Rozwój percepcji i

uwagi

Trzy procesy rozwoju

percepcyjnego

•Odbieranie wrażeń (wrażenie –

doświadczenie wynikające ze stymulacji

jednego z narządów zmysłu)
•Spostrzeganie (spostrzeżenie –

interpretacja stymulacji sensorycznej na

podstawie doświadczenia)
•Uwaga (selekcja określonych danych

sensorycznych do przetwarzania

percepcyjnego i poznawczego, przy

wykluczeniu konkurencyjnych danych)

Zmysły

Rozwój zmysłów w

okresie prenatalnym

Koncepcja rozwoju

percepcyjnego S.

Szumana

Faza aktu

spostrzeże

niowego

Etapy rozwoju

Monosensoryczny

pierwotny

Polisensoryczny Monosensoryczny

wtórny

Inicjująca

Pobudzenie

peryferycznej

części receptora

Pobudzenie

jednego zmysłu

Pobudzenie

zmysłu lub odbiór

znaku

Finalizująca

Pobudzenie

centralnej części

receptora

Zaangażowanie

innego zmysłu

Aktualizacja

notacji*

przedmiotu

Efekt

poznawczy

Mozaika

pojedynczych

wrażeń

Kompleks

wrażeń,

notacja*

przedmiotu

Powstanie

umysłowego

obrazu

przedmiotu

* symboliczny zapis

Spostrzeganie

synkretyczne – S.

Szuman

Spostrzeganie całościowe,

w którym części

istnieją nieodłącznie od
całości danej w

spostrzeżeniu;

nieumiejętność

odróżnienia

poszczególnych

elementów kompleksu

percepcyjnego;

Średnie dzieciństwo

Integracja sensoryczno –

motoryczna (5-6 r. ż.)

Rozwój orientacji w

czasie

Porządkowanie wydarzeń w czasie
– 4. r. ż.

Rozwój orientacji w

przestrzeni

Kierunki rozwoju

percepcyjnego

• Wzrastanie wrażliwości i czułości

organów percepcyjnych; najwyższa
wrażliwość zmysłów przypada na
okres adolescencji;

• Spostrzeganie mimowolne 

spostrzeganie dowolne

• Wzrost precyzji spostrzegania

(globalne  analityczne 

syntetyczne)

Teorie rozwoju

sensorycznego i

percepcyjnego

Przejawy

funkcjonowania uwagi

we wczesnym

dzieciństwie

Przejawy funkcjonowania

uwagi we wczesnym

dzieciństwie

•

Odruch orientacyjny jako
najwcześniejsza postać uwagi.
Naturalne reakcja na nowy bodziec,
która wzmacnia przetwarzanie bodźca i
zawiera ukierunkowanie oczu i uszu, w
celu optymalnego odbioru stymulacji.
Przejaw pozytywnej uwagi.

•

Odruch obronny – przejaw negatywnej
uwagi.

Rozwój preferencji uwagi dzieci w

okresie wczesnego dzieciństwa

(Kagan)

Kierunki rozwoju

uwagi wg Flavella

•Kontrola
•Adaptacyjność
•Planowość
•Strategie

Warunki rozwoju

kontroli uwagi

• mielinizacja komórek nerwowych
w płatach czołowych
• wzrost ilości synaps
• zwiększenie produkcji
neuroprzekaźników
• fale theta i fale alfa

Funkcje zarządzające

(executive functions)

„system powiązanych z sobą

wyższych funkcji poznawczych

odpowiedzialnych za

podejmowanie intencjonalnych i

ukierunkowanych na cel

zachowań polegających na

rozwiązywaniu problemów”

(Kielar - Turska, Białecka – Pikul, Skórska, 2006, s. 36)

Funkcje zarządzające

są niezbędne, gdy:

•uczymy się nowych umiejętności,
•planujemy i podejmujemy decyzje,
•rozwiązujemy problemy,
•inicjujemy nowe sekwencje działań,
•świadomie kontrolujemy
zachowanie,
•przezwyciężamy silne, nawykowe
reakcje.

Komponenty funkcji

zarządzających:

Narzędzia służące do

pomiaru funkcji

zarządzających -

planowanie

• tworzenie skryptów („Opowiedz mi, jak
się parzy herbatę?”
• testy behawioralne
– Test Wieży z Hanoi

Narzędzia służące do

pomiaru funkcji

zarządzających –

pamięć operacyjna

• badanie pojemności –
zapamiętywanie elementów
• badanie zdolności manipulowania
informacjami w WM – metoda
podwójnego zadania (jednoczesne
pamiętanie jakiejś informacji i
wykonywanie obliczeń w pamięci)

Narzędzia służące do

pomiaru funkcji

zarządzających -

hamowanie

• Test Stroopa

• Day/ Night Stroop Test

Narzędzia służące do

pomiaru funkcji

zarządzających -

elastyczność

• testy przerzutności uwagi