SYLWIA BARSZCZEWSKA

ALEKSANDRA MAZOWIECKA

Zaburzenia w

funkcjonowaniu pamięci

Rola pamięci w codziennym

funkcjonowaniu człowieka



Zaburzenia pamięci wpływają na możliwości

korzystania z wcześniejszych doświadczeń i
nabywania nowych, na relacje z innymi
ludźmi i poczucie własnej tożsamości. Do
poważnych zaburzeń dochodzi wtedy, gdy
następuje uszkodzenie tkanki w tych
okolicach mózgu, które są istotne dla
funkcjonowania pamięci.

2
.

Czynniki zaburzające funkcjonowanie

pamięci



Urazy głowy- jest to najczęstsza przyczyna amnezji,
bezpośrednio po urazie pacjent może na pewien czas
stracić przytomność i popaść w stan śpiączki, po
wyjściu z niej pojawia się amnezja pourazowa (polega
na utracie zdolności do kodowania nowych informacji,
braku wspomnień dotyczących okoliczności urazu i
utracie wspomnień z pewnego czasu poprzedzającego
uraz). Amnezja pourazowa jest zaburzeniem
przemijającym, trwa do momentu zakończenia amnezji
następczej, gdy pacjent odzyskuje zdolność spójnego
pamiętania codziennych zdarzeń i ich kolejności
czasowej. Amnezja wsteczna cofa się stopniowo.

3
.



Zapalenie mózgu- spowodowane infekcją

wirusową lub bakteryjną (wirus opryszczki).



Zaburzenia krążenia mózgowego- najczęściej

powodowane przez udar, pęknięcie tętniaka lub
zawał serca



Nadużywanie alkoholu- zespół Korsakowa-

występują krwotoki w mózgu, zwłaszcza w
międzymózgowiu



Choroby degeneracyjne mózgu (np. choroba

Alzheimera)- wywołują demencję (otępienie,
ogólne osłabienie funkcji poznawczych i pamięci)

4
.



Terapia wstrząsami elektrycznymi- stosowana w

leczeniu depresji i schizofrenii



Atak padaczki- wywołuje przejściową amnezję

epileptyczną (krótkotrwała amnezja następcza i
wsteczna)



Leki nasenne i uspokajające z grupy

benzodiazepinów- obniżają zdolność
przyswajania nowych informacji, ale nie
wpływają znacząco na pamięć informacji
wcześniej zmagazynowanych



Narkotyki- marihuana osłabia pamięć, co

potwierdzają badania eksperymentalne.

5
.



Czynniki psychologiczne (np. silny stres, kryzys

emocjonalny, przeżycie traumatyczne)- mogą one
spowodować amnezję funkcjonalną
(psychogenną) związaną z zaburzeniami
dysocjacyjnymi (zakłócenia integracyjnych
funkcji pamięci, świadomości i tożsamości)

6
.

Rodzaje zaburzeń



Główne rozróżnienie:



Amnezja organiczna (spowodowana uszkodzeniem mózgu)



Amnezja funkcjonalna (spowodowana czynnikami
psychologicznymi)



Amnezja wywołana przez substancje (środki trujące,
narkotyki, leki)- trzecia kategoria wyróżniona przez Dudai’a w
2002r.

7
.



Podział ze względu na czas, którego dotyczy

utrata pamięci:



Amnezja wsteczna (obejmuje informacje przyswojone przed
chorobą)



Amnezja następcza (dotyczy przyswajanie nowych informacji
po zaistnieniu patologii)

8
.



Zespół amnestyczny- zaburzenia pamięci o

podłożu organicznym. Obejmuje amnezję
wsteczną i następczą. Występuje po
obustronnym uszkodzeniu mózgu.



Podział zespołów amnestycznych ze względu na

rodzaj uszkodzonych struktur mózgu:



Amnezja powstała w następstwie uszkodzenia przyśrodkowych
części płatów skroniowych (przypadek H.M.)



Amnezja powstała po uszkodzeniu międzymózgowia (zespół
Korsakowa)

Szczególną odmianę stanowi

Szczególną odmianę stanowi

przejściowa amnezja

przejściowa amnezja

globalna

globalna

(pojawia się nagle i nie trwa dłużej niż

(pojawia się nagle i nie trwa dłużej niż

jeden dzień)

jeden dzień)

9
.

Amnezja następcza



Polega na utracie zdolności do przyswajania

nowych informacji, czyli uczenia się oraz
ujawnia się w codziennym życiu pacjenta.



Neuropsychologowie używają wystandaryzowanych
testów pamięci, na podstawie których diagnozują
amnezję. Do najczęściej stosowanych należy Skala
Pamięci Wechslera- zawiera różne typy zadań (testy
werbalne i wizualne). W ocenie zaburzeń pamięci
powinno się brać

pod uwagę poziom inteligencji

pacjenta.



Według Parkina o amnezji świadczą wyniki w
zadaniach pamięciowych niższe, niż należałoby
oczekiwać na podstawie poziomu inteligencji.

10
.

Behawioralny Test Pamięci Rivermead

opracowany przez Wilsona, Cockburna i

Baddeley’a

11
.

Amnezja wsteczna



Dotyczy doświadczeń nabytych przed chorobą.



Charakterystyczne jest występowanie gradientu

czasowego: im starsze wspomnienie, tym mnie
podatne jest na amnezję. Pacjenci nie pamiętają
przede wszystkim stosunkowo świeżych przeżyć.



Im silniejsza amnezja wsteczna, tym głębiej sięga

w przeszłość.

12
.

Cztery podstawowe wzorce amnezji

wstecznej wyróżnione przez Johna

Hodges’a



1. Stosunkowo krótka amnezja wsteczna ograniczona
do miesięcy lub kilku lat (występuje np. po
elektrowstrząsach)



2. Rozległa amnezja wsteczna obejmująca dziesiątki lat
bez gradientu czasowego (występuje np. po
opryszczkowym zapaleniu mózgu)



3. Rozległa amnezja wsteczna z gradientem czasowym,
w której zachowane są wspomnienia z odległego czasu
(głównie zespół amnestyczny Korsakowa).



4. Rozległa amnezja wsteczna przy minimalnym
uszkodzeniu pamięci następczej (tzw. „izolowana
amnezja wsteczna”)- występuje bardzo rzadko, gł. u
pacjentów z amnezja funkcjonalną .

13
.



Amnezję wsteczną można rozpoznać posługując

się wywiadem w, którym pacjent jest proszony o
opowiedzenie o swoim życiu



Kopelman, Wilson i Baddeley są autorami

Wywiadu Autobiograficznego, obejmującego trzy
okresy życia: dzieciństwo, wczesna dorosłość i
ostatni okres



Amnezję wsteczną w odniesieniu do pamięci

semantycznej ocenia się na podstawie Testu
Znanych Twarzy oraz Testu Zdarzeń

14
.

Amnezje Organiczne

Zespół amnestyczny po uszkodzeniu

przyśrodkowych części płatów skroniowych



Cechy:

1. poważna, globalna amnezja następcza

dotycząca pamięci deklaratywnej

2. amnezja wsteczna obejmująca kilka lub

kilkanaście ostatnich lat

3. zachowana pamięć bezpośrednia
4. zachowana pamięć zdarzeń i faktów z odległej

przeszłości

5. zachowana pamięć proceduralna
6. zachowane inne funkcje intelektualne

15
.



Przypadek H.M. –przyczynił się

do odkrycia funkcji hipokampa
w procesach pamięci, a także
do rozróżnienia systemów
pamięci deklaratywnej
(inf. pamięciowe, które można
wyrazić w formie słownej) i
niedeklaratywnej (umożliwia
wykonywanie pewnych czynności
w dokładnie określonym kontekście
sytuacyjnym).

16
.

17
.



Dodatkowo doprowadził do zmiany w poglądach na
relacje mózg- pamięć. Wcześniej uważano , że te
same obszary są odpowiedzialne za pamięć i inne
funkcje poznawcze. Okazało się, że wybiórcze
uszkodzenie mózgu powoduje tylko deficyt pamięci
przy zachowanych innych zdolnościach
poznawczych. Wynika stąd, że struktura
hipokampa odgrywa kluczową rolę w tworzeniu
trwałych śladów pamięciowych. Od tego czasu
zaczęto znacznie ograniczać zakres chirurgicznych
resekcji wykonywanych w obrębie płatów
skroniowych.

18
.

Zespół amnestyczny po

uszkodzeniu międzymózgowia



Amnezja określana jako diencefaliczna może

być pochodzenia naczyniowego, pourazowego
lub nowotworowego.



Zespół Wernickiego- Korsakowa- rozwija się

w następstwie nadużywania
alkoholu i niedoboru
witaminy B1 (tiamina).

19
.



Rozróżnia się dwie fazy:

•

Faza ostra-

choroba Wernickiego z trzema

głównymi objawami: zaburzenia świadomości,
niezborność ruchowa (ataksja) i zaburzenia
ruchów gałek ocznych.

•

Faza chroniczna-

zespół amnestyczny Korsakowa:

zaburzenia pamięci, zmiany osobowości-
zwłaszcza wzrost pobudliwości i apatia

20
.



Właściwości funkcjonowania pamięci (zespół Korsakowa):

1.

Amnezja następcza polegająca na prawie całkowitej niezdolności
przyswajania nowego materiału (werbalnego i niewerbalnego).
Występują deficyty w strategiach kodowania i w odtwarzaniu
informacji po dłuższym czasie. Zachowana jest pamię

ć

utajona

wyrażająca się w efektach torowania, a także w preferencjach do
prezentowanych wcześniej bodźców.

2.

Amnezja wsteczna obejmująca pewien okres poprzedzający
chorobę.

3.

Pamię

ć

bezpośrednia jest prawie normalna.

4.

Zachowane są umiejętności i nawyki wcześniej utrwalone.

5.

Objawom tym mogą towarzyszy

ć

konfabulacje (wypowiedź

wypełniająca lukę w pamięci, zawierająca zmyślone treści), które
jednak nie są stałym składnikiem zespołu Korsakowa. Występują
przy uszkodzeniu płatów czołowych i raczej w stadium ostrym, niż
chronicznym.

21
.

Przejściowa amnezja globalna (TGA)



Pojawia się u zdrowej osoby, która nagle bez wyraźnej
przyczyny zaczyna przejawiać poważną utratę pamięci.



Zaburzenie nie trwa dłużej niż 24 godziny.



W diagnozie TGA istotne jest wykluczenie urazu głowy,
epilepsji i udaru jako przyczyn przejściowej amnezji.



Najwyraźniejszym symptomem TGA jest całkowita
amnezja następcza obejmująca nie tylko informacje
werbalne i wizualne, ale także węchowe, dotykowe i
kinestetyczne oraz dźwięki środowiskowe.



Amnezja wsteczna w TGA jest bardzo zróżnicowana.
Może polegać na braku wszelkich wspomnień z
ograniczonego okresu przed atakiem albo na wyrywkowej
utracie wspomnień rozciągniętej na dziesiątki lat, bez
wyraźnej granicy czasowej.

22
.



TGA występuje przede wszystkim u osób starszych tj. w
wieku 50 -70 lat ale u osób powyżej 80lat jest równie
rzadka, jak u mających mniej niż 40 lat.



W większości przypadków jest schorzeniem jednorazowym.



Ze względu na bardzo silną i ogólną amnezję następczą
uzasadnione jest przypuszczenie, że TGA jest skutkiem
przejściowej obustronnej dysfunkcji struktur mózgu
odpowiedzialnych za pamięć.



Obecnie są rozpatrywane dwie hipotezy:



Pierwsza wskazuje na niedrożność naczyń powodującą przejściowe
obustronne niedokrwienie albo formacji hipokampa albo wzgórza.



Zgodnie z druga hipotezą przejściowa dysfunkcja hipokampa może
być spowodowana rozprzestrzeniającym się spadkiem czynności
bioelektrycznej mózgu.

23
.

Amnezje funkcjonalne



Polegają na utracie pamięci wywołanej przez
zdarzenia lub proces, który wytwarza silne
zapominanie nie powodując jednak urazu ani
choroby tkanki mózgu.



„(…) najbardziej ogólna obronę przed lękiem
wytwarzanym przez bardzo traumatyczne i nie
możliwe do zaakceptowania okoliczności”
(Seligman i Walker, 2001).



W większości przypadków amnezja funkcjonalna
jest symptomem zaburzenia dysocjacyjnego
polegającego na zakłóceniu integracyjnych funkcji
pamięci, świadomości i tożsamości.

24
.



Amnezja funkcjonalna jest z natury amnezją

wsteczną i obejmuje głównie pamię

ć

autobiograficzną. Zachowane są inne rodzaj
wiedzy: epizodyczna (o zdarzeniach
publicznych), semantyczna (o świecie),
proceduralna (posługiwanie się językiem
obcym, gra w szachy, umiejętności
motoryczne).



Jest rzadkim zaburzeniem pamięci.

Występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet,
raczej u ludzi młodych niż u starszych.

25
.

Rozróżnia się trzy formy zaburzeń

dysocjacyjnych, w których występuje

amnezja:



Amnezja dysocjacyjna- (amnezja psychogenna lub
histeryczna) głównym przejawem jest niemożność
przypomnienia sobie zdarzeń z osobistej przeszłości,
najczęściej doświadczenia traumatycznego.



Fuga dysocjacyjna- głównym symptomem jest utrata
tożsamości lub przybranie nowej tożsamości. Wiąże się
z tym utrata wspomnień związanych z poprzednią
tożsamością.



Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości- (osobowość
wieloraka) amnezja funkcjonalna, w której człowiek
cyklicznie przybiera jedną z kilku tożsamości;
poszczególne tożsamości są oddzielone amnezją.

26
.

Zaburzenia pamięci w demencjach



Demencja- jest pogorszeniem funkcjonowania

poznawczego w wielu sferach- w procesach
uwagi, rozumowaniu abstrakcyjnym,
posługiwaniu się językiem (bez zaburzeń
świadomości).

27
.

Choroba Alzheimera



Jest to choroba wieku podeszłego, jednak zdarzają się
przypadki zachorowań już wśród 30-latków. Wczesna
forma choroby ma charakter rodzinny i jest związana z
mutacjami genów.



Czynniki ryzyka:

Wiek, czynniki genetyczne, urazy głowy, choroby tarczycy,

depresje, późny wiek matki w chwili urodzenia pacjenta,
stres, sole glinu w wodzie pitnej, nadmierne spożywanie
alkoholu.

Choroba Alzheimera występuje prawie dwukrotnie częściej u

kobiet niż u mężczyzn.

Głównym objawem choroby są zaburzenia pamięci, które

narastają wraz z postępami choroby

28
.

Porównanie amnezji funkcjonalnej i

organicznej

(na podstawie: Kopelman, 2000;Seligman, Walker, Rosenhan,

2001)

Charakterystyka

Amnezja

funkcjonalna

Amnezja organiczna

Czynnik

wywołujący

Stres psychologiczny

Uszkodzenie mózgu

Amnezja wsteczna

Najczęściej dotyczy tylko
informacji autobiograficznych,
zachowana jest wiedza o
zdarzeniach i faktach
nieosobistych

Brak gradientu czasowego

Może nastąpić utrata
poczucia osobistej tożsamości

Obejmuje zarówno treści
autobiograficzne, jak i wiedzę o
zdarzeniach i faktach
nieosobistych

Przeważnie występuje gradient
czasowy

Nie następuje utrata osobistej
tożsamości

Amnezja

następcza

Raczej nie występuje

Jest głównym symptomem

Po ustąpieniu

amnezji

Powraca wspomnienie
zdarzenia traumatycznego i
innych doświadczeń sprzed
choroby
Pozostaje luka amnestyczna
obejmująca okres choroby

Stopniowo cofa się amnezja
wsteczna, ale wspomnienie
urazu nie powraca

Luka amnestyczna obejmuje
okres choroby

29
.

dziękujemy