Michał Kiec

kierunek lekarski gr. II

Układ dopełniacza,

fagocytoza,

opsonizacja,

immunofagocytoza,

chemotaksja

Dopełniacz – komplement - C

• Układ dopełniacza składa się z około 35 białek rozpuszczalnych i

błonowych które odpowiadają za wiele efektorowych odpowiedzi

immunologicznych.

Opsonizacja

C3 I C4

Chemotaksja i aktywacja limfocytów

C5a, C3a, C4a

Zabijanie komórek bakteryjnych i
zakażonych komórek jednojądrzastych

Kompleks atakujący błonę (Membrane
Atacking Complex) C5b-9

Wzmaganie odpowiedzi humoralnej

C3b I C4b połączone kompleksem
antygen-przeciwciało wiązane przez
receptory CR2 na limfocytach B

Rozwój pamięci immunologicznej

C3b I C4b połączone kompleksem
antygen-przeciwciało wiązane przez
receptory CR2 i CR3 na komórkach
dendrytycznych grudek

Usuwanie kompleksów immunologicznych

C1q i fragmenty składników C3 i C4

Usuwanie komórek apototycznych

C1q i fragmenty składników C3 i C4

Wyróżnia się 3 drogi aktywacji dopełniacza:
• Aktywacja drogą klasyczną (nabyta) zachodzi
głównie przez kompleks antygen-przeciwciało
(IgM, IgG1, IgG2, IgG3) i C1
•Aktywacja drogą alternatywną (wrodzona) –
przez C3 + bakterie, kompleksy IgG, IgA, IgE, jest
regulowana przez białka B,D,H,I,P
•Aktywacja drogą lektynową – przez białka
lektynowe (wiążące mannozę ) i C1, bez
przeciwciał

Aktywacja układu dopełniacza

Niezależnie od drogi aktywacji powstaje Membrane

Atack Complex

MAC tworzy kanały w błonie celem zniszczenia antygenu, przez
kanały wypływają jony np. potasowe, ATP..., wpływają inne jony,
woda, lizozym

Bakterie gram (-) są bardziej podatne na perforacje błony przez
układ dopełniacza, bakterie Gram(+) charakteryzuje większa
odporność na działanie MAC.
Dalsza eliminacja bakterii odbywa się poprzez fagocytozę!!!

Schemat kanału wytworzonego w błonie przez
MAC

najważniejs

ze

„Fagocytoza”

• chemotaksja – ukierunkowany ruch

fagocytów w gradiencie stężeń

• opsonizacja – opłaszczenie bakterii
• pochłanianie – tworzenie fagosomu,

potem fagolizosomu

• zabijanie – różne mechanizmy:

– zależne od tlenu

• niezależne od peroksydazy
• zależne od peroksydazy

– tlenek azotu (NO)
– niezależne od tlenu

Chemotaksja

• Czynniki chemotaktyczne „przyciągają” komórki żerne

do miejsc odpowiedzi zapalnej.

• Ruch chemotaktyczny następuje (przy udziale

odpowiedniego receptora) w kierunku wzrastającego

stężenia czynnika chemotaktycznego.

• Do czynników chemotaktycznych zaliczamy między

innymi:

– Fragmenty C5a i C3a uwalniane w trakcie aktywacji dopełniacza
– Defensyny wytwarzane przez komórki nabłonkowe i neutrofile
– Formylowane peptydy np N-

formylomerionyloleucyfenyloalanina (FMLP)

– IL-1, TNF,TGF-β, IL-8 (CXCL8)
– Leukotrien LTB

4

, czynnik aktywujący płytki (PAF)

Zapalenie –

reakcja,

która prowadzi do
nagromadzenia leukocytów
i cząsteczek rozpuszczalnych
w miejscu zakażenia
lub uszkodzenia tkanek

Aktywacja dopełniacza
zapoczątkowuje
rozszerzenie naczyń
i migrację komórek

Pomagają w migracji:

• cząsteczki adhezyjne

• czynniki chemotaktyczne

• mediatory zapalenia

Opsonizacja

• To proces opłaszczania antygenu opsoninami (substancjami

ułatwiającymi rozpoznanie antygenu przez komórkę żerną).

• Najważniejszymi opsoninami są przeciwciała (głównie IgG) i

składniki dopełniacza (C3 I C4).

Fagocyty mają zdolność
bezpośredniego wiązania
bakterii –ale słabą.
Najsilniejsze wiązanie
występuje przy
jednoczesnej
opsonizacji przez swoiste
przeciwciało ( przez
receptor FcR)
i dopełniacz (receptory
CR1 i CR3)

Związanie bakterii z komórką żerną jest niezwykle ważnym etapem,
od którego zależy
wchłonięcie i uruchomienie mechanizmów zabijania.
Szereg molekuł ułatwia wiązanie bakterii z błoną komórkową:
lektyny bakteryjne (wiążące mannozę), lektyny komórek żernych –
wiążą -glukany, LPS, opsoniny: składowe dopełniacza i swoiste

IgG

Pochłanianie

Pochłanianie

Błona komórki żernej ulega aktywacji po rozpoznaniu odpowiedniego
liganda na błonie komórkowej bakterii.

Tworzą się bakteriobójcze metabolity tlenu – wybuch tlenowy.
Antygen jest wchłaniany do fagosomu następnie fagosom łączy się z
lizosomem tworząc fagolizosom w którym następuje trawienie.
Niestrawione produkty mogąbyć uwalniane na zewnątrz

Zabijanie

Komórki żerne dysponują kilkoma mechanizmami zabijania drobnoustrojów:

– zależne od tlenu (działają w fagolizosomie)

• niezależne od peroksydazy – powstają toksyczne rodniki: OH 0

2

H

2

O

2

,

• zależne od peroksydazy - powstają toksyczne podchloryny: kwas podchlorawy,

chloramina

– tlenek azotu (NO) - bakterie, kom. nowotworowe

– niezależne od tlenu - białka lizosomalne:

• Defensyny cytotoksyczne białka występujące w ziarnistościach neutrofili

wykazują aktywność w obec wobec bakterii grzybów i opłaszczonych wirusów

• lizozym wywiera działanie przeciwbakteryjne poprzez destrukcyjny wpływ na

ścianę komórkową bakterii.

• Laktoferyna wyłapuje i blokuje dostępności żelaza dla bakterii, obecna jest w

mleku i wydzielinach śluzowych oraz ziarnach komórek żernych, np.

granulocytów

DZIĘKUJE ZA UWAGĘ

