GE_Zasoby kapitałowe, prof. T.
Pakulska

1

W. 9-11Inwestycje- instytucje- infrastruktura

W. 9-11Inwestycje- instytucje- infrastruktura

Zasoby kapitałowe

Zasoby kapitałowe

1.

1.

Kapitał jako czynnik wzrostu

Kapitał jako czynnik wzrostu

gospodarczego – definicja, rodzaje

gospodarczego – definicja, rodzaje

2.

2.

Zewnętrzne źródła kapitału: zadłużenie

Zewnętrzne źródła kapitału: zadłużenie

państw, BIZ

państw, BIZ

3.

3.

Instytucje jako czynnik rozwoju gospodarki

Instytucje jako czynnik rozwoju gospodarki

i alokacji kapitału

i alokacji kapitału

4.

4.

Infrastruktura i jej rola w rozwoju

Infrastruktura i jej rola w rozwoju

gospodarczym

gospodarczym

1.

1.

Definicja, rodzaje infrastruktury

Definicja, rodzaje infrastruktury

2.

2.

Funkcje i cechy

Funkcje i cechy

GE_Zasoby
kapitałowe, prof. T.
Pakulska

2

Kapitał jako czynnik wzrostu

Kapitał jako czynnik wzrostu

gospodarczego

gospodarczego

Kapitał jako czynnik produkcji w postaci kapitału:

finansowego

finansowego

(pieniądz gotówkowy i papiery

wartościowe, kredyt)

materialnego (dobra kapitałowe),

materialnego (dobra kapitałowe),

obejmującego

kapitał produkcyjny

– majątek trwały (inaczej kapitał

realny),
obrotowy
infrastrukturę społeczno-gospodarczą (kapitał o funkcjach
społecznych)

Źródła kapitału:

środki własne
obce

:BIZ, inwestycje portfelowe, kredyty

bankowe

3

Zewnętrzne źródła kapitału

Zewnętrzne źródła kapitału

Kredyty - forma uzupełniania środków własnych, z

banków:

•

komercyjnych

komercyjnych

•

centralnych

centralnych

(kredyty udzielane przez państwo)

•

międzynarodowych instytucji finansowych

międzynarodowych instytucji finansowych

Mierniki obciążenia gospodarki długiem

zagranicznym

Niewypłacalność występuje gdy przekracza się pewne

mierniki obciążenia gospodarki długiem:

• Relacja długu zagranicznego do eksportu >

długu zagranicznego do eksportu >

niż 275%

(czasami – 100%).

• Stosunek zadłużenia zagranicznego do PKB >

zadłużenia zagranicznego do PKB >

niż 50%.

• Wskaźnik kosztów obsługi zadłużenia

obsługi zadłużenia

w stosunku do

wartości eksportu

wartości eksportu

> niż 30%.

• Relacja odsetek

odsetek

do wartości eksportu >

wartości eksportu >

niż 20%.

GE_Zasoby kapitałowe, prof. T. Pakulska

GE_Zasoby
kapitałowe, prof. T.
Pakulska

4

Zewnętrzne źródła kapitału

Zewnętrzne źródła kapitału

BIZ

– wg OECD –zagraniczny inwestor uzyskuje/

posiada

"

trwały wpływ

trwały wpływ"

w przedsiębiorstwie

zagranicznym

wartością progową jest 10% akcji zwykłych/ głosów

10% akcji zwykłych/ głosów

Inwestorem zagranicznym może być osoba fizyczna,

inkorporowane / nieinkorporowane przedsiębiorstwo,

rząd, grupa przedsiębiorstw, grupa osób fizycznych.

Inwestycje portfelowe

Inwestycje portfelowe

- nabywanie papierów

wartościowych (udziałowych oraz dłużnych)

emitentów zagranicznych.

Dokonywane są dla osiągnięcia określonych

dochodów w efekcie wzrostu zakupionych walorów

wzrostu zakupionych walorów

oraz z tytułu oprocentowania

oprocentowania

lub dywidendy

dywidendy

.

Celem tych inwestycji nie jest

nie jest

zapewnienie

możliwości udziału w zarządzaniu podmiotem

emitenta.

GE_Zasoby
kapitałowe, prof. T.
Pakulska

5

BIZ a poziom rozwoju kraju M. Porter-T. Ozawa:
etapy rozwoju

I.

etap sterowany przez czynniki wytwórcze: pracę, surowce - zasobowy typ

zasobowy typ

wzrostu gospodarczego;

(M. Porter)

inwestorzy poszukują tanich źródeł surowców i niższych niż w swoim
kraju kosztów robocizny

(T. Ozawa)

II.

etap sterowany inwestycjami - inwestycyjny wzrost gospodarczy

inwestycyjny wzrost gospodarczy

; wzrost

produkcji wyrobów kapitałochłonnych (M. Porter)

napływ

napływ

BIZ: przemysł ciężki, chemiczny, budownictwo, odpływ do

odpływ do

krajów

krajów

o niskich płacach

o niskich płacach

, przemysł pracochłonny/ surowcochłonny(T. Ozawa)

III. etap sterowany innowacjami - innowacyjny

innowacyjny

wzrost gospodarczy;

(M. Porter)

przepływ inwestycji do dziedzin kapitałochłonnych wymagających wysoko

wykwalifikowanych kadr i technologii

(T. Ozawa)

IV. etap dobrobytu - dobrobytowy wzrost gospodarczy

dobrobytowy wzrost gospodarczy

(M. Porter)

inwestycje poszukujące zaawansowanych technologii i bogatych rynków

zbytu

(T. Ozawa)

Napływ BIZ w mld USD (zasoby świat

19 140,6 mld, ok.

2/3 KWR)

Żródło: WIR

6

Od 2010 r. przewaga
krajów rozwijaj. się i
transf. ( 52% świat.
napływu BIZ =691 mld
USD, w ok. 1/5 BIZ

GE_Zasoby
kapitałowe, prof. T.
Pakulska

7

Tendencje - przenoszenie B+R do krajów

rozwijających się

Czynniki popychające (push factors):

Czynniki popychające (push factors):

•

presja konkurencyjna

•

braki w podaży badaczy w krajach macierzystych

•

rosnące koszty

Czynniki ssące (pull factors):

Czynniki ssące (pull factors):

•

rosnące rynki za granicą

•

rosnąca podaż talentów badawczych (np. 1/3 studentów uczelni
technicznych w Chinach, Indii i Rosji)

•

niższe koszty (np. roczny koszt projektanta chip-ów: $300,000 w
USA; $24- 65,000 w Azji)

Polityka

Polityka

:

:

•

coraz lepsze systemy innowacyjne w krajach przyjmujących

•

zachęty inwestycyjne

•

silniejsza ochrona własności intelektualnej

•

liberalizacja

Napływ BIZ do Polski w latach 1990 - 2011 w

mln USD

Źródło: opracowanie własne- T. Pakulska

Instytucjonalne

uwarunkowania rozwoju

gospodarczego

Instytucje w ocenie ryzyka

/atrakcyjności inwestycyjnej i

alokacji kapitału

Instytucje - w różnych ujęciach

• Instytucja

prawna

- zbiór norm prawnych zawartych

w przepisach.

• Ekonomiczne

rozumienie instytucji, zbieżne z

prawnym, poszerzone o normy i zasady zachowań o
charakterze nieformalnym, pozaprawnym

nieformalnym, pozaprawnym

. W naukach

prawnych i ekonomicznych podkreśla się, że instytucje
są normami, które należy egzekwować.

• Ujęcie

socjologiczne

instytucji - kulturowe wzorce,

kulturowe wzorce,

reguły i normy oraz wartości działania

reguły i normy oraz wartości działania

, które

oddziałują zwrotnie na ludzkie działania jako:

• ograniczenia,
• wartości
• normy regulujące sposób działania.

GE_Zasoby kapitałowe – instytucje , prof. T.
Pakulska

Typy instytucji

•

napędzające

napędzające

– np. zakres wolności i związany z nim

zakres konkurencji oraz polityka fiskalna. Dobre prawo
gwarantuje prawo własności i respektowanie
wszelkich kontaktów.

•

stabilizujące

stabilizujące

-regulacje w zakresie rynku finansowego,

stabilności politycznej, np. przyjęte normy (standardy
w rachunkowości, stopień ich egzekwowania,
przepisy dotyczące systemu bankowego), wpływ
uwarunkowań politycznych na przyjmowane
rozwiązania w sektorze finansowym. Ich znaczenie
doceniane jest szczególnie w warunkach kryzysów

kryzysów

finansowych,

finansowych,

lecz silne upolitycznienie sektora

finansowego może być źródłem niestabilności
gospodarczej ( wzrostu długu publicznego)

Państwo - specyficzną organizacją

Pojęcie instytucji jest często mylnie zamiennie stosowane

mylnie zamiennie stosowane

z

pojęciem organizacji

Państwo - trzy znaczenia:

•

Organizacja

Organizacja

terytorialna

terytorialna

–organizacja ludności osiadłej

na danym terytorium, przynależność do państwa na ogół
nie ma dobrowolnego charakteru

•

Struktura organów

Struktura organów

władzy

władzy

publicznej,

publicznej,

najczęściej struktura

hierarchiczna, o liczbie szczebli decydują czynniki:
historyczne, ekonomiczne, społeczne, geograficzne i
polityczne;

– Państwo kształtuje strukturę władzy na swym terytorium -tzw.

suwerenność wewnętrzna

suwerenność wewnętrzna

państwa -ponoszenie wyłącznej

odpowiedzialności za działania na terytorium państwa.

•

Podmiot prawa międzynarodowego

Podmiot prawa międzynarodowego

i stosunków

międzynarodowych– tzw. zewnętrzna suwerenność

zewnętrzna suwerenność

państwa-

państwa-

samodzielne reprezentowanie swych interesów na

forum światowym.

Państwo i jego składniki konstytutywne

Ludność

Ludność

-

ogół osób zamieszkujących terytorium danego państwa i

podlegających jego jurysdykcji.
> niż 100 mln mieszkańców liczy tylko 5% państw)

Terytorium

Terytorium

-

wielkość i położenie terytorium wpływa na siłę państwa i jego

znaczenie na arenie międzynarodowej

•

Granice

Granice

- atrybut państwa jako jednostki terytorialnej, postępujące procesy

integracji zmniejszają rolę granic.

•

Władza publiczna

Władza publiczna

-

organizacja zdolna do narzucania i egzekwowania

decyzji, wpływania na ludzi, by zachowywali się w sposób oczekiwany i
pożądany, utworzono organy państwowe

organy państwowe

pełniące funkcje:

• ustawodawcze,
• wykonawcze (administracyjne),
• sądownicze i kontrolne

•

Państwo o wysokiej autonomii-

Państwo o wysokiej autonomii-

nie konsultuje swych działań ze społeczeństwem, np.

Chiny nie oznacza wysokiej skuteczności działania władzy

wysokiej skuteczności działania władzy

(Korea Płn., Kuba)

Dysfunkcjonalność instytucji

wyraża się w:
 nadmiernie rozbudowanej biurokracji
 niskiej przejrzystości gospodarki – korupcji
 dużym udziale szarej strefy w gospodarce

Biurokracja

Biurokracja

-

utożsamiana jest z systemem

administracyjnym, składającym się z opłacanych
urzędników (rządowych), tworzących strukturę
zhierarchizowaną, powołaną do realizacji założonych
celów społeczno-gospodarczych

• W praktyce postrzegana przez pryzmat nadmiernego

formalizowania przepisów i sztywnego ich przestrzegania.

Przykłady –

kraj zbiurokratyzowany Indie (kasty), państwo sprawnie

zarządzane o nieskorumpowanych urzędach to Singapur.

15

Percepcja korupcji

Badania przeprowadzone przez

Transparency International mierzą stopień

korupcji instytucji państwowych i

polityków,

korupcję definiuje się jako nadużycie urzędu

nadużycie urzędu

publicznego

publicznego

(sprawowanej funkcji) w celu

osiągnięcia korzyści majątkowej.

Największa przejrzystość gospodarki:
wysoko ekonomicznie rozwinięte kraje

Europy (skandynawskie, Holandia,

Szwajcaria, W. Brytania), Nowa Zelandia,

Kanada, Australia, Japonia, USA,

spośród krajów nowo uprzemysłowionych

Azji Singapur, Hongkong.

Chiny 75 m

Polska – 41 m- 58

GE_Zasoby kapitałowe, prof. T. Pakulska

16

Infrastrukturalne

uwarunkowania rozwoju

gospodarczego

1. Infrastruktura, definicja, rodzaje
2. Cechy infrastruktury
3. Funkcje infrastruktury

17

Infrastruktura, podział

kryterium funkcjonalne:

•

podstawowa

podstawowa

(bazowa), której głównymi

podsystemami są: transport, system energetyczny,
gospodarka wodna (wodno-sanitarna),

•

informacyjna (technologiczna)

informacyjna (technologiczna)

- obejmująca

urządzenia do przesyłania informacji oraz instytucje
usługowe prowadzące tego typu działalność,

•

innowacyjna

innowacyjna

- związana z tworzeniem,

przyswajaniem i wdrażaniem nowoczesnych
produktów oraz sposobów ich wytwarzania,

•

społeczna

społeczna

- obejmującą urządzenia i instytucje

bezpośrednio zaspokajające potrzeby człowieka w
zakresie oświaty, kultury, ochrony zdrowia,
administracji, wypoczynku itp.

Infrastruktura (infra - pod, structura - układ, budowa)
- techniczna (ekonomiczna)
- społeczna lub

18

czynniki ekonomiczne -

czynniki ekonomiczne -

rozwój infrastruktury wymaga

dużych

nakładów

nakładów

kapitałowych

kapitałowych

, których ponoszenie zdeterminowane jest poziomem

rozwoju gospodarczego krajów.

czynniki demograficzne

czynniki demograficzne

-popyt

popyt

zgłaszany na jej usługi, będący pochodną liczby ludności i

zamożności.

-wysokiej jakości kapitał ludzki

-wysokiej jakości kapitał ludzki

, tj. ludność o wysokim wykształceniu i

kwalifikacjach – generator innowacji infrastrukturalnych i ich realizacji.

czynniki przyrodnicze

czynniki przyrodnicze

- duża rola

duża rola

w rozwoju infrastruktury podstawowej, np. rozwoju żeglugi

śródlądowej, sieci drogowej, kolejowej, przesyłowej,
-w monitoringu środowiska

-

niewielka

niewielka

w przypadku infrastruktury informacyjnej.

czynniki historyczne

czynniki historyczne

Wyposażenie kraju w infrastrukturę jest efektem
- wielkości obecnie ponoszonych nakładów,
- możliwości inwestycyjnych w przeszłości - historycznie ukształtowany
poziom rozwoju.
polityka państwa i ugrupowań ponadnarodowych

polityka państwa i ugrupowań ponadnarodowych

Technologie informacyjne i telekomunikacyjne (ICT) – to nowe narzędzie

nowe narzędzie

w polityce gospodarczej państwa,

w polityce gospodarczej państwa,

które mogą skrócić dystans

rozwojowy między najbogatszymi i najbiedniejszymi państwami świata.

Czynniki warunkujące rozwój

infrastruktury

Użytkownicy Internetu na 100 mieszkańców 2001-

2011

19

20

Cechy infrastruktury

1) Niepodzielność

Niepodzielność

(

(

bryłowatoś

bryłowatoś

ć)

ć)

-

niezależnie od istniejącego popytu

należy tworzyć od razu całe obiekty, muszą być spełnione określone

parametry techniczne, niezależnie od liczby odbiorców

2)

2)

Wysoka kapitałochłonność

Wysoka kapitałochłonność

3)

3)

Długowieczność

Długowieczność

4)

4)

Immobilność

Immobilność

- związane z określonym obszarem

5) Skokowy sposób powstawania kosztów

Skokowy sposób powstawania kosztów

– koszty infrastruktury

rosną nie w sposób liniowy, lecz skokowo co wynika z niepodzielności

urządzeń infrastruktury

6) Urządzenia infrastruktury –

substytucyjn

substytucyjn

ość a

ość a

komplementarn

komplementarn

ość

ość

7)

7)

Funkcjonalny charakter

Funkcjonalny charakter

– infrastruktura obsługuje sferę produkcyjną i

(lub) konsumpcyjną, nie funkcjonuje sama dla siebie

GE_Zasoby
kapitałowe, prof. T.
Pakulska

21

Funkcje infrastruktury

1)

tr

tr

ansferowa

ansferowa

–

stwarza warunki przepływu dóbr, ludzi i

informacji w przestrzeni, np. Internet

2)

usługowa

usługowa

–

zaspokaja popyt na usługi, np.

komunikacyjne, komunalne, oświatowe, kulturalne

zgłaszane przez sferę produkcyjną i konsumpcyjną,

3)

integracyjna

integracyjna

–

tworzy powiązania przestrzenne,

kształtuje więzi społeczne, ekonomiczne, informacyjne w

układach regionalnych, lokalnych

4)

lokalizacyjna

lokalizacyjna

–

zagospodarowanie infrastrukturalne

określa dostępność do zasobów wody, sieci transportowej,

określa warunki reprodukcji siły roboczej

5)

akceleracyjna

akceleracyjna

–

poziom zagospodarowania

infrastruktury określa warunki aktywizacji gospodarczej

obszarów i ich rozwoju

22

Korzyści aglomeracji

Korzyści aglomeracji

Bariery w rozwoju jednostek

osadniczych

Korzyści aglomeracji: korzyści wynikające ze wspólnej

lokalizacji firm.

Korzyści

Korzyści

skali –

skali –

Korzyści lokalizacji

Korzyści lokalizacji

-

-

Korzyści urbanizacji

Korzyści urbanizacji

Bariery w rozwoju jednostek osadniczych

-

Przestrzenne

Przestrzenne

– ograniczenia możliwości rozbudowy

miasta z uwagi na uwarunkowania zewnętrzne np.

rzeźbę terenu

-

Strukturalne

Strukturalne

– rozbudowa miasta wymaga

przebudowy dotychczasowego układu miasta

-

Ilościowe

Ilościowe

– ograniczenia wielkości miasta z punktu

widzenia ograniczeń infrastrukturalno-

środowiskowych (ograniczona wydolność ujęć wody,

utrudnienia komunikacyjne).

23

Teoria progów – analiza progowa rozwoju

miast

1. Rozwój miast wyrażony wzrostem liczby ludności w

mieście, mający na celu wzrost poziomu życia jego

mieszkańców, wymaga wzrostu powierzchni, którą

można przeznaczyć na rozbudowę urządzeń

komunalnych, mieszkań itp.

2. Powoduje to konieczność ponoszenia dodatkowych

dodatkowych

kosztów

kosztów

związanych z zasiedleniem

zasiedleniem

danej

danej

liczby

liczby

ludności

ludności

.

.

3. Duże nakłady związane z przekraczaniem tych

progów wynikają ze specyfiki

specyfiki

i ekonomiki miejskich

urządzeń komunalnych, np. budowa metra.

4. Poniesienie tych nakładów (pokonanie progów)

zwiększa „na wyrost” możliwości osiedleńcze w

danym mieście.

24

Teoria progów – analiza progowa rozwoju

miast

5. Wzrost miasta postrzegany przez przyrost nakładów

odbywa się skokowo

skokowo

, w postaci pokonywania kolejnych

progów rozwojowych.

6. Krzywa kosztów progowych w przeliczeniu na 1

na 1

mieszkańca

mieszkańca

ma charakter sinusoidy wstępującej, jej

kolejne minima, osiągane w miarę wyczerpywania się

rezerw tworzonych dzięki przekroczeniu danego progu

rozwojowego znajdują się na coraz to wyższym

wyższym

poziomie.

poziomie.

7. Im większe miasto, tym kosztowniejsze

większe miasto, tym kosztowniejsze

jest

pokonywanie jego progów rozwojowych.

8. Różne ograniczenia progowe mogą się one nakładać- w

efekcie wiele progów pojawiają się przy różnych

rozmiarach miasta.