Współpraca NATO z wybranymi

organizacjami międzynarodowymi

w dziedzinie wczesnego

ostrzegania i zapobiegania

konfliktom zbrojnym

NATO – ONZ

• Związki NATO z ONZ datują się od

samego początku powstania Sojuszu,
tj. od 1949 roku.

• Znalazło to swój wyraz prawny w

zasadniczych dokumentach obu
organizacji, tzn. Karcie Narodów
Zjednoczonych i Traktacie
Waszyngtońskim.

NATO – ONZ

• Do roku 1992 kontakty merytoryczne

były sporadyczne i ograniczone co do
spraw.

• Sytuacja uległa radykalnie zmianie

wraz z wybuchem konfliktu w byłej
Jugosławii, kiedy to na mocy rezolucji
Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie
embarga nałożonego na Serbię i
Czarnogórę, Sojusz rozpoczął morską
operację na Adriatyku.

NATO – ONZ

• Samoloty AWACS, należące do sił NATO,

kontrolowały codziennie zakazaną przez ONZ strefę
lotów.

• Związki pomiędzy NATO i ONZ:
 więzy prawne, związane z rzeczywistą współpracą

obu organizacji w rejonach prowadzonych misji
pokojowych

obszary te wzmacniają i poszerzają instytucjonalne

ramy działalności Sojuszu w dziedzinie EWCP, w tym
szczególnie w prowadzeniu operacji pokojowych.

NATO – ONZ

• W swoim czasie, były Sekretarz

Generalny Sojuszu Solana podkreślił
w swoim oświadczeniu konieczność
pełnego przestrzegania wszystkich
postanowień rezolucji Rady
Bezpieczeństwa ONZ.

NATO – ONZ

• Sojusz dysponuje pewnymi niewojskowymi

zdolnościami cywilnymi, zwłaszcza w
dziedzinie planowania cywilnego na wypadek
sytuacji nadzwyczajnych, obronnych
aspektów reformy sektora bezpieczeństwa
oraz programów współpracy partnerskiej.

• Jednak NATO nie jest zdolne do

podejmowania pełnego zakresu działań
wymaganych do budowy państwowości oraz
rozwoju społecznego i gospodarczego.

NATO – ONZ

• Rada Bezpieczeństwa Narodów

Zjednoczonych ma unikalną rolę w
uprawomocnianiu użycia siły w sytuacjach
innych, niż przypadki samoobrony objęte
artykułem 51 Karty NZ oraz artykułem 5
Traktatu Północnoatlantyckiego.

• Wszyscy członkowie NATO zdecydowanie

preferują przeprowadzanie operacji spoza
artykułu 5 z upoważnieniem w postaci
mandatu Rady Bezpieczeństwa NZ.

NATO – ONZ

• Członkowie NATO postrzegają przywództwo ONZ w

koordynowaniu wielonarodowych wysiłków na rzecz
stabilizacji i odbudowy jako bardzo pożądane, jak w
przypadku

Tymczasowej Misji Administracyjnej ONZ w

Kosowie (UNMIK)

czy

Misji Wsparcia Narodów

Zjednoczonych w Afganistanie (UNAMA).

• Niektóre biura i agencje ONZ, takie jak

Departament

Operacji Pokojowych (DPKO),

Biuro Narodów

Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości
(UNODC),

Program Rozwojowy Narodów Zjednoczonych

(UNDP),

Biuro Koordynacji Spraw Humanitarnych ONZ

(OCHA)

dysponują potencjałem nieporównywalnym z

innymi organizacjami.

NATO – OBWE

• Relacje NATO – OBWE, w obszarze EWCP

zapoczątkowane przez szczyt KBWE w Helsinkach
(1992) trwają do dziś.

• Tam zostały powzięte pewne deklaracje co do

opracowania zasad i metod podejmowania działań
na rzecz zapobiegania konfliktom zbrojnym.

• Później, OBWE dokonała uzupełnień treścią

wszystkich deklaracji przedstawiając zasady
wysyłania w rejony konfliktów swoich
przedstawicieli z zadaniem monitorowania rozwoju
sytuacji oraz prowadzenia

„misji dobrych usług”.

NATO – OBWE

• Obecnie OBWE należy do

najważniejszych podmiotów
międzynarodowej architektury
bezpieczeństwa NATO od początku
istnienia KBWE/OBWE.

• Popierała rozwój i poszerzanie roli

Organizacji w międzynarodowej
architekturze bezpieczeństwa
międzynarodowego.

NATO – OBWE

• Współpraca NATO – OBWE ma

również swój wymiar praktyczny,
wymiar coraz szerszy, z uwagi na
zróżnicowanie funkcji obu
organizacji, choć należy uwypuklić, iż
wymaga ona

poprawy stopnia

koordynacji wzajemnych
przedsięwzięć,

aby nie dochodziło do

kolizji lub dublowania zadań.

NATO – OBWE

• W sferze polityczno-wojskowej OBWE od pewnego czasu

zapewnia ramy kontroli zbrojeń oraz środki budowy
zaufania, środki zapewniania przejrzystości i

„stanowienia norm”.

• Ten ostatni rodzaj działań wywodzi się z wdrażania

politycznych i wojskowych kodeksów postępowania w
celu promowania przestrzegania wytycznych w zakresie
najlepszych praktyk odnośnie do odnowy po konflikcie.

• Sojusz zajmował się zapewnianiem bezpieczeństwa dla

działań OBWE na obszarach, gdzie rozmieszczone
zostały siły NATO, a działania te służyły realizacji
szerszych celów politycznych NATO w sytuacjach po
zakończeniu konfliktu.

NATO -UE

• Relacje NATO - UE zostały uwidocznione z chwilą

powołania do życia Unii Europejskiej na posiedzeniu
Rady Europejskiej w Maastricht w grudniu 1991
roku.

• Do czasu osiągnięcia przez UE zdolności

operacyjnej do wykonywania nowych zadań,
współpraca Unii z NATO będzie ograniczała się do
współdziałania w regionach konfliktów zbrojnych, w
zakresie pomocy w organizowaniu akcji
humanitarnych i działań na rzecz ochrony ludności
cywilnej.

• Takie działania miały miejsce w 2008 roku w Gruzji.

NATO -UE

• Unia Europejska dysponuje cywilnymi atutami, które

pozostają poza obszarem działań NATO, ale są
niezbędne jako składniki potencjału państwotwórczego,
jak policja, wymiar sprawiedliwości oraz programy na
rzecz rządów prawa.

• UE posiada zasoby finansowe i środki rozwojowe, które

mogą pomóc w uzdrawianiu ekonomicznym
społeczności rozdartych wojną.

• W niektórych przypadkach UE ma do zaoferowania

zachętę promującą współpracę - perspektywę
członkostwa - która może być silniejsza, niż zdolność
NATO do oferowania partnerstwa i członkostwa.

NATO -UE

• Zgodnie z porozumieniami

Berlin-Plus

zawartymi w

marcu 2003 roku, NATO dwa razy dostarczało środki i
zdolności do wspierania operacji kierowanych przez
UE:

operacji Concordia

w byłej Jugosłowiańskiej Republice

Macedonii od marca do grudnia 2003 roku

operacji Althea

w Bośni i Hercegowinie od grudnia

2004 roku.

 NATO i Unia Europejska skoordynowały swoje wysiłki

w celu wspierania Unii Afrykańskiej w Darfurze,
UNMIK w Kosowie, UNAMA w Afganistanie i w innych
regionach.

NATO – perspektywa

• NATO musi efektywnie współpracować w innymi

organizacjami w kierunku utrwalania zaufania i
pewności, potrzebnych dla sukcesu przyszłych
operacji.

• Niektórzy obserwatorzy sceny politycznej mówią

o

„trudnym okresie dojrzewania”

stosunków

Sojuszu z innymi organizacjami
międzynarodowymi.

• To zapewne stanowi istotne wyzwanie dla NATO

w procesie umacniania bezpieczeństwa
międzynarodowego i pokoju światowego.

Bibliografia

• Ciupiński A., Białoskórski R., Wczesne

ostrzeganie i zapobieganie konfliktom zbrojnym
w strategii Sojuszu Północnoatlantyckiego,
Wydawnictwo Naukowe AON, Warszawa 2002

• Smutek-Riemer A., Wczesne wykrywanie

kryzysów, kwadratura koła? Zeszyty Naukowe
AON nr 4 (29) 1997

• Łoś-Nowak T., Organizacje w stosunkach

międzynarodowych. Istota – mechanizmy
działania – zasięg, Wyd. 4, Wydawnictwo
Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2004