, powstającym minerałem

wtórnym jest

wtórnym jest

illit

illit

: 5K[AlSi3O8] + 4H2O ->

: 5K[AlSi3O8] + 4H2O ->

KAl4[(OH)4AlSi7O20] + 8SiO2 + 4KOH

KAl4[(OH)4AlSi7O20] + 8SiO2 + 4KOH

skaleń potasowy + woda ® illit +

skaleń potasowy + woda ® illit +

krzemionka + potas

krzemionka + potas

Podstawowe reakcje

Podstawowe reakcje



3K-skaleń + 12H2O + 2H+ -> muskowit

3K-skaleń + 12H2O + 2H+ -> muskowit

+ 6H4SiO4 + 2K+

+ 6H4SiO4 + 2K+



2muskowit + 3H2O + 2H+ -> 3kaolinit

2muskowit + 3H2O + 2H+ -> 3kaolinit

+ 2K+

+ 2K+



Skaleń (K, Na)-> montmorillonit,

Skaleń (K, Na)-> montmorillonit,

minerały mieszano-pakietowe illit-

minerały mieszano-pakietowe illit-

montmorillonit

montmorillonit



Plagioklazy -> j.w. oraz, analcym,

Plagioklazy -> j.w. oraz, analcym,

filipstyt, kalcyt

filipstyt, kalcyt

Podstawowe

Podstawowe

reakcje

reakcje



Kalcyt + CO2 + H2O ->

Kalcyt + CO2 + H2O ->

Ca + 2HCO3-

Ca + 2HCO3-



Dolomit + 2CO2 +

Dolomit + 2CO2 +

2H2O -> Ca +Mg +

2H2O -> Ca +Mg +

4HCO3

4HCO3



2Fe(+2) + 1.5O ->

2Fe(+2) + 1.5O ->

hematyt

hematyt



2Fe(+2) + H2O + 1.5O

2Fe(+2) + H2O + 1.5O

-> goethyt-lepidokrokit

-> goethyt-lepidokrokit



2Piryt + tlen + woda ->

2Piryt + tlen + woda ->

hematyt + kwas

hematyt + kwas

siarkowy (dys)

siarkowy (dys)



Hydroliza

Hydroliza



Hydratacja

Hydratacja



Utlenianie

Utlenianie



Rozpuszczanie

Rozpuszczanie



Karbonatyzacja

Karbonatyzacja

Rozpuszczanie kongruentne,

Rozpuszczanie kongruentne,

niekongruentne

niekongruentne

MgSiO4 olivine + 4H2CO3aq  2Mg2+

+ 4HCO3- + H4SiO4aq (kongr)



2NaAlSi3O8 Na-plagioclase +

2H2CO3aq + 9H2O  Al2Si2O5(OH)4

kaolinite + 2Na+ + 2HCO3- +

4H4SiO4aq (niekongr)

NaCl halite  Na+ + Cl- (kongr. medium

-> woda



Wietrzenie minerałów

Wietrzenie minerałów



Oliwin

Oliwin



Piroksen

Piroksen



Amfibol

Amfibol



Plagioklaz

Plagioklaz



Skaleń alkaliczny

Skaleń alkaliczny



Biotyt

Biotyt



Muskowit

Muskowit



Szkliwo

Szkliwo



Kwarc

Kwarc



Kalcyt

Kalcyt



Dolomit

Dolomit



Piryt

Piryt



Gips

Gips



Anhydryt

Anhydryt



Halit

Halit



Utlenianie Fe, rozp kongr. w kwasach

Utlenianie Fe, rozp kongr. w kwasach



Utlenianie Fe, rozp kongr. w kwasach

Utlenianie Fe, rozp kongr. w kwasach



Utlenianie Fe, rozp kongr. w kwasach

Utlenianie Fe, rozp kongr. w kwasach



Rozp niekongr. w kwasach

Rozp niekongr. w kwasach



Rozp niekongr. w kwasach

Rozp niekongr. w kwasach



Rozp niekongr. w kwasach, utlenianie

Rozp niekongr. w kwasach, utlenianie

Fe

Fe



Rozp niekongr. w kwasach

Rozp niekongr. w kwasach



Rozp niekongr. w wodzie, w kwasach

Rozp niekongr. w wodzie, w kwasach



Odporny na proces rozpuszczania

Odporny na proces rozpuszczania



Rozp kongr. w kwasach

Rozp kongr. w kwasach



Rozp niekongr. w kwasach

Rozp niekongr. w kwasach



Utlenianie Fe i S

Utlenianie Fe i S



Rozp kongr. w wodzie

Rozp kongr. w wodzie



Rozp kongr. w wodzie

Rozp kongr. w wodzie



Rozp kongr. w wodzie

Rozp kongr. w wodzie

Zasięg wietrzenia

Zasięg wietrzenia



Rozpoznanie

Rozpoznanie

protolitu:

protolitu:



Modyfikacja

Modyfikacja

minerałów

minerałów



Kalkret, silkret

Kalkret, silkret



Zupełny zanik cech

Zupełny zanik cech

protolitu (dripstone)

protolitu (dripstone)



Gleby, akumulacja

Gleby, akumulacja

produktów

produktów

wietrzenia

wietrzenia

Zasięg

Zasięg

wietrzenia –

wietrzenia –

powłoki

powłoki

terminologia

terminologia

anglosaska

anglosaska



ALCRETE/ALUCRETE

ALCRETE/ALUCRETE

Al2O3.3H2O bauxite, gibbsite

Al2O3.3H2O bauxite, gibbsite

FERRICRETE

FERRICRETE

Fe3O3 (laterite), hematite

Fe3O3 (laterite), hematite

SILCRETE

SILCRETE

SiO2 terrazzo

SiO2 terrazzo

CALCRETE

CALCRETE

CaCO3 calcite, caliche

CaCO3 calcite, caliche

DOLOCRETE

DOLOCRETE

CaMg(CO3)2 dolomite

CaMg(CO3)2 dolomite

GYPCRETE

GYPCRETE

CaSO4.2H2O gypsum

CaSO4.2H2O gypsum

SALCRETE

SALCRETE

NaCl rock salt, halite

NaCl rock salt, halite

Wietrzenie bazaltów

Wietrzenie bazaltów



Forsteryt + 4H2O -> 2Mg +

Forsteryt + 4H2O -> 2Mg +

4OH + H4SiO4

4OH + H4SiO4



2Mg + 3H4SiO4 + 4OH ->

2Mg + 3H4SiO4 + 4OH ->

sepiolit +6H2O

sepiolit +6H2O



Szkliwo bazaltowe +Mg +

Szkliwo bazaltowe +Mg +

H2O -> smektyt + Ca + K +

H2O -> smektyt + Ca + K +

H4SiO4 +H +Fe + Mn

H4SiO4 +H +Fe + Mn



Tuf bentonitowy – smektyty

Tuf bentonitowy – smektyty

+ amorficzna krzemionka

+ amorficzna krzemionka



Wietrzenie podmorskie ->

Wietrzenie podmorskie ->

(Mg) chloryt, (K) K-smektyt,

(Mg) chloryt, (K) K-smektyt,

(Fe) glaukonit, jarosyt, (Ca)

(Fe) glaukonit, jarosyt, (Ca)

anhydryt, kalcyt, Ca-

anhydryt, kalcyt, Ca-

smektyt, filipsyt

smektyt, filipsyt

Wietrzenie

Wietrzenie

granitów

granitów



Wietrzenie

Wietrzenie

chemiczne:

chemiczne:



hydroliza skaleni,

hydroliza skaleni,

amfiboli, biotytu

amfiboli, biotytu



Utlenianie – amfibol,

Utlenianie – amfibol,

biotyt

biotyt



Skała zwietrzała –

Skała zwietrzała –

saprolit

saprolit



Pozostałość – kwarc,

Pozostałość – kwarc,

muskowit, minerały

muskowit, minerały

warstwowe, tlenki,

warstwowe, tlenki,

wodorotlenki

wodorotlenki

Oklo, Gabon – naturalne

Oklo, Gabon – naturalne

laboratorium składowania odpadów nuklearnych

laboratorium składowania odpadów nuklearnych

235U + 10n  fission fragments + 2

or 3 neutrons + energy



Neutrony spowalniane -> woda /

Neutrony spowalniane -> woda /

grafit

grafit



Oklo – reaktor naturalny (2 Ga) ->

Oklo – reaktor naturalny (2 Ga) ->

rozpad atomów uranu

rozpad atomów uranu

spowalniany obecnością

spowalniany obecnością

interstycjalnej wody

interstycjalnej wody



Odparowanie wody ->

Odparowanie wody ->

zahamowanie reakcji

zahamowanie reakcji



Infiltracja wody -> wznowienie

Infiltracja wody -> wznowienie

reakcji

reakcji



Pierwsze rozpoznanie naturalnego

Pierwsze rozpoznanie naturalnego

reaktora F.Perrin (1972)

reaktora F.Perrin (1972)

Kwarc – czy rzeczywiście

Kwarc – czy rzeczywiście

odporny na rozpuszczanie?

odporny na rozpuszczanie?



Rozpuszczalnoś

Rozpuszczalnoś

ć krzemionki

ć krzemionki

wzrasta z pH

wzrasta z pH



Rozpuszczalnoś

Rozpuszczalnoś

ć kalcytu spada

ć kalcytu spada

z pH

z pH



Fosylizacja ->

Fosylizacja ->

kwarc <-

kwarc <-

>kalcyt

>kalcyt

Rozpuszczalność związków

Rozpuszczalność związków

glinu

glinu



Jest uzależniona od rodzaju fazy Al

Jest uzależniona od rodzaju fazy Al



Generalnie wzrasta wraz ze

Generalnie wzrasta wraz ze

wzrastającym i malejącym pH,

wzrastającym i malejącym pH,

osiąga minimum dla pH prawie

osiąga minimum dla pH prawie

neutralnego

neutralnego



Diagram stabilności faz

Diagram stabilności faz

Sorpcja metali

Sorpcja metali



Zależy od promienia jonowego i ładunku

Zależy od promienia jonowego i ładunku



pH -> generalnie im niższe, tym mniejsza sorpcja

pH -> generalnie im niższe, tym mniejsza sorpcja

Migracja pierwiastków w strefie

Migracja pierwiastków w strefie

wietrzenia

wietrzenia

Wymiana jonowa:

Wymiana jonowa: 2Na

+

+

Ca solid  Ca

2+

+ 2Na

solid

Związki chelatowe

(kompleksowe związki,

w których atom

centralny związany jest

z ligandami, będącymi

donorami więcej niż

jednej pary

elektronowej

)

): M

2n+

aq +

nC2O4

2-

  M(C2O4)

n

aq

Profil glebowy

Profil glebowy



O poziom spotykany w

O poziom spotykany w

lasach

lasach



A poziom: ciemny bogaty w

A poziom: ciemny bogaty w

nutrienty

nutrienty



E poziom: eluwialny

E poziom: eluwialny



Minerały ilaste, związki

Minerały ilaste, związki

żelaza i glinu

żelaza i glinu



Koncentracja frakcji

Koncentracja frakcji

piaszczystej

piaszczystej



Jasne zabarwienie

Jasne zabarwienie



B poziom: illuwialny

B poziom: illuwialny



Minerały ilaste, związki

Minerały ilaste, związki

żelaza i glinu

żelaza i glinu



C poziom: zwietrzała skała

C poziom: zwietrzała skała

macierzysta

macierzysta



R poziom: skonsolidowana

R poziom: skonsolidowana

skała

skała

Profil glebowy

Profil glebowy

Wietrzenie biologiczne

Wietrzenie biologiczne



Organizmy żywe

Organizmy żywe

mogą wspomagać

mogą wspomagać

procesy wietrzenia

procesy wietrzenia



Algi, porosty,

Algi, porosty,

grzyby ….

grzyby ….

Drobnoustroje

Drobnoustroje



mikroflora wgłębi skał i na ich

mikroflora wgłębi skał i na ich

powierzchni jest identyczna z

powierzchni jest identyczna z

glebową

glebową



grupy drobnoustrojów

grupy drobnoustrojów



drobnoustroje

drobnoustroje

autotroficzne

autotroficzne



glony, sinice, porosty

glony, sinice, porosty



bakterie

bakterie

chemolitotroficzne

chemolitotroficzne



bakterie siarkowe

bakterie siarkowe



bakterie nitryfikacyjne

bakterie nitryfikacyjne



drobnoustroje

drobnoustroje

heterotroficzne

heterotroficzne



grzyby

grzyby



bakterie heterotroficzne

bakterie heterotroficzne



Cyanobakterie

Cyanobakterie

, mchy,

, mchy,

porosty

porosty



Cyanobakterie

Cyanobakterie

z ziarnkami

z ziarnkami

kwarcu

kwarcu

glony, sinice porosty

glony, sinice porosty



zasiedlają wszystkie

zasiedlają wszystkie

rodzaje skał (szybciej

rodzaje skał (szybciej

osadowe)

osadowe)



glony aerofityczne (i

glony aerofityczne (i

sinice) -> potrzebują

sinice) -> potrzebują

CO2, światła i wilgoci

CO2, światła i wilgoci



towarzyszą im bakterie

towarzyszą im bakterie

i grzyby -> powód ->

i grzyby -> powód ->

wydzielanie przez

wydzielanie przez

autotrofy dużych ilości

autotrofy dużych ilości

asymilatów (cukrów,

asymilatów (cukrów,

substancji wzrostowych,

substancji wzrostowych,

aminokwasów)

aminokwasów)



Colorad

Colorad

o

o

Plateau

Plateau

glony, sinice porosty

glony, sinice porosty



objawem ataku glonów

objawem ataku glonów

są jaskrawozielone,

są jaskrawozielone,

szarozielone i prawie

szarozielone i prawie

czarne plamy

czarne plamy



skały krzemionkowe

skały krzemionkowe

(granity, gnejsy) ->

(granity, gnejsy) ->

glony silikotroficzne

glony silikotroficzne

(przeważnie zielenice)

(przeważnie zielenice)



skały osadowe

skały osadowe

(wapienie i p-ce o

(wapienie i p-ce o

spoiwie węglanowym)

spoiwie węglanowym)

-> organizmy

-> organizmy

kalcytroficzne (sinice)

kalcytroficzne (sinice)



glony -> kwasowo-

glony -> kwasowo-

zasadowe wskaźniki pH

zasadowe wskaźniki pH

glony, sinice

glony, sinice

porosty

porosty



sposób oddziaływania

sposób oddziaływania

glonów na podłożu

glonów na podłożu

skalnym:

skalnym:



wydzielanie kwasu

wydzielanie kwasu

węglowego -> H2CO3 +

węglowego -> H2CO3 +

CaCO3 = Ca(HCO3)2 ->

CaCO3 = Ca(HCO3)2 ->

ponowne przejście w

ponowne przejście w

CaCO3

CaCO3



wydzielanie kwasów

wydzielanie kwasów

organicznych

organicznych



kwas mlekowy, szczawiowy,

kwas mlekowy, szczawiowy,

bursztynowy, octowy,

bursztynowy, octowy,

glikolowy, pirogronowy (ze

glikolowy, pirogronowy (ze

względu na symbiozę z

względu na symbiozę z

bakteriami

bakteriami

heterotroficznymi nie jest

heterotroficznymi nie jest

jasne, które z tych kwasów

jasne, które z tych kwasów

wydzielają bakterie, a które

wydzielają bakterie, a które

autotrofy)

autotrofy)

glony, sinice porosty

glony, sinice porosty



skutki działania

skutki działania



kratery i szczeliny

kratery i szczeliny



powstanie

powstanie

rozpuszczalnych soli

rozpuszczalnych soli



zmiana składu

zmiana składu

roztworów porowych

roztworów porowych



zmiana wsp. rozsz.

zmiana wsp. rozsz.

cieplnej skały

cieplnej skały



w zaawansowanym

w zaawansowanym

stadium niszczenia

stadium niszczenia

kamień zasiedlany jest

kamień zasiedlany jest

przez porosty

przez porosty



wydzielają one kwasy:

wydzielają one kwasy:

szczawiowy,

szczawiowy,

szczawiooctowy, kwasy

szczawiooctowy, kwasy

porostowe

porostowe

rodzaje glonów

rodzaje glonów



groty Lascaux

groty Lascaux



zabytkowe budowle w Saint-Cloud

zabytkowe budowle w Saint-Cloud



zabytkowe tynki w krużgankach w Żarnowcu oraz

zabytkowe tynki w krużgankach w Żarnowcu oraz

rzeźby plenerowe

rzeźby plenerowe



zacienione suche skały

zacienione suche skały



Chlorella sp

Chlorella sp



Chlorella sp

Chlorella sp



Chlorella

Chlorella

vulgaris

vulgaris



Fragilaria sp

Fragilaria sp

porosty

porosty



ograniczają wzrost innych

ograniczają wzrost innych

grup -> antybiotyczne

grup -> antybiotyczne

działanie kwasów

działanie kwasów

porostowych lub poprzez

porostowych lub poprzez

biotransformację

biotransformację

pierwiastków w kamieniu

pierwiastków w kamieniu



wydzielają asymilaty:

wydzielają asymilaty:

białka chelatory

białka chelatory

pierwiastków ->

pierwiastków ->

rozpuszczanie fosforanów

rozpuszczanie fosforanów



synteza i uwalnianie

synteza i uwalnianie

cukrów aminokwasów,

cukrów aminokwasów,

substancji wzrostowych,

substancji wzrostowych,

antybiotyków

antybiotyków



rodzaje porostów:

rodzaje porostów:



Lecanora dispersa

Lecanora dispersa



Lecanora muralis

Lecanora muralis



Candelariella aurella

Candelariella aurella



Bryobia praetosa

Bryobia praetosa



Caloplaca callopisma

Caloplaca callopisma

bakterie

bakterie

chemolitotroficzne

chemolitotroficzne



bakterie siarkowe

bakterie siarkowe



związki siarki z

związki siarki z

atmosfery ulegają

atmosfery ulegają

redukcji w glebie do

redukcji w glebie do

H2S (

H2S (

Desulfovibrio

Desulfovibrio

desulfuricans)

desulfuricans)



woda podsiąkając

woda podsiąkając

niesie związki siarki jak

niesie związki siarki jak

i bakterie siarkowe

i bakterie siarkowe



Tiobacillus thiooxydans

Tiobacillus thiooxydans

korzysta ze

korzysta ze

zredukowanych

zredukowanych

połączeń siarkowych

połączeń siarkowych

(siarka, tiosiarczyny,

(siarka, tiosiarczyny,

tetrationany itp.) i

tetrationany itp.) i

utleniają je do kwasu

utleniają je do kwasu

siarkowego

siarkowego



w skale zmienionej w 1 g

w skale zmienionej w 1 g

występuje 11 400 do 1

występuje 11 400 do 1

400 000 bakterii

400 000 bakterii



kwas siarkowy reaguje z

kwas siarkowy reaguje z

węglanem wapnia -> gips

węglanem wapnia -> gips

(wzrost objętości o 100%,

(wzrost objętości o 100%,

wzrost rozszerzalności

wzrost rozszerzalności

cieplnej 5 x)

cieplnej 5 x)



Tiobacillusy są zdolne do

Tiobacillusy są zdolne do

wzrostu w środowisku

wzrostu w środowisku

obojętnym i alkalicznym

obojętnym i alkalicznym



pierwszy sygnał działania

pierwszy sygnał działania

Tiobacillusa jest spadek

Tiobacillusa jest spadek

pH z 9 na 3-2

pH z 9 na 3-2

bakterie niktryfikacyjne

bakterie niktryfikacyjne



bakterie nitryfikacyjne z

bakterie nitryfikacyjne z

grupy

grupy

Nitrosomonas

Nitrosomonas

i

i

Nitrobacter

Nitrobacter

utleniają w I

utleniają w I

fazie amoniak (z wody

fazie amoniak (z wody

deszczowej, kurzu,

deszczowej, kurzu,

sadzy, ptasich

sadzy, ptasich

odchodów) do kwasu

odchodów) do kwasu

azotawego; w II do

azotawego; w II do

azotowego

azotowego



utworzenie łatwo

utworzenie łatwo

rozpuszczalnych soli ->

rozpuszczalnych soli ->

azotan wapnia - białe

azotan wapnia - białe

wykwity -> azotany

wykwity -> azotany

maskują detale

maskują detale

architektoniczna ->

architektoniczna ->

odspajanie fragmentów

odspajanie fragmentów

skały (10 000 komórek

skały (10 000 komórek

bakterii w 1g skały)

bakterii w 1g skały)

mikroflora

mikroflora

heterotroficzna

heterotroficzna



pożywienie dla

pożywienie dla

heterotrofów:

heterotrofów:



woda kapilarna z

woda kapilarna z

solami mineralnymi

solami mineralnymi



ptasie ekskrementy

ptasie ekskrementy



gnijące szczątki

gnijące szczątki

roślinne

roślinne



substancje

substancje

wytwarzane przez

wytwarzane przez

autotrofy

autotrofy

grzyby

grzyby



mają zdolność

mają zdolność

metabolizowania minerałów

metabolizowania minerałów

zawierających żelazo i

zawierających żelazo i

mangan -> efekt

mangan -> efekt

powstawanie czerwono lub

powstawanie czerwono lub

ciemno zabarwionych

ciemno zabarwionych

powłok -> patyna

powłok -> patyna



grzyby wydzielają do

grzyby wydzielają do

podłoża kwasy organiczne:

podłoża kwasy organiczne:

cytrynowy, fumarowy,

cytrynowy, fumarowy,

szczawiowy, 2-

szczawiowy, 2-

ketoglukonowy ->

ketoglukonowy ->

różnobarwne nawarstwienia

różnobarwne nawarstwienia

szczawianów

szczawianów



kwasy łączą się z kationami

kwasy łączą się z kationami

z minerałów w związki

z minerałów w związki

chelatowe

chelatowe



Botrytis sp.

Botrytis sp.



Penicillium sp.

Penicillium sp.



Trichoderma sp.

Trichoderma sp.



Aspergillus sp.

Aspergillus sp.



Cephalosporium sp.

Cephalosporium sp.



Spicaria sp.

Spicaria sp.



Hormodendrum sp.

Hormodendrum sp.



Cladosporium sp. i in.

Cladosporium sp. i in.



kwasy te rozp. krzemionkę ->

kwasy te rozp. krzemionkę ->

stymuluje dalszy rozwój

stymuluje dalszy rozwój

grzybów

grzybów



wspólnie z glonami

wspólnie z glonami

wytwarzają barwnik

wytwarzają barwnik

melaninowe

melaninowe



przebarwienia te są trudno

przebarwienia te są trudno

usuwalne

usuwalne

bakterie heterotroficzne

bakterie heterotroficzne



bakterie heterotroficzne

bakterie heterotroficzne

zasiedlają podłoże o

zasiedlają podłoże o

odczynie obojętnym,

odczynie obojętnym,

grzyby o odczynie

grzyby o odczynie

kwaśnym

kwaśnym



bakterie energicznie

bakterie energicznie

rozkładają skały

rozkładają skały

krzemionkowe -> kwasem

krzemionkowe -> kwasem

2-ketoglukonowym ->

2-ketoglukonowym ->

Clostridium

Clostridium

i

i

Bacillus

Bacillus



wytwarzają kwas

wytwarzają kwas

szczawiowy -> uwalnianie

szczawiowy -> uwalnianie

jonów Ca i K (Al i Fe)

jonów Ca i K (Al i Fe)



śluzy bakteryjne -> wiele

śluzy bakteryjne -> wiele

bakterii należy do

bakterii należy do

organizmów silnie

organizmów silnie

śluzotwórczych ->

śluzotwórczych ->

substancje te

substancje te

rozpuszczają skały ->

rozpuszczają skały ->

uwolnienie Fe, Mn, Al, Si i

uwolnienie Fe, Mn, Al, Si i

in

in



poprzez wytwarzanie

poprzez wytwarzanie

kwasów organicznych i

kwasów organicznych i

kwasu węglowego

kwasu węglowego

wpływają na

wpływają na

przepuszczalność skały

przepuszczalność skały

(gleby) poprzez

(gleby) poprzez

rozszerzenie por

rozszerzenie por

I to już

I to już

koniec …..

koniec …..