Materiały pochodzą z Platformy 

Edukacyjnej Portalu 

www.szkolnictwo.pl

Wszelkie  treści  i  zasoby  edukacyjne  publikowane  na  łamach  Portalu  www.szkolnictwo.pl    mogą  być  wykorzystywane  przez  jego 
Użytkowników 

wyłącznie 

w  zakresie  własnego  użytku  osobistego  oraz  do  użytku  w  szkołach  podczas  zajęć  dydaktycznych.  Kopiowanie,  wprowadzanie  zmian, 
przesyłanie, 

publiczne 

odtwarzanie 

i  wszelkie  wykorzystywanie  tych  treści  do  celów  komercyjnych  jest  niedozwolone.  Plik  można  dowolnie  modernizować  na  potrzeby 
własne 

oraz 

do 

wykorzystania 

w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

WIEDZA O 

SPOŁECZEŃSTWIE

Temat: Organizacje 

międzynarodowe – Rada Europy, 

NATO

Spis treści

1. Rada Europy 
-

geneza i rozwój

-

cele i zadania

-

główne organy

-

zasady członkowstwa

-

działalność Rady Europy

2.  Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego
-

geneza i rozwój

-

cele i zadania

-

najważniejsze organy

-

operacje pokojowe NATO

-

struktura sił NATO

Geneza i rozwój Rady Europy

•w 1949 r. w Londynie przedstawicie 10 państw 
zachodnioeuropejskich (Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, 
Luksemburga, Irlandii, Danii, Norwegii, Szwecji i Włoch) podpisali 
traktat o powołaniu  Rady Europy, która miała być  forum współpracy 
państw. Siedzibą organizacji został Strasburg,

• w kolejnych latach do organizacji przystąpiła większość państw 
Europy Zachodniej,

• po upadku imperium radzieckiego do Rady przystąpiły państwa 
Europy Środkowo – Wschodniej. Obecnie do organizacji należy 
większość państw europejskich,

• w II połowie lat 50 – tych w związku z powstaniem EWG jej rola 
zmalała, aby przywrócić dawną pozycję, Rada znacznie ograniczyła 
obszar swoich zainteresowań i skupiła się na ochronie demokracji i 
praw człowieka.

• Rada Europy została powołana po II wojnie światowej w celu 
obrony praw człowieka. Przyczyną jej powstania  była obawa przed 
wybuchem kolejnej wojny oraz agresją ze strony ZSRR,

Cele i zadania Rady Europy 

Państwa członkowskie oraz 
obserwatorzy Rady Europy.
Legenda :     ciemnozielony - 
członkowie pierwotni,

•     jasno zielony - członkowie wtórni,

•     żółty - obserwatorzy w 
Zgromadzeniu Parlamentarnym,

•     pomarańczowy - obserwatorzy w 
Komitecie Ministrów,

•     czerwony - Białoruś, jedyne 
państwo europejskie wykluczone z 
Rady Europy.

Do zadań Rady Europy należą:

• ochrona praw człowieka, 
wspieranie demokracji i rządów 
prawa,

• wspieranie  rozwoju tożsamości 
kulturowej i różnorodności w 
Europie,

• rozwiązywanie problemów 
społecznych, walka z nietolerancją 
i dyskryminacją,

• ochrona środowiska,

• umacnianie demokracji przez 
popieranie reform politycznych i 
konstytucyjnych.

Główne organy Rady Europy 

Komitet Ministrów składa się z ministrów spraw zagranicznych 
państw członkowskich. Zbiera się najczęściej dwa razy w roku. 
Komitet jest głównym organem decyzyjnym Rady Europy. Stoi na 
straży podstawowych wartości i czuwa nad przestrzeganiem 
zobowiązań przyjętych przez państwa członkowskie. 
Zgromadzenie Parlamentarne, to 
organ w którym zasiadają 
przedstawiciele państw członkowskich 
wyznaczeni przez rządy lub 
parlamenty narodowe. Liczba 
przedstawicieli  danego kraju jest 
uzależniona od liczby jego 
mieszkańców. Do uprawnień 
Zgromadzenia należy wydawanie 
zaleceń dotyczących wszystkich 
spraw, którymi zajmuje się Komitet, 
uchwalanie rezolucji skierowanych do 
rządów poszczególnych krajów oraz 
wybór Sekretarza Generalnego. 

Flaga Rady Europy

Główne organy Rady Europy 

Kongres Władz lokalnych i 
Terytorialnych składa się 
z przedstawicieli samorządów terytorialnych 
różnych krajów.  Ich liczba odpowiada 
liczbie parlamentarzystów, 
reprezentujących poszczególne kraje. Do 
zadań kongresu należy m.in. wspieranie 
rozwoju samorządów terytorialnych oraz 
rozwijanie współpracy między regionami.

Sekretariat to organ, który pełni 
funkcje administracyjne i pomocnicze w 
stosunku do Rady i Zgromadzenia. Na 
jego czele stoi Sekretarz Generalny 
mianowany przez Zgromadzenie na 
wniosek Komitetu. 

Flaga Belgii

Zasady członkowstwa 

• Członkiem organizacji może być tylko państwo, które jest 
demokratycznym państwem prawa i przestrzega praw człowieka,

• decyzję o przyjęciu, zawieszeniu członkowstwa lub wykluczeniu 
państwa z Rady Europy podejmuje Komitet Ministrów. Wykluczenie 
może nastąpić w wypadku, gdy dane państwo nie przestrzega praw 
człowieka lub odeszło od zasady państwa prawa. Każde państwo 
może podjąć decyzję  o wystąpieniu z organizacji,

• państwa członkowskie są zobowiązane 
do przestrzegania wymogów 
statutowych wszystkich konwencji, 
których są sygnatariuszami (w 
szczególności Europejskiej Konwencji o 
Ochronie Praw Człowieka), oraz zasad i 
wartości wypracowanych przez 
organizację,

• oprócz pełnowartościowych członków 
Rada Europy przewiduje udział państw w 
jej pracach jako członków 
stowarzyszonych, obserwatorów lub 
gości specjalnych.

Flaga Danii

Działalność Rady Europy 

• Wspieranie demokracji
Rada Europy przyjęła szereg konwencji, które mają zagwarantować 
standardy demokratyczne we wszystkich krajach europejskich. W 
latach 90 – tych XX w. odegrała ważną rolę we wspieraniu przemian 
demokratycznych w państwach postkomunistycznych. Duże znaczenie 
miał uruchomiony w 1990 roku program Demostenes, w ramach 
którego  przekazywano państwom postkomunistycznym doświadczenia 
co do funkcjonowania demokracji i gotowe rozwiązania opracowane 
przez grupę ekspertów. 
• Współpraca prawna
Rada Europy wspiera 
modernizację ustawodawstwa 
państw członkowskich w duchu 
demokratyczny i poszanowania 
praw człowieka. Działa na rzecz 
podnoszenia skuteczności 
wymiaru sprawiedliwości oraz 
wspiera poszukiwanie rozwiązań 
problemów etycznych 
związanych z rozwojem nauki.

Flaga Danii

Działalność Rady Europy 

• Ochrona zdrowia 
Rada uchwaliła kilkanaście konwencji dotyczących m.in. walki z 
narkomanią, standardów leków itp. Jedną z ciekawszych inicjatyw było 
utworzenie wspólnie z Czerwonym Krzyżem Europejskiego Banku Krwi, 
w którym są przechowywane rzadkie grupy krwi.

• Edukacja 
Rada Europy działa m.in. na rzecz 
upowszechniania znajomości języków 
obcych (2001 r. był Rokiem Znajomości 
Języków ), organizuje wymianę uczniów 
w różnych państwach (Europejski 
Program Wymiany Uczniów Szkół 
Średnich).

Flaga Holandii

Działalność Rady Europy 

• Rozwiązywanie problemów społecznych
Do problemów, którym Rada Europy poświęca szczególną uwagę, 
należą zwiększenie zatrudnienia, zapewnienie pracownikom 
właściwego poziomu ochrony (konwencja o zabezpieczeniu 
społecznym), walka z wykluczeniem społecznym i promowanie 
zatrudnienia.
• Ochrona środowiska
Do najważniejszych inicjatyw w tej 
dziedzinie należy przyjęcie Konwencji o 
ochronie gatunków dzikiej flory i fauny 
europejskiej oraz ich siedlisk, 
powołanie centrum informacji i 
dokumentacji w zakresie ochrony 
przyrody (Naturopata), Strategia 
Zróżnicowania Biologicznego i 
Krajobrazowego mająca przeciwdziałać 
degradacji środowiska w Europie i 
chronić jego różnorodność.

Budynek Rady Europy w Strasburgu 
we Francji

Geneza i rozwój NATO 

NATO powstało kilka lat po II wojnie światowej. Główną przyczyną jego 
utworzenia była obawa państw Europy Zachodniej przed agresją ze 
strony Związku Radzieckiego.

W 1949 roku w Waszyngtonie 10 państw Europy Zachodniej oraz 
Kanada i Stany Zjednoczone podpisały Traktat Północnoatlantycki.

Początkowo siedziba organizacji mieściła się w Paryżu, jednak po 
wycofaniu się Francji w 1967 roku siedzibę przeniesiono do Brukseli.

Flaga NATO

Po zakończeniu zimnej wojny i 
rozpadzie Związku Radzieckiego 
nastąpiło rozszerzenie NATO na 
wschód i do Paktu dołączyły 
państwa uzależnione przed 1989 
rokiem od ZSRR (w tym Polska) 
oraz państwa bałtyckie. 

Układ podpisało 12 państw: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, 
Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Wielka Brytania, Włochy, a także 
Kanada i Stany Zjednoczone. 

18 lutego 1952 do Paktu przystąpiły Grecja i Turcja, 5 maja 1955 
przyjęto RFN, natomiast w 1982 Hiszpanię. W lipcu 1966 Francja 
opuściła wojskowe struktury Paktu, pozostając jedynie w strukturach 
politycznych. Grecja wycofała się ze struktur wojskowych po kryzysie 
cypryjskim w 1974, powróciła jednak do nich w 1980.

Geneza i rozwój NATO 

5 listopada 1998 ministrowie obrony Polski, Niemiec i Danii: J. 
Onyszkiewicz, V. Rühe i H. Haekkerup, podpisali konwencję o 
utworzeniu Międzynarodowego Korpusu Północno-Wschodniego 
NATO, z kwaterą główną w Szczecinie. Korpus rozpoczął działalność 
po przyjęciu Polski do NATO, w jego skład wchodzą: polska 12 
Szczecińska Dywizja Zmechanizowana, niemiecka 14 Dywizja 
Grenadierów Pancernych i duńska Dywizja Zmechanizowana.

W 1997 Pakt zaprosił Czechy, Polskę i Węgry do negocjacji mających 
na celu przyjęcie ich w poczet członków NATO. Państwa te zostały 
członkami NATO 12 marca 1999.

Cele i zadania NATO 

Do zadań NATO należy:

• współpraca i rozwijanie przyjaznych 
stosunków międzynarodowych,

• rozwiązywanie sporów 
międzynarodowych metodami 
pokojowymi,

• wzajemna pomoc, w tym wojskowa, w 
razie napaści na którekolwiek z państw 
członkowskich (napaść zbrojna na 
jednego z członków jest traktowana 
jako napaść na wszystkie państwa),

• wzmacnianie potencjału obronnego 
państw członkowskich,

• koordynacja polityki wojskowej i 
obronnej państw członkowskich.

Amerykańscy i Brytyjscy żołnierze 

podczas potrolu w Sangin District 

obszar  prowincji Helmand, 10 

kwietnia 2007

Najważniejsze organy NATO 

Rada Północnoatlantycka to główny organ NATO złożony ze stałych 
przedstawicieli państw członkowskich oraz sekretarza Generalnego 
Paktu. 

W takim składzie Rada spotyka się zwykle raz w tygodniu. Natomiast 
co najmniej dwa razy w roku są organizowane spotkania w składzie 
ministrów obrony państw członkowskich, a w wypadku konieczności 
podejmowania szczególnie istotnych decyzji – szefów państw.

Rada podejmuje wszystkie 
najważniejsze decyzje dotyczące 
sojuszu, które zapadają 
jednomyślnie (np. konsultacje 
polityczne pomiędzy członkami, 
wyznaczanie dyrektyw dla władz 
wojskowych, obronę cywilną, 
ustalanie wysiłku zbrojeniowego 
państw członkowskich).

Spotkanie na szczycie NATO

Najważniejsze organy NATO 

Najwyższym organem wojskowym jest Komitet Wojskowy, w skład 
którego wchodzą szefowie sztabów wszystkich państw 
członkowskich oprócz Islandii. Uchwały organów kolegialnych 
wymagają jednomyślności. Obszar strategiczny dzieli się na trzy 
dowództwa: 

• Europy – SACEUR, z siedzibą w Brukseli, 

• Oceanu Atlantyckiego – SACLANT, z siedzibą w Norfolk (Stany 
Zjednoczone),

• i kanału La Manche – CHANCOM, z siedzibą w Portsmouth (Wielka 
Brytania), oraz jedną strategiczną Grupę Regionalną Kanada – Stany 
Zjednoczone. 

Komitet koordynuje działania paktu w 
kwestiach militarnych. Jest 
podporządkowany Radzie.
Pierwszą samodzielną akcją zbrojną 
NATO była interwencja w Kosowie (24 
marzec 1999 – 10 czerwiec 1999).

Żołnierze 1 kompanii 

Zgrupowania Bojowego B 

strzegą reaktywowanego mostu 

na drodze A1

Najważniejsze organy NATO 

Komitet Planowania Obrony opracowuje 
wytyczne dotyczące polityki wojskowej NATO 
(wielkość wydatków, liczebność sił zbrojnych). 
Składa się ze stałych przedstawicieli państw 
członkowskich z wyjątkiem Francji.

Grupa Planowania Nuklearnego to forum 
konsultacyjne w sporach dotyczących broni 
jądrowej (jej zabezpieczenie, rozmieszczanie, 
kontrola zbrojeń itp.).

Sekretarz generalny jest wybierany przez 
Radę na 4 – letnią kadencję. Do jego zadań 
należy prowadzenie obrad najważniejszych 
organów Paktu, wykonywanie ich uchwał, a 
także reprezentowanie Paktu na arenie 
międzynarodowej i koordynowanie współpracy 
państw członkowskich.

Anders Fogh Rasmussen

Obecny Sekretazr Generalny NATO

Operacje pokojowe NATO 

W 1991 roku NATO przyjęło Koncepcję Strategicznego Sojuszu, która 
przewidywała możliwość uczestniczenia w operacjach pokojowych.  

Najważniejszymi operacjami NATO były:

• Misja pokojowa IFOR w Bośni 
i Hercegowinie, prowadzona 
między 20 grudnia 1995 a 20 
grudnia 1996. 

Flaga NATO powiewająca obok flagi Polski na 
masztach polskiej wyższej szkoły oficerskiej

• Misja pokojowa SFOR w Bośni i Hercegowinie, prowadzona między 
21 grudnia 1996 a 2 grudnia 2004. 

• Kampania lotnicza przeciw Jugosławii od 24 marca do 10 czerwca 
1999. 
Obecność Kosovo Force (KFOR) w Kosowie od 12 czerwca 1999. 

Operacje pokojowe NATO 

• Zabezpieczenie Cieśniny Gibraltarskiej po 11 września 2001 w 
ramach operacji Active Endeavour. 

• Obecność Międzynarodowych Sił Wspierających Bezpieczeństwo 
(ISAF) 
w Afganistanie od grudnia 2001. 

• Wsparcie logistyczne Unii Afrykańskiej w Darfurze w 2005. 

Operacje pokojowe NATO 

Struktura sił zbrojnych NATO 

1. Siły reagowania – w ich skład wchodzą jednostki narodowe i 

międzynarodowe wszystkich rodzajów wojsk. Dzielą się na siły 
natychmiastowego reagowania utrzymywane w ciągłej gotowości 
bojowej (15 tys. żołnierzy) i siły szybkiego reagowania (ok. 50 
brygad).

2. Główne siły obrony – składają się z jednostek narodowych i 

międzynarodowych  w różnym stopniu gotowości bojowej. Łącznie 
tworzą one 7 korpusów złożonych z ok. 14 dywizji. Są podstawą 
struktury obronnej NATO, a ich użycie jest przewidziane w wypadku 
długotrwałych konfliktów.

3. Siły wzmocnienia – są to jednostki pozostające w różnym stopniu 

gotowości, które mogą być użyte w każdym regionie. W ich skład 
wchodzi kilka dywizji pancernych i zmechanizowanych z USA i 
Wielkiej Brytanii.

Sekretarze Generalni NATO 

1. Hastings Lionel Ismay (Wielka Brytania); 

1952 – 1957,

2. Paul Henri Spaak (Belgia); 1957 – 1961,

3.  Dirk Stikker (Holandia); 1961 – 1964,

4. Manlio Brosio (Włochy); 1964 – 1971,

5. Joseph Luns (Holandia); 1971 – 1984,

6. Peter Carington (Wielka Brytania); 1984 – 

1988,

Peter Alexander Rupert Carington, 

6. baron Carrington

Sekretarze Generalni NATO 

7.  Manfred  Wörner (Niemcy); 1988 – 1994

8. Willy Claes (Belgia); 1994 – 1995,

9. Sergio Balanzio (Włochy); 1995,

10.   Javier Solana (Hiszpania); 1995 – 1999,

11.   George Robertson (Wielka Brytania); 

1999 – 2004,

12.    Jaap de Hoop Scheffer (Holandia); 

2004 – 2009.

Jaap de Hoop Scheffer