Grupowe poradnictwo

zawodowe

Czym się będziemy

zajmować?



Zdefiniujemy podstawy teoretyczne poradnictwa zawodowego



Określimy fazy rozwoju grupy oraz role prowadzącego



Porozmawiamy o warunkach koniecznych do pracy z grupą



Określimy postawy uczestników zajęć grupowych i

zastanowimy się jak wykorzystać ich potencjał



Powiemy jakie metody i techniki pracy z grupą odpowiadają

celom , które chcemy osiągnąć

Poradnictwo grupowe



Grupa koncentruje się na doświadczeniach uczestników, choć
w trakcie zajęć może nastąpić przekazywanie pewnych informacji,



Osoby biorące udział w poradnictwie grupowym funkcjonują
w większości dziedzin życia, lecz potrzebują rozwiązania problemu
sytuacyjnego lub chcą uniknąć spodziewanych kłopotów w rozwoju,

•

Poradnictwo grupowe zalecane jest w przypadku osób, u których występują
problemy czasowe lub powtarzające się,

•

Poradnictwo grupowe stara się modyfikować postawy i zachowania, podkreśla
emocjonalne angażowanie się uczestników w proces,

•

Poradnictwo grupowe prowadzone jest w małych, intymnych pomieszczeniach

Rola poradnictwa zawodowego

realizowanego w formie

grupowej



Wzrost akceptacji i uczenia się,



Nauczenie się jak obdarzyć zaufaniem siebie i innych



Przekonanie, że inni tez odczuwają lęk i zagrożenie



Podniesienie poziomu świadomości i zwiększenie zakresu

swobody wyboru



Doprowadzenie do świadomych wyborów



Uwrażliwienie na potrzeby i uczucia innych



Krystalizacja systemu wartości

Formy pracy grupowej



Metody



Techniki



Narzędzia

Metoda

to świadomie i konsekwentnie stosowany sposób

postępowania lub zaprogramowane działania

prowadzące do osiągnięcia określonego celu, na który

składają się czynności myślowe i praktyczne,

wykonywane podczas odpowiednio dobranych i

realizowanych ćwiczeń w ustalonej kolejności.

Metody pracy z grupą



Wykład



Burza mózgów



Prezentacja



Debata- za i przeciw



Dyskusja/pogadanka



Demonstracja/pokaz



Gry i zabawy



Praca w zespołach



Ogrywanie ról



Analiza przypadku/ Studium przypadku



Kula śnieżna

Metody grupowego poradnictwa

zawodowego



Metoda Edukacyjna



Kurs Inspiracji



Indywidualny Plan Działania



Rozwijanie Indywidualnych Cech Ułatwiających

Zdobycie Zatrudnienia ( tzw. „Metoda hiszpańska„)



Programy autorskie

Techniki pracy z grupą

To konkretne działania (sposób) służące realizacji
wyznaczonych celów np:



Technika podziału grupy na grupy zadaniowe



Technika udzielania informacji zwrotnych

Narzędzia



Testy



Ankiety



Kwestionariusze



Scenariusze np. do odrywania ról

Definicja grupy / zespołu



terminem grupa można określić dwie lub więcej osoby
przebywające w tym samym miejscu i w tym samym
czasie



zespół to dwie lub więcej osób, które w ramach
określonej struktury współdziałają ze sobą i wzajemnie
oddziałują na siebie

Cechy grupy



Wspólny los, wspólny cel



Struktura społeczna



Wzajemne oddziaływanie



Kategoryzacja



Przestrzeganie norm

Normy grupowe

Reguły określające sposoby działań i zachowań jednostek przez

nie

Akceptowane.

Funkcje norm:

Funkcje norm:

Utrzymują grupę

Utrzymują grupę

Świadczą o specyfice grupy

Świadczą o specyfice grupy

Tworzą atmosferę

Tworzą atmosferę

Gwarantują ład grupowy

Gwarantują ład grupowy

Umożliwiają realizację wspólnych celów

Umożliwiają realizację wspólnych celów

Dostarczają wzorców w nowych sytuacjach

Dostarczają wzorców w nowych sytuacjach

Integracja i spójność

grupowa

Im bardziej spójny jest zespół tym:



lepiej, efektywniej i wydajniej działa,



większe jest zadowolenie – członkowie zespołu odczuwają
akceptację i aprobatę, czują się odpowiedzialni – zostają
zaspokojone ich potrzeby psychologiczne,



mniej jest napięć i wrogości między członkami grupy, bo
odczuwają wobec siebie sympatię i zaufanie.

Sposoby integracji zespołu



zachęcanie do wzajemnej sympatii – ludzie, którzy mają podobne
poglądy, zainteresowania będą się bardziej lubić;



doprowadzanie do wspólnoty losów i celów – pracę należy tak dzielić, by
całość nie mogła powstać bez cząstkowych zadań – to
wymaga zaufania i zwiększa je; jedynym warunkiem jest to, aby
pozytywne skutki pracy były odczuwalne przez wszystkich;



akcentowanie sukcesów – sukces odniesiony przez grupę wzmacnia ją ;
każdy zatem będzie chciał w niej pozostać; sukcesy dają poczucie siły;



wprowadzanie wspólnych rytuałów i ceremonii ,



przestrzeń prospołeczna – taka aranżacja przestrzeni, żeby prowadziła
do nawiązywania relacji pomiędzy uczestnikami.

Skuteczne działania prowadzące

do rozwiązania problemów przez

grupę:



Wzajemne wypróbowanie pomysłów



Słuchanie po to by zrozumieć



Gotowość do zmiany stanowiska



Wszyscy członkowie uczestniczą w dyskusji



Znajdowanie zalet w różnicy zdań



Interakcje i dochodzenie do zgodności

Nieskuteczne działania

prowadzące do rozwiązania

problemów przez grupę:



Namawianie do z góry podjętych decyzji



Słuchanie po to, aby odrzucić lub niesłuchanie



Agresywna obrona swojego zdania



Dyskusja zdominowana przez jednego lub kilku
członków



Negatywne reakcje na różnice zdań



„Nawracanie” pozostałych przez interakcję z
poszczególnymi osobami z osobna

Zalety pracy w grupie



Grupa wie więcej niż pojedyncze osoby



Ułatwia doskonalenie kompetencji komunikacyjnych



Grupa pobudza, działa wzajemnie inspirująco



Grupa wyrównuje



Uczy kooperacji, dyscypliny, umożliwia doświadczanie

współodpowiedzialności

Wady pracy w grupie



Presja większości



Dominacja



Zjawisko „obijania się” w grupie



Rozproszenie odpowiedzialności za wykonanie zadania



Syndrom grupowego myślenia

Fazy tworzenia zespołu



Etap kształtowania się



Etap burzliwy



Etap tworzenia się norm i stabilizacji



Etap efektywności – wykonywania zadań



Etap kończenia

Etap kształtowania się – ang.

forming



zapoznanie się i aklimatyzacja członków zespołu,



grupa zaczyna się kształtować; bada i poznaje sposoby

zachowań możliwe do przyjęcia, szacuje szanse i zagrożenia;



na początku można zauważyć nadgorliwość członków w

dopasowywaniu się do oczekiwań innych, w przyjmowaniu

tego, co zastane, by następnie zacząć formułować i milcząco

przyjmować pewne zasady dotyczące osiągania celów i

współżycia;



kończy się, gdy jednostki zaczynają myśleć o sobie jako

członkach grupy

Zalecenia dla prowadzącego



nie wyznaczać zespołowi i jego członkom żadnych

poważnych zadań, ponieważ występuje bardzo duże

ryzyko popełnienia błędów i pomyłek,



prowadzący powinien wprost mówić uczestnikom co

muszą zrobić, jakie zadania wykonać,



instrukcje powinny być konkretne i wyczerpujące,



należy określić akceptowane przez wszystkich zasady.

Mechanizm integracji

zespołu



zachęcanie do wzajemnej sympatii – ludzie, którzy mają podobne

poglądy, zainteresowania będą się bardziej lubić;



doprowadzanie do wspólnoty losów i celów – pracę należy tak

dzielić, by całość nie mogła powstać bez cząstkowych zadań – to

wymaga zaufania i zwiększa je; jedynym warunkiem jest to, aby

pozytywne skutki pracy były odczuwalne przez wszystkich;



akcentowanie sukcesów – sukces odniesiony przez grupę wzmacnia

ją ; każdy zatem będzie chciał w niej pozostać; sukcesy dają poczucie

siły;



wprowadzanie wspólnych rytuałów i ceremonii



przestrzeń prospołeczna – taka aranżacja przestrzeni, żeby

prowadziła do nawiązywania relacji pomiędzy uczestnikami.

Etap burzliwy – faza pierwszych

konfliktów (ang. storming)



pojawia się opór wobec tych milcząco przyjętych założeń,



członkowie grupy zaczynają akcentować swą indywidualność

i przeciwstawiać się zewnętrznym ograniczeniom,



pojawiają się konkurencyjne zasady i reguły,



członkowie zespołu zaczynają okazywać wrogość wobec

siebie i przywództwa – pojawiają się pierwsze

konflikty i mają one bardzo burzliwy przebieg, często

dochodzi do tarć, zniechęcenia i utraty wiary w sukces,



kończy się, gdy pojawia się względnie trwała struktura.

Zalecenia



prowadzący okazuje uważność i wsparcie,



zbyt dyrektywne zachowanie prowadzącego może
doprowadzić do jeszcze większych napięć,



wyjaśnianie nieporozumień.

Etap tworzenia się norm i

stabilizacji – ang. norming



konflikty i tarcia zostają przezwyciężone,



pojawia się jedność grupowa, a członkowie grupy

podejmując działania posługują się kategoriami myślenia

grupowego, a nie indywidualnego,



pojawiają się stałe więzi w miarę ustalania wspólnych

celów, norm i zasad,



jednostki bez obaw bycia zaatakowanym mogą

wypowiadać własne zdania i opinie oraz nawiązywać

bliskie kontakty;

Zalecenia



Prowadzący

powinien

pozostawić

zespołowi

odpowiedzialność
za wyznaczanie swoich celów i sposób wykonywania
zadań, ale w razie konieczności oferować wsparcie;

Etap efektywności – ang.

performing



grupa tworzy jedność, wewnętrzna struktura została

wypracowana i utrwalona, cel jest dla wszystkich

członków grupy jasny i wszyscy się z nim utożsamiają,

członkowie zespołu komunikują się ze sobą otwarcie i

ufają sobie nawzajem,



jednostki mogą skierować swoją uwagę i wysiłki na

wykonywaniu stojących przed nimi zadań,

Zalecenia



Etap największej wydajności i efektywności, która powinna
zostać wykorzystana



Prowadzący pozostawia swobodę co do wyboru celów i metod
pracy



Przekazanie uczestnikom zadań i obserwacji ich wykonywania



Rezygnacja z roli kierującego



Daje grupie niezależność działania

Etap kończenia – ang.

adjourning



pozwala we właściwy sposób zaznaczyć, że grupa
przestaje istnieć



grupa skupia się na przeżywaniu rozstania się, a nie na
wykonywaniu zadań.

Zalecenia



Podsumowanie wypracowanych rezultatów



Wnioski



Podziękowania



Utrwalenie kontaktów



Ewaluacja

Źródła niepokoju

uczestników na początku

zajęć

DLACZEGO? Czy zajęcia spełnią moje cele i oczekiwania?

Dlaczego jestem tutaj?
Czemu ma to służyć?

CO?

Co tak naprawdę będziemy robić?

O czym będzie mowa?
Efekt „deja vu” – wciąż to samo

KTO? Kim jest prowadzący, jakie będą nasze relacje?
Z KIM?

Kim są pozostali uczestnicy, czy znajdę w

grupie swoje miejsce

GDZIE? KIEDY? Problemy materialne, czy zajęcia mogę pogodzić z

innymi swoimi

obowiązkami?

W JAKI SPOSÓB? Jak przebiegać będą zajęcia? Jaki metody?

Jakie tempo? Czy metody pracy będą trudne?

KONTRAKT

Warunki pracy z grupą

Zasady dla prowadzącego



dbanie o przejrzystość: prowadzący powinien jasno określić
to, co jest wykonywane, dlaczego w danym momencie itd.



przyjęcie postawy osoby towarzyszącej, a nie decydującej;



szacunek dla sfery intymnej uczestników; treść pracy zależy
do nich i nie mają oni obowiązku mówienia o rzeczach, które
wydają się być „intymne”, jeżeli tego nie chcą

Warunki pracy z grupą

Zasady dla uczestników:



swobodna atmosfera: słuchanie wypowiedzi innych osób,
zabieranie głosu kolejno, bez wzajemnego przerywanie; dążenie
do rozmawiania z każdym



poszanowanie różnic: każdy ma prawo do wypowiedzi, do
prezentowania własnego punktu widzenia; do tego by się nie
zgadzać; każdy ma prawo do „błędu”;



poszanowanie drugiego człowieka: nie powinno się
prezentować postaw „osądzających” w stosunku do innych ;
wszelką krytykę stosować konstruktywnie;



partycypacja: trzeba się zaangażować, aby praca była
skuteczna; uczestnicy nie mogą poczynić postępów, jeżeli nie
„wejdą w grę”.

Warunki pracy z grupą

Zasady organizacyjne:



Przestrzeń sprzyjająca pracy w grupie



Zaspokojenie podstawowych potrzeb



Czas i miejsce zajęć dostosowany do celu zajęć



Liczebność

Czynniki wpływające na

powodzenie pracy z grupą

1. Wybór i przygotowanie członków grupy
2. Wielkość grup i czas funkcjonowania
3. Grupy zamknięte , grupy otwarte
4. Poufność
5. Miejsce spotkań
6. Współliderzy
7. Otwartość
8. Informacje zwrotne

Wybór i przygotowanie członków

grupy

Wskazówki etyczne dla doradców grupowych opracowane

przez

ASGW (1989) ustalają, że podczas rozmów wstępnych na
członków grupy wybrać należy tych:

„których potrzeby i cele są zgodne z ustalonymi
celami grupy, którzy nie utrudniają procesu
rozwoju grupy oraz nie poniosą uszczerbku na
zdrowiu w wyniku uczestnictwa w pracy grupy”.

Wielkość grupy

Wielkość Komunikacja w grupie

Struktura

grupy/metody

3-6 osób:

Odzywa się każdy uczestnik.

Tzw.

grupy

do

„pogawędek" (ang. buzz -

gwar), grupy robocze.

7-10 osób: Odzywa się prawie każdy

uczestnik. Jedna lub dwie

mogą nie odezwać się w ogóle.

Grupy robocze, warsztaty

tematyczne

11-18

osób:

5 lub 6 osób mówi dużo,

3 lub 4 inne odzywają się

sporadycznie.

Warsztat, sesja plenarna

19-30

osób:

3

lub

4

osoby

mogą

dominować.

prezentacje,

spotkania

informacyjne,

pokaz

filmu),

Ponad 30

osób:

Ograniczone

możliwości

uczestnictwa

Sesje

naukowe,

konferencje

Grupa otwarta / zamknięta



Grupy

otwarte

przyjmują

członków

nawet

po

rozpoczęciu spotkań, grupy zamknięte tego nie robią.



Grupy otwarte są zdolne względnie szybko znaleźć
członków na miejsce tych, którzy grupę opuścili i
utrzymać optymalną wielkość.



Grupy zamknięte nie są elastyczne pod względem
wielkości, lecz są bardziej zwarte i mogą być bardzo
pomocne na drodze do realizacji wyznaczonych przez
członków celów.

Współliderzy powinni

1/ wyznawać podobną filozofię i prezentować zbliżony styl

działania,

2/ dysponować podobnym doświadczeniem i kompetencjami,

3/ stworzyć model skutecznej interakcji,

4/ być świadomi podziału lojalności członków wobec obu

liderów i pomagać grupie w rozwiązywaniu tego

problemu,

5/ zgodnie ustalić cele procesu doradczego i procesy mające

doprowadzić do ich realizacji, tak aby uniknąć walki o władzę.

Otwartość

„

tu i teraz uczuć, postaw i przekonań”



Proces ten w wysokim stopniu uzależniony jest od

zaufania



Jeżeli poziom zaufania jest wysoki, będziemy mieli

do czynienia z pełną otwartością.

Informacje zwrotne



mają służyć adresatowi, a nie potrzebom osoby je
przekazującej,



są bardziej skuteczne, gdy ich podstawę stanowią
zachowania opisywalne,



w początkowych stadiach rozwoju grupy bardziej korzystne
i chętniej akceptowane są pozytywne informacje
zwrotne,



działają najskuteczniej, gdy są bezpośrednią reakcją na
bodziec - konkretne zachowanie – i gdy uwiarygodniają je
inni,



przynoszą większą korzyść, gdy adresat jest otwarty i ufa ich
autorowi.

Uczestnicy zajęć

ZACHOWANIA UCZESTNIKÓW GRUPY

Zachowania związane

z realizacją zadań

ODKRYWANIE

WIĄZANIE

PORZĄDKOWANIE

PONAGLANIE

UDZIELANIE INFORMACJ I

SZUKANIE INFORMACJ I

WYRAŻANIE OPINII

PYTANIE O OPINIĘ

Zasady pracy w grupie związane

z realizacją zadania



Trzymaj się instrukcji do zadania



Mów na temat



Pomagaj całej grupie trzymać się tematu



Dziel się wszystkimi informacjami, jakie posiadasz na dany

temat



Upewnij się, że wszyscy rozumieją treść przekazywanej przez

ciebie informacji



Parafrazuj informacje otrzymane od innych



Wyrażaj swoją opinię



Pytaj o opinię innych

ZACHOWANIA UCZESTNIKÓW GRUPY

Zachowania związane

z kontaktami między

ludźmi

ZACHĘCANIE

GODZENIE

NAWIĄZYWANIE

KOMUNIKACJ I

PRZYPOMINANIE

REGUŁ

WSPIERANIE

ŁAGODZENIE NAPIĘĆ

OBSERWOWANIE

Zasady pracy w grupie związane

z relacjami pomiędzy

członkami



Doceniaj pracę wszystkich członków grupy i mów im o tym



Słuchaj aktywnie



Jeśli się nie zgadzasz, to z opinią, a nie z osobą, która ją

przedstawiła



Zachęcaj wszystkich do udziału w pracach grupy



Wyrażaj swoje uczucia wprost

ZACHOWANIA UCZESTNIKÓW GRUPY

Zachowania

utrudniające dobre

funkcjonowanie grupy

AGRESJ A

ZALEŻNOŚĆ

DOMINACJ A

BLOKOWANIE

SZUKANIE

WSPÓŁCZUCIA

Trudni uczestnicy

Cicha Czesia



Pozostaje niezauważona



Biernie uczestniczy w
rozmowie



Siedzi cicho
(nie ze znudzenia, ale
z nieśmiałości)



Nie robi problemów
(tak naprawdę nie robi
nic)

Dominujący Darek



Chętnie mówiłby przez
cały czas



Na każdy temat ma coś
do powiedzenia



Zawsze podaje mnóstwo
przykładów



Może jest gadułą, a
może chce zabłysnąć?

Trudni uczestnicy

Będący zawsze

przeciw

Bazyl



Nigdy nie zgadza się z nami



Zawsze ma argumenty

(nawet nieracjonalne)



Potrafi znaleźć problem w

każdej sytuacji, ale sam go

nie rozwiąże

Przeszkadzający

Piotr



Przerywa nam



Zagaduje



Wprowadza szum i bałagan

Trudni uczestnicy

Mający osobiste

problemy

Marek



Człowiek, który co chwilę

wciela się w inną postać



Ma wewnętrzne problemy



Nieświadomie utrudnia

rozmowę

Błaznujący Błażej



Prawie cały czas się

wygłupia



Opowiada dowcipy

związane z tematem

Trudni uczestnicy

Mądra Monika



Monika musi pokazać, że

ma np. 3 doktoraty



W swoich wypowiedziach

stosuje specjalistyczne

słownictwo

Zmieniająca temat
Zenobia



Uwielbia podawać
przykłady nie związane z
tematem



Uwaga, może stosować
tak duże skróty
myślowe, że wydaje się,
że mówi nie na temat

Metody pracy z grupą

“Zapominam to co słyszę,
Pamiętam to co widzę.
Rozumiem to co robię.”

Przysłowie
chińskie

Metody pracy z grupą



Burza mózgów



Dyskusja



Wykład



Demonstracja



Gry i zabawy



Gra symulacyjna



Praca w zespołach



Ogrywanie ról



Analiza przypadku/ Studium przypadku

Burza mózgów

Wykorzystaniu wspólnej wiedzy i energii grupy do zaprezentowania jak
największej liczby pomysłów

Zasady prowadzenia burzy mózgów:



Zapisz problem na tablicy.



Wyjaśnij, dlaczego jest on ważny dla grupy.



Zapisz każdy pomysł dokładnie na tablicy.



Zbierz jak największą liczbę pomysłów - nie należy ich oceniać w

momencie zgłoszenia



Czas zbierania pomysłów powinien być ściśle określony i

dotrzymany.



Teraz można zadawać pytania z prośbą o wyjaśnienie. Odpowiedzi

udziela wyłącznie autor pomysłu.



Czas na ocenę pomysłów. Można jej dokonać na forum całej grupy

lub w małych zespołach. Wybiera się najbardziej obiecujące

pomysły.

Dyskusja



Możliwość poznania różnych stanowisk, rozwiązywania

problemów i podejmowania decyzji



Należy jasno określić cel i szczegółowe tematy, podejmowane

w dyskusji



Atmosfera w grupie: powinna być swobodna, ale zaplanowana

i zorganizowana



Obiektywnie, podsumowanie głównych punktów dyskusji

Wykład



Metoda ta obejmuje przekaz informacji - zwykle od

jednej osoby do grupy



Interakcje sprowadzają się do zadawania pytań po

zakończeniu wykładu



Dobra metoda przedstawienia nowych koncepcji,

dostarczenia słuchaczom wiedzy, jakiej jeszcze nie

mają

Wykład -

5 sposobów na pobudzenie

zainteresowania słuchaczy



Ćwiczenie wprowadzające/ zwiastun



Anegdota lub prezentacja materiałów wizualnych



Krótkie studium przypadku



Mini test

Sposoby na utrwalenie

materiału



„Konferencja prasowa”



Samodzielny przegląd materiału



Przełożenie teorii na praktykę ( praca w grupach)



Studium przypadku



Ćwiczenie umożliwiające naukę przez działanie

Demonstracja/ pokaz



Praktyczna metoda pokazania uczestnikom konkretnej
umiejętności



W celu modelowania zachowania można również użyć
film

Gry i zabawy



pomagają w integracji grupy,



wprowadzają ożywienie i wspomagają utrzymanie aktywności

podczas całej sesji,



są naturalnymi przerywnikami pomiędzy poszczególnymi

tematami czy sesjami.

PAMIĘTAJ



gra lub zabawa powinna wiązać się tematycznie z charakterem

zajęć,



należy zaakcentować, kiedy ma ona stanowić przerywnik w

zajęciach (zakończony stosownym komentarzem),



wprowadzenie gier lub zabaw nie może wywołać u uczestników

wrażenia, że mamy zbyt dużo czasu, bądź nie jesteśmy

merytorycznie przygotowani do dalszego prowadzenia sesji.

Praca w zespołach



Podział uczestników na mniejsze grupy



Grupy mogą współzawodniczyć lub być
komplementarne



Wyniki pracy grup prezentowane są przez liderów na
forum

Odgrywanie ról



Metoda pokazania, jak należy postępować w konkretnej

sytuacji



„Aktorzy” muszą otrzymać konstruktywny sygnał

zwrotny



Odgrywanie „roli” jest skuteczną metodą zmiany

postaw

Analiza przypadku



Służy dokładnej analizie wybranego tematu



Materiał przedstawiany jest w postaci rzeczywistego lub

symulowanego problemu,



Uczestnicy dochodzą sami do rozwiązania

Model uczenia się dorosłych

wg Malcolm Knowles

Dorośli



chcą wiedzieć, dlaczego mają się uczyć



chcą użyć się przez doświadczenie



podchodzą do uczenia się jako do rozwiązywania

problemów



uczą się najlepiej, gdy temat jest dla nich wartością

bezpośrednią

Uczenie się przez działanie



Odgrywanie ról



Gry i zabawy



Obserwacja



Ćwiczenia rozwijające wyobraźnię



Zadania pisemne



Realizacja projektów

Dziękuję za uwagę

Małgorzata Stolarska