Terapia grupowa –

Terapia grupowa –

dyrektywna,

dyrektywna,

strukturalizowana

strukturalizowana

Wykład 11

Czy znacie określenia i wiecie, co

Czy znacie określenia i wiecie, co

one znaczą?

one znaczą?

Trening interpersonalny, wrażliwości,

asertywności, ....
Psychoterapia grupowa psychoanalityczna,

grupowa terapia Gestalt, grupowa terapia

analizy transakcyjnej
Grupy spotkaniowe, T-grupy, grupy rozwoju

osobistego, ...
Grupowa terapia edukacyjna uzależnień,

współuzależnień, nerwic,...
trening terapeutyczny, społeczność

terapeutyczna

Kryteria wyróżniania treningów i

Kryteria wyróżniania treningów i

terapii grupowej

terapii grupowej

Cele i status uczestników - norma (ogólnorozwojowe)

vs zaburzenia psychiczne (terapeutyczne)
Przedmiot oddziaływań – konflikty

wewnątrzpsychiczne vs zachowanie i umiejętności
Kryterium temporalne – przeszłość vs tu i teraz
Poziom ustrukturalizowania i kierowania –

skoncentrowane na procesie vs skoncentrowane na

strukturze i realizacji zadań
Poziom wykorzystania procesów i mechanizmów

grupowych – terapia zbiorowa (w niewielkim stopniu)

i grupowa

Terapia zbiorowa i grupowa

Terapia zbiorowa i grupowa

Psychoterapia zbiorowa

Psychoterapia zbiorowa

(

kolektywna

) - polega

na tym, że stosuje się te same metody pracy, co
w terapii indywidualnej, wykorzystując w
niewielkim stopniu procesy i mechanizmu
funkcjonowania grupy np. terapia racjonalna
uzależnionych, nerwic

Psychoterapia grupowa

Psychoterapia grupowa

– wykorzystuje w celach

leczących proces i dynamikę grupową, czyli role,
relacje i interakcje pomiędzy członkami grupy

Źródła i twórcy terapii

Źródła i twórcy terapii

grupowej

grupowej

Największy wkład – szkoła psychodramatyczna J.

Moreny i terapia analityczna S. Slavsona
Terapia humanistyczna – Rogersa grupy

spotkaniowe dla osób z problemami psychicznymi
Terapia behawioralna – uczenie się różnych

umiejętności interpersonalnych np. stosowania

wzmocnień pozytywnych, umiejętności

komunikacyjnych i/lub nabywanie nowych nawyków

np. związanych z jedzeniem, używaniem alkoholu
Podejścia eklektyczne – łączące terapię dynamiczną

(patogenetyczną) z treningiem behawioralnym

Treningi umiejętności i

terapie strukturalizowane

Grupy prowadzone są na podstawie scenariusza,
w którym zdefiniowane są kolejne do realizacji
zadania, prowadzące do osiągnięcia celu
Proces i towarzyszące mu zjawiska są
traktowane jako tło, które uwzględnia się tylko
wówczas, gdy może przeszkodzić w realizacji
scenariusza
Terapie ustrukturalizowane odnoszą się do
założeń szkół: terapii behawioralnej, poznawczej i
integracyjnej

Przykłady

Przykłady

ustrukturalizowanych

ustrukturalizowanych

terapii:

terapii:

Poznawczo-behawioralna terapia zaburzeń
seksualnych
Treningi rozwiązywania problemów małżeńskich,
treningi zarządzania wzmocnieniami
pozytywnymi i negatywnymi w parze
Terapia strukturalno-strategiczna alkoholizmu
Mellibrudy wraz z zespołem
Terapie skoncentrowane na rozwiązywaniu
problemów np. zaburzeń lękowych, afektywnych

Wykorzystywane metody i
strategie:

Psychoedukacja
Arkusze służące rozpoznaniu własnych stanów
mentalnych, emocjonalnych i wzorców zachowania
Eksperymenty behawioralne o różnym poziomie
zaangażowania klientów i uczestników grupy
Psychodrama, powszechnie uznana za specyficzną
technikę wykorzystywaną na wiele różnych
sposobów przez różne szkoły terapii grupowej

Motto Moreny – twórcy

Motto Moreny – twórcy

metody psychodramatu

metody psychodramatu

Terapia grupowa oznacza
pokonanie psychoanalizy –

„ to bunt uciśnionej grupy przeciw

to bunt uciśnionej grupy przeciw

jednostce, bunt aktora przeciw

jednostce, bunt aktora przeciw

słowu”

słowu”

– wszystko opiera się na

spontaniczności i twórczości

Definicja psychodramy

Definicja psychodramy

Klasyczna

: polega na odgrywaniu przez grupę osób

zebranych pod kierunkiem terapeuty (reżysera) znaczących
emocjonalnie wydarzeń, zmierzających do rozwiązania
konfliktów i uwolnienia od zahamowań ograniczających
zdolność jednostki do spontanicznej, twórczej aktywności

Współczesna

: to metoda diagnozy i terapii, polegająca na

improwizowanym odgrywaniu przez pacjenta w sytuacji
terapeutycznej pewnych ról i udramatyzowanych zdarzeń.
Ujawnia ukryte dla niego motywy i pragnienia, które
pacjent przyjmuje i odczuwa w różnych sytuacjach
interpersonalnych (Malewski, Pawlik, Strzelecka - Rasztów)

Ważniejsze techniki

Ważniejsze techniki

psychodramatyczne

psychodramatyczne

Technika zamiany ról

: ważna sytuacja

interpersonalna, w której P odgrywa znaczącą

osobę, siebie bądź inne osoby; znalazła

zastosowanie w terapii małżeńskiej

Przewidywanie przyszłości

: wobec osób, które

nie dostrzegają własnego udziału w swoich

trudnościach i konfliktach, obciążając winą los,

rodziców i różne „przypadkowe” wydarzenia; P

odgrywa sytuację za kilka lat, gdy już będzie

wolny od tego problemu, który przeżywa dziś

cd.

cd.

Monolog terapeutyczny:

który P wypowiada sam

lub wspomagany jest przez osobę

wypowiadającą jego ukryte myśli, zwaną alter

ego; monolog ma dotyczyć różnych okresów

życia oraz różnych problemów (np. marzeń z

dzieciństwa i teraz)

Technika przedstawiania fikcyjnych scen

:

polega na zorganizowaniu i przedstawieniu

takich sytuacji, które nie zaszły w życiu P; są to

zazwyczaj tzw. odmienne od rzeczywistych

postaw, które jak się okaże nie są aż tak

odmienne

cd.

cd.

Technika lustra

: odtwarzanie przez terapeutów

w sposób lustrzany pacjenta, naśladując jego

typowe zachowania i ukryte motywy

Technika inscenizowania bajek

: proponuje się

P odmawiającym udziału w odtwarzaniu

niektórych ważnych ról w życiu;

Technika gier pantomimicznych

: przedstawia

się pewne zdarzenie i przeżycia, które mogą

zawierać spory ładunek emocjonalny; gdy

wszyscy odegrają np. mój najgorszy dzień w

szkole” następuje omówienie

Funkcje psychodramy:

Funkcje psychodramy:

Zmiana zachowania poprzez granie ról
Uwolnienie nagromadzonych napięć i

emocji(katharsis)
Ujawnianie konfliktów i problemów emocjonalnych

– łączy się z uzyskiwaniem informacji zwrotnych

od terapeuty, innych uczestników oraz wglądem
Korektywne emocjonalne doświadczenie –

powtórne przeżycie problemów ale uzupełnione

przez nowy sposób radzenia sobie, polegający

często na korzystaniu ze stosownej pomocy lub

eksperymentowaniu z samodzielnością

Etapy sesji w grupie

Etapy sesji w grupie

psychodramatycznej

psychodramatycznej

1.

1.

Faza przygotowawcza

Faza przygotowawcza

: na podstawie wypowiedzi

wyłania się wspólny temat (mianownik), wspólna

fantazja grupy, do której należy dobrać

odpowiednią scenę. Przy ustalaniu wspólnego

mianownika uwzględnia się słowa o wyraźnie

symbolicznym znaczeniu, unikanie pewnych

tematów oraz:
Przeszłość grupy
Tematy poszczególnych członków
Obecna problematyka grupy, wyrażająca poziom

jej terapeutycznego rozwoju

2. Faza druga – odgrywanie

2. Faza druga – odgrywanie

sceny

sceny

Terapeuta z udziałem grupy dobiera do
odegrania odpowiednią scenkę
Odgrywanie sceny przez wielu aktorów,
rzadko wszystkich członków grupy
Terapeuta może być bierny lub
aktywny, zmieniając role, włączając
nowe osoby do gry, rozwijając toczącą
się akcję

3. Faza trzecia – omówienie

3. Faza trzecia – omówienie

zakończonej akcji dramatycznej

zakończonej akcji dramatycznej

Aktorzy i obserwatorzy dzielą się
wrażeniami i spostrzeżeniami o
psychodramie, a także o związku treści
psychodramy z ich problemami
Terapeuta zachęca do swobodnej
wymiany wrażeń i myśli, z których
wyłania się kolejny temat do pracy

Scenariusz pracy grupowej:

Scenariusz pracy grupowej:

Zdefiniowanie problemu, który staje się przedmiotem

pracy uczestników grupy i określenie celu

(wskaźników osiągnięcia celu)
Hipotezy wyjaśniające utrzymywanie się

dezadaptacyjnych wzorców zachowania
Analiza wzorców przez członków grupy i dzielenie się

wynikami autodiagnozy
Przedstawienie alternatywnych, bardziej

adaptacyjnych wzorców zachowania, wskazanie na

zadania służące osiągnięciu celu
Ćwiczenie poszczególnych zadań i monitorowanie

osiągnięć i porażek (co przeszkadza w realizacji)
Generalizacja i modyfikacja wzorców zachowania

Model Zintegrowanej
Psychoterapii Grupowej

1. Ustrukturalizowanie grupy wg modelu

codziennych czynności życiowych, dzięki czemu
może P lepiej poznać siebie

2. Odkrycie w grupie nieprzystosowawczych

wzorców zachowania, obserwowania ich i
próbowania nowych

3. Stosowanie metod pośrednich, jak psychodrama

oraz bezpośrednich, jak udział członków rodziny
w cotygodniowych sesjach grupowych

4. Mobilizowanie energii grupy poprzez

wykorzystanie zobowiązania P do współpracy
z personelem, aby wzmocnić normy grupowe

5. Stwarzanie „poszerzonej rzeczywistości”

poprzez włączanie innych aktywności, np.
Wystawianie sztuk, terapia ruchem,
twórczością

6. Rozwijanie zespołu terapii interdyscyplinarnej,

aby ujednolicić strategie grupowe,
dokonywać przeglądu interakcji pacjentów i
czynionych przez nich postępów, wspierać się
wzajemnie i umacniać normy grupowe.

Różne oblicza terapii

strukturalizowanej

Bardzo dynamicznie rozwijany
kierunek pomocy psychologicznej
profesjonalnej
Bardzo dynamicznie rozwijający się
ruch samopomocowy od AA do
grup wsparcia dla kobiet samotnie
wychowujących dzieci czy osób z
nowotworem