JAN BRZECHWA-

JAN BRZECHWA-

NASZ PATRON

NASZ PATRON

Opracowała: mgr Danuta Suska

Opracowała: mgr Danuta Suska

Życiorys

Życiorys

Właściwe nazwisko Jana Brzechwy brzmi Jan Wiktor Lesman.

Właściwe nazwisko Jana Brzechwy brzmi Jan Wiktor Lesman.

Był stryjecznym bratem poety Bolesława Leśmiana, który wymyślił literacki

Był stryjecznym bratem poety Bolesława Leśmiana, który wymyślił literacki

pseudonim „Brzechwa” (nawiązanie do elementu samolotu- brzechwy).

pseudonim „Brzechwa” (nawiązanie do elementu samolotu- brzechwy).

Poeta polski pochodzenia żydowskiego urodził się 15 sierpnia 1898 roku w Żmerynce

Poeta polski pochodzenia żydowskiego urodził się 15 sierpnia 1898 roku w Żmerynce

na Podolu, a zmarł 2 lipca 1966 roku w Warszawie.

na Podolu, a zmarł 2 lipca 1966 roku w Warszawie.

Jego grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Jego grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Był autorem bajek i wierszy dla dzieci, satyrycznych tekstów dla dorosłych,

Był autorem bajek i wierszy dla dzieci, satyrycznych tekstów dla dorosłych,

tłumaczem literatury rosyjskiej.

tłumaczem literatury rosyjskiej.

Lata młodości

Lata młodości



Brzechwa młodość spędził na Kresach Wschodnich,

Brzechwa młodość spędził na Kresach Wschodnich,

podróżując ze swą rodziną. Jego ojciec, Aleksander, był

podróżując ze swą rodziną. Jego ojciec, Aleksander, był

inżynierem kolejowym.

inżynierem kolejowym.



Ukończył Zakład Naukowo- Wychowawczy Ojców Jezuitów

Ukończył Zakład Naukowo- Wychowawczy Ojców Jezuitów

w Chyrowie, a następnie Wydział Prawa Uniwersytetu

w Chyrowie, a następnie Wydział Prawa Uniwersytetu

Warszawskiego.

Warszawskiego.



Jednocześnie z zapisaniem się na studia wstąpił

Jednocześnie z zapisaniem się na studia wstąpił

do 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej i jako ochotnik

do 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej i jako ochotnik

uczestniczył w latach 1920-1921 w wojnie polsko-

uczestniczył w latach 1920-1921 w wojnie polsko-

bolszewickiej, za co go odznaczono.

bolszewickiej, za co go odznaczono.

Działalność zawodowa

Działalność zawodowa



Jan Brzechwa z zawodu był adwokatem.

Jan Brzechwa z zawodu był adwokatem.



W pracy posługiwał się nazwiskiem metrykalnym.

W pracy posługiwał się nazwiskiem metrykalnym.



W latach 1924- 1939 był radcą prawnym ZAiKS-u, specjalistą w

W latach 1924- 1939 był radcą prawnym ZAiKS-u, specjalistą w

dziedzinie prawa autorskiego, które wybrał na specjalizację studiów.

dziedzinie prawa autorskiego, które wybrał na specjalizację studiów.



Reprezentował w sądzie m. in. Zenona Przesmyckiego („Miriama”) w

Reprezentował w sądzie m. in. Zenona Przesmyckiego („Miriama”) w

sprawie toczącej się przeciwko poecie Tadeuszowi Piniemu, który

sprawie toczącej się przeciwko poecie Tadeuszowi Piniemu, który

poprzez wydanie dzieł Cypriana Kamila Norwida bez zgody

poprzez wydanie dzieł Cypriana Kamila Norwida bez zgody

właściciela praw autorskich, Przesmyckiego, naruszył jego prawa do

właściciela praw autorskich, Przesmyckiego, naruszył jego prawa do

spuścizny po Norwidzie.

spuścizny po Norwidzie.



Po drugiej wojnie światowej Brzechwa powrócił do zawodu prawnika.

Po drugiej wojnie światowej Brzechwa powrócił do zawodu prawnika.

Był m. in. radcą prawnym wydawnictwa „Czytelnik”. Jednocześnie

Był m. in. radcą prawnym wydawnictwa „Czytelnik”. Jednocześnie

działał aktywnie w PEN Clubie.

działał aktywnie w PEN Clubie.

Twórczość

Twórczość



Brzechwa zadebiutował jako nastolatek w 1915 roku. Opublikował swoje pierwsze wiersze

Brzechwa zadebiutował jako nastolatek w 1915 roku. Opublikował swoje pierwsze wiersze

w piotrogrodzkim „Sztandarze” oraz w kijowskich „Kłosach Ukraińskich”.

w piotrogrodzkim „Sztandarze” oraz w kijowskich „Kłosach Ukraińskich”.



Nie wiązał wówczas swej przyszłości z karierą pisarską- postanowił, że zostanie

Nie wiązał wówczas swej przyszłości z karierą pisarską- postanowił, że zostanie

prawnikiem.

prawnikiem.



Po demobilizacji w 1920 roku i rozpoczęciu studiów prawniczych zaczął dorabiać jako autor

Po demobilizacji w 1920 roku i rozpoczęciu studiów prawniczych zaczął dorabiać jako autor

tekstów satyrycznych oraz piosenek i skeczy. Współpracował wówczas z kabaretami „Qui

tekstów satyrycznych oraz piosenek i skeczy. Współpracował wówczas z kabaretami „Qui

Pro Quo”, „Czarny Kot”, „Morskie Oko”. Posługiwał się pseudonimami Szer- Szeń oraz

Pro Quo”, „Czarny Kot”, „Morskie Oko”. Posługiwał się pseudonimami Szer- Szeń oraz

Inspicjent Brzeszczot.

Inspicjent Brzeszczot.



W 1926 roku ogłosił tom poezji „Oblicza zmyślone”.

W 1926 roku ogłosił tom poezji „Oblicza zmyślone”.



Pierwszy tomik wierszy dla dzieci- „Tańcowała igła z nitką”- wydano w 1938 r.

Pierwszy tomik wierszy dla dzieci- „Tańcowała igła z nitką”- wydano w 1938 r.



W 1939 roku wydano tom „Kaczka Dziwaczka”.

W 1939 roku wydano tom „Kaczka Dziwaczka”.



Na lata II wojny światowej przypada jeden z najważniejszych okresów twórczości

Na lata II wojny światowej przypada jeden z najważniejszych okresów twórczości

bajkopisarza- napisał on w tym czasie „Akademię pana Kleksa”, „Pana Dropsa i jego trupę”.

bajkopisarza- napisał on w tym czasie „Akademię pana Kleksa”, „Pana Dropsa i jego trupę”.



Dwie książki kontynuujące „Akademię…” („Podróże pana Kleksa” i „Tryumf pana Kleksa”)

Dwie książki kontynuujące „Akademię…” („Podróże pana Kleksa” i „Tryumf pana Kleksa”)

powstały kolejno w 1961 i w 1965 roku.

powstały kolejno w 1961 i w 1965 roku.

Twórczość

Twórczość



Brzechwa był zaprzyjaźniony z grafikiem Janem Marcinem

Brzechwa był zaprzyjaźniony z grafikiem Janem Marcinem

Szancerem, autorem licznych ilustracji do jego tekstów.

Szancerem, autorem licznych ilustracji do jego tekstów.



W latach 50. XX wieku pisał socrealistyczne wiersze propagandowe,

W latach 50. XX wieku pisał socrealistyczne wiersze propagandowe,

gloryfikujące partię (do której sam nie należał) i ustrój socjalistyczny.

gloryfikujące partię (do której sam nie należał) i ustrój socjalistyczny.



W latach późniejszych nie angażował się w twórczość polityczną,

W latach późniejszych nie angażował się w twórczość polityczną,

uchodził za biernego kontestatora ustroju.

uchodził za biernego kontestatora ustroju.



Tłumaczył z języka rosyjskiego utwory A. Puszkina,

Tłumaczył z języka rosyjskiego utwory A. Puszkina,

S. Jesienina i W. Majakowskiego.

S. Jesienina i W. Majakowskiego.

Był autorem komentarza do ustawy o prawie autorskim z 1926 roku

Był autorem komentarza do ustawy o prawie autorskim z 1926 roku

(książka przygotowana do druku w 1939 roku, ocalała w formie

(książka przygotowana do druku w 1939 roku, ocalała w formie

egzemplarzy korekty drukarskiej).

egzemplarzy korekty drukarskiej).

Nagrody

Nagrody

W 1955 roku Jan Brzechwa otrzymał nagrodę

W 1955 roku Jan Brzechwa otrzymał nagrodę

miasta Warszawy za całokształt twórczości,

miasta Warszawy za całokształt twórczości,

w 1956 roku nagrodę Prezesa Rady Ministrów

w 1956 roku nagrodę Prezesa Rady Ministrów

za twórczość dla dzieci i młodzieży, natomiast

za twórczość dla dzieci i młodzieży, natomiast

w 1965 roku- nagrodę Ministra Kultury

w 1965 roku- nagrodę Ministra Kultury

i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości.

i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości.

Rok urodzenia poety

Rok urodzenia poety

Istnieją niejasności co do roku urodzenia poety. Większość

Istnieją niejasności co do roku urodzenia poety. Większość

encyklopedii podaje rok urodzenia 1900. Sytuację tę tłumaczy Janusz

encyklopedii podaje rok urodzenia 1900. Sytuację tę tłumaczy Janusz

Odrowąż- Pieniążek, dyrektor Muzeum Literatury w Warszawie, w liście

Odrowąż- Pieniążek, dyrektor Muzeum Literatury w Warszawie, w liście

opublikowanym w „Gazecie Wyborczej” (2000, nr 195 z 22 sierpnia):

opublikowanym w „Gazecie Wyborczej” (2000, nr 195 z 22 sierpnia):

>>Posiadamy niezbite dowody na to, że urodził się w Żmerynce na

>>Posiadamy niezbite dowody na to, że urodził się w Żmerynce na

Podolu 15 sierpnia 1898 r., co stwierdzał własnoręcznie choćby w

Podolu 15 sierpnia 1898 r., co stwierdzał własnoręcznie choćby w

podaniu

podaniu

o weryfikację jako członka ZAIKS-u dnia 1 września 1945 r. Aliści

o weryfikację jako członka ZAIKS-u dnia 1 września 1945 r. Aliści

po drugim małżeństwie z osobą znacznie od siebie młodszą zaczął

po drugim małżeństwie z osobą znacznie od siebie młodszą zaczął

Brzechwa podawać datę 1900 i to tak konsekwentnie, że dziś we

Brzechwa podawać datę 1900 i to tak konsekwentnie, że dziś we

wszystkich encyklopediach i słownikach PWN, a nawet w

wszystkich encyklopediach i słownikach PWN, a nawet w

podstawowym wydawnictwie IBL „Współcześni pisarze polscy i

podstawowym wydawnictwie IBL „Współcześni pisarze polscy i

badacze literatury” figuruje rok urodzenia 1900 i jakoś nikogo nie

badacze literatury” figuruje rok urodzenia 1900 i jakoś nikogo nie

zdziwiło, że debiutował, mając lat 15<<

zdziwiło, że debiutował, mając lat 15<<

Znane cytaty…

Znane cytaty…

„

„

A to feler- westchnął seler”

A to feler- westchnął seler”

NA STRAGANIE

NA STRAGANIE

„

„

Na tapczanie siedzi leń, nic nie robi cały dzień”

Na tapczanie siedzi leń, nic nie robi cały dzień”

LEŃ

LEŃ

„

„

Niech mi każdy powie szczerze, skąd się wzięły dziury w serze?”

Niech mi każdy powie szczerze, skąd się wzięły dziury w serze?”

WRONA I SER

WRONA I SER

„

„

Tańcowała igła z nitką, igła- pięknie, nitka- brzydko”

Tańcowała igła z nitką, igła- pięknie, nitka- brzydko”

TAŃCOWAŁA IGŁA Z NITKĄ

TAŃCOWAŁA IGŁA Z NITKĄ

„

„

W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie i Szczebrzeszyn z tego słynie”

W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie i Szczebrzeszyn z tego słynie”

W SZCZEBRZESZYNIE

W SZCZEBRZESZYNIE

„

„

Nad rzeczką, opodal krzaczka, mieszkała Kaczka -dziwaczka”

Nad rzeczką, opodal krzaczka, mieszkała Kaczka -dziwaczka”

KACZKA- DZIWACZKA

KACZKA- DZIWACZKA