UCZEŃ NIEPEŁNOSPRAWNY

W SZKOLE

OGÓLNODOSTĘPNEJ

ODN SŁUPSK

Władysława Hanuszewicz

Konsultant ds. szkolnictwa specjalnego

2

W systemie polskiej oświaty uczeń niepełnosprawny to uczeń,
który posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego

wydane przez zespół orzekający publicznej poradni

psychologiczno-pedagogicznej.

Do niedawna obowiązywało „stare” orzeczenie

(kwalifikacyjne),

które było wydane na czas nieokreślony

(najczęściej);

należy

zadzwonić do właściwej PPP i zapytać się o ważność tego

orzeczenia.

Orzeczenie „nowe”

(o potrzebie kształcenia specjalnego)

wydane

jest najczęściej na dany etap edukacyjny, choć może być również

bezterminowe.

3

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego może

otrzymać uczeń, który wymaga stosowania

specjalnych metod i form pracy oraz organizacji

nauki.

Kształcenie specjalne może być prowadzone w formie

nauki w szkołach ogólnodostępnych, w szkołach lub

oddziałach integracyjnych oraz w szkołach lub

oddziałach specjalnych i w ośrodkach, o których mowa

w Ustawie z dnia 07 września 1991r. art..2, pkt 5 ...

Uczeń niepełnosprawny to

uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

(uczeń z dysleksją to uczeń o specyficznych potrzebach edukacyjnych

– nie należy mylić!)

4

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
przysługuje dzieciom i młodzieży:



z upośledzeniem umysłowym

(w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym),



z autyzmem lub cechami autyzmu,



niedowidzącym i niewidomym,



niedosłyszącym i niesłyszącym,



z zaburzonym zachowaniem (z zaburzeniami emocjonalnymi),



z choroba przewlekłą i zaburzeniami psychicznymi,



z niepełnosprawnością ruchową,



z niedostosowaniem społecznym lub zagrożonym

niedostosowaniem,



uzależnionym lub zagrożonym uzależnieniem



z uwagi na niepełnosprawność sprzężoną

5

Decyzja, co do wyboru odpowiedniej placówki,

po wspólnym przeanalizowaniu - z zespołem specjalistów w PP-P

–

najkorzystniejszego dla dziecka rozwiązania,

zawsze należy do rodziców.

Rodzice ucznia składają u dyrektora szkoły wniosek o

zorganizowanie kształcenia specjalnego wraz z załączonym,

ważnym orzeczeniem PPP o potrzebie kształcenia specjalnego.

Dyrektor szkoły organizując kształcenie specjalne ma

obowiązek zapewnić uczniowi:

a/ dostosowanie wymagań do jego indywidualnych potrzeb
psychofizycznych i edukacyjnych,
b/ zajęcia rewalidacyjne prowadzone przez specjalistów,
c/ odpowiednie pomoce dydaktyczne,
d/ likwidacje barier architektonicznych,
e/ możliwość wydłużenia etapu edukacyjnego,
f/ pomoc psychologiczno-pedagogiczną rodzicom i

nauczycielom.

6

Na mocy cytowanej Ustawy o systemie oświaty
we wszystkich typach szkół: ogólnodostępnych,
integracyjnych i
specjalnych, uczniom niepełnosprawnym zapewnia
się:
A/ możliwość realizowania zindywidualizowanego
procesu
kształcenia,
B/ odpowiednie formy i metody pracy,
C/ dostosowane programy nauczania,
D/ udział w dodatkowych zajęciach
rewalidacyjnych.

7

Informacje o aktualnych przepisach prawa

oświatowego w zakresie edukacji ucznia
niepełnosprawnego możemy znaleźć na
stronie internetowej Kuratorium Oświaty w
Gdańsku:

www.kuratorium.

gda.pl

linki:



Kształcenie i wychowanie,



Kształcenie integracyjne,



Kształcenie specjalne.

8

Wydłużony etap edukacyjny

Dziecko niepełnosprawne

(posiadające orzeczenie o

potrzebie kształcenia specjalnego)

może mieć odroczony

obowiązek szkolny

(na etapie zerowym)

do 10 roku

życia.

Jest to decyzja administracyjna –podejmuje ją
dyrektor na podstawie orzeczenia o potrzebie
kształcenia specjalnego w porozumieniu z
rodzicami dziecka.

9

Wydłużony etap edukacyjny

Uczniowi niepełnosprawnemu można

wydłużyć każdy etap

edukacyjny przynajmniej o 1 rok:

Uczeń niepełnosprawny może uczęszczać do:



szkoły podstawowej - do 18 roku życia,



gimnazjum - do 21 roku
życia,



szkoły ponadgimnazjalnej - do 24 roku
życia.

10

Wydłużony etap edukacyjny

Wydłużenie etapu edukacyjnego może mieć miejsce z
konkretnego powodu:



na wniosek nauczyciela

( uczeń chorował, dojrzewał itp.)

gdy uczeń

nie zdążył zrealizować przewidzianego dla niego
programu, choć miał takie możliwości,



po uzgodnieniu z rodzicami dziecka,



uchwałą rady pedagogicznej.

Uczeń w tej sytuacji nie otrzymuje promocji z tytułu

wydłużenia

(taka adnotacja na świadectwie i w arkuszu ocen, stopnie za okres

pracy).

Uczeń dalej pracuje zgodnie z opracowanym dla niego

programem na okres „wydłużenia” edukacji.

11

Wydłużony etap edukacyjny

Wydłużenie etapu edukacyjnego nie jest

powtarzaniem treści programowych,
chociaż fizycznie uczeń uczęszcza do klasy
programowo niższej.

Pozostawienie ucznia niepełnosprawnego

na drugi rok w tej samej klasie także jest
możliwe

(z konkretnego powodu: wagarował i nie opanował

materiału, a miał możliwości).

Pozostawienie na drugi rok to powtórne

realizowanie tych samych treści nauczania.

12

Zajęcia rewalidacyjne

Każdemu uczniowi niepełnosprawnemu

(posiadającemu orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego)

mamy obowiązek zorganizować

zajęcia rewalidacyjne.
Mogą to być, w zależności od

zdiagnozowanych potrzeb ucznia, zajęcia:



rozwijające,



kompensujące,



korygujące,



usprawniające,



terapeutyczne,



wyrównujące.

13

Zajęcia rewalidacyjne

W zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności

należy uwzględnić następujące zajęcia rewalidacyjne:



korekcji wad postawy,



korekcji wad wymowy,



orientacji przestrzennej i poruszania się,



nauki języka migowego lub innych alternatywnych
metod komunikacji,



inne, wynikające z programów rewalidacji

(zgodnie z

zaleceniami w orzeczeniu)

w tym:

- „ rewalidacja” zaburzonych funkcji czy organów,
- wyrównywanie braków programowych.

14

Zajęcia rewalidacyjne



Ilość godzin dla każdego dziecka dyrektor szkoły uzgadnia z organem

prowadzącym.



Zajęcia mogą być prowadzone indywidualnie lub w grupach

jednorodnych.



Zawsze po lub przed lekcjami

(czasami zamiast, ale pod warunkiem, że np.uczeń

ma zwolnienie z lekcji w-fu, nie chodzi na religię,.. - na tej godzinie może mieć zajęcia

rewalidacyjne).



Rodzaj zajęć musi być zgodny z zaleceniami na orzeczeniu.



Zajęcia muszą być prowadzone przez specjalistę z danego zakresu

edukacji.



Program zajęć rewalidacyjnych powinien być przedstawiony do wglądu

i akceptacji rodzicowi.



Zajęciami rewalidacyjnymi nie są zajęcia socjoterapeutyczne oraz nauka

pisma braila – na te zajęcia dyrektor pozyskuje dodatkowe fundusze z

organu prowadzącego.

15

Tzw. „czyste” zajęcia rewalidacyjne



Prowadzone są przez nauczyciela z uprawnieniami z
danego zakresu pedagogiki specjalnej:



z uczniem upośledzonym umysłowo pracuje
oligofrenopedagog;



z uczniem niedowidzącym i niewidomym pracuje
tyflopedagog;



z uczniem niedosłyszącym i niesłyszącym pracuje
surdopedagog;



z uczniem niepełnosprawnym ruchowo i przewlekle chorym
specjalista z zakresu pedagogiki terapeutycznej lub leczniczej;

Do pracy z uczniami o innych niepełnosprawnościach dyrektor
kieruje nauczyciela

(o ukończonych odpowiednich kursach i szkoleniach)

posiadającego kwalifikacje zgodne z rodzajem
niepełnosprawności.

16

Nauczyciel zobligowany jest dostosować

program nauczania do indywidualnych
potrzeb i możliwości

ucznia na podstawie orzeczenia o potrzebie

kształcenia specjalnego lub załączonej do
niego opinii

Programy edukacyjne

17

Każdy uczeń posiadający orzeczenie o potrzebie

kształcenia specjalnego powinien mieć ustalone

pisemnie

(i przestrzegane)

przez zespół nauczycieli: metody,

formy i organizację pracy, w tym:



cele edukacyjno - terapeutyczne,



metody pracy - najbardziej skuteczne,



formy pracy,



organizację pracy w szkole,



sposób odrabiania pracy domowej,



system kontaktu z rodzicami lub z opiekunami dziecka,



sposoby motywowania ucznia do pracy,



inne

(ważne sprawy, procedury).

Programy edukacyjne

18

Ponadto uczniowie upośledzeni umysłowo w

stopniu lekkim oraz z innym rodzajem
niepełnosprawności, ale o niższych możliwościach
intelektualnych, posiadający orzeczenia o
potrzebie kształcenia specjalnego potrzebują:

Programy edukacyjne

Programu

edukacyjnego

dostosowanego do

potrzeb

i możliwości ucznia.

(Nr DKW …. z listy MEN)

Programu

edukacyjnego

własnego

(autorskiego)

skonstruowanego

zgodnie

z rozporządzeniem w

sprawie

podstawy

programowej.

(Numer nadany decyzją RP – w

Szkolnym

Zestawie Programów)

19

Uczniowie upośledzeni umysłowo w stopniu

umiarkowanym i znacznym zawsze pracują

w oparciu o własny, indywidualny program,
opracowany zgodnie z podstawą programową
przewidzianą rozporządzeniem MENiS

(inna podstawa programowa).

Programy edukacyjne

20

Programy edukacyjne



Uczniów niepełnosprawnych

(z wyjątkiem upośledzonych w stopniu

umiarkowanym i znacznym)

obowiązują te same przedmioty nauczania

co ich pełnosprawnych rówieśników - realizują je zgodnie ze

swoimi możliwościami, predyspozycjami oraz zgodnie z

dostosowanymi treściami programowymi.



Uczniów niepełnosprawnych nie możemy zwolnić z żadnych innych

zajęć oprócz:

a/ z drugiego języka obcego

(uczeń z niesłyszący lub z dużym niedosłuchem),

b/ z informatyki i technologii informatycznej,
c/ z zajęć wychowania fizycznego.
Dyrektor może zwolnić ucznia z tych zajęć na podstawie właściwej

dokumentacji od lekarza lub z PP-P.



Jeżeli uczeń niepełnosprawny fizycznie, nawet na wózku

inwalidzkim, nie ma wystawionego przez lekarza zaświadczenia o

konieczności zwolnienia z w-fu – to ćwiczy. W takich przypadkach

wolno, w porozumieniu z rodzicami i lekarzem prowadzącym:

wybierać pewne ćwiczenia, zamienić tradycyjny w-f na zajęcia

rehabilitacyjne i inne.

21

Ocenianie



Uczniowie upośledzeni umysłowo w stopniu umiarkowanym i

znacznym zawsze otrzymują ocenę opisową, bez względu na

etap edukacyjny, na którym się znajdują.



Uczniowie upośledzeni umysłowo w stopniu lekkim otrzymują

ocenę opisową w klasach I-III szkoły podstawowej, a od klasy

IV otrzymują oceny wyrażone stopniem ze wszystkich

przedmiotów nauczania. Takiego ucznia oceniamy wyłącznie w

odniesieniu do stopnia realizacji jego indywidualnego,

dostosowanego programu, bez porównywania z uczniem

pełnosprawnym – uczeń ma również możliwość otrzymywania

piątek i szóstek.



Uczniowie z innymi rodzajami niepełnosprawności, ale

intelektualnie na poziomie normy lub nieco poniżej

(brak

stwierdzenia upośledzenia)

oceniani są tak samo

(porównywalnie),

jak

ich pełnosprawni rówieśnicy

(nacisk należy położyć na wysiłek ucznia i

znalezienie jego „mocnej” strony).

22

ŚWIADECTWA



Uczniowie upośledzeni w stopniu umiarkowanym i
znacznym mają świadectwa na specjalnym druku

(zawsze

ocena opisowa).



Uczniowie upośledzeni w stopniu lekkim mają takie
same druki jak wszyscy uczniowie, ale z zapisem nad
wynikami klasyfikacji

„Uczeń realizował program

nauczania dostosowany do indywidualnych możliwości i
potrzeb na podstawie orzeczenia wydanego przez zespół
orzekający działający w PP-P w …”

(oceny wyrażone stopniem od klasy

IV).



Uczniowie niepełnosprawni, ale w normie intelektualnej
otrzymują świadectwa takie same jak wszystkie dzieci.

23

Dokumentacja



Statut szkoły nie wymaga zmian - polska szkoła jest

z założenia placówką ogólnodostępną.



Program wychowawczy szkoły, a tym samym programy
wychowawcze klas powinny zwierać zapisy o nauce
tolerancji, akceptacji, przełamywaniu barier.



WSO szkoły posiada zapisy o tym, jak oceniamy
uczniów niepełnosprawnych.



Arkusze ocen.



Dziennik lekcyjny – tu mogą znajdować się wyłącznie
opracowane „Metody, formy i organizacja pracy...” dla
poszczególnych uczniów, nie mogą znajdować się opinie
i orzeczenia dot. Uczniów niepełnosprawnych.

24

Sprawdziany i egzaminy

Nie piszą ich uczniowie:



umiarkowanie i znacznie upośledzeni
umysłowo,



lekko upośledzeni ze sprzężeniem,



uczniowie zwolnieni przez lekarza.

(zwalnia OKE po zgłoszeniu przez dyrektora szkoły).

25

Warunki dostosowania podczas sprawdzianu i

egzaminu



Na podstawie opinii lub orzeczenia dostosowuje
dyrektor stosownie do rodzaju niepełnosprawności

(dłuższy czas, osobna komisja, pomoc osoby dorosłej …, zastosowanie
alternatywnych metod komunikacji, inny arkusz).



W szczególnych przypadkach PP-P dookreśla rodzaj
dostosowania sprawdzianu czy egzaminu.



Uczniowie niepełnosprawni mogą zrezygnować z
dostosowań – rodzice składają wówczas podanie do
dyrektora szkoły.

26

Podręczniki



Takie same, jakie mają uczniowie pełnosprawni



Dodatkowo można zamawiać za pośrednictwem Kuratorium Oświaty

podręczniki wykorzystywane w szkołach i placówkach specjalnych



Druk zamówienia możemy ściągnąć ze strony internetowej

www.wspip.com.pl

,

wypełniamy go w dwóch egzemplarzach, które przesyłamy do KO Gdańsk (

do pani

st. wizytator Róży Konkiel

).

Podręczniki przychodzą nieodpłatnie z wydawnictwa bezpośrednio
do szkoły.



Dodatkowe podręczniki winny być wykorzystywane na zajęciach rewalidacyjnych,

do odrabiania prac domowych oraz jako pomoc -„podpowiedź” dla nauczyciela.



27

INTERPRETACJA

zapisów w ustawie o systemie oświaty

dot. DOWOŻENIA UCZNIÓW NIEPEŁNOSPRAWNYCH



 

W art. 2 zapisane są typy szkół poszczególnych

szczebli kształcenia, które obejmuje system oświaty.

W pkt 5 wymienione są również ośrodki umożliwiające

udział dzieciom i młodzieży upośledzonej umysłowo w
stopniu głębokim spełnianie obowiązku szkolnego lub
obowiązku nauki w zajęciach rewalidacyjno -
wychowawczych organizowanych zgodnie z
rozporządzeniem MEN z dnia 30 stycznia 1997 r.

(Dz. U. z 1997 r. Nr 14, poz. 76).

28



Treść art. 17 ust. 3a zobowiązuje gminy do
zapewnienia uczniom niepełnosprawnym, których
kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art.
71b bezpłatnego transportu i opieki w czasie
przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, gimnazjum
lub ośrodka umożliwiającego realizację obowiązku
szkolnego lub obowiązku nauki dzieciom i młodzieży, o
których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i
młodzieży z upośledzeniem umysłowym ze sprzężonymi
niepełnosprawnościami albo zwrot kosztów przejazdu
ucznia i opiekuna środkami komunikacji publicznej, jeżeli
dowożenie zapewniają rodzice.

29



Treść art. 17 ust. 3a nie wyklucza możliwości przyjęcia
rozwiązania polegającego na zawarciu przez gminę - z
rodzicami dziecka niepełnosprawnego - umowy, na
mocy której transport będzie dostarczany przez
rodziców, a gmina pokryje koszty tego transportu

(np.

ryczałtem).

30



Zapis w art. 17 ust. 3a ustawy o systemie oświaty nie

pozwala na ograniczenie się przez gminę do zwracania

kosztów przejazdu komunikacją publiczną, ale zawęża

obowiązek gminy do zapewnienia uczniom

niepełnosprawnym bezpłatnego transportu i opieki.

Zapewnianie bezpłatnego transportu i opieki jest jednak

sformułowaniem na tyle pojemnym, że jego rozumienie

nie może być zawężone jedynie do dostarczenia przez

gminę środka transportu.