Choroby naczyń

Choroby naczyń

krwionośnych

krwionośnych

Do naczyń krwionośnych zaliczamy:

Do naczyń krwionośnych zaliczamy:

Tętnice

Tętnice

Żyły

Żyły

Naczynia włosowate.

Naczynia włosowate.

Naczynia krwionośne są elastycznymi

Naczynia krwionośne są elastycznymi

rurkami o różnej długości, grubości i

rurkami o różnej długości, grubości i

odmiennej budowie, tworzącymi w

odmiennej budowie, tworzącymi w

organizmie zamknięty układ w którym

organizmie zamknięty układ w którym

krąży krew wprawiana w ruch skurczami

krąży krew wprawiana w ruch skurczami

i rozkurczami serca.

i rozkurczami serca.

Budowa naczyń

Budowa naczyń

krwionośnych

krwionośnych



Trzy warstwy

Trzy warstwy



I. Błona wewnętrzna zwana

I. Błona wewnętrzna zwana

śródbłonkiem

śródbłonkiem



II. Mięśnie gładkie

II. Mięśnie gładkie



III. Błona zewnętrzna – tkanka łączna

III. Błona zewnętrzna – tkanka łączna



Naczynia włosowate

Naczynia włosowate



są śródbłonkiem lub utworzone tylko z

są śródbłonkiem lub utworzone tylko z

śródbłonka

śródbłonka

Śródbłonek

Śródbłonek



Jest to cienki, płaski nabłonek

Jest to cienki, płaski nabłonek

jednowarstwowy wyścielający naczynia

jednowarstwowy wyścielający naczynia

krwionośne i limfatyczne, przedsionki i

krwionośne i limfatyczne, przedsionki i

komory serca.

komory serca.



Śródbłonek pełni ogromną role w utrzymaniu

Śródbłonek pełni ogromną role w utrzymaniu

prawidłowego przepływu krwi

prawidłowego przepływu krwi



1. zawiera VIII czynnik krzepnięcia,

1. zawiera VIII czynnik krzepnięcia,

wchodzący w skład układu krzepnięcia krwi,

wchodzący w skład układu krzepnięcia krwi,

mający za zadanie zahamowanie krwawienia

mający za zadanie zahamowanie krwawienia



2. syntezuje i wydziela prostacykliny

2. syntezuje i wydziela prostacykliny

działającą hamująco na płytki krwi podczas

działającą hamująco na płytki krwi podczas

ich agregacji.

ich agregacji.

Agregacja płytek krwi

Agregacja płytek krwi



Zlepianie się płytek krwi po uszkodzeniu

Zlepianie się płytek krwi po uszkodzeniu

tkanki, w wyniku czego powstaje czop

tkanki, w wyniku czego powstaje czop

zamykający uszkodzone naczynie

zamykający uszkodzone naczynie

krwionośne.

krwionośne.



Agregacja płytek krwi jest jednym z

Agregacja płytek krwi jest jednym z

procesów warunkujących krzepniecie

procesów warunkujących krzepniecie

krwi, w którym uczestniczy także wiele

krwi, w którym uczestniczy także wiele

innych czynników

innych czynników

Prostacyklina PGI2

Prostacyklina PGI2



Hormon tkankowy

Hormon tkankowy



odkryty w 1976 roku przez zespół

odkryty w 1976 roku przez zespół

polsko-brytyjski Prof. Ryszard

polsko-brytyjski Prof. Ryszard

Gryglewski AM Kraków

Gryglewski AM Kraków



Wytwarzany głównie w śródbłonku płuc.

Wytwarzany głównie w śródbłonku płuc.



Hamuje zlepianie płytek krwi i działa

Hamuje zlepianie płytek krwi i działa

rozszerzająco na naczynie krwionośne,

rozszerzająco na naczynie krwionośne,

zwłaszcza naczynie wieńcowe

zwłaszcza naczynie wieńcowe



Prostacyklina należy do prostaglandyn.

Prostacyklina należy do prostaglandyn.

Podział chorób naczyń

Podział chorób naczyń

krwionośnych

krwionośnych



A/ choroby organiczne

A/ choroby organiczne



B/ choroby czynnościowe

B/ choroby czynnościowe

A/ Organiczne choroby naczyń

A/ Organiczne choroby naczyń

Krwionośnych

Krwionośnych



W chorobach organicznych występują zmiany

W chorobach organicznych występują zmiany

degeneracyjne, zapalne i zakrzepowe,

degeneracyjne, zapalne i zakrzepowe,

powodujące zwężenie lub niedrożność światła

powodujące zwężenie lub niedrożność światła

naczyń, a co za tym idzie zaburzenie

naczyń, a co za tym idzie zaburzenie

ukrwienia obszarów zaopatrywanych przez te

ukrwienia obszarów zaopatrywanych przez te

naczynia.

naczynia.



Choroby organiczne naczyń obejmują:

Choroby organiczne naczyń obejmują:



Miażdżycę,

Miażdżycę,



naczyniaki,

naczyniaki,



Zapalenie naczyń krwionośnych zakrzepowo

Zapalenie naczyń krwionośnych zakrzepowo

zarostowe – Choroba Buergera

zarostowe – Choroba Buergera

Miażdżyca

Miażdżyca



Choroba zwyrodnieniowa naczyń

Choroba zwyrodnieniowa naczyń

krwionośnych

krwionośnych



Na wewnętrznej powierzchni ścian tętnic

Na wewnętrznej powierzchni ścian tętnic

powstają blaszki miażdżycowe zbudowane

powstają blaszki miażdżycowe zbudowane

z cholesterolu i odkładającego się w nim

z cholesterolu i odkładającego się w nim

wapnia.

wapnia.



Zmiana powierzchni naczynia powoduje

Zmiana powierzchni naczynia powoduje

uaktywnienie osoczowych czynników

uaktywnienie osoczowych czynników

krzepnięcia, powstawanie przyściennych

krzepnięcia, powstawanie przyściennych

zakrzepów, zwężenie światła naczyń,

zakrzepów, zwężenie światła naczyń,

upośledzenie i w rezultacie niedokrwienie

upośledzenie i w rezultacie niedokrwienie

narządów zaopatrywanych przez te

narządów zaopatrywanych przez te

naczynia

naczynia

Skrzep

Skrzep



Masa powstała z wynaczynionej – wylanej

Masa powstała z wynaczynionej – wylanej

poza naczynie krwionośne krwi.

poza naczynie krwionośne krwi.



Skrzep zbudowany jest z włóknika i

Skrzep zbudowany jest z włóknika i

składników komórkowych krwi.

składników komórkowych krwi.



Skrzep tamuje krwawienie.

Skrzep tamuje krwawienie.



Jego wygląd jest pomocny w medycynie

Jego wygląd jest pomocny w medycynie

sądowej – jeżeli skrzep ma kolor czerwony

sądowej – jeżeli skrzep ma kolor czerwony

dowodzi to że śmierć nastąpiła nagle

dowodzi to że śmierć nastąpiła nagle



Kolor biały lub bursztynowy świadczy o

Kolor biały lub bursztynowy świadczy o

długiej agonii

długiej agonii

Zakrzep

Zakrzep



Skrzeplina – kruchy, ciemnoczerwony

Skrzeplina – kruchy, ciemnoczerwony

twór powstały w żyle, tętnicy lub w sercu

twór powstały w żyle, tętnicy lub w sercu

wskutek przyklejania się do ściany

wskutek przyklejania się do ściany

naczynia krwionośnego lub serca

naczynia krwionośnego lub serca

składników komórkowych krwi.

składników komórkowych krwi.



Przyczyną jest zwykle uszkodzenie

Przyczyną jest zwykle uszkodzenie

śródbłonka naczynia wskutek urazu,

śródbłonka naczynia wskutek urazu,

miażdżycy lub zakażenia.

miażdżycy lub zakażenia.



W żyle zakrzep może spowodować zastój

W żyle zakrzep może spowodować zastój



W tętnicy zawał.

W tętnicy zawał.

Zawał mięśnia sercowego

Zawał mięśnia sercowego



Jest to martwica wycinka mięśnia

Jest to martwica wycinka mięśnia

sercowego powstająca na skutek

sercowego powstająca na skutek

ustania dopływu krwi z powodu

ustania dopływu krwi z powodu

niedrożności naczynia wieńcowego,

niedrożności naczynia wieńcowego,

zamkniętego najczęściej przez zakrzep

zamkniętego najczęściej przez zakrzep

wytwarzający się na podłożu zmian

wytwarzający się na podłożu zmian

miażdżycowych.

miażdżycowych.

Zator

Zator



Zatkanie światła tętnicy przez ciało

Zatkanie światła tętnicy przez ciało

płynące z prądem krwi. Jest to

płynące z prądem krwi. Jest to

najczęściej zakrzep, powstały w lewej

najczęściej zakrzep, powstały w lewej

części serca lub w aorcie powodujący

części serca lub w aorcie powodujący

zatkanie tętnicy obwodowej w

zatkanie tętnicy obwodowej w

kończynie, tętnicy szyjnej czy krezkowej.

kończynie, tętnicy szyjnej czy krezkowej.



Zakrzep w żyle udowej lub w prawej

Zakrzep w żyle udowej lub w prawej

części serca może spowodować zator

części serca może spowodować zator

tętnicy płucnej lub jej rozgałęzienia.

tętnicy płucnej lub jej rozgałęzienia.

Inne ciała zatorowe

Inne ciała zatorowe



Kuleczki tłuszczu – zator tłuszczowy –

Kuleczki tłuszczu – zator tłuszczowy –

jako powikłanie złamań kości długich

jako powikłanie złamań kości długich



Banieczki gazu – zator powietrzny

Banieczki gazu – zator powietrzny



Komórki lub cząsteczki nowotworu –

Komórki lub cząsteczki nowotworu –

zator nowotworowy

zator nowotworowy

Skutki zatoru

Skutki zatoru



Zator powoduje ostre niedokrwienie, które w

Zator powoduje ostre niedokrwienie, które w

zależności od rodzaju tętnicy daje różne objawy

zależności od rodzaju tętnicy daje różne objawy

kliniczne.

kliniczne.



Zator tętnicy w kończynach powoduje

Zator tętnicy w kończynach powoduje

gwałtowne bóle i zblednięcie kończyny,

gwałtowne bóle i zblednięcie kończyny,

następnie martwicę.

następnie martwicę.



Zator tętnicy płucnej prowadzi najczęściej do

Zator tętnicy płucnej prowadzi najczęściej do

natychmiastowego zgonu

natychmiastowego zgonu



Zator tętnicy wieńcowej jest przyczyna zawału

Zator tętnicy wieńcowej jest przyczyna zawału

mięśnia sercowego

mięśnia sercowego



Zator tętnic mózgowych jest powodem zawału

Zator tętnic mózgowych jest powodem zawału

mózgu.

mózgu.

Naczyniaki

Naczyniaki



Nowotwór niezłośliwy, często wrodzony,

Nowotwór niezłośliwy, często wrodzony,

wywodzący się z tkanki

wywodzący się z tkanki

naczyniotwórczej. Występuje w skórze

naczyniotwórczej. Występuje w skórze

lub tkance podskórnej, rzadziej w

lub tkance podskórnej, rzadziej w

innych narządach – wątrobie.

innych narządach – wątrobie.



Naczyniaki maja postać ostro

Naczyniaki maja postać ostro

odgraniczonych wypukłych plam barwy

odgraniczonych wypukłych plam barwy

sinoczerwonej lub drobnych guzków i

sinoczerwonej lub drobnych guzków i

pęcherzyków.

pęcherzyków.

Angiogeneza

Angiogeneza



Jeden z procesów prowadzących do

Jeden z procesów prowadzących do

powstania nowych naczyń krwionośnych,

powstania nowych naczyń krwionośnych,

w których naczynia krwionośne powstają

w których naczynia krwionośne powstają

na bazie już istniejących - wyścielonych

na bazie już istniejących - wyścielonych

śródbłonkiem – poprzez ich rozgałęzienie

śródbłonkiem – poprzez ich rozgałęzienie

i wydłużenie.

i wydłużenie.



Proces ten zachodzi w okresie

Proces ten zachodzi w okresie

zarodkowym i pozazarodkowym.

zarodkowym i pozazarodkowym.



Stymulowany jest przez czynnik wzrostu

Stymulowany jest przez czynnik wzrostu

naczyń (VEGF – vascular endothelial

naczyń (VEGF – vascular endothelial

growth factor)

growth factor)

Nadmierna angiogeneza

Nadmierna angiogeneza



Towarzyszy niektórym chorobom np..

Towarzyszy niektórym chorobom np..

Nowotworowym – powstające naczynia

Nowotworowym – powstające naczynia

krwionośne odżywiają guz i przyczyniają

krwionośne odżywiają guz i przyczyniają

się do tworzenia przerzutów i

się do tworzenia przerzutów i

miażdżycy

miażdżycy



Angiogeneza występuje podczas gojenia

Angiogeneza występuje podczas gojenia

się ran, wzrostu kości

się ran, wzrostu kości



Niezdolność do angiogenezy prowadzi

Niezdolność do angiogenezy prowadzi

do obumierania tkanek, które nastepuje

do obumierania tkanek, które nastepuje

po zawale.

po zawale.

Znamię

Znamię



Pojęcie ogólne obejmujące wrodzone

Pojęcie ogólne obejmujące wrodzone

ograniczone zaburzenia rozwojowe

ograniczone zaburzenia rozwojowe

skóry, polegające na nadmiarze lub

skóry, polegające na nadmiarze lub

niedoborze w skórze jakiegoś czynnika

niedoborze w skórze jakiegoś czynnika

tkankowego.

tkankowego.



Może istnieć od urodzenia lub pojawić

Może istnieć od urodzenia lub pojawić

się później.

się później.



Najczęstsze są znamiona barwnikowe i

Najczęstsze są znamiona barwnikowe i

naczyniowe - naczyniaki

naczyniowe - naczyniaki

Znamiona barwnikowe

Znamiona barwnikowe



Ze zwiększoną zawartością melaniny –

Ze zwiększoną zawartością melaniny –

barwa od brunatnej do czarnej –

barwa od brunatnej do czarnej –

gładkie, wypukłe, niekiedy owłosione,

gładkie, wypukłe, niekiedy owłosione,

które mogą być, zwłaszcza drażnione,

które mogą być, zwłaszcza drażnione,

podłożem rozwoju czerniaka, dlatego

podłożem rozwoju czerniaka, dlatego

nie wolno ich wypalać a w razie

nie wolno ich wypalać a w razie

potrzeby wycina się w całości z

potrzeby wycina się w całości z

marginesem tkankowym

marginesem tkankowym

Inne formy znamion

Inne formy znamion



Znamiona komórkowe

Znamiona komórkowe



Znamiona naskórkowe tzw. twarde

Znamiona naskórkowe tzw. twarde



Znamiona wychodzące z przydatków

Znamiona wychodzące z przydatków

skóry

skóry



Znamiona mieszane

Znamiona mieszane

Czerniak - malanoma

Czerniak - malanoma



Złośliwy nowotwór skóry, błon

Złośliwy nowotwór skóry, błon

śluzowych lub oka.

śluzowych lub oka.



Często rozwija się w miejscu uprzednio

Często rozwija się w miejscu uprzednio

istniejącego znamienia barwnikowego –

istniejącego znamienia barwnikowego –

zwłaszcza bardzo ciemnego,

zwłaszcza bardzo ciemnego,

nieowłosionego, drażnionego

nieowłosionego, drażnionego

mechanicznie – często powstaje także

mechanicznie – często powstaje także

na podłożu nie zmienionej skóry.

na podłożu nie zmienionej skóry.

Czerniak – melanoma

Czerniak – melanoma

objawy kliniczne

objawy kliniczne



Żółtobrunatny, brunatny lub czarny

Żółtobrunatny, brunatny lub czarny

naciek – barwę nadaje mu melanina –

naciek – barwę nadaje mu melanina –



Guzek – guz – czasem ulegający

Guzek – guz – czasem ulegający

rozpadowi z wytworzeniem owrzodzenia.

rozpadowi z wytworzeniem owrzodzenia.



Szybki naciekający wzrost.

Szybki naciekający wzrost.



Przerzutuje bardzo szybko do sąsiedniej

Przerzutuje bardzo szybko do sąsiedniej

skóry węzłów chłonnych, płuc, mózgu,

skóry węzłów chłonnych, płuc, mózgu,

wątroby.

wątroby.



Czerniak jest niepromienioczuły

Czerniak jest niepromienioczuły

Melanina

Melanina



Brunatnoczerwone, wielkocząsteczkowe

Brunatnoczerwone, wielkocząsteczkowe

barwniki powstające w organizmie.

barwniki powstające w organizmie.



Warunkują one zabarwienie skóry.

Warunkują one zabarwienie skóry.



Ich ilość wzrasta przez naświetlanie

Ich ilość wzrasta przez naświetlanie

skóry światłem nadfioletowym –

skóry światłem nadfioletowym –

opalanie

opalanie

Opalenizna

Opalenizna



Charakterystyczne złotobrunatne lub

Charakterystyczne złotobrunatne lub

ciemnobrunatne zabarwienie skóry,

ciemnobrunatne zabarwienie skóry,

powstałe w wyniku wzmożonej

powstałe w wyniku wzmożonej

produkcji melaniny w naskórku ludzkim

produkcji melaniny w naskórku ludzkim

pod wpływem działania promienie

pod wpływem działania promienie

nadfioletowych

nadfioletowych

Zapalenie naczyń krwionośnych

Zapalenie naczyń krwionośnych

zakrzepowo zarostowe – choroba

zakrzepowo zarostowe – choroba

Buergera

Buergera



Jest to choroba głównie średnich i małych

Jest to choroba głównie średnich i małych

tętnic oraz żył kończyn dolnych.

tętnic oraz żył kończyn dolnych.



Etiologia nieznana – występuje u młodych

Etiologia nieznana – występuje u młodych

mężczyzn – częściej u palaczy.

mężczyzn – częściej u palaczy.



Zmiany są odcinkowe, polegają na

Zmiany są odcinkowe, polegają na

zapaleniu całej ściany naczyń

zapaleniu całej ściany naczyń

krwionośnych, następnie na zarośnięciu ich

krwionośnych, następnie na zarośnięciu ich

światła i całkowitej niedrożności, skutkiem

światła i całkowitej niedrożności, skutkiem

czego dochodzi do zgorzeli dystalnej części

czego dochodzi do zgorzeli dystalnej części

kończyny dolnej

kończyny dolnej

Objawy choroby Buergera

Objawy choroby Buergera



Zmęczenie kończyn dolnych podczas

Zmęczenie kończyn dolnych podczas

wysiłku

wysiłku



Chromanie przystankowe – objaw

Chromanie przystankowe – objaw

polegający na występowaniu bólów

polegający na występowaniu bólów

kurczowych w kończynach dolnych w

kurczowych w kończynach dolnych w

czasie chodzenie, który zmusza chorego

czasie chodzenie, który zmusza chorego

do zatrzymania się na kilka minut.

do zatrzymania się na kilka minut.

Żylaki

Żylaki



Są to rozszerzenia żył w postaci

Są to rozszerzenia żył w postaci

wężowatych sznurów o krętym przebiegu,

wężowatych sznurów o krętym przebiegu,

często z balonowatymi uwypukleniami.

często z balonowatymi uwypukleniami.



Żyły w przeciwieństwie do silnych i

Żyły w przeciwieństwie do silnych i

sprężystych tętnic są naczyniami zdolnymi

sprężystych tętnic są naczyniami zdolnymi

magazynować znaczne ilości krwi.

magazynować znaczne ilości krwi.



Zwłaszcza elastyczne i cienkie żyły

Zwłaszcza elastyczne i cienkie żyły

powierzchowne kończyn dolnych

powierzchowne kończyn dolnych

stosunkowo łatwo ulegają chwilowemu

stosunkowo łatwo ulegają chwilowemu

„balonowatemu rozdęciu”.

„balonowatemu rozdęciu”.

Żylaki maga być

Żylaki maga być



A/ Pierwotne – uwarunkowane

A/ Pierwotne – uwarunkowane

genetycznie – rozwijają się samoistnie, ich

genetycznie – rozwijają się samoistnie, ich

przyczynami są skłonności genetyczne

przyczynami są skłonności genetyczne

współistniejące z czynnikami ryzyka – styl

współistniejące z czynnikami ryzyka – styl

życia, praca, wielokrotne ciąże.

życia, praca, wielokrotne ciąże.



B/ wtórne – spowodowane chorobami

B/ wtórne – spowodowane chorobami

naczyń i krążenia w następstwie

naczyń i krążenia w następstwie

przebytych lub istniejących stanów

przebytych lub istniejących stanów

chorobowych powodujących zastój krwi w

chorobowych powodujących zastój krwi w

układzie żylnym.

układzie żylnym.

Przyczyny wtórne powstawania

Przyczyny wtórne powstawania

żylaków

żylaków



Ogólna niedomoga krążenia zwłaszcza zaburzenia

Ogólna niedomoga krążenia zwłaszcza zaburzenia

mikrokrążenia w kończynach dolnych, nadciśnienie

mikrokrążenia w kończynach dolnych, nadciśnienie

tętnicze,

tętnicze,



Styl życia i pracy

Styl życia i pracy



Płeć, wiek

Płeć, wiek



Przeszkody w powrocie żylnym krwi do serca

Przeszkody w powrocie żylnym krwi do serca



Cechy budowy ciała – otyłość, wady postawy

Cechy budowy ciała – otyłość, wady postawy



Nadmierny wysiłek, gwałtowny wpływ gorąca –

Nadmierny wysiłek, gwałtowny wpływ gorąca –

ogrzewanie podłogowe

ogrzewanie podłogowe



Zapalenia żył

Zapalenia żył



Odżywianie z udziałem małej ilości substancji

Odżywianie z udziałem małej ilości substancji

resztkowych

resztkowych



Ciąża

Ciąża

Choroby naczyń

Choroby naczyń

obwodowych

obwodowych

badanie kliniczne

badanie kliniczne



W wywiadzie – problemy zdrowotne

W wywiadzie – problemy zdrowotne

związane z różnymi schorzeniami

związane z różnymi schorzeniami

towarzyszącymi – podstawowymi.

towarzyszącymi – podstawowymi.



Badanie – po rozebraniu kończyn – ew.

Badanie – po rozebraniu kończyn – ew.

zdjęciu opatrunków – ocena obejmuje

zdjęciu opatrunków – ocena obejmuje

obie kończyny.

obie kończyny.



Oglądaniem – zwracamy uwagę na:

Oglądaniem – zwracamy uwagę na:

Choroby naczyń obwodowych

Choroby naczyń obwodowych

badanie kliniczne

badanie kliniczne



Oglądanie – kolor skóry – biały, czerwony czarny

Oglądanie – kolor skóry – biały, czerwony czarny



Zmiany troficzne skóry – skóra gładka,

Zmiany troficzne skóry – skóra gładka,

błyszcząca – zanik owłosienia.

błyszcząca – zanik owłosienia.



Owrzodzenia i opisać ich charakter

Owrzodzenia i opisać ich charakter



Zmiany ocieplenia kończyn – czy jest jednakowe

Zmiany ocieplenia kończyn – czy jest jednakowe

w obu kończynach.

w obu kończynach.



Zbadanie tętna w dostępnych miejscach

Zbadanie tętna w dostępnych miejscach



Ocena czasu wypełnienia naczyń włosowatych –

Ocena czasu wypełnienia naczyń włosowatych –

ucisk łożyska paznokciowego 5 sekund –

ucisk łożyska paznokciowego 5 sekund –

ponowne wypełnienie występuje po 2 sekundach

ponowne wypełnienie występuje po 2 sekundach

Żylaki - badanie

Żylaki - badanie



Oglądanie – zmiany troficzne -

Oglądanie – zmiany troficzne -

owrzodzenia

owrzodzenia



Badanie dotykiem – ocieplenie

Badanie dotykiem – ocieplenie



Badanie okolicy kostek – obrzęki

Badanie okolicy kostek – obrzęki

Badanie owrzodzenia

Badanie owrzodzenia



Charakteryzuje się przerwaniem ciągłości

Charakteryzuje się przerwaniem ciągłości

naskórka.

naskórka.



Umiejscowienie, kształt, wielkość

Umiejscowienie, kształt, wielkość



Podstawa – zajęcie otaczających tkanek – mięśnie,

Podstawa – zajęcie otaczających tkanek – mięśnie,

kości

kości



Głębokość owrzodzenia w mm.

Głębokość owrzodzenia w mm.



Wydzielina z owrzodzenia – krew, ropa, wydzielina

Wydzielina z owrzodzenia – krew, ropa, wydzielina

surowicza

surowicza



Brzegi owrzodzenia

Brzegi owrzodzenia



Stan odżywienia tkanek otaczających owrzodzenie

Stan odżywienia tkanek otaczających owrzodzenie



Stan okolicznych węzłów chłonnych.

Stan okolicznych węzłów chłonnych.



Do diagnostyki – posiew z owrzodzenia ew.

Do diagnostyki – posiew z owrzodzenia ew.

wycinek i badanie h-p

wycinek i badanie h-p