Astma

Astma

oskrzelowa

oskrzelowa

u dzieci

u dzieci



Astma jest najczęstsza przewlekłą

Astma jest najczęstsza przewlekłą

chorobą układu oddechowego u dzieci.

chorobą układu oddechowego u dzieci.



Astma występuje u ok. 11% dzieci w

Astma występuje u ok. 11% dzieci w

wieku 6-7 lat i 11,7% w wieku 13-15 lat.

wieku 6-7 lat i 11,7% w wieku 13-15 lat.



Najczęściej objawy choroby pojawiają się

Najczęściej objawy choroby pojawiają się

przed ukończeniem 6 roku życia, a w

przed ukończeniem 6 roku życia, a w

około 50% przypadków do 3 roku życia.

około 50% przypadków do 3 roku życia.

Definicja astmy

Definicja astmy



Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg

Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg

oddechowych, w której uczestniczy wiele

oddechowych, w której uczestniczy wiele

komórek zapalnych i substancji przez nie

komórek zapalnych i substancji przez nie

uwalnianych.

uwalnianych.



Przewlekłe zapalenie jest przyczyną

Przewlekłe zapalenie jest przyczyną

nadreaktywności oskrzeli, prowadzącej do

nadreaktywności oskrzeli, prowadzącej do

nawracających epizodów świszczącego oddechu,

nawracających epizodów świszczącego oddechu,

duszności, ściskania w klatce piersiowej i kaszlu,

duszności, ściskania w klatce piersiowej i kaszlu,

występujących szczególnie w nocy lub nad

występujących szczególnie w nocy lub nad

ranem.

ranem.



Epizodom tym zwykle towarzyszy rozlana

Epizodom tym zwykle towarzyszy rozlana

obturacja oskrzeli o zmiennym nasileniu, często

obturacja oskrzeli o zmiennym nasileniu, często

ustępująca samoistnie lub pod wpływem

ustępująca samoistnie lub pod wpływem

leczenia

leczenia

.

.



rozpoznanie astmy oskrzelowej u

rozpoznanie astmy oskrzelowej u

małych dzieci jest bardzo trudne,

małych dzieci jest bardzo trudne,

ponieważ świszczący oddech i

ponieważ świszczący oddech i

kaszel należą do najczęstszych

kaszel należą do najczęstszych

objawów chorób układu oddechowego

objawów chorób układu oddechowego

w tym wieku.

w tym wieku.



Objawy kliniczne i zmiany osłuchowe

Objawy kliniczne i zmiany osłuchowe

w obturacyjnym zapaleniu oskrzeli

w obturacyjnym zapaleniu oskrzeli

wywołanym infekcją wirusową i w

wywołanym infekcją wirusową i w

zaostrzeniu astmy oskrzelowej są

zaostrzeniu astmy oskrzelowej są

takie same

takie same

definicja astmy u dzieci

definicja astmy u dzieci

poniżej 3 roku życia

poniżej 3 roku życia

Definicję astmy u dzieci poniżej 3 roku

Definicję astmy u dzieci poniżej 3 roku

życia ustalono jako:

życia ustalono jako:

"stany nawracającej obturacji oskrzeli

"stany nawracającej obturacji oskrzeli

objawiające się świszczącym oddechem i/lub

objawiające się świszczącym oddechem i/lub

przewlekłym kaszlem, w których

przewlekłym kaszlem, w których

wykluczono

wykluczono

wady układu oddechowego lub krążenia,

wady układu oddechowego lub krążenia,

mukowiscydozę, niedobory

mukowiscydozę, niedobory

immunologiczne,

immunologiczne,

aspirację ciała obcego

aspirację ciała obcego

i inne rzadsze przyczyny".

i inne rzadsze przyczyny".

Klasyfikacja astmy

Klasyfikacja astmy

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa

alergiczna

alergiczna



Astma oskrzelowa alergiczna (dawniej

Astma oskrzelowa alergiczna (dawniej

atopowa, zewnątrzpochodna) stanowi około

atopowa, zewnątrzpochodna) stanowi około

80-90% wszystkich przypadków astmy u

80-90% wszystkich przypadków astmy u

dzieci.

dzieci.



W tej postaci choroby istnieje wyraźny

W tej postaci choroby istnieje wyraźny

związek pomiędzy alergenem znajdującym się

związek pomiędzy alergenem znajdującym się

najczęściej w otoczeniu dziecka a

najczęściej w otoczeniu dziecka a

występowaniem objawów klinicznych.

występowaniem objawów klinicznych.



Ekspozycja na alergeny może wywoływać

Ekspozycja na alergeny może wywoływać

zaostrzenia astmy lub utrzymywanie się

zaostrzenia astmy lub utrzymywanie się

objawów, a tym samym podtrzymywać

objawów, a tym samym podtrzymywać

przewlekły stan zapalny błony śluzowej

przewlekły stan zapalny błony śluzowej

oskrzeli.

oskrzeli.

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa

niealergiczna

niealergiczna



Astma oskrzelowa niealergiczna (dawniej

Astma oskrzelowa niealergiczna (dawniej

nieatopowa, wewnątrzpochodna) jest

nieatopowa, wewnątrzpochodna) jest

rozpoznawana wówczas, gdy nie udaje się

rozpoznawana wówczas, gdy nie udaje się

znaleźć w otoczeniu pacjenta alergenu

znaleźć w otoczeniu pacjenta alergenu

przyczynowego.

przyczynowego.



Wyniki alergicznych testów skórnych są

Wyniki alergicznych testów skórnych są

ujemne, oraz brak jest klinicznych objawów

ujemne, oraz brak jest klinicznych objawów

atopii.

atopii.



Stężenie całkowitego IgE w surowicy jest w

Stężenie całkowitego IgE w surowicy jest w

normie, nie ma też alergenowo swoistych IgE

normie, nie ma też alergenowo swoistych IgE

przeciwko pospolitym alergenom.

przeciwko pospolitym alergenom.



W tej postaci astmy zaostrzenia są związane

W tej postaci astmy zaostrzenia są związane

gównie z infekcjami wirusowymi i

gównie z infekcjami wirusowymi i

bakteryjnymi układu oddechowego.

bakteryjnymi układu oddechowego.

Klasyfikacja ciężkości

Klasyfikacja ciężkości

astmy

astmy



Klasyfikacja ciężkości przebiegu astmy oskrzelowej

Klasyfikacja ciężkości przebiegu astmy oskrzelowej

na podstawie obrazu klinicznego przed leczeniem

na podstawie obrazu klinicznego przed leczeniem



Astma epizodyczna (sporadyczna)-zaostrzenia rzadziej niż

Astma epizodyczna (sporadyczna)-zaostrzenia rzadziej niż

1 raz w tygodniu · napady krótkotrwałe (godziny ) ·

1 raz w tygodniu · napady krótkotrwałe (godziny ) ·

między zaostrzeniami prawidłowa drożność oskrzeli.

między zaostrzeniami prawidłowa drożność oskrzeli.



Astma przewlekła lekka· zaostrzenia częściej niż 1 raz w

Astma przewlekła lekka· zaostrzenia częściej niż 1 raz w

tygodniu, ale rzadziej niż 1 raz dziennie · zaostrzenia

tygodniu, ale rzadziej niż 1 raz dziennie · zaostrzenia

mogą zaburzać codzienną aktywność

mogą zaburzać codzienną aktywność



Astma przewlekła umiarkowana· objawy codziennie ·

Astma przewlekła umiarkowana· objawy codziennie ·

potrzeba codziennej inhalacji b2-mimetyku o krótkim

potrzeba codziennej inhalacji b2-mimetyku o krótkim

działaniu · zaburzona codzienna aktywność życiowa ·

działaniu · zaburzona codzienna aktywność życiowa ·

zaostrzenia częściej niż 2 razy w tygodniu, mogą

zaostrzenia częściej niż 2 razy w tygodniu, mogą

utrzymywać się przez kilka dni

utrzymywać się przez kilka dni



Astma przewlekła ciężka· ciągłe utrzymywanie się

Astma przewlekła ciężka· ciągłe utrzymywanie się

objawów · częste zaostrzenia · znacznie ograniczona

objawów · częste zaostrzenia · znacznie ograniczona

aktywność życiowa

aktywność życiowa

Diagnostyka

Diagnostyka

Główne elementy prawidłowo zebranego wywiadu

Główne objawy choroby :
napady duszności, kaszlu, świszczącego oddechu
Częstość i nasilenie objawów
np. ilość napadów duszności, ilość zużywanych opakowań b2-sympatykomimetyków krótko
działających w przedziale czasowym np. w ciągu roku
Opis typowego napadu duszności
objawy poprzedzające, długość trwania, występowanie w ciągu doby, reakcja na leki
bronchodilatacyjne
Czynniki wywołujące zaostrzenia choroby
rola alergenów z otoczenia dziecka, związek z infekcjami układu oddechowego, sezonowe
występowanie objawów
Występowanie astmy i chorób atopowych w rodzinie
astma u rodziców, rodzeństwa, u dziadków, diagnostyka chorób alergicznych u członków rodziny
Współistnienia chorób atopowych
obecność objawów alergii pokarmowej, atopowego zapalenia skóry, alergicznego nieżytu nosa u
dziecka w chwili obecnej lub w przeszłości
Dotychczasowe leczenie
przewlekle lub doraźne
Czynniki środowiskowe
stałe narażenie na zanieczyszczenia przemysłowe, palenie bierne tytoniu, a także stały lub
okresowy kontakt z pospolitymi alergenami wziewnymi

Badanie przedmiotowe

Badanie przedmiotowe



Badanie przedmiotowe dziecka w trakcie

Badanie przedmiotowe dziecka w trakcie

zaostrzenia astmy (duszność wydechowa,

zaostrzenia astmy (duszność wydechowa,

zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych,

zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych,

utrudniony oddech, wdechowe ustawienie klatki

utrudniony oddech, wdechowe ustawienie klatki

piersiowej, przyspieszenie i spłycenie oddechów,

piersiowej, przyspieszenie i spłycenie oddechów,

przedłużenie fazy wydechowej, świsty, furczenia)

przedłużenie fazy wydechowej, świsty, furczenia)

jest ewidentnym czynnikiem potwierdzającym

jest ewidentnym czynnikiem potwierdzającym

rozpoznanie.

rozpoznanie.



W okresie między zaostrzeniami, zwykle nie

W okresie między zaostrzeniami, zwykle nie

stwierdza się żadnych objawów klinicznych, ale

stwierdza się żadnych objawów klinicznych, ale

osłuchiwanie dziecka w trakcie forsownego

osłuchiwanie dziecka w trakcie forsownego

wydechu może ujawniać wydłużenie fazy

wydechu może ujawniać wydłużenie fazy

wydechowej i świsty.

wydechowej i świsty.

Badania dodatkowe

Badania dodatkowe



Badania czynnościowe układu oddechowego wykorzystuje się w

Badania czynnościowe układu oddechowego wykorzystuje się w

rozpoznawaniu i monitorowaniu przebiegu oraz leczenia astmy.

rozpoznawaniu i monitorowaniu przebiegu oraz leczenia astmy.



Istnieje wiele różnych metod służących do oceny stopnia

Istnieje wiele różnych metod służących do oceny stopnia

obturacji dróg oddechowych, ale powszechnie stosuje się

obturacji dróg oddechowych, ale powszechnie stosuje się

pomiary spirometryczne:

pomiary spirometryczne:



częściowa, wydechowa objętość przepływu PEF (partial expiratory

częściowa, wydechowa objętość przepływu PEF (partial expiratory

flow volume)

flow volume)



maksymalna wydechowa objętość przepływu MEF (maximum

maksymalna wydechowa objętość przepływu MEF (maximum

expiratory flow volume)

expiratory flow volume)



Maksymalna objętość wydechowa w ciągu pierwszej sekundy FEV1

Maksymalna objętość wydechowa w ciągu pierwszej sekundy FEV1



szczytowy przepływ wydechowy PEF

szczytowy przepływ wydechowy PEF



Natężona pojemność życiowa płuc FVC,

Natężona pojemność życiowa płuc FVC,



Pojemnośc zyciowa płuc VC

Pojemnośc zyciowa płuc VC



Wyniki badania są zależne od współpracy z pacjentem i dlatego

Wyniki badania są zależne od współpracy z pacjentem i dlatego

wiarygodne wyniki uzyskuje się dopiero u dzieci powyżej 5-6 roku

wiarygodne wyniki uzyskuje się dopiero u dzieci powyżej 5-6 roku

życia.

życia.



Astmę cechuje pewna zmienność wskaźników drożności oskrzeli,

Astmę cechuje pewna zmienność wskaźników drożności oskrzeli,

która jest szczególnie zaznaczona w przypadku nasilonego

która jest szczególnie zaznaczona w przypadku nasilonego

procesu zapalnego i świadczy o niestabilności choroby.

procesu zapalnego i świadczy o niestabilności choroby.



Szczególnie ważny, dla rozpoznania astmy,

Szczególnie ważny, dla rozpoznania astmy,

jest wynik próby odwracalności obturacji

jest wynik próby odwracalności obturacji

oskrzeli po podaniu krótko działających

oskrzeli po podaniu krótko działających

β2-sympatykomimetyków.

β2-sympatykomimetyków.



Odwracalność obturacji oskrzeli po

Odwracalność obturacji oskrzeli po

zastosowaniu szybko i krótko działającego

zastosowaniu szybko i krótko działającego

β2-sympatykomimetyku jest cechą

β2-sympatykomimetyku jest cechą

charakterystyczną i swoistą dla astmy.

charakterystyczną i swoistą dla astmy.



Ujemny wynik testu odwracalności

Ujemny wynik testu odwracalności

obturacji oskrzeli nie wyklucza

obturacji oskrzeli nie wyklucza

rozpoznania astmy.

rozpoznania astmy.

Test nieswoistej prowokacji

Test nieswoistej prowokacji

oskrzeli

oskrzeli



Zwiększona reaktywność błony śluzowej oskrzeli na

Zwiększona reaktywność błony śluzowej oskrzeli na

różnorodne bodźce jest cechą charakterystyczną różnych

różnorodne bodźce jest cechą charakterystyczną różnych

postaci astmy i odzwierciedla stopień nasilenia zmian

postaci astmy i odzwierciedla stopień nasilenia zmian

zapalnych, a tym samym ciężkość astmy.

zapalnych, a tym samym ciężkość astmy.



U pacjentów z objawami wskazującymi na astmę, ale z

U pacjentów z objawami wskazującymi na astmę, ale z

prawidłową czynnością płuc, ocena nadreaktywności

prawidłową czynnością płuc, ocena nadreaktywności

oskrzeli poprzez próbę np. z histaminą czy prowokację

oskrzeli poprzez próbę np. z histaminą czy prowokację

wysiłkiem, może być pomocna w ustaleniu rozpoznania.

wysiłkiem, może być pomocna w ustaleniu rozpoznania.



W porównaniu z osobami zdrowymi, oskrzela osób chorych

W porównaniu z osobami zdrowymi, oskrzela osób chorych

na astmę reagują zwężeniem na około 60 razy mniejsze

na astmę reagują zwężeniem na około 60 razy mniejsze

stężenie histaminy w porównaniu z osobami zdrowymi.

stężenie histaminy w porównaniu z osobami zdrowymi.



Badania te odznaczają się dużą czułością, ale niską

Badania te odznaczają się dużą czułością, ale niską

swoistością.

swoistością.



Tak więc wynik dodatni nie zawsze oznacza, że jest to

Tak więc wynik dodatni nie zawsze oznacza, że jest to

astma, natomiast ujemny pozwala wykluczyć astmę.

astma, natomiast ujemny pozwala wykluczyć astmę.



Wyniki testów prowokacji należy więc zawsze

Wyniki testów prowokacji należy więc zawsze

interpretować w powiązaniu z wynikami innych badań,

interpretować w powiązaniu z wynikami innych badań,

wywiadem i badaniem pacjenta.

wywiadem i badaniem pacjenta.

Ustalanie alergenów

Ustalanie alergenów

odpowiedzialnych

odpowiedzialnych

za objawy kliniczne

za objawy kliniczne

Punktowe testy skórne

Punktowe testy skórne



Są to podstawowe badanie przesiewowe w

Są to podstawowe badanie przesiewowe w

wykrywaniu podłoża alergicznego choroby.

wykrywaniu podłoża alergicznego choroby.



Oparte są na reakcji odpowiedzi

Oparte są na reakcji odpowiedzi

natychmiastowej skóry na wprowadzony

natychmiastowej skóry na wprowadzony

alergen.

alergen.



Pojawienie się bąbla otoczonego

Pojawienie się bąbla otoczonego

rumieniem w miejscu podania alergenu

rumieniem w miejscu podania alergenu

(15-20 min po nakłuciu skóry) świadczy o

(15-20 min po nakłuciu skóry) świadczy o

obecności mastocytów opłaszczonych

obecności mastocytów opłaszczonych

swoistymi IgE i jest wskaźnikiem alergii na

swoistymi IgE i jest wskaźnikiem alergii na

poziomie skóry.

poziomie skóry.



Testy skórne nie mogą być podstawą do

Testy skórne nie mogą być podstawą do

rozpoznania astmy oskrzelowej.

rozpoznania astmy oskrzelowej.

Alergenowo-swoiste

Alergenowo-swoiste

przeciwciała IgE w

przeciwciała IgE w

surowicy

surowicy



Badanie to najczęściej wykonywane

Badanie to najczęściej wykonywane

jest testem radioimmunosorbcji

jest testem radioimmunosorbcji

(RAST)

(RAST)



W przypadkach ewidentnie dodatnich

W przypadkach ewidentnie dodatnich

testów skórnych wykonywanie

testów skórnych wykonywanie

oznaczania alergenowo swoistych IgE

oznaczania alergenowo swoistych IgE

jest nieuzasadnione.

jest nieuzasadnione.

Testy swoistej prowokacji

Testy swoistej prowokacji

oskrzeli

oskrzeli



Testy te te wykonywane są stosunkowo rzadko ze

Testy te te wykonywane są stosunkowo rzadko ze

względu na złożoną procedurę, konieczność

względu na złożoną procedurę, konieczność

posiadania odpowiedniej aparatury oraz znaczne

posiadania odpowiedniej aparatury oraz znaczne

ryzyko dekompensacji astmy.

ryzyko dekompensacji astmy.



Główne wskazania do ich wykonania to:

Główne wskazania do ich wykonania to:



rozbieżność między wywiadem a wynikami badań

rozbieżność między wywiadem a wynikami badań

alergologicznych

alergologicznych



kwalifikacja i ocena efektów immunoterapii

kwalifikacja i ocena efektów immunoterapii

swoistej

swoistej



ocena działania nowych leków

ocena działania nowych leków

przeciwastmatycznych

przeciwastmatycznych



Dodatni wynik testu swoistej prowokacji oskrzeli nie

Dodatni wynik testu swoistej prowokacji oskrzeli nie

jest podstawą do rozpoznania astmy oskrzelowej, a

jest podstawą do rozpoznania astmy oskrzelowej, a

świadczy jedynie o nadwrażliwości błony śluzowej

świadczy jedynie o nadwrażliwości błony śluzowej

oskrzeli na dany alergen.

oskrzeli na dany alergen.

Diagnostyka różnicowa

Diagnostyka różnicowa

Przyczyny świszczącego oddechu u dzieci w zależności od

Przyczyny świszczącego oddechu u dzieci w zależności od

wieku

wieku



Noworodki, niemowlęta i dzieci do 3 roku życia:

Noworodki, niemowlęta i dzieci do 3 roku życia:



ostre zapalenie oskrzeli

ostre zapalenie oskrzeli



dysplazja oskrzelowo-płucna

dysplazja oskrzelowo-płucna



wiotkość krtani i tchawicy

wiotkość krtani i tchawicy



przetoka tchawiczo-przełykowa

przetoka tchawiczo-przełykowa



obturacyjne zapalenie oskrzeli

obturacyjne zapalenie oskrzeli



odpływ żołądkowo-przełykowy

odpływ żołądkowo-przełykowy



wrodzone wady serca

wrodzone wady serca



Niezależnie od wieku:

Niezależnie od wieku:



aspiracja ciała obcego

aspiracja ciała obcego



Mukowiscydoza

Mukowiscydoza



Guzy śródpiersia, płuc

Guzy śródpiersia, płuc



przepukliny

przepukliny



niewydolność lewokomorowa ·

niewydolność lewokomorowa ·

Leczenie astmy

Leczenie astmy



Leczenie farmakologiczne astmy u

Leczenie farmakologiczne astmy u

dzieci w każdym wieku powinno być

dzieci w każdym wieku powinno być

leczeniem stopniowanym,

leczeniem stopniowanym,

dostosowanym do aktualnego stanu

dostosowanym do aktualnego stanu

ciężkości choroby.

ciężkości choroby.



W leczeniu astmy podaje się tzw.

W leczeniu astmy podaje się tzw.

leki

leki

objawowe

objawowe

, stosowane doraźnie w

, stosowane doraźnie w

zaostrzeniach choroby i tzw.

zaostrzeniach choroby i tzw.

leki

leki

kontrolujące

kontrolujące

, stosowane przewlekle.

, stosowane przewlekle.

Leczenie astmy jest

Leczenie astmy jest

leczeniem kompleksowym i

leczeniem kompleksowym i

powinno obejmować:

powinno obejmować:



ograniczenie do minimum lub

ograniczenie do minimum lub

całkowite wyeliminowanie kontaktu

całkowite wyeliminowanie kontaktu

z alergenem odpowiedzialnym za

z alergenem odpowiedzialnym za

zaostrzenia choroby

zaostrzenia choroby



przewlekłe leczenie przeciwzapalne

przewlekłe leczenie przeciwzapalne



leczenie objawowe tzn. znoszące

leczenie objawowe tzn. znoszące

skurcz mięśni gładkich oskrzeli

skurcz mięśni gładkich oskrzeli



edukację chorego i jego rodziny

edukację chorego i jego rodziny

Leczenie

Leczenie



Astma sporadyczna

Astma sporadyczna



Leki stosowane doraźnie, najczęściej krótko działające ß

Leki stosowane doraźnie, najczęściej krótko działające ß

mimetyki wziewne, kromoglikan sodu

mimetyki wziewne, kromoglikan sodu



Astma przewlekła lekka

Astma przewlekła lekka



Leki przeciwzapalne tj. kromoglikan lub nedokromil

Leki przeciwzapalne tj. kromoglikan lub nedokromil

sodu, leki antyleukotrienowe, glikortykosteroidy

sodu, leki antyleukotrienowe, glikortykosteroidy

wziewne, rzadko długo działające leki rozszerzające

wziewne, rzadko długo działające leki rozszerzające

oskrzela

oskrzela



Astma przewlekła umiarkowana

Astma przewlekła umiarkowana



Leki przeciwzapalne tj. glikortykosteroidy wziewne,

Leki przeciwzapalne tj. glikortykosteroidy wziewne,

długo działające leki rozszerzające oskrzela, leki

długo działające leki rozszerzające oskrzela, leki

antyleukotrienowe

antyleukotrienowe



Astma przewlekła ciężka

Astma przewlekła ciężka



Leki przeciwzapalne – glikortykosteroidy wziewne w

Leki przeciwzapalne – glikortykosteroidy wziewne w

dużych dawkach oraz długo działające leki rozszerzające

dużych dawkach oraz długo działające leki rozszerzające

oskrzela, czasem glikortykosteroidy doustnie

oskrzela, czasem glikortykosteroidy doustnie

Leki stosowane doraźnie

Leki stosowane doraźnie

(objawowo)

(objawowo)



Prawidłową drożność oskrzeli warunkuje odpowiednia

Prawidłową drożność oskrzeli warunkuje odpowiednia

funkcja układu adrenergicznego, cholinergicznego oraz

funkcja układu adrenergicznego, cholinergicznego oraz

układu nieadrenergicznego i niecholinergicznego (NANC)

układu nieadrenergicznego i niecholinergicznego (NANC)

związanego z transmisją neuropeptydów.

związanego z transmisją neuropeptydów.



Skurcz oskrzeli jest następstwem pobudzenia układu

Skurcz oskrzeli jest następstwem pobudzenia układu

parasympatycznego, natomiast rozkurcz odbywa się poprzez

parasympatycznego, natomiast rozkurcz odbywa się poprzez

aktywację receptora β2-sympatycznego w oskrzelach.

aktywację receptora β2-sympatycznego w oskrzelach.



Neuropeptydy są odpowiedzialne za rozwój tzw. zapalenia

Neuropeptydy są odpowiedzialne za rozwój tzw. zapalenia

neurogennego (wzmożone wydzielanie śluzu, rozszerzenie

neurogennego (wzmożone wydzielanie śluzu, rozszerzenie

naczyń krwionośnych, skurcz mięśni gładkich oskrzeli).

naczyń krwionośnych, skurcz mięśni gładkich oskrzeli).



Komponent cholinergiczny w patogenezie skurczu oskrzeli u

Komponent cholinergiczny w patogenezie skurczu oskrzeli u

pacjentów z astmą odgrywa niewielką rolę. Leki

pacjentów z astmą odgrywa niewielką rolę. Leki

antycholinergiczne znoszą jedynie skurcz oskrzeli wywołany

antycholinergiczne znoszą jedynie skurcz oskrzeli wywołany

odruchem z nerwu błędnego. Nie mają natomiast znaczenia

odruchem z nerwu błędnego. Nie mają natomiast znaczenia

w niwelowaniu skurczu wywołanego przez histaminę,

w niwelowaniu skurczu wywołanego przez histaminę,

leukotrieny czy prostaglandyny.

leukotrieny czy prostaglandyny.



W związku z powyższym podstawowe znaczenie

W związku z powyższym podstawowe znaczenie

bronchodilatacyjne mają szybko i krótko działające β2-

bronchodilatacyjne mają szybko i krótko działające β2-

sympatykomimetyki.

sympatykomimetyki.

Przewlekłe leczenie

Przewlekłe leczenie

astmy

astmy



Leki kontrolujące powinny być stosowane codziennie,

Leki kontrolujące powinny być stosowane codziennie,

w celu opanowania przewlekłego procesu zapalnego

w celu opanowania przewlekłego procesu zapalnego

odgrywającego podstawową rolę w patogenezie

odgrywającego podstawową rolę w patogenezie

choroby, a także odpowiedzialnego za jej zaostrzenia.

choroby, a także odpowiedzialnego za jej zaostrzenia.

Leczenie należy rozpoczynać od najwyższej zalecanej

Leczenie należy rozpoczynać od najwyższej zalecanej

dawki w celu szybkiego złagodzenia objawów choroby

dawki w celu szybkiego złagodzenia objawów choroby

i ustabilizowania stanu pacjenta, a następnie

i ustabilizowania stanu pacjenta, a następnie

stopniowo ją redukować, aż do osiągnięcia najniższej,

stopniowo ją redukować, aż do osiągnięcia najniższej,

efektywnej klinicznie dawki.

efektywnej klinicznie dawki.



Glikokortykosteroidy wziewne

Glikokortykosteroidy wziewne



Kromony

Kromony



β2-sympatykomimetyki o przedłużonym działaniu

β2-sympatykomimetyki o przedłużonym działaniu



W przewlekłym leczeniu astmy β2-sympatykomimetyki

W przewlekłym leczeniu astmy β2-sympatykomimetyki

długo działające nie powinny być stosowane w

długo działające nie powinny być stosowane w

monoterapii, lecz zawsze w skojarzeniu z GKSw.

monoterapii, lecz zawsze w skojarzeniu z GKSw.



Leki antyleukotrienowe (antagoniści receptora LTD4)

Leki antyleukotrienowe (antagoniści receptora LTD4)

Glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy

wziewne

wziewne



Są najskuteczniejszymi z obecnie dostępnych leków

Są najskuteczniejszymi z obecnie dostępnych leków

przeciwzapalnych i dlatego są preparatami z wyboru w

przeciwzapalnych i dlatego są preparatami z wyboru w

leczeniu astmy przewlekłej, w każdym stopniu ciężkości

leczeniu astmy przewlekłej, w każdym stopniu ciężkości

przebiegu.

przebiegu.



Szeroki zakres działania przeciwzapalnego GKS wynika z

Szeroki zakres działania przeciwzapalnego GKS wynika z

obecności swoistego dla nich receptora we wszystkich

obecności swoistego dla nich receptora we wszystkich

komórkach jądrzastych ustroju. Wczesne zastosowanie

komórkach jądrzastych ustroju. Wczesne zastosowanie

GKS może poprawić kontrolę astmy, przywrócić

GKS może poprawić kontrolę astmy, przywrócić

prawidłową czynność płuc i zapobiegać nieodwracalnemu

prawidłową czynność płuc i zapobiegać nieodwracalnemu

uszkodzeniu ściany oskrzeli.

uszkodzeniu ściany oskrzeli.



Glikokortykosteroidy nie tylko zapobiegają powstawaniu

Glikokortykosteroidy nie tylko zapobiegają powstawaniu

nacieku komórkowego w ścianie oskrzeli, ale także

nacieku komórkowego w ścianie oskrzeli, ale także

zmniejszają już istniejący naciek, hamują proces zapalny

zmniejszają już istniejący naciek, hamują proces zapalny

na wszystkich etapach jego rozwoju. Bardzo ważnym

na wszystkich etapach jego rozwoju. Bardzo ważnym

efektem ich działania jest także wpływ na zwiększenie

efektem ich działania jest także wpływ na zwiększenie

gęstości receptorów b2-adrenergicznych. Konsekwencją

gęstości receptorów b2-adrenergicznych. Konsekwencją

tego jest przede wszystkim zapobieganie wystąpieniu fazy

tego jest przede wszystkim zapobieganie wystąpieniu fazy

późnej reakcji astmatycznej i zmniejszenie nieswoistej

późnej reakcji astmatycznej i zmniejszenie nieswoistej

nadreaktywności oskrzeli.

nadreaktywności oskrzeli.

Kromony

Kromony



Leki te mają umiarkowane działanie

Leki te mają umiarkowane działanie

przeciwzapalne. Ich przydatność w przewlekłym

przeciwzapalne. Ich przydatność w przewlekłym

leczeniu astmy u dzieci w wieku przedszkolnym

leczeniu astmy u dzieci w wieku przedszkolnym

jest niewielka.

jest niewielka.



Kromoglikan dwusodowy

Kromoglikan dwusodowy

ogranicza proces zapalny

ogranicza proces zapalny

poprzez zahamowanie uwalniania mediatorów

poprzez zahamowanie uwalniania mediatorów

zapalnych z różnych komórek, przede wszystkim z

zapalnych z różnych komórek, przede wszystkim z

mastocytów oraz przez blokadę odruchowo-nerwowego

mastocytów oraz przez blokadę odruchowo-nerwowego

mechanizmu skurczu mięśni gładkich oskrzeli.

mechanizmu skurczu mięśni gładkich oskrzeli.

Efektem takiego działania jest hamowanie zarówno

Efektem takiego działania jest hamowanie zarówno

wczesnej, jak i późnej fazy reakcji alergicznej. Pełne

wczesnej, jak i późnej fazy reakcji alergicznej. Pełne

działanie leku obserwowane jest jednak dopiero po 4-6

działanie leku obserwowane jest jednak dopiero po 4-6

tygodniach jego podawania.

tygodniach jego podawania.



Nedokromil sodu

Nedokromil sodu

, w porównaniu z kromoglikanem

, w porównaniu z kromoglikanem

dwusodowym charakteryzuje się 4-10 razy silniejszym

dwusodowym charakteryzuje się 4-10 razy silniejszym

działaniem przeciwzapalnym.

działaniem przeciwzapalnym.

Leki antyleukotrienowe

Leki antyleukotrienowe

(antagoniści receptora

(antagoniści receptora

LTD4)

LTD4)



J

J

est to grupa leków przeciwzapalnych,

est to grupa leków przeciwzapalnych,

która wpływa na produkty kaskady

która wpływa na produkty kaskady

kwasu arachidonowego, a przede

kwasu arachidonowego, a przede

wszystkim na leukotrieny

wszystkim na leukotrieny

cysteinylowe, uważane obecnie

cysteinylowe, uważane obecnie

za jedne z głównych mediatorów

za jedne z głównych mediatorów

biorących udział w zapaleniu

biorących udział w zapaleniu

alergicznym.

alergicznym.



Działanie leukotrienów jest związane z ich receptorami

Działanie leukotrienów jest związane z ich receptorami

obecnymi w komórkach efektorowych.

obecnymi w komórkach efektorowych.



Zidentyfikowano 2 klasy receptorów tj. BLT i CysLT.

Zidentyfikowano 2 klasy receptorów tj. BLT i CysLT.



Leukotrieny cysteinylowe (LTC4, LTD4, LTE4) aktywują

Leukotrieny cysteinylowe (LTC4, LTD4, LTE4) aktywują

receptor CysLT1 i Cys LT2, co prowadzi m.in. do skurczu

receptor CysLT1 i Cys LT2, co prowadzi m.in. do skurczu

mięśni gładkich oskrzeli, zwiększenia przepuszczalność

mięśni gładkich oskrzeli, zwiększenia przepuszczalność

naczyń krwionośnych, nasilenia sekrecji śluzu, obrzęku

naczyń krwionośnych, nasilenia sekrecji śluzu, obrzęku

ściany oskrzeli, stymulacji zakończeń nerwowych, a w

ściany oskrzeli, stymulacji zakończeń nerwowych, a w

konsekwencji do wzrostu nadreaktywność oskrzeli.

konsekwencji do wzrostu nadreaktywność oskrzeli.



W badaniach

W badaniach

in vivo

in vivo

wykazano, że inhalowane leukotrieny

wykazano, że inhalowane leukotrieny

C4 i D4 kurczą oskrzela około 1000-5000 razy silniej niż

C4 i D4 kurczą oskrzela około 1000-5000 razy silniej niż

histamina, a skurcz mięśni gładkich oskrzeli trwa znacznie

histamina, a skurcz mięśni gładkich oskrzeli trwa znacznie

dłużej, tj. 30-40 minut (po histaminie 5-10 minut).

dłużej, tj. 30-40 minut (po histaminie 5-10 minut).



Wykazano róqwnież, że leutkotrieny aktywują limfocyty

Wykazano róqwnież, że leutkotrieny aktywują limfocyty

Th2 do wytwarzania prozapalnych cytokin oraz wzmagają

Th2 do wytwarzania prozapalnych cytokin oraz wzmagają

proliferację fibroblastów i wytwarzanie kolagenu. Tak więc

proliferację fibroblastów i wytwarzanie kolagenu. Tak więc

modulacja aktywności leukotrienów wpływa znacząco na

modulacja aktywności leukotrienów wpływa znacząco na

proces zapalny w drogach oddechowych

proces zapalny w drogach oddechowych

Leki antyleukotrienowe

Leki antyleukotrienowe

(antagoniści receptora

(antagoniści receptora

LTD4)

LTD4)

β2-

β2-

sympatykomimetyki

sympatykomimetyki

o przedłużonym

o przedłużonym

działaniu

działaniu



Niepodważalną zaletą tych leków jest

Niepodważalną zaletą tych leków jest

przedłużony czas działania

przedłużony czas działania

rozkurczowego, które utrzymuje się

rozkurczowego, które utrzymuje się

przez co najmniej 12 godzin.

przez co najmniej 12 godzin.



Preparaty te znalazły zastosowanie

Preparaty te znalazły zastosowanie

przede wszystkim w leczeniu

przede wszystkim w leczeniu

skojarzonym w astmie przewlekłej

skojarzonym w astmie przewlekłej

umiarkowanej i ciężkiej, jako

umiarkowanej i ciężkiej, jako

uzupełnienie leczenia wziewnymi

uzupełnienie leczenia wziewnymi

glikokortykosteroidami, a także u

glikokortykosteroidami, a także u

osób z nocnymi napadami duszności.

osób z nocnymi napadami duszności.



Ze względu na długi okres działania

Ze względu na długi okres działania

protekcyjnego (12 godzin) β2-

protekcyjnego (12 godzin) β2-

sympatykomimetyki długo działające

sympatykomimetyki długo działające

można również stosować w

można również stosować w

profilaktyce powysiłkowego skurczu

profilaktyce powysiłkowego skurczu

oskrzeli.

oskrzeli.



W przewlekłym leczeniu astmy

W przewlekłym leczeniu astmy

β2-sympatykomimetyki

β2-sympatykomimetyki

długo działające nie powinny być

długo działające nie powinny być

stosowane w monoterapii, lecz zawsze

stosowane w monoterapii, lecz zawsze

w skojarzeniu z GKSw.

w skojarzeniu z GKSw.

Leki antyleukotrienowe

Leki antyleukotrienowe

(antagoniści receptora

(antagoniści receptora

LTD4)

LTD4)

Metyloksantyny o

Metyloksantyny o

przedłużonym działaniu

przedłużonym działaniu



Głównym i najlepiej poznanym

Głównym i najlepiej poznanym

mechanizmem działania tych leków jest

mechanizmem działania tych leków jest

działanie relaksacyjne na mięśniówkę

działanie relaksacyjne na mięśniówkę

gładką oskrzeli, chociaż wyniki badań z

gładką oskrzeli, chociaż wyniki badań z

ostatnich lat wskazują na możliwość

ostatnich lat wskazują na możliwość

działania przeciwzapalnego i

działania przeciwzapalnego i

immunomodulującego.

immunomodulującego.



Mechanizm działania teofiliny polega

Mechanizm działania teofiliny polega

przede wszystkim na nieselektywnym

przede wszystkim na nieselektywnym

hamowaniu fosfodiesterazy.

hamowaniu fosfodiesterazy.