Henryk Januszek

Socjologia

wykłady 2011

Wykład x

Procesy społeczne

Pojęcie procesu społecznego

Procesem społecznym nazywamy

serie zjawisk, zdarzeń, fakt
dotyczących osobowości, grup
społecznych, zbiorowości powiązanych
ze sobą różnego rodzaju
zależnościami przyczynowymi

lub strukturalno-funkcjonalnymi,

powodującymi określone skutki i
przeobrażenia społeczne.

L. von Wiese wszystkie procesy społeczne zachodzące między

ludźmi podzielił na:

- procesy asocjatywne tj. zbliżające ludzi do siebie
- oraz procesy oddalające ludzi od siebie.

Wyrazem procesów asocjatywnych jest:
zbliżenie przystosowanie, zrównanie, zjednoczenie
natomiast procesów rozłączających: współzawodnictwo,

opozycja, konflikt, walka, wojna.

Powyższa klasyfikacja wzbudziła jednak wiele zastrzeżeń
G.Simmel wskazywał, że właśnie opozycja i walka zbliża

bardziej niż przyjaźń

Procesy społeczne dzielimy ze względu na

układ, w którym przebiegają na:

1) procesy intrapersonalne — zachodzące wewnątrz

osobowości człowieka, jak np. procesy samokształcenia,

samorozwoju, adaptacji,

2) procesy zachodzące między jednostkami, np. powstawanie
stosunków przystosowania, współpracy, przyjaźni, wrogości,
Konfliktu

3) procesy zachodzące między jednostką a grupą społeczną,
np. podporządkowania, identyfikacji, dążenia do dominacji,
sprzeczności, buntu, oderwania się,

4) procesy zachodzące między dwiema grupami, np.

współpracy, współistnienia, wzajemnej pomocy, tolerowania

się, niechęci, konkurencji, wrogości, konfliktu, walki, wojny.

Ze względu na dążenia jednostek i grup

społecznych procesy społeczne dzielimy na

1) procesy przystosowania, zachodzące wówczas, gdy jednostka lub grupa

społeczna znajduje się w nowej sytuacji środowiskowej, w której dotychczas

uznawane i stosowane wzory działań, oddziaływań nie prowadzą do

zaspokojenia, potrzeb i nie dają możliwości utrzymania się i uczestnictwa w

życiu zbiorowym,

2) procesy współdziałania lub współpracy, polegające na uzgodnionym działaniu

wykonywaniu zadań częściowych, w osiąganiu wspólnego celu politycznego,

ekonomicznego. towarzyskiego itd,

3) procesy współzawodnictwa lub konkurencji, powstające na gruncie

rozbieżności interesów lub na gruncie dążenia do zaspokojenia tych samych

interesów za pomocą tych środków, którymi inne grupy lub jednostki chcą

zapewnić własne interesy,

4) procesy konfliktowe, gdy jednostka lub grupa społeczna dąży do osiągnięcia

własnych celów przez wyeliminowanie, zniszczenie, podporządkowanie sobie

inne) jednostki lub grupy dążącej do osiągnięcia celów identycznych lub

podobnych

Ze względu na zmiany w organizacji społecznej

zbiorowości

procesy społeczne dzielimy na:

1) rozwoju i postępu, procesy ukierunkowanych

zmian ocenianych pozytywnie,

2) dekadencji, tj. upadku systemu wartości, braku

realizacji norm społecznych obowiązujących w

danej społeczności,

3) reorganizacji społecznej, polegające na nowym

układaniu integrowaniu systemu instytucji,

wzorów zachowań i kryteriów,ocen, np. procesy

transformacji ustrojowej,

4) dezorganizacji społecznej, oznaczające pojawienie

„I zjawisk, odchylających się od obowiązujących

norm społecznych i zakłócających funkcjonowanie

organizacji społeczne), np. alkoholizm, nikotynizm

przestępczość, narkomania

Ze względu na reperkusje w stosunkach

międzyludzki

procesy społeczne dzielimy na:

procesy zmieniające:
1) ideologie (procesy przebudowy świadomości społecznej)

2) religie (procesy sekularyzacji i laicyzacji).

3 naukę (procesy scjentyzmu),

4) technikę (procesy industrializacji, informatyzacji,

robotyzacji)

5) społeczności terytorialne (procesy urbanizacji, ruralizacji),

6) miejsce jednostki tub grupy w przestrzeni społecznej

(procesy ruchliwości społecznej, np. awans, degradacja).

W społeczeństwie polskim procesami

społecznymi wywołującymi
szczególnie duże przeobrażenia
społeczne są procesy: industrializacji
i dezindustrializacji, urbanizacji i
ruralizacji, ruchliwości społecznej i
migracji, a obecnie procesy
transformacji ustrojowej oraz
patologii i dezorganizacji społecznej.