Teoria wyboru

Jakub Świętek

Łukasz Świętek

Krzysztof Tabor

Piotr Talik

Michał Tomsia

Definicja

Teoria decyzji zajmuje sie sytuacją
problemową, w której decydent staje
przed koniecznością wyboru jednego z
przynajmniej dwóch wariantów
działania.

Cele stosowania teorii

wyboru

• podejmowanie jak najlepszych decyzji,
• uzasadnienie podejmowanych decyzji,
• wyeliminowanie intuicji w

podejmowaniu decyzji,

• osiągniecie pożądanego celu:

np.
• najniższa cena,
• najwyższa jakość,
• najszybsze wdrożenie rozwiązania

Proces decyzyjny

Podstawowe definicje:

• Decyzja

–

podejmowany przez człowieka lub

instytucję akt postanowienia w sprawie
wyboru.

• Wybór

– to proces gromadzenia i

przetwarzania informacji w celu wskazania
jednego elementu ze zbioru, który spełnia
określone wymagania i jest najlepszy ze
względu na przyjęty system wartości.

Wymagania stawiane przez

decydenta

• funkcjonalne

- wynikające z przeznaczenia, otoczenia

obiektu/urządzenia

• niezawodnościowe

- charakteryzujące trwałość i odporność

na zużycie, korozje, zakłócenia zewnętrzne, zewnętrzne pole

magnetyczne, oraz nieprawidłowa obsługę,

• dynamiczne

- prędkość działania obiektu i układów

współdziałających,

• ergonomiczne

, estetyczne, prawne - spełniające

podstawowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy

wynikające z obowiązujących norm i przepisów prawnych,

.

• ekonomiczne

, jakościowe - wskaźniki kosztów eksploatacji,

planowana skale produkcji, sprawność energetyczna, zużycie

energii, nakładu ponoszonego podczas użytkowania, obsługi i

napraw, trwałość obiektu,

• technologiczne

- łatwość i możliwość wykonania obiektu,

dostępność materiałów, parametry dostępnych urządzeń

produkcyjnych, możliwość jego przechowywania, pakowania i

transportu,

• formalne

- wynikające z norm, katalogów.

Proces decyzyjny i jego metody

- etapy

• Etap pierwszy:

– budowę modelu,
– sformułowanie problemu,
– określenie celu,
– ustalenie środków ,
– ustalenie nadrzędnych kryteriów umożliwiających ocenę

wyników działania.

• Etap drugi:

– rozwiązanie modelu

.

• Etap trzeci:

– weryfikację modelu i uzyskanego rozwiązania.

Strategie dokonywania

wyboru

1. Wybór parami – polega na założeniu,

że z każdych dwóch elementów
można wykazać lepszy lub
stwierdzić, że obydwa są trafne lub,
że nie można ich porównać.

2. Wybór wielokryterialny – polega na

utworzeniu m-wymiarowej macierzy.

Jednoetapowy proces

wyboru

Proces, w którym decyzje co do

wyboru wariantu podejmuje się tylko
raz i jest to decyzja końcowa.

Przebieg procesu wyboru

według scenariusza

• Automatycznego - wymaga podania

od nas na początku rozważań pełnego
zbioru danych po czym zostaje
zastosowany algorytm wyboru bez
dalszego naszego udziału.

• Interaktywnego - cechuje możliwość

dodawania i usuwania danych w
trakcie podejmowania decyzji.

Fazy interaktywnego procesu

podejmowania decyzji

• Uświadomienie celu.
• Strukturyzacja (wskazanie problemu i

sposobu jego rozwiązania)

• Dobieranie informacji (wariantów,

kryteriów, ocen)

• Wyznaczanie rozwiązania próbnego
• Ocena rozwiązania
• Akceptacja rozwiązania lub

restrukturyzacja zadania.

Schemat scenariusza

interaktywnego

Przykład

Analiza ma na celu wybór samochodu osobowego
spośród dostępnych na rynku. Aby ograniczyć

ilość

możliwych do zakupu modeli wprowadzono
następujące założenia wstępne:

• Samochód klasy średniej,

• Sedan,

• Silnik benzynowy o pojemności 1,7 – 2,0 l i

mocy 150-200 KM,

• Manualna skrzynia biegów, napęd na jedną oś

• Wyposażony w klimatyzację i pełną elektrykę

Wybór kandydatów

• Alfa Romeo 159 1.75 TBi

Wybór kandydatów

• Audi A4 2.0 TFSI

Wybór kandydatów

• Ford Mondeo 2.0 EcoBoost

Wybór kandydatów

• Honda Accord 2.0 i-VTEC

Wybór kandydatów

• Mercedes C180

Wybór kandydatów

• Volkswagen Passat 1.8 TSI

Określenie kryteriów

Aby dokonać wyboru rozważane będą następujące
wymagania, podzielone na stymulanty (im większa

wartość

danej cechy tym lepiej) i destymulanty (im większa

wartość

danej cechy tym gorzej):

•

Przyspieszenie 0-100 km/h w sekundach - destymulanta

•

Pojemność bagażnika w litrach - stymulanta

•

Styl (ocena subiektywna w skali od 1 do 10 gdzie 10 to

najlepiej) - stymulanta

•

Cena - destymulanta

•

Średnie spalanie w cyklu mieszanym - destymulanta

•

Niezawodność (na podstawie raportu Dekra) -

stymulanta

Do każdej z cech zostaje przypisana waga,
czyli ważność danej cechy w podjęciu
decyzji.
Suma wag równa się 1.

• przyspieszenie 0-100 km/h (0,15)
• Pojemność bagażnika (0.05)
• Styl (ocena subiektywna) (0,1)
• Cenę (0,3)
• Średnie spalanie w cyklu mieszanym (0,2)
• Niezawodność (na podst. raportu Dekra)

(0,2)

Dla poprawienia czytelności wszystkie wagi pomnożono przez

100.

W tabeli przedstawiono zestawienie

kandydatów uwzględniające każdą z

wymaganych cech:

Wybrano najlepsze cechy, na ich podstawie
kodujemy pozostałe wartości.

• dla stymulanty: z=x/x

max

• dla destymulanty: z=x

min

/x

Kodujemy pozostałe wartości -
przedstawiamy je w sposób względny,
wartości od 0 do 1 (im wyższa tym lepiej)

Zestawienie punktów uzyskanych przez
poszczególnych kandydatów:

Jeśli jednak okaże się, że dla innej osoby to
inne cechy samochodu są ważniejsze, wybór
może się zmienić. Załóżmy następujące wagi
wymagań co do samochodu:

• przyspieszenie 0-100 km/h (0,3)
• Pojemność bagażnika (0.05)
• Styl (ocena subiektywna) (0,25)
• Cenę (0,15)
• Średnie spalanie w cyklu mieszanym

(0,15)

• Niezawodność (na podst. raportu Dekra)

(0,1)

Wtedy tabela kandydatów przedstawia się
następująco:

Podsumowanie

• Volkswagen nie wygrał w żadnej kategorii,

ale ze względu na niską cenę i pozostałe

parametry na przyzwoitym poziomie

uzyskał sumarycznie najwięcej punktów.

• W drugim przypadku okazuje się, że

najlepszym wyborem byłoby Alfa Romeo.

Wpływ subiektywnego doboru wag zmienił

diametralnie punktacje kandydatów.

Dlatego ważne jest przemyślane i

dokładnie dopasowane do potrzeb

dobranie wag wymagań.

Dziękujemy z uwagę.