Terapia grupowa –

Terapia grupowa –

dyrektywna,

dyrektywna,

strukturalizowana

strukturalizowana

Wykład 10

Czy znacie określenia i wiecie, co

Czy znacie określenia i wiecie, co

one znaczą?

one znaczą?

Trening interpersonalny, wrażliwości,

asertywności, ....
Psychoterapia grupowa psychoanalityczna,

grupowa terapia Gestalt, grupowa terapia

analizy transakcyjnej
Grupy spotkaniowe, T-grupy, grupy rozwoju

osobistego, ...
Grupowa terapia edukacyjna uzależnień,

współuzależnień, nerwic,...
trening terapeutyczny, społeczność

terapeutyczna

Kryteria wyróżniania treningów i

Kryteria wyróżniania treningów i

terapii grupowej

terapii grupowej

Cele i status uczestników - norma

(ogólnorozwojowe) vs zaburzenia psychiczne

(terapeutyczne)
Przedmiot oddziaływań – konflikty

wewnątrzpsychiczne vs zachowanie i

umiejętności
Kryterium temporalne – przeszłość vs tu i teraz
Poziom ustrukturalizowania i kierowania –

skoncentrowane na procesie vs skoncentrowane

na strukturze i realizacji zadań
Poziom wykorzystania procesów i mechanizmów

grupowych – terapia zbiorowa (w niewielkim

stopniu) i grupowa

Terapia zbiorowa i grupowa

Terapia zbiorowa i grupowa

Psychoterapia zbiorowa

Psychoterapia zbiorowa

(

kolektywna

) -

polega na tym, że stosuje się te same
metody pracy, co w terapii indywidualnej,
wykorzystując w niewielkim stopniu procesy
i mechanizmu funkcjonowania grupy np.
terapia racjonalna uzależnionych, nerwic

Psychoterapia grupowa

Psychoterapia grupowa

– wykorzystuje w

celach leczących proces i dynamikę
grupową, czyli role, relacje i interakcje
pomiędzy członkami grupy

Źródła i twórcy terapii

Źródła i twórcy terapii

grupowej

grupowej

Największy wkład – szkoła

psychodramatyczna J. Moreny i terapia

analityczna S. Slavsona
Terapia humanistyczna – Rogersa grupy

spotkaniowe dla osób z problemami

psychicznymi
Terapia behawioralna – uczenie się różnych

umiejętności interpersonalnych np.

stosowania wzmocnień pozytywnych,

umiejętności komunikacyjnych i/lub

nabywanie nowych nawyków np. związanych

z jedzeniem, używaniem alkoholu
Podejścia eklektyczne – łączące terapię

dynamiczną (patogenetyczną) z treningiem

behawioralnym

Treningi umiejętności i

terapie strukturalizowane

Grupy prowadzone są na podstawie
scenariusza, w którym zdefiniowane są
kolejne do realizacji zadania, prowadzące do
osiągnięcia celu
Proces i towarzyszące mu zjawiska są
traktowane jako tło, które uwzględnia się
tylko wówczas, gdy może przeszkodzić w
realizacji scenariusza
Terapie ustrukturalizowane odnoszą się do
założeń szkół: terapii behawioralnej,
poznawczej i integracyjnej

Przykłady

Przykłady

ustrukturalizowanych

ustrukturalizowanych

terapii:

terapii:

Poznawczo-behawioralna terapia zaburzeń
seksualnych
Treningi rozwiązywania problemów
małżeńskich, treningi zarządzania
wzmocnieniami pozytywnymi i negatywnymi w
parze
Terapia strukturalno-strategiczna alkoholizmu
Mellibrudy wraz z zespołem
Terapie skoncentrowane na rozwiązywaniu
problemów np. zaburzeń lękowych,
afektywnych

Wykorzystywane metody i
strategie:

Psychoedukacja
Arkusze służące rozpoznaniu własnych
stanów mentalnych, emocjonalnych i
wzorców zachowania
Eksperymenty behawioralne o różnym
poziomie zaangażowania klientów i
uczestników grupy
Psychodrama, powszechnie uznana za
specyficzną technikę wykorzystywaną na
wiele różnych sposobów przez różne szkoły
terapii grupowej

Motto Moreny – twórcy

Motto Moreny – twórcy

metody psychodramatu

metody psychodramatu

Terapia grupowa oznacza
pokonanie psychoanalizy –

„ to bunt uciśnionej grupy przeciw

to bunt uciśnionej grupy przeciw

jednostce, bunt aktora przeciw

jednostce, bunt aktora przeciw

słowu”

słowu”

– wszystko opiera się na

spontaniczności i twórczości

Definicja psychodramy

Definicja psychodramy

Klasyczna

: polega na odgrywaniu przez grupę osób

zebranych pod kierunkiem terapeuty (reżysera)
znaczących emocjonalnie wydarzeń, zmierzających
do rozwiązania konfliktów i uwolnienia od
zahamowań ograniczających zdolność jednostki do
spontanicznej, twórczej aktywności

Współczesna

: to metoda diagnozy i terapii,

polegająca na improwizowanym odgrywaniu przez
pacjenta w sytuacji terapeutycznej pewnych ról i
udramatyzowanych zdarzeń. Ujawnia ukryte dla
niego motywy i pragnienia, które pacjent przyjmuje i
odczuwa w różnych sytuacjach interpersonalnych
(Malewski, Pawlik, Strzelecka - Rasztów)

Ważniejsze techniki

Ważniejsze techniki

psychodramatyczne

psychodramatyczne

Technika zamiany ról

: ważna sytuacja

interpersonalna, w której P odgrywa

znaczącą osobę, siebie bądź inne osoby;

znalazła zastosowanie w terapii małżeńskiej

Przewidywanie przyszłości

: wobec osób,

które nie dostrzegają własnego udziału w

swoich trudnościach i konfliktach, obciążając

winą los, rodziców i różne „przypadkowe”

wydarzenia; P odgrywa sytuację za kilka lat,

gdy już będzie wolny od tego problemu,

który przeżywa dziś

cd.

cd.

Monolog terapeutyczny:

który P wypowiada

sam lub wspomagany jest przez osobę

wypowiadającą jego ukryte myśli, zwaną

alter ego; monolog ma dotyczyć różnych

okresów życia oraz różnych problemów (np.

marzeń z dzieciństwa i teraz)

Technika przedstawiania fikcyjnych scen

:

polega na zorganizowaniu i przedstawieniu

takich sytuacji, które nie zaszły w życiu P; są

to zazwyczaj tzw. odmienne od

rzeczywistych postaw, które jak się okaże

nie są aż tak odmienne

cd.

cd.

Technika lustra

: odtwarzanie przez

terapeutów w sposób lustrzany pacjenta,

naśladując jego typowe zachowania i

ukryte motywy

Technika inscenizowania bajek

: proponuje

się P odmawiającym udziału w odtwarzaniu

niektórych ważnych ról w życiu;

Technika gier pantomimicznych

:

przedstawia się pewne zdarzenie i

przeżycia, które mogą zawierać spory

ładunek emocjonalny; gdy wszyscy

odegrają np. mój najgorszy dzień w szkole”

następuje omówienie

Funkcje psychodramy:

Funkcje psychodramy:

Zmiana zachowania poprzez granie ról
Uwolnienie nagromadzonych napięć i

emocji(katharsis)
Ujawnianie konfliktów i problemów

emocjonalnych – łączy się z uzyskiwaniem

informacji zwrotnych od terapeuty, innych

uczestników oraz wglądem
Korektywne emocjonalne doświadczenie –

powtórne przeżycie problemów ale

uzupełnione przez nowy sposób radzenia

sobie, polegający często na korzystaniu ze

stosownej pomocy lub eksperymentowaniu z

samodzielnością

Etapy sesji w grupie

Etapy sesji w grupie

psychodramatycznej

psychodramatycznej

1.

1.

Faza przygotowawcza

Faza przygotowawcza

: na podstawie

wypowiedzi wyłania się wspólny temat

(mianownik), wspólna fantazja grupy, do

której należy dobrać odpowiednią scenę.

Przy ustalaniu wspólnego mianownika

uwzględnia się słowa o wyraźnie

symbolicznym znaczeniu, unikanie pewnych

tematów oraz:
Przeszłość grupy
Tematy poszczególnych członków
Obecna problematyka grupy, wyrażająca

poziom jej terapeutycznego rozwoju

2. Faza druga – odgrywanie

2. Faza druga – odgrywanie

sceny

sceny

Terapeuta z udziałem grupy dobiera
do odegrania odpowiednią scenkę
Odgrywanie sceny przez wielu
aktorów, rzadko wszystkich
członków grupy
Terapeuta może być bierny lub
aktywny, zmieniając role, włączając
nowe osoby do gry, rozwijając
toczącą się akcję

3. Faza trzecia – omówienie

3. Faza trzecia – omówienie

zakończonej akcji dramatycznej

zakończonej akcji dramatycznej

Aktorzy i obserwatorzy dzielą się
wrażeniami i spostrzeżeniami o
psychodramie, a także o związku treści
psychodramy z ich problemami
Terapeuta zachęca do swobodnej
wymiany wrażeń i myśli, z których
wyłania się kolejny temat do pracy

Terapia grupowa

Udział w terapii grupowej poprzedzony jest
działaniami diagnostycznymi i
kwalifikacyjnymi, zgodnie z przyjętymi
kryteriami
Przygotowanie członków do udziału w
spotkaniach grupowych np. z użyciem video,
omówieniem sposobu pracy
Kontrakt pracy w grupie może mieć
charakter dwuetapowy: setting
poprzedzający i kontrakt na pracę w
obecności innych członków grupy (np.
poufność, nie przechodzenie do czynu,
wytrwałość

Scenariusz pracy grupowej:

Scenariusz pracy grupowej:

Zdefiniowanie problemu, który staje się przedmiotem

pracy uczestników grupy i określenie celu

(wskaźników osiągnięcia celu)
Hipotezy wyjaśniające utrzymywanie się

dezadaptacyjnych wzorców zachowania
Analiza wzorców przez członków grupy i dzielenie się

wynikami autodiagnozy
Przedstawienie alternatywnych, bardziej

adaptacyjnych wzorców zachowania, wskazanie na

zadania służące osiągnięciu celu
Ćwiczenie poszczególnych zadań i monitorowanie

osiągnięć i porażek (co przeszkadza w realizacji)
Generalizacja i modyfikacja wzorców zachowania

Model Zintegrowanej
Psychoterapii Grupowej

1. Ustrukturalizowanie grupy wg modelu

codziennych czynności życiowych, dzięki
czemu może P lepiej poznać siebie

2. Odkrycie w grupie nieprzystosowawczych

wzorców zachowania, obserwowania ich i
próbowania nowych

3. Stosowanie metod pośrednich, jak

psychodrama oraz bezpośrednich, jak udział
członków rodziny w cotygodniowych sesjach
grupowych

4. Mobilizowanie energii grupy poprzez

wykorzystanie zobowiązania P do
współpracy z personelem, aby wzmocnić
normy grupowe

5. Stwarzanie „poszerzonej rzeczywistości”

poprzez włączanie innych aktywności, np.
Wystawianie sztuk, terapia ruchem,
twórczością

6. Rozwijanie zespołu terapii

interdyscyplinarnej, aby ujednolicić
strategie grupowe, dokonywać przeglądu
interakcji pacjentów i czynionych przez
nich postępów, wspierać się wzajemnie i
umacniać normy grupowe.

Różne oblicza terapii

strukturalizowanej

Bardzo dynamicznie rozwijany
kierunek pomocy psychologicznej
profesjonalnej
Bardzo dynamicznie rozwijający się
ruch samopomocowy od AA do
grup wsparcia dla kobiet samotnie
wychowujących dzieci czy osób z
nowotworem