Konflikty zbrojne jako

problem współczesnych

państw

Konflikt - (conflictus łac. zderzenie) to zjawisko powszechne,
nieuchronnie związane z życiem społecznym. Pojęcie konfliktu
można rozpatrywać w różnych aspektach np. jako proces, w
którym jednostka lub grupa dąży do osiągnięcia własnych celów
przez wyeliminowanie, podporządkowanie sobie bądź zniszczenie
jednostki lub grupy dążącej do celów podobnych lub identycznych.
Występująca sprzeczność interesów powoduje walkę, jakieś starcie
przeciwstawnych sobie sił.

Można w nich wyróżnić powtarzające się elementy, które
przesądzają, że daną sytuację można nazwać konfliktem:

•co najmniej dwie strony (osoby lub grupy),

•sprzeczność interesów/celów/poglądów oraz postrzeganie sytuacji,
jako niemożność zaspokojenia potrzeb,

•zależność stron konfliktu od siebie nawzajem,

•podejmowanie przez strony działań.

Konflikt

Konflikt izraelsko - palestyński

Konflikt w Palestynie ma podłoże etniczne, religijne i terytorialne.
Jego początki sięgają pierwszej połowy lat 40 – tych, kiedy doszło do
wzrostu napięcia między zamieszkującymi Palestynę Arabami i Żydami.
By go rozwiązać, ONZ uchwaliło rezolucję o podziale Palestyny na dwa
państwa: żydowskie i arabskie, czemu zdecydowanie sprzeciwiła się
strona arabska.

Gdy w 1948 roku proklamowano państwo Izrael, wybuchła wojna między
Izraelem a państwami arabskimi. Żydzi odparli agresję arabską, a wojna
zakończyła się rozejmem. Państwa arabskie nie uznały jednak
Izraela, co było przyczyną kilku następnych wojen.

Najpoważniejsze chyba konsekwencje
spowodowała „wojna sześciodniowa” w 1967
roku. W jej wyniku Izraelczycy zajęli Zachodni
Brzeg Jordanu i Strefę Gazy. Po bezskutecznych
wezwaniach ONZ (250 rezolucji) do opuszczenia
tych terenów zbrojne akcje podjęli
Palestyńczycy, którzy dążyli do zorganizowania
własnego państwa na Zachodnim Brzegu
Jordanu i w Strefie Gazy. Główną siłą
palestyńską była powołana jeszcze w 1964 roku
Organizacja Wyzwolenia Palestyny, na której
czele od 1969 roku stał Jaser Arafat.

Konflikt izraelsko - palestyński

W latach 1987 – 1993 trwało pierwsze powstanie palestyńskie. W tym
czasie, w 1988 roku OWP ogłosiła utworzenie państwa palestyńskiego.

W 1993 roku doszło do przełomu w stosunkach izraelsko – palestyńskich.
OWP i Izrael podpisały porozumienie pokojowe, na mocy którego
utworzono Autonomię Palestyńską obejmującą większość Strefy Gazy i
miasto Jerycho. W 1996 roku prezydentem Autonomii został Jaser Arafat.
Sprawował on tę funkcję do śmierci w listopadzie 2004 roku.

Pod koniec lat 90 – tych ponownie doszło do napięć między
Palestyńczykami a Izraelem. Doprowadziło to do wybuchu w 2000 roku
drugiej intifady (powstanie palestyńskie przeciwko izraelskiej okupacji).

W 2003 roku z inicjatywy USA, ONZ, UE i Rosji został opracowany plan
pokojowy, zwany mapą drogową, którego realizacja natrafiła na
poważne problemy z powodu kolejnych wystąpień zbrojnych
palestyńskich organizacji terrorystycznych.

Kolejne zaostrzenie konfliktu nastąpiło w 2006 roku po zwycięstwie
Hamasu w wyborach parlamentarnych w Autonomii.

Konflikt Czeczenia-Rosja – obszary te zaludnione były przez waleczne
plemiona, które prowadziły nieustanne walki o niepodległość z
zaborczą Rosja. Początki współczesnego konfliktu sięgają 1859 roku
kiedy to Rosja przystąpiła do systematycznego podboju północno –
wschodniego Kaukazu.

Przyczyną konfliktu w Czeczenii z jednej strony jest dążenie narodu
czeczeńskiego do odzyskania niepodległości, z drugiej zaś dążenie Rosji
do zachowania pełnej kontroli na Kaukazie.

Po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1991r.
Czeczenia ogłosiła niepodległość, której Rosja
nie uznała. Od tej pory konflikt ciągle trwa.
Łamane są prawa człowieka, cierpi ludność
cywilna. Rozpad ZSRR dał Czeczenii
możliwość proklamowania niepodległości.
Nastąpiło to w końcu 1991 roku.
Pierwszym prezydentem został
Dżochar Dudajew.

Czeczenia

Republiką targały konflikty wewnętrzne. Przyczyną konfliktu jest nie
tylko etniczna i religijna odmienność, ale również interesy ekonomiczne
oraz tranzytowe położenie (umożliwiające rurociągowy transport ropy i
gazu z rejonu Morza kaspijskiego do portów Morza Czarnego). Tę
sytuację wykorzystały w końcu 1994 roku władze Rosji. Wojska
rosyjskie wkroczyły do Czeczeni, a w lutym 1995 roku zajęły jej stolicę –
Grozny. Od tego momentu rozpoczęła się walka partyzancka i
terrorystyczna z najeźdźcą (np. napad Szamila Basajewa na szpital w
Budionnowsku). W 1996 roku zginął Dudajew, ale opór Czeczenów trwa
nadal.

W 1996 roku Rosja podpisała z Czeczenami porozumienie, na mocy
którego wojska rosyjskie opuściły republikę. Rosja nie zrezygnowała
jednak z podporządkowania sobie republiki. Atak islamskich
bojowników pod przywództwem Szamila Basajewa na sąsiedni
Dagestan sprowokował Rosję do podjęcia w 1999 roku „operacji
policyjnej” trwającej do końca lutego 2000 roku.

Czeczenia

Konflikt iracki

Irak i obszar Zatoki Perskiej stały się terenem konfliktu, od kiedy
władzę przejął tam w 1979 roku Saddam Husajn dążący do budowy
imperium. Efektem tych ambicji była wojna iracko – irańska w latach
1980 – 1988, a następnie atak na Kuwejt w 1990 roku.
Ta druga wojna zakończyła się interwencją sił międzynarodowych
(„Pustynna Burza”), które zmusiły wojska irackie do opuszczenia
Kuwejtu.

Zamiast namacalnych korzyści w wyniku
interwencji nastąpiło osłabienie
infrastruktury państwa, wybuchło powstanie
Kurdów na północy i Szyitów na południu
kraju (ostatecznie stłumione). Po tej wojnie
na mocy mandatu ONZ iracki przemysł
został poddany międzynarodowej kontroli.

Pod koniec lat 90 – tych reżim Husajna
zerwał współpracę z ONZ. Dodatkowo po
ogłoszeniu wojny z terroryzmem dyktator
został oskarżony przez USA o wspieranie
międzynarodowego terroryzmu i produkcję
broni masowej zagłady, co stało się
pretekstem do kolejnej interwencji.

Konflikt iracki

W marcu 2003 roku lotnictwo amerykańskie i angielskie uderzyły na
Bagdad, a następnego dnia wojska koalicji powiększone o kontyngent
polski i australijski rozpoczęły operację lądową „Iracka wolność”.

Do połowy roku 2003 zakończyły się
poważniejsze walki. Alianci wprowadzili
własną administrację i rozpoczęli budowanie
nowych struktur demokratycznego państwa
irackiego.

Obecnie trwa stabilizowanie sytuacji w Iraku
pod kontrolą sił koalicyjnych, choć formalnie
w połowie 2004 roku władzę przejął iracki
rząd tymczasowy, a w 2005 roku nowo
wybrany parlament. Wciąż jednak w kraju
mają miejsce liczne zamachy terrorystów
islamskich, kierowane zarówno przeciwko
żołnierzom koalicji, jak i przedstawicielom
irackiej administracji.
Niechętni nowym władzom zdominowanym
przez szyitów i Kurdów są sunnici, którzy w
czasie rządów Husajna stanowili grupę
uprzywilejowaną.

Konflikt w Jugosławii

Jugosławia zawsze była konglomeratem narodowościowym i
religijnym. Zamieszkiwali ją Bośniacy, Chorwaci, Czarnogórcy,
Macedończycy, Serbowie, Słoweńcy oraz Albańczycy. Uwzględniając
kryterium religijne, na tym terytorium żyją wyznawcy islamu,
katolicyzmu i prawosławia. Nic dziwnego, że gdy nastąpił kres
komunizmu, rozpoczął się proces rozpadu Jugosławii.

Jako pierwsze w 1991 roku niepodległość ogłosiły Słowenia i Chorwacja,
które zdołały odeprzeć interwencję armii jugosłowiańskiej. Gdy w tym
samym roku niepodległość ogłosiła Bośnia i Hercegowina sprzeciwiła
się temu zamieszkująca ją ludność serbska (ok. 1/3 ogółu), która
proklamowała własne państwo. Po stronie Serbów bośniackich
wystąpiła armia jugosłowiańska.

Konflikt w Jugosławii

Serbowie walczyli też z Chorwatami, a muzułmanie z Serbami i
Chorwatami. W czasie wojny dochodziło do masowego łamania praw
człowieka i zbrodni wojennych popełnionych przez wszystkie strony.
Kres temu konfliktowi położył układ podpisany w listopadzie 1995 roku
w Dayton, dzielący Bośnię i Hercegowinę na strefy etniczne: serbską i
muzułmańsko – chorwacką.

Nowy konflikt w byłej
Jugosławii na dużą skalę
wybuchł w Kosowie w 1998
roku gdy władze Nowej
Jugosławii zdecydowały się
przeciwstawić separatyzmowi
kosowskich Albańczyków
(stanowiących większość
mieszkańców Kosowa).
Rezultatem tych działań było
zajęcie prowincji przez armię
jugosłowiańską i ucieczka
ponad 600 tys. Albańczyków.

Konflikt w Jugosławii

Doszło do walk z albańską partyzantką (Armią Wyzwolenia Kosowa), w
czasie których obie strony dopuszczały się zbrodni.
Po bezskutecznych negocjacjach międzynarodowych w obronie
Albańczyków, uchwale Rady Bezpieczeństwa ONZ, nieudanej misji OBWE,
NATO zdecydowało się na użycie sił powietrznych przeciwko Nowej
Jugosławii w obronie kosowskich Albańczyków.

Po kilkunastu tygodniach działań wojennych
Kosowo przeszło pod nadzór międzynarodowej
administracji ONZ, współpracującej z
zapewniającymi bezpieczeństwo siłami KFOR
(Kosowo Force). Nie uchroniło to jednak
miejscowych Serbów przed programami ze strony
Armii Wyzwolenia Kosowa. W ich wyniku 300 tys.
Serbów zostało wypędzonych, a wiele tysięcy
poniosło śmierć.

Slobodan Milošević 1 kwietnia 2001 został
aresztowany w Belgradzie przez serbską policję
pod zarzutem nadużycia władzy i korupcji, a
następnie 29 czerwca 2001 roku przekazany
przed Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej
Jugosławii w Hadze, który oskarżył go, o
wywołanie konfliktów wojennych w Kosowie,
Chorwacji i Bośni. Łącznie postawiono mu 66
zarzutów. 11 marca 2006 zmarł w haskim
więzieniu.

Konflikt cypryjski (turecko – grecki)

Wyspa Cypr jest zamieszkiwana zarówno przez Greków (82%), jak i
Turków (18%). Niepodległość uzyskała od Brytyjczyków w 1960 roku, a
jej pierwszy prezydent – arcybiskup Makarios, nie szczędził starań by
chronić interesy koegzystujących tam narodów. Dość szybko okazało
się, że pokojowe współżycie Turków i Greków jest niemożliwe. W
połowie lat 60 – tych doszło do wojny domowej, którą zakończyła
interwencja ONZ.

W lipcu 1974 roku władzę na
wyspie przejęła grecka junta
wojskowa, która dążyła do
zjednoczenia z Grecją. W tej
sytuacji Turcja zdecydowała się
na szybką interwencję
wojskową i opanowała
północną część wyspy, po
czym w 1975 roku ogłosiła
powstanie państwa tureckiego.
Przez osiem lat Turcja nie
poddawała się presji ONZ i
wezwaniom do opuszczenia
wyspy, a w 1983 roku
ogłoszono powstanie
separatystycznego państwa
Turków cypryjskich.

Konflikt cypryjski (turecko – grecki)

Społeczność międzynarodowa wciąż jednak uznaje za legalne państwo
jedynie Republikę Cypryjską (grecką część wyspy) i ona też w 2004
roku uzyskała członkowstwo w UE. Wciąż toczą się negocjacje w celu
rozwiązania tego konfliktu, a jedną z propozycji jest utworzenie
konfederacji.

Zapewne kolejną okazją będą negocjacje
akcesyjne Turcji z UE. Możliwe też, że więcej
inicjatywy wykaże społeczność europejska i
NATO, którego członkami są oba państwa,
zwaśnione także o inne wyspy na Morzu
Egejskim i szelf kontynentalny.

Sudan

Wojna domowa w Sudanie wynika z nierozwiązanych problemów
zdeterminowanych położeniem geograficznym i
uwarunkowaniami historycznymi. Są to nieustanne walki pomiędzy
islamską północą kraju a chrześcijańskim i animistycznym południem,
które od 1955 roku pochłonęły już ponad 2 mln ofiar. Od 1983 roku
partyzantka na południu kraju zdecydowanie broni się przed
islamizacją kraju i wprowadzeniem prawa koranicznego. Po islamskim
zamachu stanu 1989 roku i utworzeniu islamskich bojówek starcia te
jeszcze bardziej się nasiliły.

Kolejna eskalacja konfliktu nastąpiła w 1999 roku po wcześniejszych
bombardowaniach amerykańskich nakierowanych na sudańskie
obiekty rządowe, a także w następstwie odkrycia na południu Sudanu
złóż roponośnych.

Obecnie sytuacja uległa załagodzeniu po podpisaniu w styczniu 2005
roku porozumienia pomiędzy rządem sudańskim i partyzantami z
południowej części kraju.

Sudan

W 2003 roku wybuchł w Sudanie kolejny konflikt, tym razem w
zachodniej prowincji leżącej przy granicy z Czadem – Darfurze.
Podobnie jak w wypadku poprzedniego konfliktu, przyczyną wojny jest
próba zislamizowania tej zdominowanej przez ludność murzyńską
prowincji, co wywołało zbrojny opór. W wyniku walk między
partyzantami a bojówkami arabskimi i wspierającą je armią rządową
już ponad 100 tys. osób straciło życie, a ponad milion koczuje w
obozach głównie na terenie sąsiedniego Czadu, która wspiera
rebeliantów.

Omar Hasan Ahmad al – Baszir jest
prezydentem (dyktator) Sudanu od 1989,
współodpowiedzialny za zbrodnie ludobójstwa
podczas toczącego się na południu kraju
konfliktu zbrojnego, podejrzewany o
inspirowanie masakr w zachodniosudańskiej
prowincji Darfur, aktualnie na 2 – gim miejscu
najgorszych dyktatorów amerykańskiego
Parade magazine.

Obecnie w rozwiązanie konfliktu zaangażowała
się społeczność międzynarodowa. Swoje wojska
wysłała także Unia Afrykańska.

Rwanda

Konflikt rwandyjski jest przykładem konfliktu etnicznego. Jego stronami
są plemiona Hutu i Tutsi. Większość mieszkańców kraju stanowią Hutu
(85% ludności), jednak to Tutsi stanowili plemię dominujące.

Pierwsza wojna wybuchła w 1959 roku i zakończyła się zwycięstwem
Hutu. Tutsi, którzy zbiegli do Ugandy i Burundii, kilkakrotnie próbowali
przejąć władzę.

Na początku XX wieku Rwanda była kolonią belgijską. Niepodległość
uzyskała (razem z sąsiednim Burundi) w 1962 roku. W latach
siedemdziesiątych i osiemdziesiątych kraj ten, mimo waśni etnicznych,
stanowił jedno z bogatszych państw czarnej Afryki. Jednak w latach
dziewięćdziesiątych, między innymi z powodu dużego przeludnienia i
braku ziemi uprawnej (do 300 mieszkańców na km²), stał się miejscem
jednej z najbardziej krwawych, w historii Afryki, wojen domowych
pomiędzy dwoma głównymi plemionami, Hutu i Tutsi.

Rwanda

Uchodźców przyjęły sąsiednie kraje:
Burundi, Tanzania, Uganda i Zair
(Kongo).

Sytuacja obecnie wydaje się pozornie
stabilna, bo przy władzy utrzymuje się
reżim zdominowany przez Tutsi, który
brutalnie zwalcza wszelkie przejawy
waśni na tle etnicznym, w tym radykalną
partyzantkę Hutu.

Wojna w Rwandzie była jedną z
największych tragedii XX wieku. Masowe
mordy dokonywały się przy obojętności
społeczności międzynarodowej.

Dopiero w 1993 roku po kolejnych walkach Tutsi zostali dopuszczeni
do władzy. Jednak już w 1994 roku konflikt rozgorzał na nowo. W ciągu
100 dni zabito prawie milion osób ( w tym 800 tys. Tutsi). Mimo to
rebeliantom Tutsi udało się pokonać reżim Hutu. Efektem była
ucieczka z kraju 2 mln Hutu w obawie przed karą.

Kaszmir leży między Indiami i Pakistanem, której teren zajmują
Himalaje i Karakorum, a w części zachodniej znajduje się Dolina
Kaszmirska. W XIV wieku Muzułmanie podbili kaszmir, a w XVIII wieku
należał on już do Wielkich Mongołów, jednak w XIX wieku Brytyjczycy
odebrali go Hindusom i przyznali indyjskiemu radży z krainy Dżammu.

Konflikt w Kaszmirze

Po odzyskaniu przez Indie
niepodległości o obszar
Kaszmiru upomina się Pakistan,
a od 1962 roku również Chiny.
W 1949 roku przeprowadzono
linię demarkacyjną, jednak
walki o kaszmir między Indiami
i Pakistanem wciąż trwają. Przy
granicach zgrupowane są
oddziały wojskowe. Konflikt jest
niebezpieczny nie tylko dla tej
części świata, ponieważ oba
państwa posiadają broń
atomową. W 2004 roku obie
strony podjęły rozmowy,
istnieje więc szansa na
pokojowe rozwiązanie konfliktu.

Podobnie jak to było w okresie zimnej wojny w stosunkach między
Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Radzieckim, Indie i Pakistan nie
chcą doprowadzić do otwartej wojny w obawie przed całkowitym
zniszczeniem obu krajów.

Obecnie znowu prowadzone są rozmowy indyjsko-pakistańskie w
sprawie Kaszmiru, jednak wypowiedzi przywódców obu państw nie
wróżą im sukcesu. Sytuacji w regionie z pewnością nie poprawił fakt
zamordowania 23 marca 2003 r. Abdula Majida Dara, byłego bojownika
Związku Mudżahedinów, który w 2000 r. ogłosił zawieszenie broni i
chciał przystąpić do rozmów z władzami indyjskimi.

Konflikt o Kaszmir trwa już ponad 56 lat i nic nie wskazuje na to, by
miał się w najbliższym czasie zakończyć. Choć formalnie rzecz biorąc
od 1972 roku Indie i Pakistan nie prowadziły wojny, to i tak walki w
Kaszmirze prowadzone są niemal bez przerwy. Od wybuchu
powstania mudżahedinów w 1989 roku w Kaszmirze zginęło ponad 30
tysięcy osób.

Konflikt w Kaszmirze

Międzynarodowe

prawo humanitarne

konfliktów

zbrojnych

Definicja międzynarodowego

prawa humanitarnego konfliktów

zbrojnych

We wstępie do "Komentarza do Protokołów Dodatkowych z 8 czerwca 1977

roku do Konwencji Genewskich z 1949 roku", opublikowanego w 1987 roku

przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, jego autorzy podają

następującą definicję międzynarodowego prawa humanitarnego:

Termin „międzynarodowe prawo humanitarne

konfliktów zbrojnych” oznacza

normy

międzynarodowe

ustanowione przez

umowy

międzynarodowe lub zwyczaj międzynarodowy

których szczególnym zadaniem jest

rozwiązywanie problemów humanitarnych

wynikających bezpośrednio z

międzynarodowych

lub niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych

które z przyczyn humanitarnych

ograniczają

prawo stron konfliktu zbrojnego do swobodnego

wyboru metod i środków prowadzenia działań

zbrojnych

lub

chronią osoby i dobra

, które są lub

mogą być dotknięte skutkami konfliktu zbrojnego.

Źródło: www.pck.org.pl

MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE

KONFLIKTÓW ZBROJNYCH

PRAWO PRZECIWWOJENNE

IUS CONTRA BELLUM

PRAWO WOJENNE

IUS IN BELLO

PRAWO HUMANITARNE

normy prawa międzynarodowego,

których celem jest zapobieganie

konfliktom zbrojnym

I i II Konwencja haska (1907)

Pakt Ligi Narodów (1919)

Traktat przeciwwojenny „Brianda-

Kelloga” (1928)

Karta Narodów Zjednoczonych

(1945)

normy prawa międzynarodowego,

których celem jest ograniczenie

swobody stron wojujących w

doborze środków i metod

prowadzenia walki

Deklaracja w przedmiocie wojny

morskiej (1856)

Deklaracja w przedmiocie

pocisków wybuchających małego
kalibru (1868)

Konwencje haskie (1899 i 1907)

Konwencja dot. pewnych broni

konwencjonalnych powodujących
nadmierne cierpienia (1980)

Konwencja dot. min

przeciwpiechotnych (1997)

normy prawa międzynarodowego,

których celem jest ochrona ofiar

wojny

Konwencja Genewska (1864)

X Konwencja haska (1907)

Konwencje Genewskie (1949)

Protokoły Dodatkowe (1977)

normy prawa międzynarodowego,

których celem jest ochrona dóbr

kultury

Konwencja haska (1954)

normy prawa międzynarodowego,

których celem jest penalizacja

naruszeń prawa humanitarnego

porozumienia dot. trybunałów

karnych (Norymberga 1945, Haga
1993, 1998, Arusza 1994)

Historia międzynarodowego

prawa humanitarnego

konfliktów zbrojnych

•

PRAWO WOJENNE



Deklaracja w przedmiocie wojny morskiej (Deklaracja Paryska) 1856



Deklaracja w sprawie pocisków wybuchających małego kalibru (Deklaracja

Petersburska) 1868



Konwencje haskie 1899 i 1907



Konwencja o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni

konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne

cierpienia lub mające niekontrolowane skutki, Genewa 1980



I protokół w sprawie niewykrywalnych odłamków



II protokół w sprawie zakazów lub ograniczeń użycia min, min-pułapek i innych

urządzeń (zmieniony w 1996 )



III protokół w sprawie zakazów lub ograniczeń użycia broni zapalających



IV protokół w sprawie oślepiającej broni laserowej (dodany w 1995)



V protokół dotyczący wybuchowych pozostałości wojny (2003

wszedł w życie

16.05.2006)



Konwencja o zakazie użycia, składowania, produkcji i przekazywania min

przeciwpiechotnych oraz o ich zniszczeniu, Ottawa 1997

Historia

•

PRAWO HUMANITARNE



Konwencja o poprawie losu rannych w armiach w polu, Genewa 1864



Konwencja w sprawie zastosowania do wojny morskiej zasad konwencji

genewskiej (X Konwencja haska 1907)



Konwencja o poprawie losu rannych w armiach w polu, Genewa 1929



Konwencja dotycząca traktowania jeńców, Genewa 1929



Konwencje o ochronie ofiar wojny, Genewa 1949



I protokół dodatkowy dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów

zbrojnych, Genewa 1977



II protokół dodatkowy dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych

konfliktów zbrojnych, Genewa 1977



III protokół dodatkowy w sprawie przyjęcia dodatkowego znaku

rozpoznawczego, Genewa 2005



Karta Międzynarodowego Trybunału Wojskowego (Trybunału Norymberskiego),

Londyn 1945



Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, Haga 1954



I protokół, Haga 1954



II protokół, Haga 1999



Statut Międzynarodowego Trybunału do Sądzenia Osób Odpowiedzialnych za

Poważne Naruszenia Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Popełnione na

Terytorium byłej Jugosławii od 1991 r. (Trybunał Haski), Nowy Jork 1993



Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK z siedzibą w Hadze), Rzym

1998

Ewolucja międzynarodowego

prawa humanitarnego

(mph)

•

1864 ranni i chorzy kombatanci

•

1907 rozszerzenie na wojnę morską (rozbitkowie)

•

1929 ochrona jeńców wojennych

•

1949 ochrona ludności cywilnej

•

1977 ochrona ofiar konfliktów wewnętrznych

(niemiędzynarodowych)

•

1945, 1993, 1998 międzynarodowe trybunały

karne

•

1954 ochrona dóbr kultury

•

obecnie: ekspansja mph na czas pokoju (m.in.

liczne akcje ruchu czerwonokrzyskiego, głównie

Federacji, podczas klęsk humanitarnych)

Pole zastosowania MPH

•

Pole podstawowe

: międzynarodowe konflikty zbrojne

(wojny)

Art. 2 wspólny dla KG

: konwencje mają znajdują

zastosowanie w razie

wypowiedzenia wojny

lub

powstania jakiegokolwiek innego konfliktu zbrojnego

pomiędzy co najmniej dwoma państwami, nawet gdyby

jedna ze stron

nie uznała stanu wojny

ORAZ

We wszystkich przypadkach

okupacji terytorium

(choćby

jego części) nawet gdyby ta okupacja nie napotkała oporu

zbrojnego

Odrzucenie klauzuli si omnes

: gdyby jedna ze stron nie

była formalnie związana KG, pozostałe państwa będą nimi

związane w stosunkach pomiędzy sobą, zaś w stosunkach z

tym państwem

pod warunkiem

, że uznaje ono i stosuje ich

postanowienia

Pole zastosowania

•

Inne sytuacje:

konflikt zbrojny nie posiadający

charakteru międzynarodowego

Art. 3 wspólny dla KG dotyczy konfliktów toczących się na terytorium jednej

ze stron KG.

Art. 3 rozwinięty został w II PD z 1977

Konflikt niemiędzynarodowy toczy się pomiędzy siłami zbrojnymi strony KG,

rozłamowymi siłami zbrojnymi

lub innymi zorganizowanymi,

uzbrojonymi grupami pozostającymi pod

odpowiedzialnym

dowództwem

i sprawującymi taką kontrolę nad częścią jej

terytorium

że mogą przeprowadzać ciągłe i spójne

operacje wojskowe

oraz

stosować odpowiednie

normy mph

UWAGA!!!

Art. 3 KG i II PD nie mają zastosowania do:

sytuacji, w których naród powstaje przeciw panowaniu kolonialnemu,

realizując swoje prawo do samostanowienia: zgodnie z I PD wojny

narodowo-wyzwoleńcze są traktowane jako konflikty międzynarodowe

(art. 1 ust 4)

wewnętrznych napięć i niepokojów, takich jak: rozruchy, odosobnione i

sporadyczne akty przemocy oraz inne działania tego typu, które nie są

uważane za konflikty zbrojne (art. 1 ust 2 II PD): w takich sytuacjach

obowiązują międzynarodowe standardy z zakresu ochrony praw człowieka

Konwencje o ochronie ofiar

wojny jako traktaty

STAN RATYFIKACJI

: wejście w życie 21.10.1950,

192 ratyfikacje

, Polska

podpisała: 8.12.1949, ratyfikowała: 26.11.1954 (z

zastrzeżeniem dot. zbrodniarzy wojennych –

zastrzeżenie zostało wycofane), Dz. U. z 1956 r, Nr 56,

poz. 175

I PD

: wejście w życie 7.12.1978,

164 ratyfikacje

sygnatariuszy w tym Iran i USA), Polska podpisała:

12.12.1977, ratyfikowała: 23.10.1991, Dz. U. z 1992 r,

Nr 41, poz. 175

II PD

: wejście w życie 7.12.1978 ,

159 ratyfikacji

sygnatariuszy w tym Iran i USA), Polska podpisała:

12.12.1977, ratyfikowała: 23.10.1991, Dz. U. z 1992 r,

Nr 41, poz. 175

III PD

: 0 ratyfikacji, 54 sygnatariuszy, Polska nie podpisała

źródło: www.icrc.org/ihl

Konwencje o ochronie ofiar

wojny jako traktaty

Państwa, które związały się KG zobowiązane są

wypełniać ich postanowienia w dobrej wierze

(PACTA SUNT SERVANDA) – art. 26 KPT

W związku z powyższym:

państwa czuwają za pośrednictwem swych

dowódców naczelnych nad wykonywaniem

norm konwencji

państwa zobowiązane są upowszechniać tekst

konwencji (w czasie pokoju i w czasie wojny)

państwa zobowiązane są do karania nadużyć i

naruszeń KG

Konwencje o ochronie ofiar

wojny jako traktaty

zgodnie z „klasycznym” prawem

międzynarodowym, jeżeli jedno

państwo w sposób istotny naruszyło

traktat, druga strona może zwolnić

się z jego stosowania (ZASADA

WZAJEMNOŚCI) art. 60 KPT

wobec KG i PD nie działa zasada

wzajemności

MIĘDZYNARODOWY

CZERWONY KRZYŻ

założony w Genewie w

1863 r. pod nazwą:

Międzynarodowy Komitet

Pomocy Rannym

Wojskowym

w 1875 r. przyjęto obowiązującą do dziś nazwę

MKCK to prywatne stowarzyszenie działające na

podstawie wewnętrznego prawa szwajcarskiego.

Członkami MKCK (od 15 do 25 osób) mogą być tylko

osoby posiadające obywatelstwo Szwajcarii.

Wybrane zadania MKCK:



dostarczanie pomocy humanitarnej (wody, żywności i

pomocy medycznej) osobom dotkniętym przez

konflikty



wizytacje w obozach jenieckich i innych miejscach

przetrzymywania osób



poszukiwanie zaginionych osób



przekazywanie korespondencji pomiędzy członkami

rodzin



łączenie rodzin



promocja MPH



monitorowanie przestrzegania tego prawa



działania na rzecz rozwoju tego prawa

Polski Czerwony Krzyż



powstał w 1919 r.



współczesna podstawa prawna:

ustawa z 1964 r. o PCK i statut

zatwierdzony rozporządzeniem Rady

Ministrów z 1996 r.



w ramach PCK działa ponad 250 tys.

wolontariuszy, PCK zatrudnia ok.. 1,5

tys. osób.

Międzynarodowa Federacja

Stowarzyszeń Krajowych Czerwonego

Krzyża i Czerwonego Półksiężyca



powołana w 1919 r.



do 1991 r. nosiła nazwę Ligi



zrzesza wszystkie uznane stowarzyszenie

krajowe



wspiera i koordynuje działania

stowarzyszeń



odgrywa szczególnie istotną rolę w

sytuacjach klęsk żywiołowych



reprezentuje stowarzyszenia na arenie

międzynarodowej

Wybrane normy

międzynarodowego prawa

humanitarnego

•

ochrona chorych rannych i rozbitków

•

ochrona jeńców wojennych

•

ochrona ludności cywilnej

Ochrona chorych, rannych i

rozbitków

•

podstawa prawna I KG + PD

I KG odnosiła się tylko do rannych, chorych i rozbitków należących do

sił zbrojnych (kombatantów)

I PD do kategorii tej włączył także osoby cywilne.

•

generalne obowiązki stron konfliktu

poszanowanie tych osób

ochrona

leczenie

•

szczególne obowiązki stron w konflikcie

wyszukanie i zebranie ofiar

zarejestrowanie danych służących do ustalenia tożsamości

umożliwienie mieszkańcom danego terytorium niesienie pomocy

zapewnienie właściwego pochówku zmarłych

ochrona formacji i zakładów sanitarnych

ochrona personelu sanitarnego i kapelanów

Ochrona jeńców wojennych – III

•

status jeńca wojennego przysługuje m.in.:

członkom sił zbrojnych, którzy dostali się w ręce strony

przeciwnej

członkom zbrojnego ruchu oporu

niektórym osobom towarzyszącym siłom zbrojnym (cywilni

członkowie załóg, korespondencji wojenni)

osobom należącym do ludności cywilnej, które spontanicznie

chwyciły za broń by stawić opór zbliżającym się siłom wroga

•

status jeńca wojennego nie przysługuje m.in.:

szpiegom

najemnikom

dezerterom

członkom personelu lekarskiego i duchownego

•

w razie wątpliwości o statusie danej osoby rozstrzyga sąd, do

tego czasu korzysta ona z ochrony przysługującej jeńcowi

Jeńcy wojenni

Podstawowe reguły traktowania jeńców:



Jeńcy powinni być zawsze traktowani w sposób humanitarny



Jeniec zobowiązany jest podać jedynie nazwisko, stopień wojskowy, datę

urodzenia i nr ewidencji wojskowej



Jeniec ma prawo do wypełnienia karty o wzięciu do niewoli i wysłania jej: a)

do rodziny, b) do Centralnego Biura Informacji o Jeńcach Wojennych



Jeńcy powinni być przetrzymywani w obozach spełniających określone w III

KG warunki z dala od rejonu walk



Warunki bytowe powinny być tak samo korzystne jak warunki zapewnione

wojskom państwa zatrzymującego



Jeńcy mogą być wykorzystywani do pracy na warunkach określonych w III KG



Jeńcy podlegają prawom państwa zatrzymującego, mogą być karani za

przestępstwa



III KG przewiduje liczne gwarancje procesowe



Za ucieczkę można karać jedynie karami dyscyplinarnymi (np. grzywna,

areszt). Nie wolno karać za ucieczkę udaną.



Jeńcy mają prawo do prowadzenia korespondencji i do otrzymywania paczek



Niezwłocznie po zakończeniu działań wojennych powinna nastąpić repatriacja

(możliwa też repatriacja wcześniejsza)

Osoby cywilne – IV KG

Ogólna ochrona ludności



Strony mogą tworzyć strefy lub miejscowości sanitarne



Strony mogą w drodze porozumień tworzyć strefy zneutralizowane



Strony mogą zawierać porozumienia dot. ewakuacji ludności ze strefy oblężonej lub otoczonej



Szpitale cywilne, środki transportu i pomoc dla ludności cywilnej będą szanowane i chronione

Wybrane normy chroniące osoby cywilne:



Ludność cywilna nie może być wykorzystywana jako ochrona pewnych punktów lub okręgów

przed działaniami wojennymi



Zabronione są: kary zbiorowe, rabunek i branie zakładników



Cudzoziemcy mają prawo opuścić terytorium państwa, chyba, że sprzeciwia się temu interes

państwa (II instancyjne postępowanie przed organami). Jeżeli cudzoziemiec zostanie

zatrzymany – należy zapewnić mu środki niezbędne do życia. Osoby te mogą być zmuszane

do pracy ale tylko w takim samym zakresie jak ludność danego państwa. W wyjątkowych

przypadkach możliwe jest internowanie.



Zakazane są przesiedlenia (masowe i indywidualne), dozwolone są ewakuacje ze względów

bezpieczeństwa



Zakazane jest zmuszanie ludności do służby w siłach zbrojnych okupanta



Zakaz niszczenia mienia, chyba, że jest to bezwzględnie konieczne dla operacji wojskowych



Zachowane zostaje ustawodawstwo, sądy i administracja, choć państwo okupacyjne może

wprowadzić swoje normy karne służące zabezpieczeniu bezpieczeństwa tego państwa. Normy

te podlegają wcześniejszemu ogłoszeniu i nie mogą działać wstecz.



Rozbudowane gwarancje sądowe



Ochrona osób internowanych zbliżona do ochrony jeńców wojennych z uwzględnieniem faktu,

iż internowanymi są osoby cywilne

Ochrona dóbr kulturalnych

Podstawa prawna:

Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w

razie konfliktu zbrojnego, Haga 1954 r.

wejście w życie 7.8.1956, 114 ratyfikacji, 7

sygnatariuszy (w tym Wielka Brytania, USA,

Irlandia, Japonia), Polska ratyfikowała 6.8.1956

Konwencji towarzyszą dwa protokoły:

I protokół z 1954 r.

- 92 ratyfikacje (w tym

Polska)

II protokół z 1999 r.

– 38 ratyfikacji (Polska

nawet nie podpisała)

Ochrona dóbr kulturalnych

trzy stopnie ochrony dóbr kulturalnych

1. poszanowanie dóbr kulturalnych

nakaz powstrzymania się od używania tych dóbr w taki sposób, który mógłby wystawić

je zniszczenie lub uszkodzenie

nakaz powstrzymania się od wszelkich aktów nieprzyjacielskich wobec tych dóbr

zakaz odwetu na dobrach kulturalnych

zapewnienie opieki nad dobrami przez strony w konflikcie

2. ochrona specjalna (art. 8 KH 1954)

ochroną może być objęta ograniczona liczba schronów przeznaczonych do

przechowywania dóbr kulturalnych oraz

dobra nieruchome o wielkim znaczeniu

ochrona przyznawana jest przez wpisanie dobra do Międzynarodowego Rejestru Dóbr

Kulturalnych Objętych Ochroną Specjalną

dobrom tym przyznawany jest przywilej nietykalności

ochrona specjalna może być też przyznana transportom, które jednak pozostają pod

nadzorem międzynarodowym

3. ochrona wzmocniona (art. 10 II protokołu)

dobra te muszą być wpisane na listę prowadzoną przez Komitet ochrony dóbr

kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego

nietykalność tych dóbr

rozbudowana penalizacja naruszeń

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
dojrzałość szkolna prezentacja II, DIAGNOZA, DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA
Prezentacja II Laboratorium Fizyki BHP 2008 9
ściaga z prezentacji, II rok II semestr, BWC, egzamin przyrodo
IBS u dzieci prezentacja II
Seminarium Prezentacja II
RODZICE ALKOHOLICY PREZENTACJA II
Fundusze Strukturalne w latach 2007 2013 prezentacja II
RODZICE KONTROLERZY PREZENTACJA II
Ćwiczenia ortofoniczne- słuchowe (do prezentacji), II rok
Mikrobiologia prezent II, Mikrobiologia
kolos ekologia prezentacje, II rok II semestr, BWC, Ekologia, ekologia rolnictwo
Socjobiologia do prezentacji, II rok WzP, psycholo

więcej podobnych podstron