„Cierpienia młodego

Wertera”

Johann Wolfgang Goethe

Johann Wolfgang Goethe

 Urodził się we Frankfurcie

nad Menem w 1749 r.

 Zmarł w Weimarze w

1832 r.

 Pochodził z rodziny

mieszczańskiej.

 Studiował na

uniwersytetach w Lipsku i

Strasburgu.

 Pracował jako adwokat w

swoim rodzinnym mieście.

 Wybitny niemiecki poeta,

pisarz i dramaturg.

 Związany z romantycznym okresem „burzy i

naporu” („Sturm und Drang Periode”).

 Był pisarzem wytyczającym nowe kierunki ideowe i

literackie.

 Jego twórczość miała ogromny wpływ na europejską,

w tym także polską, literaturę romantyczną

 Inne jego dzieła to m.in.:
- „Faust”
- „Król Olch”

Informacje ogólne



rodzaj literacki: epika

 gatunek literacki: powieść epistolarna

 bohaterowie: Werter, Lotta, Albert, Wilhelm

(adresat listów Wertera).

 problematyka: miłość romantyczna

Geneza powieści

 „Cierpienia młodego Wertera” powstały w 1774 r.
 Genezę utworu można zobaczyć w wydarzeniach

z roku 1772.

 Młody Goethe ukończył studia prawnicze w

Lipsku, wrócił do rodzinnego Frankfurtu i otworzył
kancelarię prawniczą.

 Wiosną 1772 r. wyjechał na czteromiesięczne

praktyki do małego górskiego miasteczka Wetzlar.

 Goethemu nie podobało się tamtejsze

społeczeństwo, więc w wolnym czasie odkrywał
uroki pięknego miasteczka.

 Młody Goethe podczas częstych wędrówek do

pobliskiej wioski poznał Wilhelma Jerusalem oraz
Hansa Christiana Kestnera (dwie ważne postacie
dla późniejszej powieści).

 Kestner miał narzeczoną Karolinę Buff, córkę

jednego z miejscowych urzędników.

 Goethe zakochał się później w niedostępnej dla

niego Karolinie.

 Stosunki przyjacielskie Goethego i Kestnera

ochłodziły się, gdy młody adwokat pocałował
narzeczoną przyjaciela.

 Goethe wrócił do Frankfurtu, gdzie dowiedział się

o ślubie Karoliny z Kestnerem.

 We Frankfurcie dowiedział się również, że jego

drugi przyjaciel, Wilhelm Jerusalem, popełnił
samobójstwo z powodu nieszczęśliwej miłości.

 Samobójstwo popełnił za pomocą pistoletu

pożyczonego od Kestnera.

 Wszystkie te wydarzenia stały się podstawą do

napisania powieści.

 Sama postać Wertera ma wiele cech Goethego.

Czas i miejsce akcji

 Akcja części pierwszej rozgrywa się od 4 maja

1771 r. do 10 września 1771 r.

 Akcja części drugiej rozgrywa się od 20

października 1771 r. do 14 grudnia 1772 r.

 Akcja części „Wydawca do czytelnika” (ostatnie

chwile życia Wertera) rozgrywa się od 12 do 20
grudnia1772 r.

 Całość akcji obejmuje około półtora roku.
 Głównym miejscem akcji jest miasteczko

Wahlheim.

Narracja

 Narracja w pierwszej i drugiej części jest

pierwszoosobowa (listy Wertera do Wilhelma).

 Część „Wydawca do czytelnika” opisująca

ostatnie chwile życia Wertera jest trzecioosobowa
(wyjątkiem są fragmenty listów Wertera).

Bohaterowie

 Werter – główny bohater powieści

 Lotta – ukochana Wertera

 Albert – narzeczony Lotty

 Wilhelm – przyjaciel i adresat listów Wertera

Werter

 Kształcił się na prawnika, ale ma duszę artysty

(maluje).

 Spowodował aferę miłosną – związany z jedną z

sióstr rozkochał w sobie drugą.

 Po aferze wyjeżdża z miasta na prowincję do

miasteczka Wahlheim.

 Zamyka się w sobie, chce samotności, spokoju.
 Poznaje Lotte i zakochuje się w niej.
 Odczuwa łączącą go z Lottą komunię dusz.
 Nie może się z nią związać, ponieważ Lotta ma

narzeczonego Alberta.

 Werter coraz bardziej cierpi z miłości, zaczyna nie

radzić sobie z tym uczuciem.

 Nie walczy o swoją miłość, wręcz chce od niej

uciec.

 Wyjeżdża z miasteczka, aby zapomnieć o Lotcie.
 Nie udaje mu się to i wraca do miasteczka, bo nie

może żyć bez ukochanej.

 Nie może jednak znieść jej związku z Albertem i

tego, że nigdy z nią nie będzie i popełnia
samobójstwo.

Lotta

 Jest córką komisarza książęcego.
 Po śmierci matki opiekuje się swoim młodszym

rodzeństwem.

 Mieszka w miasteczku Wahlheim, do którego

przyjeżdża Werter.

 Werter poznaje Lotte, gdy rozdaje ona jedzenie

dzieciom.

 Jawi się mu niemalże jako anioł.
 Jest związana z Albertem, który jest jej

narzeczonym, a później mężem.

 Lotta jest piękna, szlachetna, dobra, pełna miłości

dla ludzi.

 W jej obecności ludzie nabierali ochoty do życia.
 Przyjaźni się z Werterem, odczuwa łączącą ich

komunię dusz.

 Podobnie jak Werter ma duszę artystyczną.
 Kocha Wertera w jakiś sposób, ale jest wierna

Albertowi.

 Stała się powodem samobójczej śmierci Wertera.

Albert

 Najpierw narzeczony, później mąż Lotty.
 Jest całkowitym przeciwieństwem Wertera.
 Jest racjonalny, ustabilizowany, dojrzały,

odpowiedzialny.

 Posiada stałą pracę i ciężko pracuje by utrzymać

siebie i żonę.

 Bardzo kocha Lotte i jest pewny jej uczuć.
 Akceptuje przyjaźń swojej żony z Werterem.
 Werter popełnia samobójstwo za pomocą

pistoletu pożyczonego od Alberta.

Cechy bohatera

werterycznego

 wrażliwy
 subtelny
 cierpi z miłości
 ma poczucie alienacji i odrzucenia
 trudno nawiązuje kontakty
 lubi dzieci i natury
 ma duszę artysty
 dużo czyta; lektury go kształtują
 jest indywidualistą

 przeżywa Wertshmelz (ból istnienia, choroba

wieku, jaskółczy niepokój)

 popełnia samobójstwo
 widzi świat przez pryzmat marzeń i poezji
 poczucie bezsensu egzystencji
 niechęć wobec wszelkich norm i konwenansów
 bierność

Motywy występujące w

powieści

 Miłość (nieszczęśliwa miłość romantyczna –

Werter i Lotta)

 Śmierć (samobójstwo Wertera)
 Natura (psychizacja krajobrazu)
 Poezja (postać Wertera)
 Podróż (ucieczka Wertera od Lotty; podróż

oczyszczająca).

Oddźwięk powieści w

społeczeństwie

 Powieść „Cierpienia młodego Wertera” miała duży

wpływ na społeczeństwo nie tylko niemieckie.

 Młodzi ludzie zaczęli ubierać się tak jak Werter - w

niebieski frak i żółtą kamizelkę.

 Werteryzm stał się modą wśród młodych.
 Pod koniec XVIII w, po wydaniu powieści, przez

Niemcy, a później przez całą Europę przetoczyła
się ogromna fala samobójstw popełnianych tak
jak przez Wertera – strzałem w głowę.

TEMATY MATURALNE

• Porównaj cechy bohatera preromantycznego – Wertera – z bohaterem

uznawanym za typowo romantycznego – Mickiewiczowskim Konradem
na podstawie przytoczonych fragmentów obu dzieł. Jakie różnice
między nimi dostrzegasz? Czy możemy mówić o jakiś
podobieństwach?

• Porównaj fragmenty rozmyślań tuż przed próbą samobójstwa – o czym

myślą Werter i Stanisław Wokulski, bohater „Lalki” Bolesława Prusa?

• Porównaj, jak postrzegają miłość Werter i Gustaw, bohater IV części

„Dziadów”.

• Na czym polega romantyczna „choroba wieku”? Scharakteryzuj istotę

tego zjawiska, wykorzystując fragmenty „Cierpień młodego Wertera”
Goethego i „Kordiana” Słowackiego.

• Człowiek wobec cierpienia. Porównaj dwie główne postacie

występujące w przytoczonych fragmentach Cierpień młodego Wertera
Goethego i Kamizelki Prusa. Zwróć uwagę na postawy życiowe
bohaterów oraz na ich relacje z ukochaną osobą.