ANATOMICZNIE UKŁAD NERWOWY DZIELI SIĘ NA:

            OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY                                  OBWODOWY UKŁAD 

NERWOWY

                  MÓZG I RDZEŃ KRĘGOWY                                          NERWY MÓZGOWE I RDZENIOWE

CZYNNOŚCIOWO UKŁAD NERWOWY DZIELI SIĘ NA:

                 

                     

 UKŁAD SOMATYCZNY                              UKŁAD 

AUTONOMICZNY(WEGETATYWNY)

                      ODBIERA I REAGUJE NA BODŹCE                         ODBIERA I REAGUJE NA BODŹCE POCHODZACE 

               POCHODZĄCE Z ZEWNĄTRZ ORGANIZMU,                                            Z WNĘTRZA ORGANIZMU

                   KIERUJE PROCESAMI  ZALEŻNYMI                                 KIERUJE CZYNNOŚCIAMI ZACHODZĄCYMI 

                            OD WOLI ORGANIZMU:                                                NIEZALEŻNYMI OD WOLI ORGANIZMU

                 CZYNNOŚCI MIĘŚNI SZKIELTOWYCH                                    CZYNNOŚĆ SERCA, GRUCZOŁÓW, 

                                                                                                                                      MIEŚNI GŁADKICH.

                  JĄDRA W MÓZGOWIU I SKUPIENIA                                             ZWOJE I NERWY
                KOMÓREK NERWOWYCH W RDZENIU 
                                   KRĘGOWYM

                      

CZĘŚĆ OŚRODKOWA                                            CZĘŚĆ OBWODOWA

UKŁAD AUTONOMICZNY

WSPÓLCZULNY = SYMPATYCZNY           PRZYWSPÓŁCZULNY = PARASYMPATYCZNY

OBA UKŁADY DZIAŁAJĄ WZGLĘDEM SIEBIE ANTAGONISTYCZNIE

 

•

W UKŁADZIE AUTONOMICZNYM DROGA 

ODŚRODKOW (EFERENTNA) SKŁADA  SIĘ Z 

DWÓCH NEURONÓW. W ODRÓŻNIENIU DO 

UKŁADU SOMATYCZNEGO, GDZIE OD 

RDZENIA KRĘGOWEGO BIEGNIE JEDEN 

NEURON.

•

W OBRĘBIE UKŁAD WSPÓŁCZULNEGO I 

PRZEWSPÓŁCZULNEGO ISTNIEJĄ ROŻNICE 

POLEGAJĄCE NA DŁUGOŚCI WŁÓKIEN 

PRZEDZWOJOWYCH I POZAZWOJOWYCH 

ORAZ POSIADANIU LUB BRAKU OTOCZKI 

MIELINOWEJ.

CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA

•

OŚRODKI CZĘŚCI WSPÓŁCZULNEJ

, STANOWIĄCE PERIKARIONY NEURONÓW PRZEDZWOJOWYCH, ZNAJDUJĄ SIĘ 

W ISTOCIE SZAREJ RDZENIA KRĘGOWEGO OD VIII ODCINKA SZYJNEGO, PRZEZ CAŁĄ CZĘŚĆ PIERSIOWĄ, DO 

III ODCINKA LĘDŹWIOWEGO. 

•

AKSONY

 NEURONÓW PRZEDZWOJOWYCH

 WYCHODZĄ Z RDZENIA KRĘGOWEGO KORZENIAMI BRZUSZNYMI 

RAZEM Z NERWAMI RDZENIOWYMI, KIERUJĄC SIĘ DO ZWOJÓW PRZYKRĘGOWYCH, KTÓRE PO OBU BOCZNYCH 

STRONACH KRĘGOSŁUPA TWORZĄ 

PIEŃ WSPÓŁCZULNY

.

•

CZĘŚĆ WŁÓKIEN PRZEDZWOJOWYCH PO WNIKNIĘCIU DO PNIA WSPÓŁCZULNEGO KOŃCZY SIĘ W JEGO ZWOJACH, 

TWORZĄC SYNAPSY Z DRUGIMI NEURONAMI WSPÓŁCZULNYMI. AKSONY DRUGICH NEURONÓW (

WŁÓKNA 

POZAZWOJOWE

) WRACAJĄ DO NERWÓW RDZENIOWYCH I RAZEM Z NIMI BIEGNA DO EFEKTORA

•

INNA CZĘŚĆ 

WŁÓKIEN PRZEDZWOJOWYCH

 PRZEBIEGA JEDYNIE PRZEZ ZWOJE PNIA WSPÓŁCZULNEGO (NIE 

KOŃCZY SIĘ W NICH SYNAPSAMI), DOCIERAJĄC DO DALEJ POŁOŻONYCH ZWOJÓW, I DOPIERO TAM TWORZY 

SYNAPSY Z DRUGIMI NEURONAMI.

•

POBUDZENIE CZĘŚĆ WSPÓLCZULNEJ POWODUJE BARDZO PODOBNE SKUTKI JAK WYDZIELENIE 

ADRENALINY DO KRWI W STRESIE. SPOWODOWANE JEST TO TYM, ŻE RDZEŃ NADNERCZY STANOWI 

KOMÓRKI NEUROSEKRECYJNE, KTÓRE SĄ ZMODYFIKOWANYMI NEURONAMI POZAZWOJOWYMI.

•

WZMOŻONA AKTYWNOŚCI UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO WYSTĘPUJE W SYTUACJACH ALARMOWYCH, W 

STANACH ZAGROŻENIE, STRESU I WYSIŁKU FIZYCZNEGO – DLATEGO OKREŚLA SIĘ GO  JAKO 

ERGOTROPOWY(ERGON -WYSIŁEK) 

CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA

•

OŚRODKI CZĘŚCI PRZYWSPÓŁCZULNEJ WYSTĘPUJĄ W 

ŚRÓDMÓZGOWIU

, 

RDZENIU

 

PRZEDŁUŻONYM

 I CZEŚCI 

KRZYŻOWEJ RDZENIA KRĘGOWEGO

. W ODRÓŻNIENIU OD 

CZEŚCI WSPÓŁCZULNEJ, W KTÓREJ ZWOJE ZNAJDUJĄ SIĘ BLISKO RDZENIA KRĘGOWEGO, A 

WŁÓKNA PRZEDZWOJOWE SĄ KRÓTKIE, W CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNEJ ZWOJE LEŻĄ Z DALA 

OD OŚRODKÓW – W POBLIŻU LUB W ŚCIANIE UNERWIANYCH NARZĄDÓW, A ICH WŁÓKNA 

PRZEDZWOJOWE SĄ DŁUGIE.

•

WŁÓKNA PRZEDZWOJOWE CZĘŚCI CZASZKOWEJ UKŁADU PRZYWSPÓŁCZULNEGO BIEGNĄ W 

NERWACH MÓZGOWYCH: OKORUCHOWYCH (n.III), TWARZOWYM (n.VII), JĘZYKOWO-

GARDŁOWYM (n. IX), I BŁEDNYM (n.X).

•

WŁÓKNA PRZEDZWOJOWE ODCINKA KRZYŻOWEGO WYCHODZĄ Z RDZENIA KRĘGOWEGO 

KORZENIAMI BRZUSZNYMI WRAZ Z II- IV NERWAMI KRZYŻOWYMI JAKO NERWY 

MIEDNICZE.

UKŁAD AUTONOMICZNY DZIAŁA NA ZASADZIE ANTAGONISTYCZNEJ

•

PRZEWAŻAJĄCA CZĘŚĆ NARZĄDÓW JEST UNERWIANA PRZEZ OBA TYPY WŁÓKIEN 

AUTONOMICZNYCH, ZARÓWNO PRZEZ WŁÓKNA WSPÓŁCZULNE JAK I PRZYWSPÓŁCZULNE. W 

PRZYPADKU NIEKTÓRYCH NARZĄDÓW BRAK JEST UNERWIENIA PRZYWSPÓŁCZULNEGO – 

MIĘŚNIE PRZYWŁOSOWE, ŚLEDZIONA.

•

NA ZASADZIE HAMOWANIA WZAJEMNIE ZWROTNEGO

 WZMOŻENIE AKTYWNOŚCI 

NEURONÓW REGULUJĄCYCH CZYNNOŚĆ DANEGO NARZĄDU – ZMNIEJSZA AKTYWNOŚĆ 

ANTAGONISTYCZNYCH NEURONÓW DRUGIEJ CZĘŚCI UKŁADU AUTONOMICZNEGO.

NARZĄD WYKONAWCZY

   EFEKT  DZIAŁANIA WŁÓKIEN 

WSPÓŁCZULNYCH         

EFEKT DZIAŁANIA WŁÓKIEN 

PRZYWSPÓŁCZULNYCH

OKO

- ŹRENICA

- ROZSZERZENIE

- ZWĘŻENIE

SERCE

- PRZYSPIESZENIE AKCJI

- ZWOLNIENIE AKCJI

PŁUCA

- ROZSZERZENIE MIĘŚNI OSKRZELI 

- ZWĘŻENIE MIĘŚNI OSKRZELI

PRZEWÓD POKARMOWY

- ŚLINIANKI

- ŻOŁĄDEK, JELITA

- TRZUSTKA

- PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY

- WĄTROBA

- POBUDZAJĄ SKĄPE WYDZIELANIE ŚLINY

-ZMNIEJSZAJĄ PERYSTALTYKĘ, 

HAMUJĄ WYDZIELANIE SOKÓW 

TRAWIENNYCH

                             --------------

- ROZKURCZ

- ROZKŁAD GLIKOGENU

-POBUDZAJĄ OBFITE WYDZIELANIE 

WODNISTEJ SLINY

-ZWIĘKSZAJĄ PERYSTALTYKĘ 

I WYDZIELANIE SOKÓW TRAWIENNYCH

- POBUDZAJĄ WYDZIELANIE SOKU 

TRZUSTKOWEGO

- SKURCZ (WYDZIELANIE ŻÓŁCI)

- SYNTEZA GLIKOGENU

PĘCHERZ MOCZOWY

- M.WYPIERACZ MOCZU
- M.ZWIERACZ CEWKI

- ROZKURCZ (TRZYMANIE MOCZU)

- SKURCZ (TRZYMANIE MOCZU)

- SKURCZ (ODDAWANIE MOCZU)

- ROZKURCZ (ODDAWANIE MOCZU)

ŚLEDZIONA

- SKURCZ

SKÓRA

- M. PRZYWŁOSOWY

- STROSZENIE WŁOSÓW

          

                       ----------------