dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

1

Monopol pełny

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

2

Monopol pełny

• wielość podmiotów po stronie

popytu, jeden podmiot po stronie
podaży

• produkt nie ma bliskich

substytutów

• istnieją bariery: administracyjno-

prawne, technologiczne i
kapitałowe

• doskonała przejrzystość rynku

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

3

Monopol pełny /1/

• Producent

monopolista jest

jedynym

producentem na

rynku – dlatego

krzywa popytu na

produkty firmy

jest równocześnie

krzywą popytu

rynkowego.

ilość

u

ta

rg

i

0

D = d

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

4

ilość

cena = Up Uc

Uk

1

10

2

9

3

8

4

7

5

6

6

5

7

4

8

3

9

2

10

1

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

5

cena = Utarg przeciętny

0

2

4

6

8

10

12

0

5

10

15

cena = Up

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

6

cena = Utarg przeciętny

0

2

4

6

8

10

12

0

5

10

15

cena = Up

ilość

cena = Up Uc

Uk

1

10

2

9

3

8

4

7

5

6

6

5

7

4

8

3

9

2

10

1

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

7

ilość

cena = Up Uc

Uk

1

10

10

2

9

18

3

8

24

4

7

28

5

6

30

6

5

30

7

4

28

8

3

24

9

2

18

10

1

10

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

8

Utarg całkowity

0

10

20

30

40

0

5

10

15

Uc

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

9

ilość

cena = Up Uc

Uk

1

10

10

2

9

18

3

8

24

4

7

28

5

6

30

6

5

30

7

4

28

8

3

24

9

2

18

10

1

10

Utarg całkowity

0

10

20

30

40

0

5

10

15

Uc

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

10

ilość

cena = Up Uc

Uk

1

10

10

10

2

9

18

8

3

8

24

6

4

7

28

4

5

6

30

2

6

5

30

0

7

4

28

-2

8

3

24

-4

9

2

18

-6

10

1

10

-8

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

11

-10

-5

0

5

10

15

0

5

10

15

Uk

utarg krańcowy

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

12

ilość

cena = Up Uc

Uk

1

10

10

10

2

9

18

8

3

8

24

6

4

7

28

4

5

6

30

2

6

5

30

0

7

4

28

-2

8

3

24

-4

9

2

18

-6

10

1

10

-8

-10

-5

0

5

10

15

0

5

10

15

Uk

utarg krańcowy

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

13

0

5

10

15

20

25

30

35

0

5

10

15

cena = Up
Uc

utarg całkowity, utarg przeciętny

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

14

-10

0

10

20

30

40

0

2

4

6

8

10

12

Uc
Uk

utarg całkowity, utarg krańcowy

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

15

-10

0

10

20

30

40

0

5

10

15

cena = Up
Uc
Uk

cena=Up

Uc

Uk

utarg całkowity, przeciętny i krańcowy

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

16

ilość

cena = Up Uc

Uk

1

10

10

10

2

9

18

8

3

8

24

6

4

7

28

4

5

6

30

2

6

5

30

0

7

4

28

-2

8

3

24

-4

9

2

18

-6

10

1

10

-8

-10

0

10

20

30

40

0

5

10

15

cena = Up
Uc
Uk

cena=Up

Uc

Uk

utarg całkowity, przeciętny i krańcowy

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

17

Monopol pełny /2/

• Producent

monopolista jest

jedynym producentem

na rynku – dlatego

krzywa popytu na

produkty firmy jest

równocześnie krzywą

popytu rynkowego.

Utarg przeciętny

/cena/ jest większy od

utargu krańcowego;

aby sprzedać kolejny

produkt monopolista

musi obniżyć cenę.

ilość

u

ta

rg

i

0

D = d

Up

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

18

ilość

u

ta

rg

i

0

Utarg przeciętny i utarg krańcowy

Up

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

19

ilość

k

o

s

zt

y

0

Koszty przeciętne i koszty krańcowe

Kk

Kp

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

20

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

Koszty oraz utargi przeciętne i
krańcowe

Kk

Kp

Up

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

21

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

q0

p0

Punkt równowagi monopolu
– cena i ilość równowagi

A

B

Kk

Kp

Up

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

22

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

q0

p0

A

B

Punkt równowagi monopolu - cd

Kk

Kp

Up

Uk

Uc = ilość x cena = 0q0 x 0p0 =

0q0Bp0

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

23

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

q0

p0

A

B

C

k0

Punkt równowagi monopolu -cd

Kk

Kp

Up

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

24

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

q0

p0

A

B

C

k0

Kc = ilość x Kp = 0q0 x 0k0 =
0q0Ck0

Koszty całkowite

Kk

Kp

Up

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

25

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

q0

p0

A

B

C

k0

0 q0 C k0 = koszty całkowite (kc)

0 q0 B p0 = utarg całkowity(uc)

k0 C B p0 = zysk całkowity (zc)

Zysk całkowity

Kk

Kp

Up

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

26

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

Maksymalizacja zysku w monopolu

Qm

Q

1

Q

2

Uk>

kk

Uk<kk

Kk

Kp

Up

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

27

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

28

Różnicowanie cen w

monopolu

Doskonałe
różnicowanie
cen

Niedoskonałe
różnicowanie
cen

/segmentacja rynku/

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

29

Doskonałe

różnicowanie cen

- polega na sprzedawaniu każdej

jednostki danego produktu czy
usługi po możliwej do osiągnięcia
cenie maksymalnej

- krzywa utargu krańcowego

pokrywa się zatem z krzywą popytu
firmy /ponieważ każdy kupujący
płaci swoją najwyższą cenę

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

30

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

q0

p0

Punkt równowagi
monopolu
– cena i ilość równowagi

Kk

Kp

Up

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

31

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

q0

p.min

Doskonałe różnicowanie cen /1/

p.max

Up=Uk

Kp

Kk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

32

Kk

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

q0

Doskonałe różnicowanie cen /2/

p.m
ax

k0

B

A

p.min

0 q0 A p.max = utarg całkowity

Up = Uk

Kp

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

33

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

q0

p.min

Doskonałe różnicowanie cen /3/

p.max

k0

A

B

Kp

Kk

Up=Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

34

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

q0

Doskonałe różnicowanie cen /4/

p.max

k0

B

A

p.min

0 q0 B k0 = koszty całkowite

Up = Uk

Kp

Kk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

35

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

q0

Doskonałe różnicowanie cen /5/

p.max

k0

B

0 q0 A p.max = utarg całkowity

A

p.min

0 q0 B k0 = koszty całkowite

K0 B A p.max = zysk całkowity

Kp

Up = Uk

Kk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

36

Niedoskonałe

różnicowanie cen

wymaga spełnienia 2 warunków:

1/ monopolista musi mieć możliwość
dzielenia
rynków na segmenty, a popyty
kupujących na
nich muszą posiadać różne
elastyczności
cenowe

2/ monopol ma możliwość zapobiegania
praktykom odsprzedawania produktu

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

37

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

ilość

k

o

s

zt

y

kk

0

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

Niedoskonałe różnicowanie cen (segmentacja rynku)

Segment A

Segment B

Rynek /A + B/

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

38

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

q0

Niedoskonałe różnicowanie cen (segmentacja rynku)

Kk

Segmen

t A

Segment B

Rynek /A +

B/

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

39

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

q0

Niedoskonałe różnicowanie cen
(segmentacja rynku)

Kk

Segment A

Segment B

Rynek /A + B/

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

40

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

q0

Niedoskonałe różnicowanie cen
(segmentacja rynku)

Kk

Segment A

Segment B

Rynek /A + B/

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

41

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

q0

qA

q
B

Niedoskonałe różnicowanie cen
(segmentacja rynku)

Kk

Segment A

Segment B

Rynek /A + B/

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

42

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

ilość

u

ta

rg

i

up
uk

0

q0

qA

q
B

Niedoskonałe różnicowanie cen
(segmentacja rynku)

Kk

Segment A

Segment B

Rynek /A + B/

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

43

ilość

u

ta

rg

i

0

ilość

u

ta

rg

i

0

ilość

u

ta

rg

i

0

q0

qA

qB

pA

pB

Niedoskonałe różnicowanie cen
(segmentacja rynku)

pA > pB oraz qA < qB

Segment A

Segment B

Rynek /A + B/

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

44

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

Komparatywna nieefektywność monopolu

A

B

C

Qkw

Qm

Pwk

Pm

ABC - komparatywna nieefektywność

Kk

Kp

Up

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

45

Nadwyżka konsumenta i producenta

w wolnej konkurencji

ilość

c

e

n

a

popyt (D)

podaż (S)

E

P

A

D

S

B

ABE – łączna nadwyżka (korzyść)

PAE – nadwyżka konsumenta

PBE – nadwyżka producenta

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

46

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

Q
m

Pm

C

B

A

D

DABC –łączna nadwyżka (korzyść)

PmBC – nadwyżka konsumenta

PmBAD – nadwyżka producenta

Monopol:

Nadwyżka konsumenta i producenta w
monopolu

Up

Uk

Kp

Kk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

47

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

Qm

Pm

C

B

A

D

DABC –łączna nadwyżka (korzyść)

Qwk

Pwk

E

PmBC – nadwyżka konsumenta

PmBAD – nadwyżka producenta

Monopol:

Wolna konkurencja:

PwkCE – nadwyżka konsumenta

DEC – łączna nadwyżka (korzyść)

PwkED – nadwyżka producenta

Nadwyżka konsumenta i producenta w monopolu

i w wolnej konkurencji

Kk

Kp

Up =

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

48

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

Qm

Pm

C

B

A

D

Qwk

Pwk

E

Nadwyżka konsumenta i producenta w monopolu

i w wolnej konkurencji

DABC –łączna nadwyżka (korzyść)

Monopol:

Wolna konkurencja:

DEC – łączna nadwyżka (korzyść)

Społeczny koszt monopolu – ABE (spadek łącznej korzyści)

Kk

Kp

Up =

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

49

Kk

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

A

B

C

Q
m

P
m

Pma
x

Qmax

Ingerencja rządu w rynek monopolu

Up

Kp

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

50

Kk

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

A

B

C

Q
m

P
m

Pma
x

Qmax

Ingerencja rządu w rynek monopolu

Up

Kp

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

51

Produkcja monopolisty

w długim okresie

• W długim okresie przedsiębiorstwo

monopolistyczne posługuje się tymi

samymi regułami, jak w okresie

krótkim – tzn. zrównuje Uk z Kk

• Maksymalizacja zysku może być

osiągnięta przy długookresowych

kosztach przeciętnych:

- jeszcze malejących
- będących w minimum
- już rosnących

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

52

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

Równowaga długookresowa w
monopolu /1/

Qo

dk
k

dkp

Po

Up

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

53

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

Po

Qo

dkk

dkp

Równowaga długookresowa w monopolu /2/

Up

Uk

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

54

ilość

k

o

s

zt

y

/

u

ta

rg

i

0

Qo

Po

dkk

dkp

Równowaga długookresowa w
monopolu /3/

Up

Uk