Skażenie oceanów

Plan

wykładu

1. Małe co nieco o oceanach
2. Zanieczyszczenia wód i ich podziały
3. Główne drogi skażenia oceanów
4. Substancje zanieczyszczające :

a) ropa naftowa i substancje ropopochodne
b) metale ciężkie
c) zwiazki chemiczne
d) promieniowanie radioaktywne
e) zanieczyszczenia biologiczne
f) Plastik
g) zanieszczyszczenia akustyczne

5. Martwe strefy
6. Ochrona – czyli jak ?

Oceany ...

• Woda morska to roztwór, którego skład
chemiczny kształtowany jest przez czynniki i
substancje naturalne i antropogeniczne

Stanowią 70,8 % powierzchni Ziemi

Zajmują powierzchnię ok 361 mln km ²

Zanieczyszczenie wód

• Niekorzystne zmiany właściwości

fizycznych, chemicznych i
bakteriologicznych wody, spowodowane
wprowadzeniem w nadmiarze substancji
szkodliwych dla jego żywych zasobów;
które ograniczają lub uniemożliwiają
wykorzystanie jej do spożycia i celów
gospodarczych.

Podział zanieczyszczeń

FIZYCZN
E

• substancje
stałe w formie
zawiesiny,
cząstki
koloidowe o
różnym
stopniu
rozdrobnienia

Wpływają na :

• zabarwienie
• mętność
• temperaturę

FIZJOLOGI
CZNE

• aminy

• siarczki

• fenole

• merkaptydy

Wpływają na:

• smak i zapach

BIOLOGIC
ZNE

• bakterie
• wirusy
• pierwotniaki

i ich toksyczne
wydzieliny

CHEMICZNE

• pestycydy
• detergenty
• węglowodory
aromatyczne
• polichloropochodne
bifenylu
• aminy
aromatyczne
• fenole
• związki metali
ciężkich
• azotany
• radioizotopy

• cyjanki

Podział zanieczyszczeń

 Naturalne

Pochodzą z domieszek

zawartych w wodach
powierzchniowych i
podziemnych

np: sole
gazy
zanieczyszczenie

związkami żelaza

drobnoustroje
substancje organiczne

 Sztuczne

Związane z

działalnością człowieka =
(antropogeniczne)

np: ścieki komunalne
ścieki przemysłowe
zanieczyszczenia

rolne

+ inne kryteria podziału

Główne drogi

zanieczyszczeń

1. Wody rzek, które kończą swój bieg w

morzach i oceanach

•

ścieki przemysłowe, szpitalne i gospodarcze; nawozy
sztuczne, których nadmiar został spłukany z pól
uprawnych; zanieczyszczenia stałe; substancje
toksyczne; lekarstwa

1. Wybrzeża i plaże

•

Zanieczyszczenia stałe pozostawione przez turystów w
okolicach nadmorskich

•

Film powierzchniowy, utworzony ze spłukanych z
ludzkich ciał kosmetyków; środki chemiczne używane
przez turystów

1. Transport wodny

•

żegluga pasażerska liniowa

•

żegluga przemysłowa

Ropa naftowa i substancje

ropopochodne

 Do grupy tej zaliczyć możemy również oleje opałowe i

smary

•

Najbardziej widoczne zanieczyszczenia

• Spowodowane przez transport produktów przemysłowych (ropy i

jej pochodnych)

• Głównie jako skutek zmywania z pokładów i mycia ładowni

tankowców ( od 5 do 10 mln ton rocznie)

• Pozostają w środowsku przez długi okres ( 6 – 15 lat i dłużej)
• Ulegaja rozkładowi biologicznemu – w różnym stopniu

Skutki :

skażenie wody, zatrucie organizmów wodnych, utrata cennych

łowisk przez rybaków; przy dostaniu się „plam” do strefy brzegu:
zanieczyszczenie portów, plaż, instalacji przybrzeżnych, siedlisk
ptaków i innych organizmów nadmorskich

• W stosunku do ogólnej masy wód oceanów - obecne nie są groźne

Ropa naftowa i substancje

ropopochodne

• największą katastrofą

związaną z ropą naftową
było podpalenie
kuwejckich szybów
naftowych w czasie
wojny w Zatoce Perskiej .

• Szacuje się, że z szybów

i instalacji naftowych do
zatoki dostało się od 2,5
do 5 milionów baryłek

http://www.greenexpander.com/2008/01/10/oil-spills-saving-
animals-protecting-the-seas/

Zanieczyszczenia związane z największymi
katastrofami ekologicznymi

• Wycieki liczone w tysiącach ton

Metale ciężkie

Ołów Kadm Miedź Chrom Rtęć

Cynk

• Bardzo trwałe w środowisku
• Nie są atakowane przez drobnoustroje
• Nie podlegają większym przemianom chemicznym

 Żródło:

przemysł wydobywczy, metalowy, ciężki; jako produkty

opadowe z hut i pieców; transport morski; ścieki

 Skutki:

trwałe zatrucia organizmów morskich; w konsekwencji

zatrucie organizmu człowieka

Zanieczyszczenia

chemiczne

 Substancje rozpuszczone pochodzenia organicznego

i nieorganicznego

 Żródło:

•

ścieki/odpady komunalne i przemysłowe

• rolnictwo

 Hamują podstawowe procesy biologiczne organizmów

żywych

 Prowadzą do śmierci organizmów

http://www.greenexpander.com/2008/01/10/oil-
spills-saving-animals-protecting-the-seas/

Zanieczyszczenia

chemiczne

 Detergenty

: syntetyczne związki powierzchniowo czynne;

składniki środków piorących. Często trudno ulegaja

biodegradacji

 Pestycydy :

składnik środków ochrony roślin. Wypłukiwane

z pół i przenoszone z wiatrem. Trudno ulegają biodegradacji,

mają właściwości toksyczne; pogarszają właściwości

organoleptyczne wody oraz hamują biochemiczne

oczyszczanie ścieków ( tu słynny DDT)

 Węglowodory aromatyczne:

Wynik niepełnego spalania substancji organicznych. Słabo

rozpuszczalne w wodzie, z którą tworzą emulsję. Trudno

ulegają biodegradacji; są rakotwórcze. Do wód dostają się z

asfaltowych dróg, ze spalin, zakładów przeróbki węgla

/gazowni, koksowni/, z ropy naftowej i produktów jej

destylacji /benzyny, smarów, papy/.

 Nawozy azotowe, fosforowe, potasowe

:

stosowane na

szeroką skalę w rolnictwie i leśnictwie. Zmywane z pól

dostają sie do rzek i innych zbiorników wodnych. Powodują

eutrofizację akwenów, zakwit glonów i bujny rozwój innych

organizmów, co skutkuje zanikiem tlenu, spłycaniem i

starzeniem się zbiornika.

•

Zanieczyszczenia

chemiczne

 Aminy aromatyczne

:

pochodzą z fabryk barwników,

syntetycznego kauczuku i innych tworzyw sztucznych, a

także z zakładów farmaceutycznych. Są rakotwórcze,

toksyczne, trudno rozpuszczalne. Trudne do usunięcia z

wody.

 Polichloropochodne bifenylu /PCB/

: używane są jako

płyny hydrauliczne, materiały izolacyjne w elektronice,

dodatki do farb i lakierów, środki konserwujące i

impregnujące drewno. Związki te wyciekają zazwyczaj na

lądzie i bezpośrednio skażają glebę. Wody powierzchniowe

przenoszą je do mórz i oceanów.PCB zakłócają gospodarkę

enzymatyczną, uszkadzają wątrobę i nerki. Trudne do

usuwania lub unieszkodliwienia.

 Fenole

: powstają z biologicznego rozkładu roślin i

garbników. Nadmierna ich ilość przedostaje się do wód ze

ściekami komunalnymi i przemysłowymi zwłaszcza

garbarskimi i zakładów obróbki drewna. W wodzie fenole

ulegają biodegradacji. Woda chlorowana zanieczyszczona

fenolem nabiera odrażającego zapachu i smaku

.

Promieniowanie

radioaktywne

 Pierwiastki promieniotwórcze i odpady radioaktywne

 Źródło:

• Przemysł zbrojeniowy ( próby broni jądrowej)
• Reaktory jądrowe
• Zakłady przetwarzania paliwa jądrowego ( np w La Hague we

Francji i w Sellafield w Wielkiej Brytani)

• Nielegalne składowiska

 Skutki:

• niemożliwe lub bardzo kosztowne do usunięcia
• wielkoskalowe
• trwałe skażenie środowiska
• choroby, mutacje i śmierć organizmów żywych

Zanieczyszczenia

biologiczne

 Mikroorganizmy chorobotwórcze – bakterie, wirusy,

grzyby i glony

• Najbardziej rozpowszechniona - Escherichia coli ( wskaźnik

możliwości wystąpienia czynniktów powodujacych tyfus, dur

brzuszny i dyzynterię)

• Inne : Listeria, salmonella, gronkowiec, Vibrio

parahaemotylicus, Pfisteria pisccicida („komórka z piekła”)

 Źródło:

• ścieki komunalne, sanitarne i rolnicze

 Skutki:

• Choroby i zaburzenie funkcjonowania organizmów morskich, a

w wielu wypadkach ich śmierć;

• W wyniku skażenia a następnie spożycia takich organizmów -

wystąpienie chorób u człowieka

• Trudne do kontrolowania i likwidacji

Plastiki

 Źródło :

• zanieczyszczone cieki
wodne

• niekontrolowane
wysypiska odpadów

• pasażerski transport
liniowy

http://www.b-e-a-c-
h.org/news_articles.html

•

Wszelkiego rodzaju tworzywa sztuczne

• Bardzo długi czas rozkładu – setki lat

•

Największe nagromadzenie: Stany

Zjednoczone, obszar Pacyfiku, Hawaje -
tzw „spirala śmieci”

Zupa

http://www.pbs.org/odyssey/odyssey/20050428_log_trans
cript.html

Rzeka ?

http://pl.wikipedia.org/wiki/Zanieczyszczenia_w
ody

Zanieczyszczenia

akustyczne

 Zjawisko tzw „dźwiękowego smogu”

• W ostatnich latach wraz z postępem technologicznym

- wzrost średniego zanieczyszczenia falami
dżwiękowymi o ok 15 decybeli

• Wywołany przez sonary, silniki i skanery

ultradźwiękowe

 Skutki:

• Zmiany w zachowaniach morskich organizmów
• Zaburzenia rozmnażania
• Zaburzenia orientacji, echolokacji
• Próby samobójcze waleni, delfiinów, fok i innych

organizmów

Martwe strefy

 Obszary niedoboru tlenu w zbiornikach

wodnych

• Zanieczyszczenie wód związkami organicznymi

rozkładanymi biochemicznie

• Brak możliwości rozwoju i życia organizmów

 Żródło:

• Ścieki komunalne i rolnicze wzbogacone w azot i fosfor

(wzbogacenie w substancje organiczne, wykwit glonów i

nadmierne zużycie tlenu)

• Zanieczyszczenia przemysłowe (spalanie paliw

kopalnych, emisja dwutlenku węgla, zakwaszanie wody)

 Skutki:

śmierć organizmów podatnych na drobne zmiany

środowiskowe, śnięcie ryb, zakłócenie rozchodzenia się

fal akustycznych

• Strefy te stosunkowo szybko ulegają

reaktywacji !

Ochrona

oceanów

 Cele:

•

zapewnienie i utrzymanie równowagi biologicznej

ekosystemów morskich

• oraz racjonalne wykorzystanie ich żywych zasobów
• Zmniejszenie deficytu wody i migracji zanieczyszczeń drogą

wodną

• Ograniczenie i monitoring zanieczyszczeń

 Metody:

• Oczyszczanie ścieków ( mechaniczne, chemiczne,

biologiczne)

• Prawo; mało skuteczna współpraca międzynarodowa i

konwencje (np. ONZ z 1982r., 1983r., 1958r.) i inne . ..

• 1998 Międzynarodowym Rokiem Oceanów - YOTO

 Istnieją 3 główne drogi trafiania zanieczyszczeń do

oceanów :

• rzeki, kończące swój bieg w oceanie
• wybrzeża i plaże
• transport morski

 Są to w większosci zanieczyszczenie sztuczne –

antropologiczne

• fizyczne, fizjologiczne, biologiczne i chemiczne

 Przede wszystkim ścieki !!!

• Komunalne, przemysłowe i rolnicze
• trudne do kontrolowania i usunięcia



Kolejno – ropa naftowa i substancje ropopochodne

 Najbardziej niebezpieczne : trwałe substancje chemiczne i

odpady radioaktywne

. . . . . . . . . . .

Dziękujemy za uwagę