Profilaktyka

Profilaktyka

chorób

chorób

cywilizacyjnych

cywilizacyjnych

XXI wiek to czas przemian, postępu,

wielu odkryć, wyższych standardów

życiowych, stresu, także pogoni za

sukcesem oraz...wielu chorób. Coraz

więcej ostatnio można usłyszeć o

chorobach cywilizacyjnych, które

według wszelkich statystyk są

obarczone ogromną śmiertelnością –

stanowią aż 80% wszystkich przyczyn

zgonów.

Choroby cywilizacyjne -

definicja

Są to globalnie szerzące się,

powszechnie znane choroby,

spowodowane rozwojem cywilizacji

(zwane także chorobami XXI wieku).

Definicja ta odnosi się jednak do określonego

czasu i miejsca. Choroba raz

zakwalifikowana jako cywilizacyjna

pozostaje nią jedynie do czasu, kiedy

ludzkość nie upora się z owym problemem, a

zachorowalność i śmiertelność z jej powodu

nie zmniejszy się i nie straci wymiaru

globalnego.

Dokonujące się zmiany na przestrzeni ostatnich

lat (postęp techniczny, rozwój przemysłu)

wpłynęły istotnie na liczbę czynników

powodujących bezpośrednie zagrożenie życia i

zdrowia ludzkiego, do których możemy

zaliczyć:

· siedzący tryb życia oraz nieprawidłowa dieta

(obfitująca w tłuszcze zwierzęce i cukry proste),

· palenie papierosów,
· nadużywanie alkoholu,
· wysoki poziom stresu
· nie wykonywanie badań,
· nieakceptowanie konieczności eliminacji czynników

ryzyka,

· ignorowanie wczesnych objawów chorób.

Do chorób cywilizacyjnych

zaliczamy:



Choroby sercowo –

naczyniowe

( nadciśnienie tętnicze,

miażdżyca, zawał serca,

choroba wieńcowa)



Choroby układu

oddechowego (POCHP)



Otyłość;



Cukrzyca;



Nowotwory;



Osteoporoza;



Choroby przewodu

pokarmowego ( ch.

wrzodowa żołądka i

dwunastnicy, choroba

refluksowa przełyku,

żylaki odbytu, biegunka,

zaparcia)



Choroby alergiczne;



Problemy

psychologiczne,

dewiacje społeczne

(anoreksja, bulimia,

depresja, alkoholizm,

narkomania);



Choroby zakaźne

(AIDS,gruźlica);

Charakterystyka

wybranych chorób

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze (hipertensja) jest

najczęściej występującą chorobą układu

krążenia, jest zarazem najczęstszą przyczyną

rozwoju choroby innych schorzeń sercowo-

naczyniowych m.in choroby niedokrwiennej

serca czy udarów mózgu.

Wyróżniamy dwie formy nadciśnienia:
nadciśnienie tętnicze pierwotne – jego przyczyna jak dotąd nie

została dokładnie poznana. Cierpi na nie mniej więcej 95% osób

z podwyższonym ciśnieniem krwi. Występuje ono szczególnie

często przy towarzyszącej nadwadze i gdy inni członkowie

rodziny cierpią na to schorzenie.

nadciśnienie tętnicze wtórne – jest ono spowodowane

schorzeniem organicznym, np. niektórymi chorobami nerek i

nadnerczy.

Przebieg choroby nadciśnieniowej cechują różne

objawy. W początkowej fazie choroby, w której

nadciśnienie pojawia się tylko czasami, chorzy

skarżą się na niepokój, kołatanie serca, zawroty

głowy, potliwość, okresową bezsenność. W

bardziej zaawansowanym stanie choroby choremu

dokuczają bóle i zawroty głowy, obniżenie

sprawności psychicznej i fizycznej, pieczenie i

bóle za mostkiem, zadyszka przy wysiłkach. W

dalszej fazie dochodzi do zmian w sercu,

naczyniach i oczach.



Ryzyko zachorowania:

Wraz z wiekiem zwiększa się ryzyko wzrostu

ciśnienia krwi. Do trzydziestego piątego roku

życia jest nim dotknięty prawie co dziesiąty

człowiek, od sześćdziesiątego piątego około jeden

na czterech. Należy pamiętać, że w rozwoju tej

choroby duże znaczenie mają bodźce psychiczne

(stres, konflikty), które powodują wyzwalanie

przez układ nerwowy substancji podwyższających

ciśnienie krwi – adrenalina. Stąd też narażone są

na nią coraz młodsze osoby.

Miażdżyca

Jest to choroba przewlekła, ogólnoustrojowa,

polegająca na zmianach zwyrodnieniowo –

wytwórczych w tętnicach (w ich wnętrzu

gromadzi się cholesterol i jego estry).

Do jej powstania i rozwoju usposabia

m.in. hipercholesterolemia, cukrzyca,

nadciśnienie tętnicze, niewłaściwy sposób

odżywiania, zaburzenia krzepnięcia krwi

oraz stres.



Miażdżyca tętnic jest najczęściej

występującą chorobą kończyn dolnych

(50% - populacji pow. 40r. życia i 90%

pow. 70r. życia).



Miażdżyca jest jedną z najczęstszych

chorób cywilizacyjnych – wynika ona ze

stylu życia, a więc człowiek ma duży

wpływ na jej wystąpienie.

Nie da jej się wyleczyć, ale można

spowolnić jej postęp za pomocą

odpowiedniej diety, rezygnując z palenia i

stosując regularny wysiłek fizyczny.

Zawał Serca



to martwica mięśnia sercowego

spowodowana jego niedokrwieniem.

Przyczyny zawału:
Do zawału może dojść, nawet jeśli osoba uważała

siebie wcześniej za zdrową, ponieważ prowadzą do

niego procesy trwające przeważnie kilka lat.

Średnica naczyń wieńcowych zmniejsza się na

skutek zmian miażdżycowych, a taki stan powoduje

długotrwałe niedokrwienie mięśnia sercowego.

Zapotrzebowanie serca na tlen jest także większe

w momentach zwiększonego wysiłku fizycznego

lub nagłego, silnego stresu. Zapchane naczynia

wieńcowe nie są w stanie dostarczyć na czas

dostatecznej ilości tlenu, co prowadzi do zawału.

Objawy:



Bóle w okolicach klatki piersiowej,

promieniujące na ramiona, ręce, szyję i

brzuch.



Duszności i ostry, piekący ból klatki

piersiowej.



Uczucie strachu przed śmiercią



Nudności, zimny pot, pogłębiający się

szok

Profilaktyka chorób układu

krążenia



Regularne pomiary ciśnienia krwi (co najmniej raz w roku,

bez względu na wiek).



Regularne badania stężenia cholesterolu we krwi (mężczyźni

powyżej 35 roku życia, kobiety powyżej 45 roku życia).



Stosowanie odpowiedniej diety – przeciwdziałającej otyłości.



Zwiększenie aktywności fizycznej – sport poprawia

wydajność organizmu.



Zaprzestanie palenia papierosów – palenie to jeden z

głównych czynników ryzyka chorób układu krążenia.



Ograniczenie picia alkoholu oraz spożycia soli, prowadzące

m.in. do podniesienia ciśnienia tętniczego krwi.



Unikanie stresu – długotrwały stres osłabia układ

odpornościowy, przyspiesza rozwój choroby niedokrwiennej

serca.

POChP

Zespół chorobowy charakteryzujący się

postępującym i niecałkowicie odwracalnym

ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi

oddechowe. Ograniczenie to wynika z choroby

małych dróg oddechowych i zniszczenia miąższu

płucnego (rozedmy) o różnym nasileniu i jest

najczęściej związane z nieprawidłową

odpowiedzią zapalną ze strony układu

oddechowego na szkodliwe pyły i substancje, z

jakimi chory ma do czynienia w ciągu swojego

życia.

Najczęstszą przyczyną POChP jest narażenie

na dym tytoniowy!!!

Objawy:

Do głównych objawów POChP należy

duszność występująca przez kilka

miesięcy. Mogą jej towarzyszyć

świszczący oddech, uczucie ciasnoty w

klatce piersiowej oraz uporczywy kaszel –

ma on charakter przewlekły. Jest jednym

z pierwszych objawów POChP, zwłaszcza

u palaczy tytoniu. Plwocina może

zawierać krew i ulegać zagęszczaniu

zwykle w wyniku uszkodzenia naczyń

krwionośnych w drogach oddechowych.

Odkrztuszanie dużej ilości plwociny może

świadczyć o obecności rozstrzeni oskrzeli.

Z kolei duża ilość ropnej wydzieliny może

być pierwszym objawem

rozpoczynającego się zaostrzenia

Profilaktyka POChP

Najważniejszym działaniem

profilaktycznym w obszarze POChP jest

zaprzestanie palenia. Rekomendowane

jest również poddawanie się badaniu

spirometrycznemu osób z grup ryzyka w

celu wczesnego wykrycia choroby.

Otyłość

Otyłość – patologiczne nagromadzenie

tkanki tłuszczowej w organizmie,

przekraczające jego fizjologiczne potrzeby

i możliwości adaptacyjne, mogące

prowadzić do niekorzystnych skutków dla

zdrowia.

Za otyłość uważa się (med. stwierdza) jeżeli

tkanka tłuszczowa stanowi więcej niż 20%

całkowitej masy ciała u mężczyzn i 25% u

kobiet.

Otyłość można dzielić na:



otyłość pierwotna (prosta) czyli skutek

stałego dodatniego bilansu energetycznego

poprzez nadmierne jedzenie,



otyłość wtórna (objawowa) - objaw zaburzeń i

chorób metabolicznych oraz stanów

chorobowych innych narządów, np. cukrzyca,

choroba Cushinga, zespół Cushinga.

Lub

w zależności od typu



otyłość brzuszna (wisceralna, androidalna)

typu jabłko



otyłość pośladkowo-udowa (obwodowa,

ginoidalna) typu gruszka

Stwierdzono, że otyłość zwiększa ryzyko

zapadalności na niektóre choroby, w tym

choroby układu krążenia, cukrzycę typu 2,

obturacyjny bezdech senny, niektórych typy

nowotworów, zapalenie kości i stawów i

dlatego też skraca oczekiwaną długość życia.

Wyjątkowo duża otyłość prowadzi do

niepełnosprawności.

=

Przyczyny otyłości



Najczęstszą przyczyną powstawania otyłości jest

przekarmianie



czynniki genetyczne – mogą odgrywać rolę w

powstaniu otyłości lub zwiększać podatność na jej

rozwój.



czynniki biologiczne – również odgrywają rolę w

powstaniu otyłości. Uszkodzenie podwzgórza (proces

zapalny lub nowotworowy) i jąder brzuszno-

przyśrodkowych podwzgórza mogą powodować rozwój

otyłości (dochodzi wtedy do nadmiernego przyjmowania

pokarmów oraz zaburzeń układu autonomicznego)



zaburzenia endokrynologiczne



czynniki środowiskowe – wśród których największe

znaczenie ma aktywność fizyczna jako forma

wydatkowania dostarczonych zasobów energetycznych.



czynniki farmakologiczne – do leków, których

przyjmowanie może prowadzić do zwiększenia masy

ciała należą leki przeciwdepresyjne, leki

przeciwlękowe, leki psychotropowe,

przeciwpadaczkowe, kortykosteroidy, niektóre beta-

adrenolityki i insulina



czynniki psychologiczne – takie jak zaburzenia

nastroju mogą być przyczyną powstawania nadwagi.

Osoby, u których występuje tendencja do przyrostu masy

ciała, podczas każdego kolejnego nawrotu depresji

zwiększają swoją masę ciała. Osoby chore uczą się, że

jedząc mogą częściowo zmniejszać objawy depresji,

poprzez dostarczenie krótkotrwałej przyjemności.

Profilaktyka otyłości

Zaleca się ruch, świeże powietrze, ćwiczenia gimnastyczne.
Częsta kontrola wagi ułatwia utrzymanie stałej normalnej

masy ciała. Osoby skłonne do nadwagi powinny mieć

domową wagę i codziennie kontrolować się w tych

samych warunkach. Należy też okresowo porównywać

własną wagę z wagą należną podaną w specjalnych

tabelach (uwzględniających wiek, płeć, wzrost i typ

budowy).

Spadek masy ciała jest istotny dla: zmniejszenia ryzyka

chorób i niewydolności serca, zmniejszenia ryzyka chorób

i niewydolności naczyń krwionośnych, zmniejszenia

hiperlipidemii, zmniejszenia ryzyka zachorowania na

cukrzycę i ułatwienia kontrolowania cukrzycy,

zmniejszenia ryzyka chorób stawów kończyn dolnych.

Cukrzyca

Przewlekła choroba, której przyczyną

jest zaburzenie wydzielania insuliny.

Niedobór insuliny - zaburzenia w

zakresie wykorzystania glukozy

przez komórki organizmu, co

powoduje:

zwiększenie stężenia glukozy we krwi

(hiperglikemię), wydalanie glukozy

wraz z moczem.

Cukrzyca charakteryzuje się także:

zaburzeniami metabolizmu

węglowodanów, tłuszczów i białek.

Wyróżniamy dwa typy cukrzycy:
cukrzyca typu 1 występuje u ludzi

młodych i spowodowana jest

zniszczeniem lub niewydolnością

komórek trzustki, odpowiedzialnych za

produkcję i wydzielanie insuliny;

cukrzyca typu 2 występuje u ludzi

starszych, na ogół otyłych i z

nadciśnieniem tętniczym, wywołuje ją

oporność na działanie insuliny.

Objawy cukrzycy:



znaczne zmniejszenie masy

ciała w krótkim czasie



częste oddawanie moczu



wzmożone pragnienie



problemy ze wzrokiem



ogólne osłabienie



pojawienie się zmian ropnych na skórze oraz

stanów zapalnych narządów moczowo-

płciowych



cukier w moczu

Inne objawy to:



nieostre widzenie,



wolno gojące się rany,



skłonność do powstawania siniaków,



nawracające zapalenia skóry (patrz: choroby skóry),



zapalenia dziąseł,



zapalenia pęcherza,



sucha swędząca skóra,



mrowienie w stopach lub utrata w niuch czucia,



mężczyźni - kłopoty z erekcją,



kobiety mogą cierpieć na przewlekłe zapalenie

pochwy.

Nieleczona cukrzyca, zarówno typu 1, jak i

typu 2, może być przyczyną m.in.:



utraty wzroku,



niewydolności nerek,



uszkodzenia włókien nerwowych,



sprzyjających miażdżycy zmian

w naczyniach krwionośnych

Aby do tego nie dopuścić należy bacznie
obserwować swój organizm i konsultować
z lekarzem wszelkie podejrzane zmiany.

Na cukrzycę można zachorować w każdym

wieku, można się nawet z nią urodzić. Do

grupy podwyższonego ryzyka należą osoby,

które:



mają w rodzinie chorego na cukrzycę,



miały tzw. cukrzycę ciężarnych,



urodziły dziecko o wadze ponad 4.5 kg,



prowadzą siedzący tryb życia,



skończyły 45 lat,



mają niski poziom dobrego cholesterolu

(HDL poniżej 35mg%),



chorują na nadciśnienie tętnicze (140/90

mmHg lub więcej).

Profilaktyka cukrzycy

Badania dowodzą, że zmieniając swój tryb życia,

można zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy typu

2 o ponad połowę. Co zatem należy zrobić, aby

uniknąć tego schorzenia?

Do podstawowych zasad należą:



Profilaktyczne sprawdzanie stężenie cukru we krwi

(każda osoba po 45 roku życia raz na trzy lata).



Zapobieganie nadwadze i otyłości – najskuteczniejszy

sposób profilaktyki cukrzycy. Pozbywając się tylko

5% zbędnych kilogramów, można zmniejszyć ryzyko

tej choroby o 80%, a nawet całkowicie je

wyeliminować.



Ograniczenie się do jednej porcji mięsa raz na 2–3

dni i zmniejszenie spożycia tłuszczu do 42g dziennie.



Zmiana diety na taką, w której połowę

produktów zbożowych (chleb, makaron, ryż)

stanowiłyby produkty pełnoziarniste – bogate w

błonnik, który pomaga utrzymać poziom cukru

w ryzach.



Ograniczenie spożycia słodyczy i słodkich

płynów.



Zwiększenie aktywności fizycznej, ponieważ

wysiłek fizyczny zapobiega magazynowaniu

tkanki tłuszczowej oraz poprawia reakcję

organizmu na insulinę, dzięki temu obniżając

stężenie cukru we krwi.

Nowotwory

Nowotworem nazywamy nieprawidłową tkankę,

która rozrasta się nadmiernie i w sposób

nieskoordynowany

z sąsiadującymi tkankami. Nadmierny rozrost

spowodowany jest niepohamowaną proliferacją

komórek, nieustającą nawet po wyeliminowaniu

czynnika, który ją wywołał.

Nowotwór nie jest więc tworem obcym

organizmowi,

a tkanką własną ustroju. Rozwija się wraz z nim,

bez niego nie istnieje. Może powstać w każdym

okresie życia człowieka, nawet w łonie matki.

Najważniejsze czynniki

rakotwórcze



Do najlepiej poznanych, szkodliwych dla zdrowia,

czynników chemicznych należy bez wątpienia dym

papierosowy. Zostało naukowo potwierdzone, że

powoduje on nie tylko nowotwory złośliwe płuc, ale także

krtani, jamy ustnej, przełyku, pęcherza moczowego,

nerki i trzustki.



Dużo substancji rakotwórczych znajduje się także w

spalinach samochodowych oraz wyziewach z kominów

fabrycznych. Do innych uznanych karcynogenów

chemicznych należą: azbest (związany z powstawaniem

międzybłoniaka płuc), etionina, uretan, czterochlorek

węgla oraz niektóre metale ciężkie, takie jak kobalt,

nikiel czy kadm.



Do najbardziej niebezpiecznych czynników fizycznych

zalicza się promieniowanie jonizujące (Roentgena,

izotopów promieniotwórczych, np. radu czy uranu) i

nadfioletowe (słoneczne, lampy kwarcowej).



Spośród czynników biologicznych na szczególną

uwagę zasługują mykotoksyny – toksyny pochodzenia

grzybiczego. Posiadają one silną aktywność

biologiczną i są szkodliwe nawet w niewielkich

stężeniach. Znajdują się one w nieprawidłowo

przechowywanych produktach żywnościowych oraz

paszach i zbożach - mogą przedostawać się do mięsa

i mleka, a następnie wraz z tym pokarmem do

organizmu człowieka. Są jednymi z najsilniejszych

karcynogenów wywołujących raka wątroby.



Dużo niepokoju budzi możliwość wywołania

nowotworu przez wirusy. Znamy zaledwie kilka

nowotworów, których powstawanie wiąże się z

infekcją wirusową. Należą do nich: rak pierwotny

wątroby - związany z zakażeniem wirusami zapalenia

wątroby typu B i C, chłoniak Burkitta, rak jamy

nosowo-gardłowej - związane z wirusem Epsteina-

Barra, rak szyjki macicy - związany z wirusami

Papilloma i Herpes typu II



Niewłaściwe odżywianie – ryzyko zachorowania na

nowotwór jelita grubego, prostaty, pęcherzyka

żółciowego, piersi, macicy i jajników wzrasta u ludzi

otyłych. Częste i nadmierne spożywanie pokarmów o

dużej zawartości tłuszczów jest powodem powstania

nowotworów piersi, jelita grubego i prostaty.

Spożywanie pokarmów z dużą zawartością błonnika

zmniejsza ryzyko nowotworów jelita grubego.

Zróżnicowane pożywienie, o dużej zawartości warzyw i

owoców szczególnie bogatych w witaminy A i C, obniża

ryzyko zachorowalności na wiele nowotworów.

Przesalane, wędzone i saletrowane produkty spożywcze

mają związek z powstawaniem nowotworów przełyku

i żołądka.

Rodzaj nowotworu,

Liczba zachorowań, Liczba zgonów



Rak płuc 19 738, 18 295



Rak jelita grubego i

odbytnicy 9 295, 6 885



Rak piersi 8 416, 4 381



Rak macicy 6 761, 2 752



Rak nerki 3 380, 2 124



Rak trzustki 3 368, 3 528

NAJCZĘSTSZE CHOROBY NOWOTWOROWE W

POLSCE (dane z 1996r)

Rodzaj nowotworu,

Liczba zachorowań, Liczba

zgonów

Rak pęcherza 3 601, 2

120

Rak prostaty 2 990, 2

267

Rak jajnika 2 982, 1 880
Białaczka 1 949, 1889
Czerniak złośliwy 1

280, 719

Chłoniak nieziarniczy

852, 455

Profilaktyka nowotworów

W przypadku choroby nowotworowej profilaktyka

jest szczególnie istotna. Najważniejsze to zdawać

sobie sprawę z tego, co nam szkodzi, i w miarę

możliwości unikać kontaktu z czynnikami

rakotwórczymi. Nie możemy wiele poradzić na

zanieczyszczenie środowiska, w którym żyjemy,

ale unikanie palenia tytoniu czy nadużywania

alkoholu leży w naszej mocy. Od nas też tylko

zależy, czy znajdziemy czas na kontrolne badania

lekarskie i leczenie stanów przedrakowych. Są to

rzeczy tak ważne, że nie wolno ich lekceważyć.

Aby uchronić się przed zachorowaniem na chorobę

nowotworową regularnie powinniśmy poddawać

się również następującym badaniom:



Badanie palpacyjne prostaty (mężczyźni po 50

roku życia lub po 40, gdy rak prostaty występował

w rodzinie).



Cytologia (wszystkie kobiety w ciągu 3 lat od

rozpoczęcia życia płciowego, lecz nie później niż

po 21 roku życia).



Mammografia (kobiety po 50 roku życia).



Badanie obecności krwi w kale (po 45 roku życia).

Osteoporoza

Jest to zrzeszotnienie kości. Następuję

przewaga procesu utraty kości nad jej

tworzeniem. Kość staje się cienka, słaba i

krucha, łatwo się łamie. Najczęściej proces

ten obejmuje kości kręgosłupa. Stąd też

pierwszym objawem, z jakim chory zwykle

zgłasza się do lekarza, jest ból pleców.

Osteoporoza może być spowodowana

barakiem aktywności fizycznej, dużym

niedoborem składników mineralnych w

pożywieniu, zaburzeniami hormonalnymi .

Demineralizacja kości, czyli utrata

składników mineralnych potrzebnych do

jej budowy, towarzyszy najczęściej

procesowi starzenia się organizmu, stąd

tez osteoporoza występuje głównie w

wieku podeszłym.

Drugą grupę chorych stanowią kobiety w

okresie menopauzalnym. Jest to związane

z niedoborem hormonów wpływających

m.in. na procesy tworzenia układu

kostnego.

Czynniki ryzyka, które można wymienić,

to:



hormony płciowe - zaburzenia cyklu miesięcznego ,

obniżony poziom estrogenów po menopauzie, a u

mężczyzn niski poziom testosteronu,



anoreksja ,



niedostateczna ilość wapnia i witaminy D w diecie,



stosowanie niektórych leków, np. glukokortykoidów

i leków przeciwpadaczkowych,



nieaktywny tryb życia i długotrwałe

unieruchomienie w łóżku z powodu jakiejś choroby ,



palenie papierosów ,



nadużywanie alkoholu .

Profilaktyka osteoporozy

Aby skutecznie przeciwdziałać wystąpieniu choroby

należy stosować takie działania profilaktyczne jak:



Regularne badania gęstości kości udowej lub

kręgosłupa (kobiety powyżej 45 roku życia).



Zrezygnowanie z palenia tytoniu oraz ograniczenie

spożycia alkoholu i kawy.



Aktywność fizyczna – wskazany jest aerobik, ale nie np.

długodystansowe biegi, bo te sprzyjają osteoporozie.



Dostarczenie organizmowi należytej ilości wapnia –

dzienne zapotrzebowanie na wapń w okresie

klimakterium i u osób starszych wynosi około 1500 mg.

Choroba wrzodowa żołądka

Choroba wrzodowa to przewlekłe schorzenie

polegające na powstawaniu owrzodzeń żołądka lub

dwunastnicy. Owrzodzenie w postaci niszy

wrzodowej drążącej w głąb ściany żołądka lub

dwunastnicy może grozić przebiciem do jamy

otrzewnej lub sąsiadującego narządu (np. do

trzustki) albo uszkodzeniem naczynia krwionośnego

i krwotokiem. Powstawanie wrzodowej choroby nie

jest w pełni wyjaśnione, wiąże się je ze

skłonnościami dziedzicznymi, typem

konstytucjonalnym, zaburzeniami autoregulacji

wydzielania żołądkowego, czynnikami
emocjonalnymi (stresy), paleniem tytoniu.

Objawy: bóle w nadbrzuszu (zwykle 1/4-2

godz. po jedzeniu), bóle nocne i na czczo,

krwawienia (czarny smolisty stolec).

Wrzodową chorobę cechuje wieloletni

przebieg, nasilający się zwykle wiosną i

jesienią,

z długotrwałymi okresami remisji, często

samoistnej.

Leczy się ją farmakologiczne i dietetyczne,

niekiedy operacyjne.

Choroba refluksowa

Schorzenie, polegające na nieprawidłowym cofaniu

się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, z

powodu niesprawności zwieracza dolnego

przełyku. W krajach rozwiniętych 20% populacji

ma objawy tej choroby przynajmniej 1 raz w

tygodniu, natomiast 10% odczuwa je codziennie.

Leczenie:
- zachowawcze - z wyboru stosuje się leki z grupy

inhibitorów pompy protonowej (IPP) np.

omeprazol, pantoprazol, które zmniejszają

kwaśność soku żołądkowego.

- chirurgiczne - stosowane w przypadku powikłań

lub nieudanego leczenia zachowawczego.



zespoły przełykowe

- typowy zespół

refluksowy (zgaga)

- zespół bólu w klatce

piersiowej



zespoły z

uszkodzeniem przełyku

- zapalenie przełyku
- zwężenie przełyku
- przełyk Barretta
- gruczolakorak

Wśród objawów i powikłań obecnie

wyróżnia się:

 zespoły

pozaprzełykowe

o ustalonym związku
- kaszel
- przewlekłe zapalenie

krtani

- astma oskrzelowa
 o możliwym

powiązaniu

- zapalenie zatok
- zapalenie gardła
- zwłóknienie płuc

Profilaktyka chorób układu

pokarmowego

Zapobieganie chorobom układu pokarmowego jest jak

najbardziej możliwe.

Unikanie wielu chorób związanych z układem

pokarmowym wiąże się bezpośrednio z :

- racjonalną dietą spożywczą ,
- regularnym spożywaniem i odpowiednim

przygotowaniem posiłków codziennych ,

- unikaniem stresów oraz wielu innych czynników

wpływających na prawidłowe funkcjonowanie

organizmu ludzkiego. Świadome i konsekwentne

postępowanie wg wyżej wymienionych wskazówek

jest warunkiem zapobiegania wielu chorób układu

pokarmowego.

Choroby alergiczne

Alergię uważa się za zjawisko chorobowe,

niekorzystne, polegające na zbyt łatwym

wytworzeniu przeciwciał i zbyt burzliwej reakcji na

ponowny kontakt

z alergenem.

Obecnie choroby atopowe (alergie) występują u 30%

społeczeństwa. Najczęstsze postaci tych chorób to

pyłkowica odnotowana u około 20% populacji,

astma oskrzelowa występująca u 5–8% populacji.

Natomiast atopowe zapalenie skóry występujące u

kilku procent ogólnej populacji dziecięcej objawia

się u poniżej 1% populacji dorosłych.

Na wystąpienie alergii mają wpływ zarówno

czynniki genetyczne jak i środowiskowe.

Schorzenia, w których zasadnicze znaczenie

odgrywają odczyny alergiczne typu I:



alergiczny nieżyt nosa



astma oskrzelowa atopowa



wyprysk (egzema), w tym



atopowe zapalenie skóry



niektóre typy pokrzywki



atopowe zapalenie spojówek



wstrząs anafilaktyczny



pyłkowica



IgE-zależna alergia pokarmowa

Leczenie

Najlepszą metodą terapeutyczną jest unikanie

kontaktu z czynnikami alergizującymi. Nie

zawsze jest to jednak możliwe, dlatego

często konieczne jest stosowanie

farmakoterapii lub przeprowadzenie

swoistej immunoterapii.

Nie likwiduje się przyczyn choroby.

Farmakologiczne leczenie alergii ma na celu

złagodzenie objawów chorobowych i

zahamowanie uwalniania i działania

mediatorów prozapalnych.

Schorzenia psychiczne

Bulimia

żarłoczność psychiczna, chorobliwe objadanie się.
Występuje 4-6 x częściej niż anoreksja
chorzy na bulimię przejadają się bardzo często, a

następnie stosują sposoby kontrolowania wagi

ciała, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia.

Jest to choroba o podłożu psychicznym, a chorzy

na nią zwykle czują się głodni nawet

bezpośrednio po jedzeniu.

Czasami po wymiotach odczuwają tak wielką ulgę,

że przejadają się po to by ponownie je wywołać.

Większość pacjentów

dotkniętych bulimią to

kobiety. Dzielą one dni na

"dobre", gdy nie

odczuwają przymusu

objadania się, i "złe" kiedy

nie mogą powstrzymać

łaknienia.

niepokój, nuda, stres i

uczucie przykrości mogą

wyzwalać okresy

obżarstwa.

Dotyka osoby, które nie

akceptują swojego

wyglądu, wagi, nie czują

się dobrze w swoim ciele i

pragną za wszelką cenę

polepszyć swoje

samopoczucie.

Przyczyny bulimii



brak bliskiej osoby, z czym chory nie potrafi

sobie poradzić



brak samoakceptacji



konflikty rodzinne



zaburzenia mechanizmów samoregulacji i

samokontroli



uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu



emocjonalne zaniedbanie dziecka w

dzieciństwie



brak akceptacji przez grupę rówieśniczą

(wiążący się często ze zmianą środowiska)

Objawy bulimii



niedobory pokarmowe, awitaminoza



odwodnienie



zmęczenie, ospałość



zły nastrój



niepokój



zaparcia



bóle głowy



niedociśnienie tętnicze



dyskomfort w jamie brzusznej



zaburzenia równowagi elektrolitowej



nieregularne miesiączki lub ich brak



sucha skóra

Anoreksja

Jadłowstręt psychiczny – zaburzenie

odżywiania się, polegające na celowej

utracie wagi wywołanej i

podtrzymywanej przez osobę chorą.

obraz własnego ciała jest zaburzony.
Dotyczy przeważnie dziewcząt i kobiet

w wieku 10–13 lat oraz 16-21.

Anoreksję cechuje szybko

postępujące wyniszczenie

organizmu, które pozostawia

często już nieodwracalne zmiany.

Nieleczona prowadzi do śmierci w

około 10% przypadków.

Przyczyny



nieświadomy lęk przed identyfikacją z własną płcią.

(nie zgadzają się z własną seksualnością, unikają

kontaktu z innymi osobami, zwłaszcza z przeciwną

płcią),



odchudzają się by w wyniku diety zachować

sylwetkę dziecka, jaką miały przed okresem

pokwitania.



"szczupła" figura jako klucz do sukcesu.



koncentrują się na kształceniu i zdobywaniu

wiedzy, a jednocześnie są bardzo niepewne i boją

się niepowodzeń.



chorzy nie widzą swojego wychudzenia, gdy stoją

przed lustrem wydaje im się, że ciągle są za grubi.



diagnoza anoreksji może być postawiona wyłącznie

na podstawie wartości BMI i kompulsywnego

myślenia o wadze.



niezwykle częstą postacią jest anoreksja kulturowa

– spowodowana próbami sprostania

nierealistycznym wzorcom wyglądu –

wyidealizowanemu modelowi kobiecości.

Objawy



chory przeżywa silny lęk przed przybraniem na wadze

lub otyłością, nawet jeśli ma niedowagę;



nie chce utrzymać wagi w granicach normy dla swojego

wieku i wzrostu, co nie jest spowodowane żadnym

schorzeniem fizycznym ani psychicznym;



jej BMI jest równy lub mniejszy od 17,5;



nieprawidłowo ocenia wagę własnego ciała, wymiary i

sylwetkę;



lekceważy skutki nagłego spadku wagi;



w okresie dojrzałości płciowej (po okresie pokwitania)

cierpi na wtórny brak miesiączki w ciągu co najmniej 3

miesięcy;



spożywa posiłki w samotności (ze wstydu przed innymi);



gotuje dla innych tzw. "zdrowe posiłki";



uprawia intensywne ćwiczenia fizyczne;



kłamie o ilości zjedzonych posiłków;



główny temat rozmów z osobą chorą to jedzenie, kalorie,

zawartość tłuszczu w produktach i diety.

Objawy fizyczne anoreksji



wyniszczenie



zwolnienie czynności serca i tętna



niskie ciśnienie krwi



wzdęcia



zaparcia



obrzęki dłoni i stóp



sucha, łuszcząca się skóra



meszek na twarzy i ciele



znaczna utrata włosów



zimne dłonie



nadmierne pocenie się stóp

Leczenie

Podstawowym leczeniem zaburzeń

odżywiania jest leczenie

psychoterapeutyczne. Jednakże w

sytuacjach znacznego pogorszenia stanu

somatycznego związanego z powikłaniem

spadków wagi wymagane jest leczenie

szpitalne. W ostrych stanach

somatycznych odpowiednie oddziały

internistyczne lub OIOM-y, w w innych

przypadkach - oddziały psychiatryczne.

Profilaktyka

Najlepszym miejscem do wprowadzania i realizacji

strategii profilaktycznych w zakresie anoreksji i

bulimii jest szkoła. Nauczyciele, wychowawcy często

jako pierwsi mogą zauważyć zachowania będące

przejawami anoreksji i bulimii psychicznej i w

związku z tym projektować i realizować programy

profilaktyczne w zakresie tych schorzeń.

Programy obejmują zazwyczaj spotkania poświęcone

zagadnieniom, które zgodnie z obecną wiedzą

stanowią istotne elementy procesu budowania

pozytywnego obrazu własnej osoby, kształtowania

poczucia własnej odrębności oraz rozwijania

zdolności samodzielnego wydawania sądów,

podejmowania decyzji.

Programy profilaktyki zaburzeń w odżywianiu

poświęcone są także zdrowemu odżywianiu i

zdrowemu trybowi życia. Koncentracja na

zdrowiu sprzyja utrzymaniu optymalnej wagi

oraz sylwetki. Stosowanie odpowiedniej diety

oraz ćwiczeń fizycznych, w tym przypadku nie

odnosi się do kultu piękna, ale zdrowia!

Osoba, u której zdrowie zajmuje wysoką

pozycję w hierarchii wartości, będzie sięgała

po prozdrowotne produkty żywnościowe.

Wypracowanie takiego mechanizmu działania

skutkuje życiem w zgodzie z własnymi

przekonaniami, preferencjami i zdrowiem.

Choroby zakaźne

AIDS - Zespół nabytego niedoboru (rzadziej

upośledzenia) odporności

końcowe stadium zakażenia HIV

charakteryzujące się bardzo niskim poziomem

limfocytów CD4, a więc wyniszczeniem układu

immunologicznego.

Po wniknięciu do organizmu człowieka, HIV łączy

się z komórkami, które posiadają na swej

powierzchni specjalne białka wychwytujące

wirusa,

tzw. receptory. Dzięki nim wirus
może wniknąć do wnętrza komórki.

U większości ludzi wirus namnaża się bardzo

intensywnie. Jego znaczna ilość jest niszczona

przez układ odpornościowy. Z drugiej strony

komórki tego układu są niszczone przez HIV.

W konsekwencji przewagi wirusa nad

zdolnością komórek układu odpornościowo

ustrój przegrywa walkę z zakażeniem. W

następstwie zmniejszania się liczby

limfocytów w organizmie postępują

zaburzenia odporności, w rezultacie u

chorych rozwija się AIDS.

Kilka dni po zakażeniu mogą wystąpić objawy

przypominające grypę. Osoba zarażona

wirusem HIV początkowo czuje się zdrowa

przez kilka miesięcy, a nawet lat.

Wskutek zaniku odporności wystąpi pełny obraz choroby z

następującymi objawami:

- duszność, suchy kaszel i gorączka jako wyraz zapalenia

płuc;

- ciężkie biegunki;
- dolegliwości przy połykaniu - jako wyraz chorób

grzybiczych przełyku;

- opryszczka (herpes simplex);
- nowotwór skóry (mięsak Kaposiego oraz mięsak

limfatyczny;

- gruźlica;
- wysypki skórne;
- zmiany osobowości, upośledzenie pamięci, spadek

aktywności, ataki drgawek itp. - jako wyraz postępującego

uszkodzenia mózgu przez wirusy.

Sposoby zakażenia

- kontakty seksualne,
- stosowanie niesterylnych igieł i strzykawek (nie

tylko narkomani ale dotyczy to również np. osób

przyjmujących domięśniowo sterydy

anaboliczne używanym przez kogoś sprzętem.

- Przetaczanie zakażonej krwi lub stosowanie

preparatów krwiopochodnych

- Zakażeniu wirusem HIV może również ulec

dziecko od matki - nosicielki wirus: przed

urodzeniem (przez łożyska), w czasie porodu

lub po porodzie (poprzez karmienie piersią).

Gruźlica

Gruźlica płuc zwana inaczej tuberkulozą jest

chorobą zakaźną wywołaną przez prątki

gruźlicy. Zakażenie może trwać całe życia, a

choroba wcale nie musi się rozwinąć.

Należy do chorób zakaźnych, którymi

niezwykle łatwo jest się zarazić. Do

zakażenia dochodzi drogą kropelkową.

Czynnikiem sprzyjającym zakażeniu jest

obniżona odporność oraz niektóre choroby

takie jak cukrzyca, pylica, alkoholizm czy

niedożywienie.

W pierwszym etapie choroby nie mamy do czynienia

z żadnymi dolegliwościami. Pojawiają się w czasem:

- Kaszel
- Spadek wagi
- Nocne poty
- Stany gorączkowe
- Osłabienie
- Duszności i zmęczenie
Leczenie gruźlicy płuc potrafi być bardzo efektywne.

Istotne jest jednak właściwe przestrzeganie

zaleceń lekarza. Zwykle leczenie trwa przez okres

6 miesięcy. Chory w tym czasie musi przyjmować

leki przeciwprątkowe.

Szacuje się, że pawie dwa miliardy osób na

świecie jest nosicielami mycabacterium

tuberculosis, co czyni gruźlicę jedną z

najczęstszych zakażeń na świecie.

W przeszłości ludzie zapadali na suchoty (tak

nazywano wtedy gruźlicę) bardzo często.

Powód? Do rozwoju tej choroby przyczynia się

osłabienie organizmu. Czynnikiem

zmniejszającym odporność jest

nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny

i wyniszczający tryb życia, spowodowany ciężką

pracą czy dużym stresem.

Profilaktyka

Jak na razie nie ma skutecznej szczepionki chroniącej przed

zakażeniem HIV. Profilaktyka polega głównie na:

- unikaniu ryzykownych zachowań
- stosowanie sterylnych igieł
- stosowaniu zabezpieczeń w trakcie stosunku
Jeśli chodzi o gruźlicę
Chcąc uniknąć rozprzestrzeniania się choroby należy

zadbać o jak najskuteczniejsze i najwcześniejsze

diagnozowanie, które umożliwi szybkie podjęcie leczenia.

Dbając o własne zdrowe trzeba pamiętać o szczepieniach

ochronnych, kontrolować stopień odporności organizmu

poddając się próbom tuberkulinowym. Skuteczność

szczepionki BCG to około 80 proc. Bardzo ważne jest też

przestrzeganie zasad higieny, wietrzenie pomieszczeń, w,

których przebywają prątkujące osoby.

Piśmiennictwo

Dziękujemy za uwagę