1

C u k r z y c a

C u k r z y c a

2

Przewlekła choroba spowodowana

bezwzględnym

lub

względnym

niedoborem insuliny prowadzącym do
hiperglikemii (poziom insuliny na czczo
>

6.15

mmol/L

lub > 110 mg%)

3

P o d z i a ł

P o d z i a ł

Cukrzyca typu I = uszkodzenie lub zniszczenie komórek B

wskutek działania autoprzeciwciał:

1. IAA ( przeciwciała przeciwinsulinowe )
2. ICA (  „  przeciwwyspowe )
3. a-GAD (  „  przeciw dekarboksylazie kw.

glutaminowego) )

4. IA-2 (  „  przeciw fosfatazom

tyrozynowym)

Są związane z układem antygenów zgodności tkankowej

HLA (human lukocyte antigens).

Przyczyny: zakażenia wirusowe (zwł. wirus Coxackie =

budowa podobna do GAD, szkodliwe czynniki
środowiskowe).

Cechy: młody wiek, szybki rozwój, skłonność do ketozy

4

Cukrzyca typu drugiego

Cukrzyca typu drugiego

Zespół heterogenny:

Oporność na insulinę i/lub zaburzenia wydzielania

hormonu. Przyczyną może być: nieprawidłowa
budowa receptorów lub wadliwa ich funkcja, zmiany
budowy proinsuliny, jej przekształcenia w insulinę
lub budowy insuliny, oporność na działanie insuliny
(rola amyliny), zaburzenia wydzielania insuliny
(łatwo zrozumieć, że czynniki nie tylko mogą ale
niekiedy muszą współistnieć).

5

Cechy kliniczne:

Stopniowo narastający (w zasadzie łagodny)

przebieg, pojawienie się po 30 r.ż., zazwyczaj
nadwaga (wyróżnia się typ IIa – bez nadwagi,
niekiedy
z niedowagą i znacznie częstszy (> 80%) typ IIb –

z nadwagą lub nawet „otyłością brzuszną”),
często występujące nadciśnienie, hiperlipidemie,
nasilone ryzyko choroby niedokrwiennej serca i
chorób

naczyń

obwodowych,

częste

występowanie makroangiopatii, brak skłonności
do ketozy.

6

W cukrzycy tej w okresie bezobjawowym często

stwierdza

się

tzw.

„śmiertelny

kwartet”

:

hipoinsulinemię, nadciśnienie, hiperlipoproteinemię i
otyłość

(określanie

tego

stanu

„zespołem

metabolicznym” nie jest do końca słuszne, w tym
ostatnim musi występować otyłość brzuszna,
ponadto obok nadciśnienia, hiperlipoproteinemii
ocenia się tu też: poziomy glukozy na czczo oraz
wartości HDL).

W tym typie cukrzycy początkowo dominuje

hiperinsulinemia

(prowadząca

do

otyłości!)

przechodząca

później

w

hipoinsulinemię

(konieczność substytucji insuliną!).

7

Inne postacie cukrzycy

Inne postacie cukrzycy

1. MODY (Maturitg Onset Diabetes of the Young)

genetycznie uwarunkowany niedobór insuliny
wskutek mutacji jednego z 5-ciu genów (stąd pięć
typów) kodujących powstawanie insuliny w
komórkach beta.

2. Genetycznie

uwarunkowane

wrodzone

zaburzenie funkcji receptorów insulinowych
(opóźnienie rozwoju płodu, zespół Rabsona-
Mendentalla = przerost szyszynki, akromegalia
bez nasilenia wydzielania STH).

8

3. Inne zespoły genetyczne (np. Downa,

Klinefeltera, Turnera, itp.).

4. Zaburzenia hormonalne (akromegalia,

zesp. Cushinga).

5. Choroby trzustki zaburzające czynność

endokrynalną (zapalenie, rak trzustki).

6. Zakażenia wirusowe w okresie ciąży (np.

różyczka).

7. Wywoływana

przez

leki

(glikokortykosteroidy,

diazoksyd,

tiazydy, beta-adrenolityki, interferon
alfa).

9

Cukrzyca ciężarnych

Cukrzyca ciężarnych

Wbrew wcześniejszym poglądom chodzi tu

o u j a w n i e n i e (1 – 3%), wcześniej istniejącej
i nierozpoznanej odpowiednio wcześnie choroby
(noworodki o dużej masie ciała).

10

Późne powikłania cukrzycy

Późne powikłania cukrzycy

Brak leczenia lub nieprawidłowe leczenie zarówno

cukrzycy typu I jak i II skraca okres życia i pogarsza
jego jakość. Jest to związane zarówno z chorobami
układu krążenia jak i układu nerwowego. Wysokie
poziomy glukozy prowadzą do glikozylacji białek
(zmiany ich struktury i funkcji) w tym hemoglobiny.
Powstająca pod wpływem glikozylacji hemoglobina
HbA

1C

stanowi dobry miernik zarówno skuteczności

leczenia hipoglikemicznego jak i zagrożenia późnymi
powikłaniami (optymalnie < 7.0%, za względnie dobry
wynik < 7.5%).

11

Za powikłania naczyniowe uważa się:

I. Makroangiopatie – w gruncie rzeczy nasilenie

i przyspieszenie procesów miażdżycowych
prowadzących do:
1. zawałów m. sercowego (pamiętać o tzw.

„niemym niedokrwieniu”)

2. zarostowych chorób naczyń obwodowych

(„chromanie przestankowe”)

3. udarów niedokrwiennych mózgu (pamiętać

o TIA)

12

II. Mikroangiopatie manifestujące się przede
wszystkim:

1. nefropatią (białkomocz, nadciśnienie,

postępująca niewydolność wskutek
stwardnienia kłębków)

2. retinopatią (mikrotętniaki i zamknięcia

naczyń włosowatych prowadzące do
uszkodzenia siatkówki)

13

3. neuropatiami

a. polineuropatia z dominującymi zaburzeniami

czucia (parestezje, nocne skurcze mięśni
łydek, osłabienie słuchu, rzadziej zaburzenia
motoryczne: osłabienie siły mięśniowej,
niedowłady)

b. autonomiczne (gastropareza, zaparcia,

hipotensja ortostatyczna zab. rytmu,
impotencja)

c. stopa cukrzycowa (wrzodziejące, zgorzelinowe

zmiany, u 60% zakażone, u 25%
neurowegetatywne – niedokrwienne)

14

I n s u l i n y

I n s u l i n y

Insulina (dwa łańcuchy A-21, B-30 reszt

aminkwasowych

połączonych

dwoma

mostkami

dwusiarczkowymi,

dobowe

wydzielanie = 2 mg, T

0.5

7-15 min.) odgrywa

kluczową

rolę

w

metabolizmie:

węglowodanów, tłuszczy i białek.

15

W lecznictwie stosowane insuliny: wołowa

(najbardziej immunogenna, obecnie niemal
nieużywana), wieprzowa (różnica tylko jednego
aminokwasu

na

C

końcu

łańcucha

B,

kontrowersje dotyczące immunogenności) i tzw.
ludzka (półsyntetyczna przez modyfikację
wieprzowej – emp, biosyntetyczna przez
rekombinację DNA bakterii – crb, prb lub
drożdży – pyr).

Istnieje też wiele m o d y f i k o w a n y c h

analogów insulin ludzkich.

16

Z uwagi na czas działania dzieli się je na 3
typy:

1.

krótko i ultrakrótkodziałające (lispro,
aspart,glulizynowa, normalna =
„rozpuszczalna”)

2.

średnio-długo działajace (insulina izofanowa)

3.

długodziałające (protaminowo-cynkowa,
detemir, glarginowa)

17

Zalecane schematy (cukrzyca typu 1)

1. krótko-działająca – 3 x dz. przed głównymi

posiłkami

2. krótko-działająca + średnio-długo działająca

– przed śniadaniem

3. krótko-działająca – przed śniadaniem +

średnio-długo działająca – przed kolacją

4. krótko-działająca – przed kolacją + średnio-

długo działająca – przed spoczynkiem
nocnym

18

W cukrzycy typu 2: średniodługodziałająca

(ew. + krótko-działająca 1 x dz. przed
śniadaniem lub przed spoczynkiem nocnym.

Podawanie: podskórnie (głównie „peny”).

[Uwaga – próby stosowania innymi drogami albo
się

nie

powiodły

albo

prowadzą

do

nieakceptowalnych działań niepożądanych (np.
karcinogeneza po podaniach wziewnych)].

19

Wlewy u dorosłych i dzieci > 12 r. życia

jeśli:

1.występuje

powtarzalna

lub

nieprzewidywalna
hipoglikemia

2.pomimo wielokrotnego podawania wyniki

leczenia są niezadawalające (HbA

1C

przekracza
8.5%)

3.dzieci poniżej 12 r. życia jeśli wielokrotne

podawanie nie może być przeprowadzane

20

P r a m l i n t i d

P r a m l i n t i d

Syntetyczny analog amyliny złożony z 37 reszt

aminokwasowych (prolina w miejscu alaniny w poz. 25
oraz w poz. 28 i 29 w miejsce seryny). Zarejestrowany
w 2005 r. jako środek uzupełniający działanie insuliny
w cukrzycy 1 typu jeśli insuliną nie udaje się znieść po
posiłkowej hiperglikemii (wyjątkowo w cukrzycy typu 2 o
ile pomimo stosowania insuliny + metformina wzgl.
insuliny + poch. sulfonylomocznika nie uzyskuje się
właściwego poposiłkowego poziomu glukozy).

21

Podobnie do amyliny zwalnia perystaltykę

i opróżnianie żołądka (przeciwwskazany
w

gastroparezie!),

hamuje

wydzielanie

glukagonu
(i insuliny!), zmniejsza łaknienie (spożycie
pokarmu spada o ca 20%).

Podawany s.c., biodostępność wynosi 30-

40%. Powstający w nerkach czynny metabolit
(des-liz-pramlintid) posiada pełną aktywność
leku

macierzystego

(dalsze

metabolity

nieczynne). Okres półtrwania eliminacji (lek +
metabolit) wynosi 50 min.

22

Podstawowe

niebezpieczeństwo

–

ciężka

hiperglikemia!!! Ciąża kat. C.

ADR: nudności i wymioty, bóle brzucha,

jadłowstręt, ogólne osłabienie. Przeciwwskazany u
dzieci, osób nieprzestrzegających zaleceń i kontroli
stężeń glukozy we krwi, przy stężeniach HbA

1C

>

9%. Nie może być mieszany w jednej strzykawce z
insuliną!

23

Dawkowanie jest indywidualne.

Leczenie (cukrzyca typu 1) podawanie

rozpoczyna się od 15 mcg bezpośrednio przed
posiłkiem (zazwyczaj zmniejszając dawkę
insuliny).

24

Doustne leki przeciwcukrzycowe

Doustne leki przeciwcukrzycowe

25

Pochodne sulfonylomocznika

Pochodne sulfonylomocznika

Mechanizm działania – po połączeniu z SUR

(sulphonylourea

receptor)

w

komórkach

B

następuje przy wysokich poziomach glukozy
zamknięcie

kanałów

potasowych

(K

ATP

),

depolaryzacja komórek i otwarcie (zależnych od
potencjału) kanałów wapniowych. Wzrost Ca

2+

w

komórce powoduje degranulację ziarnistości i
uwolnienie insuliny (obniżenie poziomu glukozy
otwiera kanały K

ATP

).

26

Pochodne sulfonylomocznika dzieli się na

I i II generację. Leki I generacji działają
stosunkowo słabo i nadają się wyłącznie do
leczenia łagodnych postaci cukrzycy.

27

Lek

T

0.5

[ h ]

Dawka

dobowa

[ mg ]

Droga

wydalania

I

generacja

*

Chlorpropamid

36

125-500

z moczem

Tolbutamid

6-8

1500

z moczem

II

generacja

Gliklazyd

6-12

80-320

70% z

moczem; 30%

z kałem

Glikwidon

1.5

30-120

z kałem

Glibenklamid

7-10

5-20

z moczem

Glipizyd

2-4

5-40

z moczem

Glimepirid

5-8

1-8

z moczem

i kałem

*

Należący tu karbutamid został wycofany z lecznictwa

28

Podstawowy

problem

stanowią

hiperinsulinemie prowadzące z jednej strony
do stanów hipoglikemicznych, z drugiej
nadmiernego odkładania tkanki tłuszczowej,
wzrostu masy ciała = nasilenie cukrzycy.

Dają inertakcje z wieloma grupami leków

w tym beta-adrenolitykami (nasilenie stanów
hipoglikemicznych).

29

Pochodne tiazolidynedionów

Pochodne tiazolidynedionów

Leki te, potocznie zwane glitazonami, działają

na receptory (wewnątrzkomórkowe) aktywowane
proliferotorami preroksyzamów gamma (PPAR,
u ludzi ta izoforma występuje głównie w wątrobie
i m. szkieletowych).

30

Aktywacja tych receptorów: zwiększa wychwyt

glukozy przez komórki, hamuje glukoneogenezę w
wątrobie, nasila glikolizę, hamuje wytwarzanie
TNF (odpowiedzialnego m.in. za insulinooporność).

Wskutek tego obok obniżenia poziomów glukozy

i stężenia HbA

1C

dochodzi również do zmniejszenia

stężenia

triglicerydów,

wolnych

kwasów

tłuszczowych
i peptydu C w surowicy krwi, wzrastają natomiast
stężenia HDL.

31

Niestety

tym

korzystnym

działaniom

towarzyszą poważne działania niepożądane,
przede wszystkim – kończące się niekiedy
zgonami

–

uszkodzenia

wątroby.

Z tego powodu wycofany został z lecznictwa
pierwszy lek tej grupy – troglitazon, a poważne
zastrzeżenia

dotyczą

dwu

innych

leków

rosiglitazonu i pioglitazonu.

32

Pierwszy z nich jest najsilniej działającym

środkiem. Doskonale wchłania się z przewodu
pokarmowego i b. silnie (99%) wiąże się z
białkami surowicy. Jego T

0.5

wynosi do 150 h!.

Podawany jest w dawkach dobowych 2-8

mg.

33

P i o g l i t a z o n

P i o g l i t a z o n będący mieszaniną

2 stereoizomerów działa nieco słabiej, posiada
25! czynnych metabolitów (b. liczne interakcje).
Jego okres półtrwania wynosi ok.. 1 doby, a
dawki dobowe 15-45 mg.

Oba leki nie mogą być stosowane ani

w uszkodzeniach wątroby, ani znacznej
niewydolności serca (NYHA III i IV).

34

ADR

–

obejmują:

obrzęki

kończyn,

zaburzenia

czynności

przewodu

pokarmowego,

bóle

głowy,

objawy

grypopodobne, skłonność do zakażeń górnych
dróg oddechowych, nie wspominając już
o

uszkodzeniach

wątroby

(kontrola)

i

ujawnianiu niewydolności zastoinowej serca.

35

M e g l i n i d y

M e g l i n i d y

Leki te, potocznie zwane glinidami, posiadają

mechanizm zbliżony do poch. sulfonylomocznika
t.j. nasilają wydzielanie insuliny przez komórki B
wskutek zamykania K

ATP

kanałów jonowych. Co

prawda sugeruje się, że działanie to występuje
wyłącznie w czasie postprandialnej glikemii i co za
tym idzie mają one nie wywoływać zarówno
hiperinsulinemii jak i hipoglikemii, być może
jednak zależy ono od krótkich okresów półtrwania
i przeczą mu wyniki niektórych nowszych badań.

36

G l i n i d y

G l i n i d y są reprezentowane przez dwa leki:

n e t a g l i n i d i r e p a g l i n i d.

Będący pochodną D-fenyloalaniny

n e t a g l i n i d

n e t a g l i n i d

posiada okres półtrwania eliminacji wynoszący 1.5 h
i ulega biotransformacji (przez CYP2C9 i 3A4) do
czynnych metabolitów (stąd liczne interakcje w tym
z beta-adrenolitykami), ale w związku z szybkim
wydalaniem działanie utrzymuje się tylko do 4 h.

Lek jest stosowany w dawkach 60-120 mg 3 x dz.

(często łączony z metforminą).

ADR – obok objawów grypopodobnych, bólów

stawów, skłonności do zakażeń górnych dróg
oddechowych, biegunek wywołuje też hipoglikemię!

37

R e p a g l i n i d

R e p a g l i n i d, którego biodostępność wynosi

ca 50% posiada jeszcze krótszy bo wynoszący 1 h
T

0.5

. Lek jest intensywnie metabolizowany przez

CYP3A4

(niebezpieczeństwo

hipoglikemii

po

inhibitorach)
i sprzęgany do nieaktywnych metabolitów.

Stosowany w dawkach 0.5-2 mg 3 x dz. przed

głównymi posiłkami.

ADR – obok zbliżonych do netaglinidu, obejmują

również – co prawda rzadko występujące – leuko-
i trombocytopenię, uszkodzenie wątroby i skórne
odczyny alergiczne.

38

Inhibitory

Inhibitory





-

-

glukozydazy

glukozydazy

Alfa-glukozydaza jest enzymem rozkładającym

w

przewodzie

pokarmowym

dostarczone

z

pokarmem di- i polisacharydy do glukozy.

W lecznictwie od dawna stosowana jest będąca

pseudo-tetrasacharydem a k a r b o z a. W związku

z tym cząsteczka maltozy została zastąpiona przez
pseudomaltozę toteż hamuje on aktywność
-glukozydazy sacharozy ale też trzustkowej
amylazy, glukoamylazy, dekstrynazy i maltazy.

39

W następstwie zapobiega postprandialnej

hiperglikemii i glikozylacji hemoglobiny. Lek
niemal

nie

wchłania

się

z

przewodu

pokarmowego (ca 2%) jest jednak częściowo
rozkładany

przez

bakterie

przewodu

pokarmowego stąd blisko 35% produktów jego
rozkładu ulega wchłonięciu, a następnie jest
wydalane z moczem.

40

Akarboza jest stosowana w dawce

początkowo
50 mg 3 x przed głównymi posiłkami, a w
razie dobrego znoszenia 100 mg.

Podstawowe

działania

niepożądane

obejmują: wzdęcia, uczucie pełności i inne
objawy ze strony przewodu pokarmowego.

Przeciwwskazany w ciąży!

41

Inhibitorem -glukazydazy zbliżonym mechanizmem

działania do akarbozy jest oczekujący na wprowadzenie do
lecznictwa

m i g l i t o l

m i g l i t o l. Lek ten w odróżnieniu od akarbozy

wchłania się dobrze (do 90%) z przewodu pokarmowego
i posiada okres półtrwania 2-3 h.

Leczenie rozpoczyna się od dawek 50 mg 3 x dz. przed

głównymi posiłkami. Dawka ta może zostać zwiększona do
100 mg 3 x dz.

Podstawowe działania niepożądane obejmują: wzdęcia,

uczucie pełności i inne objawy ze strony przewodu
pokarmowego.

Przeciwwskazany w ciąży!

42

Pochodne biguanidyny

Pochodne biguanidyny

Z trzech pochodnych biguanidyny w lecznictwie

utrzymała się tylko metformina, zyskująca zresztą coraz
większe znaczenie. Pomimo, że mechanizm działania nie
został
w pełni poznany uważa się, że lek obniża poziomy glukozy
we krwi zarówno wskutek hamowania glikogenolizy
i glukoneogenezy w wątrobie jak i wchłaniania glukozy
z przewodu pokarmowego oraz zwiększenia utylizacji
glukozy w tkankach obwodowych. To ostatnie zjawisko ma
być

następstwem

zwiększenia

wiązania

insuliny

z receptorem (wzmożenie aktywności transporterów glukozy
w błonie komórkowej). W następstwie metformina obniża
stężenia zarówno glukozy jak i HbA

1C

(o 1-2%) jak też

zmniejsza stężenia triglicerydów oraz LDL i VLDL w osoczu.

43

Po podaniu doustnym biodostępność wynosi 50-60%,

a T

0.5

ca 3 h. Lek nie wiąże się z białkami, ulega kumulacji

w wątrobie i nerkach, z ustroju jest wydalany z moczem
w

postaci

niezmienionej

(przeciwwskazana

w

niewydolności nerek).

ADR – obejmują przede wszystkim zaburzenia

żołądkowo-jelitowe i choć zazwyczaj są one banalne mogą
jednak oznaczać rozpoczynającą się kwasicę mleczanową.

Inne działania to: bóle i zawroty głowy, b. rzadko

zaburzenia hematopoezy, głównie wskutek zahamowania
wchłaniania B

11

i B

12

.

Współcześnie lek jest stosowany głównie w postaci

o modyfikowanym uwalnianiu, początkowo 850 mg
z posiłkiem 1 x, a następnie 2 x dz.

44

Analogi inkretyny i inhibitory

Analogi inkretyny i inhibitory

dipeptydylopeptydazy

dipeptydylopeptydazy

-4

-4

Należąca do hormonów jelitowych inkretyna (glukagono-

podobny peptyd typu 1 GLP-1) ulega wydzielaniu pod
wpływem doustnie podanej glukozy. Peptyd ten:

a. nasila wydzielanie insuliny (co określane jest też mianem

„glukozo-zależnego działania insulinotropowego”),

b. hamuje łaknienie i zmniejsza ilość spożywanych

pokarmów
co przyczynia się do obniżenia masy ciała,

c. zmniejsza wydzielanie glukagonu,

d. pobudza

wzrost

wysepek,

nasila

proliferację

i

różnicowanie
ich komórek oraz działaochronnie (cytoprotekcyjnie) na
komórki B.

45

Pomimo

tych

idealnych

właściwości

naturalny hormon nie nadaje się do leczenia
cukrzycy typu 2 ulega bowiem b. szybkiemu
rozkładowi

(w

ciągu

1-2 min) przez dipeptydylopeptydazę IV (DPP-
IV).

W lecznictwie zastosowanie znalazły więc:

1.analogii inkretyny (eksenatid i liraglutid)

oraz

2.inhibitory

DPP-IV

(saksagliptyna,

sitagliptyna
i wildagliptyna).

46

Analogi inkretyny

Analogi inkretyny

E k s e n a t i d

E k s e n a t i d

Jest to syntetyczny analog eksetyny 4 (peptydu

występującego w jadzie jaszczurki Gila monster). Skład
aminokwasowy eksetyny jest w ponad 50% identyczny
z GLP-1, działa podobnie do inkretyny (pobudza
wydzielanie insuliny, hamuje wydzielanie glukagonu
w czasie hiperglikemii, opóźnia opróżnianie żołądka,
zmniejsza łaknienie), jest oporny na rozkład przez
DPP-IV. Przeznaczony do leczenia ludzi z cukrzycą typu
2 z otyłością w niezadawalającym stopniu leczonych
metforminą i/lub pochodnymi sulfonylomocznika.

47

Po podaniu doustnym maksymalne stężenia

występują po ok. 2 h, stężenia są proporcjonalne
do podanej dawki (5-10 mcg).

Eksenatid jest wydalany z moczem, ulega

rozkładowi przez proteazy. Zaleca się stosowanie
podskórnie początkowo 5 mcg 2 x dz. (1 h przed
śniadaniem
i obiadem, innych leków doustnych nie należy
stosować
1 h przed i 4 h po podaniu eksenatidu), po
miesiącu leczenia dawkę można zwiększyć do 10
mcg 2 x dz.

(Uwaga: istnieją próby stosowania dużo

większych dawek 1 x tyg.).

48

ADR

–

zaburzenia

żołądkowo-jelitowe:

nudności,

wymioty, biegunki, zgaga, bóle brzucha, refluks
żołądkowo-przełykowy,

zmniejszenie

apetytu,

ponadto:

bóle

i zawroty głowy, uczucie osłabienia, hipoglikemia,
nadmierne pocenie, odczyny w miejscu podania,
tworzenie

przeciwciał

(b.

rzadko

odczyny

anafilaktyczne. Donoszono też sporadycznie
o innych działaniach niepożądanych w tym:
zaburzeniach

smaku,

zapaleniach

trzustki,

upośledzenie

czynności

nerek,

obrzękach

naczyniowych, odczynach skórnych.

49

L i r a g l u t i d

L i r a g l u t i d

Jest to nowy, długodziałający analog GLP-1,

względnie oporny na działanie DPP-IV. Ponieważ
okres półtrwania wynosi 10-14 h lek jest
podawany raz na dobę.

W

badaniach

porównawczych

liraglutid

podawany s.c. raz na dobę w dawce 1.8 mg
dawał lepsze wyniki (obniżenie HbA

1C

, stabilizacja

poziomów glukozy, rzadziej ADR zwłaszcza ze
strony przewodu pokarmowego) od eksenatidu
podawanego s.c. 2 x dz. w dawce 10 mcg.

50

W odróżnieniu od eksenatidu przy podawaniu

liraglutidu nie obswerwowano powstawania
przeciwciał (ale badania 26 tyg.).

Najnowszym

analogiem,

jeszcze

niedopuszczonym do lecznictwa jest a l o g l i p
t i n a.

51

Inhibitory DPP-IV

Inhibitory DPP-IV

Leki tej grupy potocznie zwane gliptynami są

selektywnymi odwracalnymi inhibitorami DPP-IV. Ich
działanie jest w zasadzie identyczne z analogami
inkretyny jednak znacznie słabiej wyrażone. Zaletą
tych leków jest możliwość doustnego podawania, przy
czym wykazują synergizm zwłaszcza z metforminą
(istnieje już gotowe skojarzenie sitagliptyny +
metformina

50/500

i 50/1000 mg).

52

Leki w zasadzie nie wywołują hipoglikemii,

znacznie

rzadziej

od

analogów

inkretyny

wywołują

objawy

ze

strony

przewodu

pokarmowego. Opisano po nich natomiast
zakażenia dróg oddechowych, uszkodzenia nerek
i wątroby.

Sitagliptyna obniża ciśnienie tętnicze. Leki

przenikają przez łożysko i są wydalane z mlekiem
matki.

53

S i t a g l i p t y n a

S i t a g l i p t y n a – najstarszy lek tej grupy

po podaniu doustnym posiada biodostępność
bliską 90%, długi okres półtrwania (ca 12 h),
tylko w niewielkim stopniu jest metabolizowana
w wątrobie, blisko 80% wydalane z moczem w
postaci niezmienionej.

Stosowana doustnie zwykle w dawce 100 mg 1

x dz.

54

W i t a g l i p t y n a

W i t a g l i p t y n a - działa nieco krócej od

sitagliptyny, stąd podawana jest doustnie 2 x
dz., zazwyczaj w dawkach 50 mg.

S a k s a g l i p t y n a

S a k s a g l i p t y n a - najnowsza z gliptyn,

której biodostępność waha się między 50-75%,
posiada długie, porównywalne z sitagliptyną
działanie, stąd stosowana jest w jednorazowych
dawkach dobowych (5-10 mg) zazwyczaj w
skojarzeniu z metforminą.