Uzależnieni

e

od środków

masowego

przekazu

„Środki masowego
przekazu"



inaczej: środki komunikowania masowego, mass

media, środki masowej informacji i propagandy



urządzenia, instytucje, za pomocą których

kieruje się pewne treści do bardzo licznych i

zróżnicowanych odbiorców



ogół sposobów zapisywania, odtwarzania i

rozpowszechniania obrazów i dźwięków, które

stosuje się w komunikowaniu masowym w celu

zorganizowanego odbioru indywidualnego lub

zbiorowego

Funkcje mass mediów:



Funkcja informacyjna - polega na zaspokajaniu

potrzeby i prawa człowieka do informowania i

bycia informowanym.



Funkcja opiniotwórcza - polega na

kształtowaniu przez środki masowego przekazu

opinii publicznej w różnych dziedzinach życia.



Funkcja edukacyjna - jest realizowana poprzez

przekazywanie i popularyzację wiedzy, np. przez

przedstawianie najnowszych odkryć naukowych,

prezentowanie dzieł sztuki, pokazywanie życia

zwierząt i roślin.



Funkcja rozrywkowa - polega na oferowaniu

odbiorcom przyjemności i odpoczynku. Muzyka,

filmy, gry itp. przynoszą odprężenie, oderwanie

od trudnych problemów, łatwy sposób

wypoczynku.

Rodzaje

mass

mediów:



Telewizja



Prasa



Internet



Gry komputerowe



Telefonia
komórkowa

Psychologiczne

oddziaływanie środków

masowego przekazu

Media manipulują człowiekiem,

wykorzystując wiedzę o nim.

Poznają potrzeby, obawy, oczekiwania

ludzi. Analizują bodźce, które mogą

wywołać zamierzone efekty.

Odkrywają w ludzkiej psychice motywy

strachu, źródła poczucia

niebezpieczeństwa, skrywane pragnienia.

Następnie włączają te motywacje w treść

zwodniczego i iluzyjnego przekazu.

Dlaczego niektórzy używają mass
mediów
w sposób szkodliwy? Czynniki ryzyka:

1.

Brak oparcia w rodzinie i zaspokojenia
w niej potrzeb (media jako ucieczka od
nieatrakcyjnej i bolesnej rzeczywistości)

2.

Poczucie osamotnienia, trudności w
nawiązywaniu kontaktów (sieć jako
substytut obecności innych, możliwość
natychmiastowego wycofania się z relacji)

3.

Zaniżone poczucie własnej wartości i
brak samoakceptacji (możliwość
kreowania swojej osoby)

4.

Grupa rówieśnicza, zwłaszcza w młodym

wieku (podsycanie zainteresowania

mediami, wymiana doświadczeń,tworzenie

specyficznej mody np. na bycie internautą)

5.

Nuda i pustka, samotność, brak zajęcia,

bezrobocie (media stymulują, pobudzają,

zapełniają doświadczaną pustkę)

O nadużywaniu mówi się jeśli w ciągu

ostatniego roku wystąpił jeden z poniższych

objawów :



zaniedbywanie podstawowych obowiązków w

domu, szkole i pracy,



powtarzanie pewnych zachowań w sytuacjach,

gdy jest to niebezpieczne,



powtarzające się konflikty z prawem,

wynikające z wykonywania pewnych czynności,



kontynuowanie wykonywania czynności

pomimo zaburzeń w funkcjonowaniu

społecznym i w stosunkach międzyludzkich,

Nadużywanie środków masowego
przekazu wstępem do uzależnienia.

Uzależnien

ie

Uzależnienie od mediów

można zaliczyć do

uzależnień czynnościowych

o charakterze psychicznym.

Każde medium ma swój

specyficzny charakter.

W związku z tym

uzależnienie od danego

medium również ma pewne

szczególne cechy.

Uzależnienie od telewizji



silna potrzeba, wręcz przymus oglądania programów

telewizyjnych,



oglądanie coraz więcej i coraz dłużej,



nie korzystanie z programu telewizyjnego, włączanie

odbiornika bez zamiaru obejrzenia jakiejś konkretnej audycji,

nieustanne zmienianie kanałów,



pierwsza czynność po przebudzeniu - włączenie telewizora



obsesyjnie myśli o tym, co się dzieje z jego ulubionym

bohaterem filmowym,



tematyka rozmów skupia się na zagadnieniach poruszanych

w programach telewizyjnych lub na losach serialowych

bohaterów,



oglądanie telewizji w czasie wizyt u znajomych czy krewnych,



harmonogram dnia porządkują godziny emisji seriali i

programów,



ograniczone do minimum albo rezygnacja z kontaktów

społecznych,



oglądanie telewizji jedyną formą spędzania wolnego czasu.

Cechy dzieci, które spędzają zbyt

wiele godzin przed telewizorem



język nad wiek dojrzały, może zawierać aluzje seksualne;



wydawanie dźwięków imitujących strzelanie z broni

maszynowej;



Ospałość, nieuwaga, tendencja do porzucania działań

przed ich zakończeniem z powodu nienaturalnego

zmęczenia i znudzenia;



programy telewizyjne są jedynym układem odniesienia

(rzadko czytają książki, odwiedzają jakieś miejsca);



naśladowani ulubionych postaci szklanego ekranu;



tendencja do perfekcjonizmu, niechęć do twórczości

plastycznej z powodu przyzwyczajenia do doskonałej

grafiki telewizyjnej ;



aspiracje rzadko odbiegają od tego, co narzuca przekaz

telewizyjny;



trudności w nawiązywaniu kontaktów emocjonalnych z

innymi; kontakty, często są powierzchowne i krótkotrwałe;



telewizja ma pierwszeństwo w życiu przed nauką szkolną.

Uzależnienie od Internetu

Podtypy:



uzależnienie od sieci internetowej (net compulsions),



przeciążenie informacyjne, czyli przymus pobierania

informacji (information overload),



socjomania internetową, czyli uzależnienie od

internetowych kontaktów społecznych

(cyberrelationship addiction),



erotomania internetowa (cyberseksual addiction),



uzależnienie od komputera (computer addiction)

.

Kiedy korzystanie z sieci

przeradza się w uzależnienie?

Propozycja pytań, ułatwiających postawienie diagnozy

(Internet Addiction Disorder) wg K. Young:



Czy czujesz się zaabsorbowany Internetem do tego
stopnia, że ciągle rozmyślasz o odbytych sesjach
internetowych i/lub nie możesz doczekać się
kolejnych sesji?



Czy odczuwasz potrzebę zwiększenia ilości czasu
spędzanego w Internecie, aby uzyskać większe
zadowolenie?



Czy odczuwasz trudności w kontrolowaniu czasu
korzystania z Internetu lub podejmowałeś
wielokrotnie nieudane próby kontrolowania,
ograniczania lub zaprzestania korzystania z
Internetu?



Czy okłamujesz członków rodziny, aby ukryć
swoje wzrastające zaangażowanie w Internet?



Czy odczuwasz wewnętrzny niepokój, nastrój
depresyjny albo rozdrażnienie wówczas, kiedy
usiłujesz ograniczać lub przerwać korzystanie z
Internetu?



Czy zdarza ci się spędzać w Intemecie więcej
czasu niż pierwotnie planowałeś?



Czy używasz Internetu, aby uciec od
problemów albo kiedy dokucza ci poczucie
bezradności, winy, lęku lub przygnębienia?

Kiedy ... uzależnienie?



Czy kiedykolwiek narażałeś na szwank swój
związek, ważne relacje z innymi ludźmi, możliwości
nauki lub kariery zawodowej w związku ze
spędzaniem zbyt dużej ilości czasu w Internecie?



Czy masz więcej internetowych przyjaciół niż
znajomych w rzeczywistym świecie?



Czy powracasz do Internetu nawet wtedy, gdy
rachunki za korzystanie z niego przekraczają twoje
możliwości finansowe?

Udzielenie twierdzącej odpowiedzi na cztery lub
więcej spośród powyższych dziesięciu pytań
przemawia za istnieniem uzależnienia od Internetu.

Kiedy ... uzależnienie?

Etapy powstawania

uzależnienia od Internetu:

1.

Zaangażowanie (poznanie i efektywne

wykorzystanie Internetu).

2.

Zastępowanie (uzależnienie).

3.

Ucieczka (destrukcja).

1. Zaangażowanie

(poznanie i efektywne

wykorzystanie Internetu)



okazjonalne logowanie się do sieci,



źródło potrzebnych informacji, forma rozrywki,



uczucia związane z odkrywaniem nowej
rzeczywistości: zainteresowanie, oczekiwanie,
zafascynowanie, uczucie przypływu sił itp.



nawiązywanie kontaktu z innymi powoduje, że
znika poczucie osamotnienia i znudzenia.

2. Zastępowanie (uzależnienie)



potrzeba korzystania z sieci coraz częściej i
przez coraz dłuższy czas,



utrata innych zainteresowań,



wchodzenie we „wspólnotę internetową",
rezygnacja z dotychczas ważnych osób lub
rzeczy



przygnębienie i lęk, gdy nie można korzystać z
Internetu,



natrętne myśli dotyczące Internetu.

3. Ucieczka (destrukcja)



wielogodzinne i nieprzerwane korzystanie z

Internetu,



aktywność w sieci kosztem czasu

przeznaczonego na sen, odżywianie, naukę,

obowiązki rodzinne, kontakty towarzyskie itp.



ograniczenie, zaniedbanie lub całkowita

rezygnacja z szeregu ważnych czynności

rodzinnych, społecznych, zawodowych,



całkowita ucieczka od świata realnego,



pogłębienie depresji, intensyfikacja samotności,

wyrzuty sumienia z powodu zaniedbania

obowiązków czy rodziny,



narastające problemy po wyjściu z sieci,

Interakcje naturalne

a interakcje w wirtualnej przestrzeni



ograniczenie doświadczeń sensorycznych - w komunikacji
międzyludzkiej za pośrednictwem mediów dominuje forma pisana,
przeważnie nie ma kontaktu wzrokowego, fizycznego;



płynność tożsamości oraz anonimowość - internauta, komunikując
się za pomocą tekstu pisanego, może ujawnić jedynie niektóre
elementy swojej tożsamości albo udawać kogoś innego;



zrównanie statusów - przestrzeń sieci umożliwia kontakt wszystkim
jej użytkownikom, niezależnie od ich rasy, statusu czy zamożności;



pokonanie ograniczeń przestrzennych - pośrednictwo Internetu i
telefonu komórkowego daje możliwość kontaktowania się z osobami o
podobnych zainteresowaniach i potrzebach niezależnie od odległości;



rozciąganie albo koncentracja czasu - wirtualne środowisko tworzy
niepowtarzalną przestrzeń czasową, w której upływający czas
nienaturalnie rozciąga się lub przeciwnie - doświadczenie przemijania
czasu może być przyspieszone;



dostępność wielu kontaktów - z dużą łatwością można
porozumiewać się z wieloma osobami równocześnie;



możliwość zapisu - kontakty internetowe mogą być w całości
dokumentowane i przechowywane w postaci plików.

Uzależnienie od gier

komputerowych

Uzależnienie komputerowe wg M. Griffiths:



pierwotne - zależne od sprzętu i charakteru
gry: osoba gra dla emocji, dla sprawdzenia
swoich umiejętności, dla uzyskania gratyfikacji
społecznych (osoba gra dla efektu
pobudzenia);



wtórne - gra jest formą ucieczki przed
pierwotnymi problemami, np. związanymi z
rozpadem rodziny, niepełnosprawnością
(osoba gra dla efektu wyciszenia).

Komputer - „elektroniczny przyjaciel"



jest zawsze gotowy do podjęcia zabawy, nie męczy się i nie odmawia;



pozwala wielokrotnie powracać do tych samych miejsc, scenariuszy

lub akcji;



konsekwentnie ocenia błędy, ale równocześnie nie karze za nie

okazywaniem złości i rozczarowania;



daje graczowi poczucie władzy, który sam decyduje o rozpoczęciu lub

zakończeniu gry;



stanowi ucieczkowy, „idealny" świat dla gracza, w którym ma on

możliwość realizacji swoich marzeń i pragnień;



interpretacja przegranej lub wygranej z komputerem zawsze może

być pozytywna („przegrałem, ale tylko z maszyną"; „wygrałem z

maszyną, która nie popełnia błędów");



daje okazję do aktywności własnej w przeciwieństwie do biernego

towarzyszenia akcji przy czytaniu książki czy oglądaniu filmu;



emocje towarzyszące grze mogą być kontrolowane i stopniowane

(poziomy trudności), a ryzyko przeżywane jest w „bezpieczny„ sposób;



płeć nie ma znaczenia, bo gracz sam decyduje, jaką płeć wybiera dla

siebie - kobiecą czy męską;



daje możliwość rozładowania emocji w aktywny sposób bez

ponoszenia znaczących konsekwencji swoich czynów;



daje możliwość zaspokajania różnych popędów i potrzeb, np. agresji,

więzi, popędu seksualnego.

Uzależnienie od telefonu

komórkowego

Dwie grupy ludzi nadmiernie używających

telefonów :

1.

Pierwsi tłumaczą częste rozmowy telefoniczne

koniecznością załatwienia dużej ilości ważnych

spraw. Mają oni zwykle potrzebę kontrolowania

otoczenia. Odczuwają silny niepokój, jeśli zostają

pozbawieni bieżących informacji o tym, co robią inni

(najbliżsi, zwierzchnicy, podwładni itp.). Tę grupę

ludzi można określić jako żyjących cudzym życiem.

2.

Drugiej grupie osób telefon służy do długich

rozmów. Rozważają oni na bieżąco swoje nawet

najbłahsze sprawy i zawirowania emocjonalne. Jeśli

trafią na drugą taką osobę, mogą rozmawiać o tym

godzinami.

Uzależnieni od telefonów komórkowych:



nie rozstają się ze swoim aparatem,



rozmawiają przez telefon 8-10 godzin dziennie,



mają po kilka aparatów,



płacą ogromne rachunki, często zadłużają się, aby opłacić
kolejny rachunek telefoniczny,



wszelkie próby ograniczenia czasu poświęcanego na tę
aktywność kończą się niepowodzeniem,



sprawdzają właściwości nowych modeli, wymieniają aparat
na nowszy bez uzasadnienia,



kupowanie akcesoriów telefonicznych sprawia im wielką
przyjemność,



zaniedbują wiele, ważnych dotąd, dziedzin życia,



wykonują te czynności pomimo świadomości ich
negatywnych konsekwencji.

Liczba osób
uzależnionych
od telefonu
komórkowego
rośnie
proporcjonalnie
do wzrostu
liczby
abonentów
telefonii
komórkowej.

Konsekwencje używania i

nadużywania mass

mediów

s o m a t c z n e

p s y c h i c z n e

s p o łe c z n e

S z k o d y

Szkody somatyczne



Wady wzroku



Uszkodzenie słuchu



Wady postawy i zaburzenia somatyczne



Zaburzenia emocjonalne i
psychosomatyczne



Choroby cywilizacyjne

Szkody psychiczne



Desensytyzacja (znieczulenie, odwrażliwienie)



Zatarcie granic między światem fikcji a

rzeczywistością



Zapping (szybkie wycofywanie się z sytuacji

trudnych, brak odpowiedzialności i wytrwałości,

pogoń za nowym i bardziej przyjemnym)



Rozbudzanie tendencji do podglądactwa



Stymulowanie przemocy i dewiacyjnych

zachowań seksualnych



Zagubienie własnej tożsamości



Osłabienie twórczej wyobraźni



Natkotyczne stymulowanie wyobraźni



Zaburzenia osobowości pod postacią zachowań

antyspołecznych i agresywnych

Szkody społeczne



Wyobcowanie człowieka ze świata realnego



Osłabienie tożsamości narodowej i wartości
chrześcijańskich



Konsumpcyjny styl życia



Osłabienie komunikacji w rodzinie



Zagubienie



Anonimowość



Przestępczość komputerowa

Profilaktyka nadużywania

środków masowego

przekazu

1.

Strategie skierowane do nadawców:



regulacje prawne (publiczne i komercyjne),



skuteczne egzekwowanie tych ustaleń w

praktyce,



odpowiedzialność twórców przekazów

medialnych za to co prezentują odbiorcom.

2.

Strategie skierowane do odbiorców:



Wychowanie do korzystania z mediów – rola

rodziców



Edukacja medialna w szkole

Stołeczne Centrum Odwykowe w

Warszawie



pierwsi „zdiagnozowani siecioholicy" w Polsce

już na początku lat dziewięćdziesiątych,



ośrodek w Warszawie zajmuje się leczeniem

tego typu uzależnień od 11 lat,



rocznie zajmuje się około 80 osobami,



większość uzależnionych stanowią osoby młode,

poniżej 35 roku życia,



wśród najmłodszych przeważają dziewczynki,



coraz częściej zgłaszają się osoby, które od kilku

lat wyłączyły się całkowicie z utrzymywania

kontaktów międzyludzkich i obecnie nie mogą

znaleźć partnerów życiowych.

Dziękuję

za uwagę!