ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNA W STOSUNKACH
PRACY
Wiadomości ogólne
Strony stosunku pracy mogą ponosić określoną
odpowiedzialność, ukształtowaną częściowo odmiennie
dla każdej z nich.
Odpowiedzialność pracowników polega na ponoszeniu przez
nich wobec pracodawcy konsekwencji materialnych lub
osobistych z powodu naruszenia obowiązków pracowniczych.
Odpowiedzialność pracownicza nie obejmuje
odpowiedzialności osoby, która – przy okazji wykonywania
obowiązków pracowniczych – narusza inne obowiązki nie
objęte treścią stosunku pracy, lecz mające charakter
powszechny (np. obowiązek powstrzymania się od
bezprawnych zamachów na cudze mienie, życie lub zdrowie).
Natomiast w sferze naszych rozważań pojawia się także
zagadnienie zbiegu odpowiedzialności pracowniczej z
odpowiedzialnością deliktową, czyli zagadnienie ujemnych
skutków prawnych czynów polegających na naruszeniu
zarazem umownego obowiązku pracowniczego, jak też
obowiązku powszechnego.
Odpowiedzialność pracodawcy to występowanie po jego
stronie określonych obowiązków, bądź ponoszenie
przez niego ujemnych następstw z powodu naruszenia
przepisów prawa.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRACOWNICZA
I.
Odpowiedzialność porządkowa
II.
Odpowiedzialność materialna
Odpowiedzialność porządkowa
Odpowiedzialność porządkowa polega na stosowaniu
wobec pracownika sankcji typu represyjnego, tj. kar
za naruszenie obowiązku przestrzegania porządku
pracy.
Kary za naruszenie porządku stanowią w ręku
pracodawcy środek realizacji jego uprawnień
kierowniczych (dyrektywnych), obok wydawania przez
pracodawcę wiążących poleceń pracownikom (których
niewykonanie, obok naruszenia innych obowiązków,
może pociągać za sobą odpowiedzialność porządkową.
Odpowiedzialność ta spełnia w systemie prawa pracy
funkcję prewencyjną, represyjną i wychowawczą.
Ogólna charakterystyka
Ogólna charakterystyka
Pociągnięcie pracownika do odpowiedzialności
porządkowej jest dopuszczalne w razie
popełnienia przez pracownika przekroczenia
porządkowego, określonego w kodeksie.
Podstawą uznania zachowania pracownika za
tego rodzaju przekroczenie jest równoczesne
wystąpienie następujących okoliczności:
1) bezprawne naruszenie przez pracownika
porządku,
2) wina pracownika.
Przesłanki odpowiedzialności
Przesłanki odpowiedzialności
Przez pojęcie naruszenia porządku podpadają różnorodne
zachowania określone bliżej w art. 108 KP, m.in. naruszenia
następujących obowiązków:
a) porządku pracy – czyli np. obowiązku stosowania się do
ustalonego czasu pracy, nieprzybycie do pracy, spóźnianie się
do pracy lub samowolne jej opuszczanie bez usprawiedliwienia,
b) obowiązków regulaminowych,
c) obowiązku przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych,
d) innych obowiązków, których naruszenie może być uznane za
naruszenie porządku pracy.
Ad. 1) bezprawne naruszenie przez pracownika
Ad. 1) bezprawne naruszenie przez pracownika
porządku
porządku
Bezprawność zachowania pracownika
dopuszczającego się przekroczenia porządku pracy
polega na naruszeniu któregokolwiek z
wymienionych obowiązków.
Może to być czyn jednorazowy lub ciągły,
składający się z wielu przewinień. Bezprawność
zachowania pracownika dopuszczającego się
przekroczenia porządku pracy polega na
naruszeniu któregokolwiek z wymienionych
obowiązków.
Wina pracownika jako przesłanka odpowiedzialności
porządkowej polega na ujemnej ocenie subiektywnej strony
zachowania określonego mianem „naruszenie porządku”.
Oznacza to, że do pociągnięcia pracownika do
odpowiedzialności porządkowej nie wystarcza sama
obiektywna bezprawność zachowania pracownika (np.
zepsucie materiałów).
Konieczne jest ponadto ustalenie, że działanie lub
zaniechanie pracownika było w danej sytuacji naganne ze
względu na towarzyszące temu czynowi okoliczności
subiektywne (umyślność, niedbalstwo).
Ad. 2) wina pracownika
Ad. 2) wina pracownika
Kodeks pracy przewiduje w art. 108 KP dwa rodzaje kar
porządkowych:
1) niemajątkowe (upomnienie, nagana),
2) majątkowe (kara pieniężna).
Pracownik może być ukarany karą upomnienia lub
nagany za każde przewinienie porządkowe.
Natomiast karę pieniężną można mu wymierzyć tylko za:
1) nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy lub przepisów przeciwpożarowych,
2) opuszczanie pracy bez usprawiedliwienia,
3) stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub
spożywanie alkoholu w czasie pracy.
Kary porządkowe
Kary porządkowe
Przy stosowaniu kary bierze się pod uwagę
następujące kryteria:
1) rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych,
2) stopień winy pracownika (zarówno umyślnej,
jak i nieumyślnej),
3) dotychczasowy stosunek pracownika do pracy.
Wymierzanie kar porządkowych należy do pracodawcy.
Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia
wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego oraz po upływie 3
miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia.
Zastosowanie kary może nastąpić dopiero po uprzednim wysłuchaniu
pracownika, w dowolnej formie.
Jeżeli z powodu nieobecności w zakładzie pracy pracownik nie może
być wysłuchany, bieg dwutygodniowego terminu nie rozpoczyna się, a
rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika do
pracy.
O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie,
wskazując rodzaj i datę naruszenia obowiązków pracowniczych oraz
informując o możliwości i terminie zgłoszenia sprzeciwu.
Tryb postępowania przy wymierzaniu kar oraz ich uchylanie i
Tryb postępowania przy wymierzaniu kar oraz ich uchylanie i
zatarcie
zatarcie
Uchylenie kary wymierzonej bezzasadnie następuje w specjalnym,
wewnątrzzakładowym trybie odwoławczym, który toczy się przed pracodawcą na
skutek złożonego przez pracownika sprzeciwu od ukarania.
Pracownik może wnieść taki sprzeciw w dowolnej formie w terminie 7 dni od dnia
zawiadomienia o ukaraniu.
Decyzja o uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu należy do pracodawcy.
Kodeks przewiduje, że pracodawca decyduje o tym „ po rozpatrzeniu stanowiska
reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej”.
Brak wystąpienia pracodawcy do związku zawodowego w tej sprawie należy uznać
za wadliwe rozpatrzenie sprzeciwu, co może pociągać za sobą uchylenie kary
porządkowej przez sąd.
Nieodrzucenie sprzeciwu w ciągu 14 dni jest równoznaczne z jego
uwzględnieniem.
W razie nieuwzględnienia sprzeciwu pracownika może on
w ciągu 14 dni od zawiadomienia o tym fakcie wystąpić
do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego
kary.
Jeżeli sąd uzna, że zastosowanie kary nastąpiło z
naruszeniem przepisu prawa, to orzeka o uchyleniu kary.
Uwzględnienie sprzeciwu pracownika przez pracodawcę
lub sądowe uchylenie kary powoduje, iż staje się ona
niebyłą, a wszelkie wzmianki o ukaraniu należy usunąć z
akt pracownika. Dodatkowo w przypadku kary pieniężnej
należy zwrócić pracownikowi jej równowartość.
Zatarcie nałożonej kary następuje po roku
nienagannej pracy, kiedy to zgodnie z art. 113 § 1
KP uważa się ją za niebyłą, a odpis zawiadomienia
o ukaraniu usuwa się z akt osobowych
pracownika.
W terminie wcześniejszym kara może być uznana
za niebyłą na podstawie decyzji pracodawcy.
Odpowiedzialność materialna
Odpowiedzialność materialna pracownika wspiera
ochronę mienia pracodawcy.
Znajduje ona zastosowanie w razie wyrządzenia szkody
w mieniu, co oznacza zarazem naruszenie obowiązku
ochrony mienia, o którym mowa w art. 100 § 2 pkt 4 KP.
Dochodzenie odpowiedzialności materialnej uzależnione
jest od woli pracodawcy.
Uzyskanie odszkodowania od pracownika, jeżeli strony
nie zawrą ugody, wymaga wystąpienia na drogę
sądową.
Ogólna charakterystyka
Ogólna charakterystyka
Odpowiedzialność materialna polega na
ponoszeniu przez pracownika ujemnych skutków
majątkowych z powodu wyrządzenia pracodawcy
szkody wskutek zawinionego naruszenia
obowiązków pracowniczych.
Jest to odpowiedzialność osobista wyrażająca się
w obowiązku zapłaty odszkodowania pieniężnego.
Podstawy odpowiedzialności
Podstawy odpowiedzialności
Kodeks pracy nie rozróżnia dwóch reżimów
odpowiedzialności za szkodę, znanych prawu
cywilnemu pod nazwami:
- odpowiedzialności ex contractu
- odpowiedzialności ex delicto
Według art. 114 KP pracownik, który wskutek
niewykonania lub nienależytego wykonania
obowiązków pracowniczych ze swej winy
wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi
odpowiedzialność materialną według zasad
określonych w przepisach art. 114 -122 KP.
Natomiast zgodnie z art. 415 KC, a nie na
zasadach Kodeksu pracy, odpowiada majątkowo
pracownik, który przy okazji zatrudnienia,
naruszając ogólnie obowiązujące nakazy lub
zakazy, wyrządza pracodawcy szkodę. Pracownik
podpowiada za tę szkodę nie jako strona stosunku
pracy, lecz jako sprawca deliktu cywilnego.
Odpowiedzialność tego rodzaju jest
odpowiedzialnością cywilnoprawną – ze
wszystkimi konsekwencjami.
Delikt pracowniczy
Jeżeli niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków
pracowniczych stanowi równocześnie naruszenie obowiązku
powszechnego, nie ma zbiegu odpowiedzialności pracownika
z Kodeksu pracy z odpowiedzialnością deliktową
uregulowaną w Kodeksie cywilnym.
Odpowiedzialność pracownicza jest odpowiedzialnością
regulowaną całościowo przez Kodeks pracy, a Kodeks Cywilny
może w tych stosunkach znaleźć tylko zastosowanie zgodnie
z art. 300 KP.
Pracownik wyrządzający pracodawcy szkodę przez takie
niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków
pracowniczych, które jest równocześnie złamaniem
powszechnie obowiązującego nakazu lub zakazu, dopuszcza
się czynu podwójnie bezprawnego: sprzecznego z treścią
zobowiązania ciążącego na pracowniku oraz z obowiązkiem
ogólnie wiążącym.
Tego rodzaju czyny niedozwolone popełnione przez
pracowników w zbiegu z niewykonaniem lub nienależytym
wykonaniem obowiązków pracowniczych nazywamy
deliktem pracowniczym.
Delikty pracownicze dzielą się na:
- umyślne
- nieumyślnie
Nieumyślne delikty pracownicze objęte są
regulacją Kodeksu pracy, tak samo jak
wyrządzenie pracodawcy szkody przez samo
niewykonanie lub nienależyte wykonanie
obowiązków pracowniczych. Na przykład
pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy
odpowiada za szkodę wyrządzoną pracodawcy
przez spowodowanie wypadku drogowego z winy
nieumyślnej wyłącznie na zasadach określonych
w KP, które są dla pracowników korzystniejsze niż
przepisy KC.
Nie ma natomiast zgodności poglądów w kwestii
podstaw prawnych regulacji odpowiedzialności
pracowników za szkody wyrządzone w sposób
umyślny, czynami tzw. deliktów pracowniczych.
Kodeks pracy kwestii tej nie rozstrzyga,
postanawiając jedynie, że pracownik obowiązany
jest do naprawienia szkody w pełnej wysokości,
jeżeli wyrządził ją umyślnie (art. 122KP).
Pracownik ponosi odpowiedzialność materialną
zarówno za mienie powierzone, jak i za szkodę
wyrządzoną pracodawcy w mieniu innym niż
powierzone.
Przesłanki odpowiedzialności
Przesłanki odpowiedzialności
Przesłanki odpowiedzialności materialnej są to cztery
okoliczności, które muszą wystąpić łącznie:
A) bezprawność zachowania pracownika,
B) wina pracownika,
C) szkoda
D) związek przyczynowy.
Bezprawność zachowania pracownika
Bezprawność zachowania pracownika
Polega na niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu
obowiązku pracowniczego.
Jednak pomimo wyrządzenia szkody bezprawność
zachowania się pracownika może być wyłączona. W
kodeksie pracy nie zostały określone okoliczności
wyłączające bezprawność zachowania pracownika, z
wyjątkiem jednej okoliczności – działania pracownika „ w
granicach dopuszczalnego ryzyka”.
Okolicznością wyłączającą bezprawność zachowania
pracownika powodującego szkodę w mieniu pracodawcy
jest również działanie w stanie wyższej konieczności.
Wina
Wina
Wina jest ujemną oceną podmiotowej strony zachowania
sprzecznego z porządkiem prawnym.
W prawie pracy wina stanowi wyłączną podstawę
odpowiedzialności materialnej pracownika. Prawo pracy
nie zna natomiast odpowiedzialności pracownika na
zasadzie ryzyka lub słuszności.
Wina jako przesłanka odpowiedzialności materialnej
pracowników występuje w dwóch postaciach:
a) winy umyślnej
b) winy nieumyślnej.
Rozróżnienie powyższe ma istotne znaczenie z punktu
widzenia zakresu odpowiedzialności pracownika za
wyrządzoną szkodę:
a) za uszczerbek powstały w majątku pracodawcy z winy
nieumyślnej pracownik odpowiada w stopniu
ograniczonym,
b) a za szkodę wyrządzoną umyślnie – w pełnej
wysokości.
Na pracodawcy spoczywa ciężar dowodu winy
pracownika jako przesłanki odpowiedzialności na
zasadach ogólnych.
Szkoda
Szkoda
Szkoda to taki uszczerbek w majątku pracodawcy, który
nie nastąpiłby, gdyby pracownik wykonał należycie swe
obowiązki.
Pracownik odpowiada materialnie za szkodę albo w
granicach rzeczywistej straty (damnum emergens), albo w
pełnej wysokości, czyli także za utracone przez
pracodawcę korzyści (lucrum cessans).
Odpowiedzialność obejmująca tylko stratę rzeczywistą jest
regułą (art. 115). Wchodzi w grę w razie wyrządzenia
pracodawcy szkody nieumyślnie.
Odpowiedzialność za szkodę obejmującą także utracone
korzyści, ponoszą pracownicy wyrządzający pracodawcy
szkodę umyślnie (art. 122) i za szkodę w mieniu
powierzonym (art. 124).
Związek przyczynowy
Związek przyczynowy
Pracownik odpowiada tylko za normalne następstwa
działania lub zaniechania, z którego wynika szkoda.
W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników,
każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody
stosownie do przyczynienia się do niej, jednakże na rozkład
tej odpowiedzialności ma także wpływ stopień winy.
Przyczynienie się pracodawcy lub innej osoby do
powstania albo zwiększenia szkody stanowi okoliczność
wyłączającą odpowiedzialność pracownika za szkodę w
takim zakresie, w jakim to przyczynienie się miało wpływ
na powstanie lub rozmiar szkody (art. 117 § 1).
Naprawienie szkody
Naprawienie szkody
•
Podstawowym sposobem naprawienia szkody jest
odszkodowanie pieniężne.
•
Odszkodowanie jest to wyrównanie uszczerbku
majątkowego przez zapłatę sumy pieniężnej stanowiącej
ekwiwalent wyrządzonej szkody.
•
Według prawa pracy świadczenie zwane
odszkodowaniem nie wyrównuje często całej szkody,
jaką pracodawca ponosi z winy nieumyślnej pracownika.
Przepis art. 119 § 1 KP przewiduje, że odszkodowanie
nie może przewyższać kwoty trzymiesięcznego
wynagrodzenia pracownika.
•
Do naprawienia szkody w pełnej wysokości pracownik
jest obowiązany tylko wtedy, gdy umyślnie wyrządził
pracodawcy szkodę (art. 122).
•
Naprawienie szkody następuje w pieniądzu.
•
Wysokość odszkodowania pieniężnego jest ustalana z
uwzględnieniem różnych okoliczności, stanowiących
kryteria określenia wysokości odszkodowania.
•
Według KP kryteriami tymi są:
- wysokość szkody,
- stopień winy pracownika,
- wynagrodzenie pracownika,
- całokształt okoliczności sprawy.
Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi
Odpowiedzialność materialna pracownika za
mienie powierzone, z obowiązkiem zwrotu albo
wyliczenia się, jest unormowana w KP częściowo
inaczej niż odpowiedzialność za szkodę
wyrządzoną pracodawcy, omówioną powyżej.
Podstawa i przesłanki
Podstawa i przesłanki
Odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone opiera się tak
samo na zasadzie winy, pracodawca nie musi jednak wykazywać
okoliczności świadczących o tym, że niezwrócenie mienia
powierzonego bądź niewyliczenie się z tego mienia nastąpiło z
winy pracownika. Dowód na ten fakt ciąży na pracowniku.
Pracownik od odpowiedzialności może się uwolnić jeżeli wykaże ,
że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w
szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę
warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.
Przyczyny niezależne od pracownika to okoliczności, którym
pracownik nie może zapobiec nawet przy dołożeniu należytej
staranności w wykonaniu obowiązków pracowniczych, a więc
okoliczności przez niego nie zawinione.
Przesłankami omawianej odpowiedzialności są, według KP:
- powierzenie mienia z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia
się,
- szkoda w powierzonym mieniu.
Przesłankami, których pracodawca nie musi w zasadzie
wykazywać, są ponadto:
- wina pracownika,
- związek przyczynowy między zaistniałą szkodą a
niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków
pracowniczych.
Jeżeli pracownik nie wyliczył się z powierzonego
mienia i nie wykazał też, że szkoda nastąpiła z
przyczyn od niego niezależnych, przyjmuje się, że
te ostatnie przesłanki zostały spełnione, a więc że
szkoda nastąpiła z winy pracownika i w związku
przyczynowym z niewykonaniem lub nienależytym
wykonaniem obowiązków pracowniczych.
Pracownik odpowiada zasadniczo za szkodę w
mieniu powierzonym w pełnej wysokości, to
znaczy winien jest naprawić całą szkodę
poniesioną przez pracodawcę, obejmującą
powstałą stratę, jak też utracone przez
pracodawcę korzyści.
Wysokość odszkodowania może być jednak
obniżona w drodze ugody między pracownikiem a
pracodawcą lub orzeczenia sądu, z
uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy,
a zwłaszcza stopnia winy pracownika i jego
stosunku do obowiązków pracowniczych.
Zakres odpowiedzialności
Zakres odpowiedzialności
KP określa w art. 124 § 1 składniki mienia
pracodawcy, które mogą być powierzane
pracownikowi.
Należą do nich: pieniądze, papiery wartościowe
lub kosztowności, a także narzędzia i instrumenty
lub podobne przedmioty oraz środki ochrony
indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.
Ponadto art. 124 § 2 rozciąga omawianą
odpowiedzialność na mienie inne niż wymienione
w § 1, powierzone mu z obowiązkiem zwrotu albo
do wyliczenia się.
Zakres powierzania mienia
Zakres powierzania mienia
Odpowiedzialność za szkodę kilku pracowników
Odpowiedzialność materialna dwóch lub więcej
pracowników za szkodę poniesioną przez
pracodawcę może przybierać jedną z trzech form:
1) odpowiedzialność indywidualna każdego z
pracowników,
2) odpowiedzialność solidarna wszystkich
pracowników,
3) odpowiedzialność wspólna.
Indywidualną odpowiedzialność materialną ponoszą
pracownicy w razie wyrządzenia pracodawcy
szkody wspólnie, lecz w sposób nieumyślny.
Każdy z pracowników zobowiązany jest wtedy
pokryć część szkody „stosownie do przyczynienia
się do niej i stopnia winy”, jeżeli zaś nie jest
możliwe ustalenie stopnia winy, odpowiadają oni w
częściach równych (art. 118).
Wysokość odszkodowania należnego od każdego z
pracowników nie może przekroczyć kwoty jego
trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę.
Odpowiedzialność indywidualna
Odpowiedzialność indywidualna
Odpowiedzialność solidarna sprawców szkody wchodzi w grę w
razie wyrządzenia szkody w sposób umyślny przez kilku
pracowników, a także przez pracownika z innym osobami nie
pozostającymi z poszkodowanym pracodawcą w stosunku pracy.
Zgodnie z dyspozycją art. 122, każdy pracownik odpowiada za
tak wyrządzoną szkodę w pełnej wysokości.
Pracownicy odpowiadają wówczas za wyrządzoną w ten sposób
szkodę solidarnie, to znaczy każdy z nich odpowiada za całość
długu, a pracodawca może dochodzić całości lub części
odszkodowania od wszystkich sprawców łącznie, od kilku z nich
lub od każdego z osobna, przy czym zaspokojenie roszczenia
odszkodowawczego przez któregokolwiek ze sprawców zwalnia
pozostałych.
Odpowiedzialność solidarna
Odpowiedzialność solidarna
Wspólna odpowiedzialność materialna pracowników jest
uregulowana w rozporządzeniu Rady Ministrów z 4.10.1974
r. w sprawie wspólnej odpowiedzialności materialnej
pracowników za powierzone mienie.
Jest to odpowiedzialność, którą ponoszą w sytuacjach
określonym w tym rozporządzeniu pracownicy zatrudnieni
na stanowiskach związanych z dysponowaniem mieniem w
postaci towarów, surowców, materiałów itp.
W razie powstania niedoboru w mieniu powierzonym tym
pracownikom każdy z nich odpowiada w części określonej
pisemnie w umowie o wspólnej odpowiedzialności
materialnej, jaką pracodawca zawiera z nimi w związku z
łącznym powierzeniem mienia.
Wspólna odpowiedzialność materialna
Wspólna odpowiedzialność materialna
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej
(pracownicza odpowiedzialność regresowa)
Szczególną postacią pracowniczej
odpowiedzialności materialnej jest
odpowiedzialność majątkowa, jaką ponosi
pracownik wobec pracodawcy za szkodę
wyrządzoną przy wykonywaniu obowiązków
pracowniczych osobie trzeciej, czyli osobie
fizycznej lub prawnej nie będącej pracodawcą
danego pracownika.
Osoba trzecią w tym znaczeniu jest także inny
pracownik zatrudniony w tym samym zakładzie,
co sprawca szkody.
Sposób kompensaty szkód w tych wypadkach określa KP w
art. 120 KP, postanawiając, że:
1) wobec osoby trzeciej obowiązany do naprawienia
szkody jest wyłącznie pracodawca,
2) wobec pracodawcy, który tę szkodę naprawił, pracownik
ponosi odpowiedzialność na takich samych zasadach jak
odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracodawcy (w
mieniu innym niż powierzone).
Zatem pracownik odpowiada za szkodę wyrządzoną osobie
trzeciej przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych na
zasadzie winy tak samo, jak za szkodę wyrządzoną
bezpośrednio samemu pracodawcy wskutek niewykonania
lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych.
Pracownik ponosi wobec pracodawcy
odpowiedzialność regresową za szkodę
wyrządzoną osobie trzeciej, gdy występują
następujące okoliczności:
a)
zawinione spowodowanie przez pracownika
szkody „ przy wykonywaniu obowiązków
pracowniczych”,
b)
uszczerbek w majątku osoby trzeciej, czyli
szkoda,
c)
naprawienie przez pracodawcę szkody osobie
trzeciej.
Wina jako przesłanka odpowiedzialności regresowej
pracowników występuje, według przeważającego
poglądu, tylko w postaci nieumyślności.
Czyli pracownik, który wyrządzi osobie trzeciej
szkodę umyślnie, nie jest zwolniony z bezpośredniej
odpowiedzialności majątkowej wobec
poszkodowanej osoby trzeciej. W tym wypadku
sprawca będący pracownikiem odpowiada wobec
poszkodowanego solidarnie z pracodawcą na
podstawie przepisów prawa cywilnego.
Bezpośrednia odpowiedzialność pracownika za
szkodę wyrządzoną osobie trzeciej zachodzi
natomiast wówczas, gdy pracownik szkodę te
spowodował przy okazji świadczenia pracy, a nie
„przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych”.
W tym wypadku pracownik ponosi bezpośrednio
odpowiedzialność cywilną wobec osoby trzeciej
za spowodowaną szkodę.
Bezpośrednia zakres odpowiedzialności regresowej jest taki sam,
jak rozmiar zwykłej odpowiedzialności materialnej pracownika za
szkodę wyrządzoną pracodawcy.
Za szkodę wyrządzona osobie trzeciej nieumyślnie pracownik
odpowiada regresowo wobec pracodawcy w granicach
trzymiesięcznego wynagrodzenia.
Za szkodę wyrządzoną umyślnie pracownik odpowiada regresowo
wobec pracodawcy w pełnej wysokości na podstawie przepisów
prawa cywilnego.
Cywilne roszczenie zwrotne (regresowe) przysługuje pracodawcy
wobec pracownika wówczas, gdy pracodawca jako dłużnik
solidarny naprawił szkodę osobie trzeciej na podstawie art. 430
KC.