System dydaktyczny

szkoły tradycyjnej

i progresywistycznej

Wiek uczniów a proces kształcenia

1. Rozpoczęcie nauki szkolnej – 6-7 lat

zmienia tryb życia dziecka:

• Uczenie się staje się rzeczą

najważniejszą,

• Wzrasta rola wychowawcza nauczycieli,
• Rozwija się zainteresowanie nauką

szkolną, (głównie naśladownictwo
i uczenie się pamięciowe),

• Rozwój umysłowy, emocjonalny

i wolicjonalny ucznia zależy od jakości
pracy szkoły.

cd

2. 10 – 11 rok życia:
• Coraz więcej informacji i umiejętności

zdobywanych poza szkołą (mass media,

rówieśnicy),

• Myślenie hipotetyczno – dedukcyjne,
• Wzrasta zakres wiedzy samodzielnie

poznawanej,

• Szkodliwy wpływ uczenia się

pamięciowego na rozwój umysłowy

uczniów i ich zdolność do

samodzielnego myślenia.

cd

3. 15 – 16 lat – początek wieku

młodzieńczego:

• Proces dojrzewania fizycznego

i społecznego, zainteresowanie

problematyką społeczno-moralną,

• Potrzeby samokształceniowe,
• Nasilenie krytycyzmu,
• Wzrasta krąg zainteresowań,
• Pogłębianie się różnic

indywidualnych.

I. System tradycyjny

kształcenia

•

Twórca J. F. Herbart – „naukowy system

pedagogiki” oparty na :

1.

etyce – cel działalności wychowawczej,

2.

psychologii – drogi i środki wiodące do

realizacji celu.

Nauczanie wychowujące – wychowania nie

można oddzielać od nauczania – wola i

charakter rozwijają się równocześnie z

rozumem, ze zdolnością myślenia i poznawania.

Zainteresowania wielostronne: bezpośrednie i

pośrednie.

Stopnie formalne Herbarta

Podział treści na jednostki metodyczne.

Kolejność czynności nauczyciela:

1. Jasność – uświadomienie uczniom, czego i

po co mają się uczyć,

2. Kojarzenie – zaznajomienie uczniów

z nowym materiałem i skojarzenie go
z wiadomościami wcześniejszymi,

3. System – systematyzacja nowego materiału,
4. Metoda – zastosowanie materiału

w praktyce.

Stopnie formalne W. Reina

Modyfikacja stopni Herbarta:
1. Przygotowanie,
2. Podanie,
3. Powiązanie,
4. Zebranie,
5. Zastosowanie.

Proces nauczania wg

herbartystów

• Przebieg nauczania:
wyobrażenia → pojęcia →

umiejętności.

• Nacisk na rozwijanie umiejętności

teoretycznych,

• Formalizm i rygoryzm,
• Ograniczanie inwencji organizacyjnej

i metodycznej nauczycieli – ciasny
schemat toku zajęć lekcyjnych.

II. Progresywny system

kształcenia

• Krytyka systemu kształcenia

Herbarta.

• Wiek XX – wiekiem dziecka –

stulecie „nowego wychowania”,

• Postulaty zbudowania nowej

szkoły w pierwszym
ćwierćwieczu
XX wieku,

1. Adolf Ferriere (1909r.) – „Projekt nowej szkoły”,
2. Owidiusz Declory- „do życia przez życie”,
3. Roger Cousinet – „szkoła aktywna”,
4. Henryk Rowid – „szkoła twórcza”
5. Hugo Gaudig, Uno Cygneus, Georg

Kirschensteiner, John Dewey, Paweł Błoński –

„szkoła pracy”,

6. Paul Petersen, Gustav Wyneken – „szkoła

wspólnoty życia”,

7. Maria Montessori – „szkoła swobodnego

dojrzewania”

8. Edouard Claparede – „szkoła na miarę

dziecka”,

9. Ernst Linde – „szkoła przeżywania i czynu”

System J.Dewey’a

Założenia systemu:
• Aktywność dzieci i młodzieży (zajęcia

praktyczne – różnorodne doświadczenia),

• Wysiłek indywidualny, zespołowy – współpraca

między uczniami,

• Racjonalne łączenie „nauki książkowej” z

poczynaniami praktycznymi – łączenie teorii

z praktyką,

• Poznanie i wiedza narzędziami w celu

pokonania trudności i problemów.

• Trudności punktem wyjścia do rozwiązania

problemów.

Etapy rozwiązywania

problemów

1.

Odczucie trudności,

2.

Określenie trudności (nazwanie,
definicja),

3.

Sformułowanie hipotezy (lub
hipotez) prowadzących do
ewentualnego rozwiązania trudności
(problemu),

4.

Weryfikacja hipotezy,

5.

Rozwiązanie problemu.

Krytyka

systemu J.Dewey’a

• K. Sośnicki – system progresywistyczny

przesadnie przenosi:

• zainteresowania ucznia nad jego planowy

wysiłek,

• swobodę nad karność,
• potrzebę bezpośrednią nad dalekie cele

wychowania,

• doświadczenia indywidualne nad

doświadczenia społeczne,

• psychologiczną organizację nauczania nad

konsekwencję logiczną,

• inicjatywę ucznia nad inicjatywę nauczyciela.

Cechy pozytywne:

• Trafna krytyka werbalizmu,
• Wdrażanie uczniów do

samodzielności w myśleniu i
działaniu,

• Zwrócenie uwagi na

wychowawcze znaczenie
czynności praktycznych.

Podsumowanie

Herbart:

• Przedmioty,

• Wiedza nauczyciela,

• Bierność ucznia,

• Dobór treści przez

nauczyciela,

• Uczenie się pamięciowe,

• Wiadomości tylko ze

szkoły,

• Stopnie zachętą do nauki,

• Częsta kontrola

wiadomości,

• Współzawodnictwo,

• Niedocenianie

samorzutnej twórczości

uczniów.

Dewey:

• Interdyscyplinarne bloki,

• Samodzielność i

aktywność uczniów,

nauczyciel doradcą,

• Wpływ uczniów na dobór

treści,

• Rozwiązywanie

problemów,

• Wiadomości ze szkoły

i z własnej działalności,

• Zainteresowania zachętą

do nauki,

• Samokontrola

• Współpraca,

• Nacisk na samorzutną

twórczość uczniów.