Krwawienia z

Krwawienia z

nosa

nosa

Najczęściej występujące

Najczęściej występujące

krwawienie

krwawienie

w organizmie – po krwawieniu z

w organizmie – po krwawieniu z

dróg rodnych.

dróg rodnych.

Stanowią przyczynę 15,6% przyczyn

Stanowią przyczynę 15,6% przyczyn

zgłoszenia się do laryngologa.

zgłoszenia się do laryngologa.

Unaczynienie nosa:

Unaczynienie nosa:



-

-

t. szyjna zewnętrzna

t. szyjna zewnętrzna

:

:

1) t. klinowo-podniebienna od

1) t. klinowo-podniebienna od

t.szczękowej (tylna część

t.szczękowej (tylna część

przegrody nosa i tylna część ściany

przegrody nosa i tylna część ściany

bocznej nosa)

bocznej nosa)

2) t. podniebienna zstępująca (ściana

2) t. podniebienna zstępująca (ściana

boczna)

boczna)

3) t. gardłowa (dno jamy nosowej)

3) t. gardłowa (dno jamy nosowej)

4) t. wargowa od t. twarzowej

4) t. wargowa od t. twarzowej

(przednia część przegrody i

(przednia część przegrody i

skrzydełko nosa)

skrzydełko nosa)



-

-

t. szyjna wewnętrzna

t. szyjna wewnętrzna

:

:

1)

1)

t. sitowa przednia i tylna od t.

t. sitowa przednia i tylna od t.

ocznej (przednio-górna część

ocznej (przednio-górna część

przegrody i bocznej ściany nosa)

przegrody i bocznej ściany nosa)

Splot Kisselbacha (36-95%

Splot Kisselbacha (36-95%

krwawień)

krwawień)



Przyczyny miejscowe krwawień z nosa (10,5% - 27%):

Przyczyny miejscowe krwawień z nosa (10,5% - 27%):



1)

1)

Urazy:

Urazy:

- złamanie kości twarzoczaszki, k.nosa, szczęki, oczodołu, podstawy

- złamanie kości twarzoczaszki, k.nosa, szczęki, oczodołu, podstawy

czaszki (późne).

czaszki (późne).

- uraz chirurgiczny ( operacje plastyczne nosa, operacje zatok

- uraz chirurgiczny ( operacje plastyczne nosa, operacje zatok

obocznych nosa, usunięcie polipów, punkcja zatok szczękowych)

obocznych nosa, usunięcie polipów, punkcja zatok szczękowych)

- stłuczenie nosa

- stłuczenie nosa

- nagłe zmiany ciśnienia (barotrauma)

- nagłe zmiany ciśnienia (barotrauma)

- samouszkodzenie ( dłubanie w nosie, ciała obce ( stan zapalny -

- samouszkodzenie ( dłubanie w nosie, ciała obce ( stan zapalny -

ziarnina krwawiąca)

ziarnina krwawiąca)

- zasychanie i tworzenie się strupów (nieżyty zanikowe)

- zasychanie i tworzenie się strupów (nieżyty zanikowe)

- ubytki w przegrodzie nosa

- ubytki w przegrodzie nosa

- urazy chemiczne ( związki chromu, manganu i fosforu, kwas

- urazy chemiczne ( związki chromu, manganu i fosforu, kwas

siarkowy, związki amonowe, farby drukarskie, barwniki anilinowe) –

siarkowy, związki amonowe, farby drukarskie, barwniki anilinowe) –

uszkodzenie śluzówki

uszkodzenie śluzówki



2) Guzy:

2) Guzy:

- ziarniniak ciężarnych, polip krwawiący przegrody nosa

- ziarniniak ciężarnych, polip krwawiący przegrody nosa

- włókniak młodzieńczy

- włókniak młodzieńczy

- nowotwory złośliwe nosa i zatok obocznych nosa

- nowotwory złośliwe nosa i zatok obocznych nosa



Przyczyny ogólne krwawień z nosa, tj. objawowe,

Przyczyny ogólne krwawień z nosa, tj. objawowe,

w przebiegu chorób ogólnoustrojowych (63 – 80,9%):

w przebiegu chorób ogólnoustrojowych (63 – 80,9%):

- nadciśnienie tętnicze

- nadciśnienie tętnicze

- polekowe zaburzenia krzepnięcia krwi ( salicylany,

- polekowe zaburzenia krzepnięcia krwi ( salicylany,

doustne antykoagulanty)

doustne antykoagulanty)

- choroby naczyń ( miażczyca, choroba Rendu – Oslera)

- choroby naczyń ( miażczyca, choroba Rendu – Oslera)

- skazy krwotoczne ( osoczowe, płytkowe, naczyniowe)

- skazy krwotoczne ( osoczowe, płytkowe, naczyniowe)

- choroby krwi przebiegające z zaburzeniami

- choroby krwi przebiegające z zaburzeniami

krzepnięcia ( białaczki, niedokrwistości

krzepnięcia ( białaczki, niedokrwistości

anaplastyczne)

anaplastyczne)

-

stany zapalne ( nieżyty nosa-ostry, przewlekły,

stany zapalne ( nieżyty nosa-ostry, przewlekły,

zanikowy, choroby zakaźne wirusowe i bakteryjne

zanikowy, choroby zakaźne wirusowe i bakteryjne

,np. grypa, błonica, ospa wietrzna)

,np. grypa, błonica, ospa wietrzna)

-

nadużywanie alkoholu

nadużywanie alkoholu



Postępowanie – ustalenie przyczyny i miejsca

Postępowanie – ustalenie przyczyny i miejsca

krwawienia

krwawienia

- dokładny wywiad

- dokładny wywiad

- oczyszczenie nosa ze skrzepów krwi

- oczyszczenie nosa ze skrzepów krwi

- rynoskopia przednia i tylna

- rynoskopia przednia i tylna

- znieczulenie i obkurczenie błony śluzowej

- znieczulenie i obkurczenie błony śluzowej

nosa

nosa

- pomiar ciśnienia tętniczego krwi

- pomiar ciśnienia tętniczego krwi

- zatamowanie krwawienia:

- zatamowanie krwawienia:

1) przyżeganie chemiczne (azotan srebra,

1) przyżeganie chemiczne (azotan srebra,

TCA)

TCA)

2) elektrokoagulacja

2) elektrokoagulacja



Postępowanie

Postępowanie

3) tamponada przednia (24-48 godz.)

3) tamponada przednia (24-48 godz.)

Postępowanie

Postępowanie

4) tamponada tylna ( antybiotyk, 48-72 godz.)

4) tamponada tylna ( antybiotyk, 48-72 godz.)

5) tamponada przednio-tylna (balon)

5) tamponada przednio-tylna (balon)

Postępowanie

Postępowanie

6) embolizacja

6) embolizacja

7) podwiązanie tętnicy (szyjnej zewnętrznej,

7) podwiązanie tętnicy (szyjnej zewnętrznej,

szczękowej, sitowych)

szczękowej, sitowych)

8) przetoczenie krwi

8) przetoczenie krwi

9) ustalenie i leczenie przyczyny krwawienia

9) ustalenie i leczenie przyczyny krwawienia

Zapalenie zatok obocznych

Zapalenie zatok obocznych

nosa

nosa

Proces zapalny błony śluzowej

Proces zapalny błony śluzowej

zatok,

zatok,

który rozwinął się z powodu

który rozwinął się z powodu

zaburzeń

zaburzeń

ich drenażu i wentylacji jako

ich drenażu i wentylacji jako

następstwo zakażenia, alergii lub

następstwo zakażenia, alergii lub

odmienności budowy

odmienności budowy

anatomicznej bocznej ściany nosa.

anatomicznej bocznej ściany nosa.

Patofizjologia zapaleń

Patofizjologia zapaleń

zatok

zatok

Zamknięcie ujścia naturalnego zatoki:

Zamknięcie ujścia naturalnego zatoki:

=> obrzęk błony śluzowej lub anatomiczna

=> obrzęk błony śluzowej lub anatomiczna

niedrożność -blokada drenażu i wentylacji

niedrożność -blokada drenażu i wentylacji

=>zaleganie wydzieliny w zatoce

=>zaleganie wydzieliny w zatoce

=> gęstnienie wydzieliny i obniżenie pH

=> gęstnienie wydzieliny i obniżenie pH

=> zmiana metabolizmu tlenowego błony

=> zmiana metabolizmu tlenowego błony

śluzowej

śluzowej

=> uszkodzenie błony śluzowej i rzęsek

=> uszkodzenie błony śluzowej i rzęsek

=> rozwój drobnoustrojów w zamkniętej

=> rozwój drobnoustrojów w zamkniętej

zatoce

zatoce

=> stan zapalny tkanek

=> stan zapalny tkanek

=> pogrubienie błony śluzowej – dalsze

=> pogrubienie błony śluzowej – dalsze

upośledzenie odpływu

upośledzenie odpływu

Ostre zapalenie zatok

Ostre zapalenie zatok

-

Proces chorobowy trwający do 3

Proces chorobowy trwający do 3

tygodni, obejmujący jedną lub

tygodni, obejmujący jedną lub

kilka zatok

kilka zatok

-

Epizodyczny proces zapalny, który

Epizodyczny proces zapalny, który

po przeprowadzonym leczeniu

po przeprowadzonym leczeniu

zachowawczym nie pozostawia

zachowawczym nie pozostawia

istotnych uszkodzeń błony

istotnych uszkodzeń błony

śluzowej

śluzowej

Ostre zapalenie zatok

Ostre zapalenie zatok

Początek nagły, związany z

Początek nagły, związany z

nieżytem błony śluzowej nosa

nieżytem błony śluzowej nosa

=>obrzęk błony śluzowej

=>obrzęk błony śluzowej

nosa

nosa

=>obrzęk kompleksu ujściowo

=>obrzęk kompleksu ujściowo

przewodowego

przewodowego

=>blokada ujść zatok

=>blokada ujść zatok

Objawy ogólne – podwyższona

Objawy ogólne – podwyższona

ciepłota ciała, złe samopoczucie,

ciepłota ciała, złe samopoczucie,

uczucie rozbicia, brak łaknienia

uczucie rozbicia, brak łaknienia

Ostre zapalenie zatok

Ostre zapalenie zatok



Dolegliwości:

Dolegliwości:

- upośledzona drożność nosa

- upośledzona drożność nosa

- wyciek z nosa – surowiczy, surowiczo-

- wyciek z nosa – surowiczy, surowiczo-

ropny, ropny

ropny, ropny

- spływanie wydzieliny z nosa do

- spływanie wydzieliny z nosa do

nosogardła

nosogardła

- ból lub rozpieranie w okolicy oczodołu

- ból lub rozpieranie w okolicy oczodołu

- ból lub rozpieranie w okolicy zatoki

- ból lub rozpieranie w okolicy zatoki

objętej procesem zapalnym

objętej procesem zapalnym

Ostre zapalenie zatok

Ostre zapalenie zatok



Badanie przedmiotowe:

Badanie przedmiotowe:

-obrzęk i zaczerwienienie błony śluzowej nosa

-obrzęk i zaczerwienienie błony śluzowej nosa

-obrzęk skóry w okolicy nasady nosa i okolicy powiek

-obrzęk skóry w okolicy nasady nosa i okolicy powiek

-wydzielina śluzowa, śluzowo-ropna lub ropna

-wydzielina śluzowa, śluzowo-ropna lub ropna

w jamach nosa

w jamach nosa

-wydzielina śluzowa lub ropna w nosogardle

-wydzielina śluzowa lub ropna w nosogardle

-wydzielina ropna na bocznej ścianie nosa, która

-wydzielina ropna na bocznej ścianie nosa, która

napływać będzie z przewodu nosowego środkowego

napływać będzie z przewodu nosowego środkowego

po obkurczenie błony śluzowej

po obkurczenie błony śluzowej

-bolesność policzka przy ucisku dołu nadkłowego

-bolesność policzka przy ucisku dołu nadkłowego

w zapaleniu zatoki szczękowej oraz przy ucisku

w zapaleniu zatoki szczękowej oraz przy ucisku

górnej ściany oczodołu w zapaleniu zatoki czołowej

górnej ściany oczodołu w zapaleniu zatoki czołowej

Ostre zapalenie zatok

Ostre zapalenie zatok

umiejscowienie bólu

umiejscowienie bólu

=>prawdopodobne miejsce objęte

=>prawdopodobne miejsce objęte

procesem zapalnym

procesem zapalnym



Zatoki sitowe: ból lub rozpieranie

Zatoki sitowe: ból lub rozpieranie

w przyśrodkowym kącie oka, ból głowy

w przyśrodkowym kącie oka, ból głowy

w okolicy skroni lub oczodołu

w okolicy skroni lub oczodołu



Zatoka czołowa: ból w okolicy czołowej,

Zatoka czołowa: ból w okolicy czołowej,

tkliwość przy ucisku przedniej lub dolnej

tkliwość przy ucisku przedniej lub dolnej

ściany zatoki

ściany zatoki



Zatoka szczękowa: ból w okolicy policzka,

Zatoka szczękowa: ból w okolicy policzka,

oczodołu, ból zębów, tkliwość przy ucisku

oczodołu, ból zębów, tkliwość przy ucisku

przedniej ściany przedniej ściany zatoki,

przedniej ściany przedniej ściany zatoki,

ból głowy w okolicy skroni

ból głowy w okolicy skroni



Zatoka klinowa: ból wieloogniskowy

Zatoka klinowa: ból wieloogniskowy

lub zlokalizowany w potylicy,

lub zlokalizowany w potylicy,

promieniujący

promieniujący

do okolicy czołowej, skroniowej,

do okolicy czołowej, skroniowej,

oczodołowej

oczodołowej

lub ku szczytowi czaszki

lub ku szczytowi czaszki

Podostre zapalenie zatok

Podostre zapalenie zatok

-

-

Proces chorobowy trwający od 3

Proces chorobowy trwający od 3

tygodni do 3 miesięcy – powstałe

tygodni do 3 miesięcy – powstałe

zmiany morfologiczne błony

zmiany morfologiczne błony

śluzowej są odwracalne

śluzowej są odwracalne

Nawracające zapalenie

Nawracające zapalenie

zatok

zatok

-

-

Powtarzające się epizody ostrego

Powtarzające się epizody ostrego

zapalenia, które poddają się

zapalenia, które poddają się

leczeniu zachowawczemu, nie

leczeniu zachowawczemu, nie

dochodzi do trwałego uszkodzenia

dochodzi do trwałego uszkodzenia

błony śluzowej

błony śluzowej

Leczenie ostrego i ostrego

Leczenie ostrego i ostrego

nawracającego zapalenia

nawracającego zapalenia

zatok

zatok



Antybiotyk – wybór empiryczny

Antybiotyk – wybór empiryczny



Najczęściej stwierdzane drobnoustroje

Najczęściej stwierdzane drobnoustroje

w w zapaleniu zatok:

w w zapaleniu zatok:

-

-

Streptococcus pneumoniae

Streptococcus pneumoniae

- Haemophilus influenzae

- Haemophilus influenzae

- Moraxella caterrhalis

- Moraxella caterrhalis

- Streptoccocus pyogenes

- Streptoccocus pyogenes

- Staphylococcus aureus

- Staphylococcus aureus

- Beztlenowce (Bacteroides, Fusobacterium,

- Beztlenowce (Bacteroides, Fusobacterium,

Peptostreptococcus)

Peptostreptococcus)

- Paciorkowce a- i b- hemolityczne

- Paciorkowce a- i b- hemolityczne

Leczenie ostrego i ostrego

Leczenie ostrego i ostrego

nawracającego zapalenia

nawracającego zapalenia

zatok

zatok



Antybiotykoterapia 10 – 14 dni

Antybiotykoterapia 10 – 14 dni

Amoxycylina 250-500mg 3 x dz.

Amoxycylina 250-500mg 3 x dz.

Amoxycylina 250-500/125mg 3 x dz.

Amoxycylina 250-500/125mg 3 x dz.

+kw.klawulonowy

+kw.klawulonowy

Cefaclor 250-500mg 2 x dz.

Cefaclor 250-500mg 2 x dz.

Cefuroxim axetil 250mg 2 x dz.

Cefuroxim axetil 250mg 2 x dz.

Clindamycyna 150-300mg 3 x dz.

Clindamycyna 150-300mg 3 x dz.

Metronidazol 250-500mg 3 x dz.

Metronidazol 250-500mg 3 x dz.

Leczenie ostrego i ostrego

Leczenie ostrego i ostrego

nawracającego zapalenia

nawracającego zapalenia

zatok

zatok



Leczenie uzupełniające:

Leczenie uzupełniające:

-

Leki obkurczające błonę śluzową nosa,

Leki obkurczające błonę śluzową nosa,

stosowane miejscowo (np.Oksymetazolin,

stosowane miejscowo (np.Oksymetazolin,

Xylometazolin)

Xylometazolin)

lub ogólnie (Pseudoefedryna) – przywrócenie

lub ogólnie (Pseudoefedryna) – przywrócenie

drożności kompleksu ujściowo-przewodowego

drożności kompleksu ujściowo-przewodowego

-

Leki mukolityczne (np.acetylocysteina) –

Leki mukolityczne (np.acetylocysteina) –

rozrzedzenie zalegającej w zatokach wydzieliny

rozrzedzenie zalegającej w zatokach wydzieliny

-

Leki przeciwbólowe

Leki przeciwbólowe

-

Leki przeciwhistaminowe – u pacjentów z atopią

Leki przeciwhistaminowe – u pacjentów z atopią

(nie są polecane w ostrym zapaleniu zatok,

(nie są polecane w ostrym zapaleniu zatok,

gdyż mogą upośledzać odpływ wydzieliny

gdyż mogą upośledzać odpływ wydzieliny

przez jej zagęszczenie w następstwie wysuszenia

przez jej zagęszczenie w następstwie wysuszenia

błony śluzowej).

błony śluzowej).

Leczenie ostrego i ostrego

Leczenie ostrego i ostrego

nawracającego zapalenia

nawracającego zapalenia

zatok

zatok



Brak poprawy po leczeniu – wskazanie

Brak poprawy po leczeniu – wskazanie

do wykonania badania bakteriologicznego

do wykonania badania bakteriologicznego

z materiału pobranego z przewodu nosowego

z materiału pobranego z przewodu nosowego

środkowego lub drogą punkcji

środkowego lub drogą punkcji



Punkcja – wskazania:

Punkcja – wskazania:

- diagnostyczna: ocena pojemności zatoki,

- diagnostyczna: ocena pojemności zatoki,

drożności jej ujścia, aspiracja wydzieliny

drożności jej ujścia, aspiracja wydzieliny

do badania bakteriologicznego lub

do badania bakteriologicznego lub

cytologicznego;

cytologicznego;

- terapeutyczna: ewakuacja patologicznej

- terapeutyczna: ewakuacja patologicznej

wydzieliny w ostrym zapaleniu zatok,

wydzieliny w ostrym zapaleniu zatok,

przepłukanie zatoki, aplikacja leków.

przepłukanie zatoki, aplikacja leków.

Czynniki sprzyjające

Czynniki sprzyjające

nawrotom ostrego

nawrotom ostrego

zapalenia zatok

zapalenia zatok

Anatomiczne:

Anatomiczne:

-

skrzywienie przegrody nosa

skrzywienie przegrody nosa

-

odmienności budowy

odmienności budowy

anatomicznej bocznej ściany

anatomicznej bocznej ściany

nosa:

nosa:

> małżowiny nosowej

> małżowiny nosowej

środkowej

środkowej

Czynniki sprzyjające

Czynniki sprzyjające

nawrotom ostrego

nawrotom ostrego

zapalenia zatok

zapalenia zatok

> wyrostka haczykowatego

> wyrostka haczykowatego

Czynniki sprzyjające

Czynniki sprzyjające

nawrotom ostrego

nawrotom ostrego

zapalenia zatok

zapalenia zatok

>grobli nosa

>grobli nosa

>puszki sitowej

>puszki sitowej

>komórki Hallera

>komórki Hallera

Czynniki sprzyjające

Czynniki sprzyjające

nawrotom ostrego

nawrotom ostrego

zapalenia zatok

zapalenia zatok

Morfologiczne:

Morfologiczne:

-

polipy nosa

polipy nosa

-

guzy jam nosa

guzy jam nosa

-

przerost migdałka gardłowego

przerost migdałka gardłowego

Obrzęki błony śluzowej:

Obrzęki błony śluzowej:

-

zakażenie

zakażenie

-

alergia

alergia

-

nieżyt naczynioruchowy

nieżyt naczynioruchowy

-

nieżyt polekowy

nieżyt polekowy

-

zaburzenia hormonalne

zaburzenia hormonalne

Czynniki sprzyjające

Czynniki sprzyjające

nawrotom ostrego

nawrotom ostrego

zapalenia zatok

zapalenia zatok

Urazy:

Urazy:

- urazy miejscowe

- urazy miejscowe

-

barotrauma

barotrauma

-

ciała obce

ciała obce

-

jatrogenne

jatrogenne

Konstytucjonalne:

Konstytucjonalne:

-

zespoły zaburzenia ruchomości rzęsek

zespoły zaburzenia ruchomości rzęsek

-

mukowiscydoza

mukowiscydoza

-

niedobory immunologiczne

niedobory immunologiczne

Przewlekłe zapalenie

Przewlekłe zapalenie

zatok

zatok

-

Proces chorobowy trwający powyżej

Proces chorobowy trwający powyżej

3 miesięcy, następstwo nie leczonego lub

3 miesięcy, następstwo nie leczonego lub

niewłaściwie leczonego ostrego zapalenia

niewłaściwie leczonego ostrego zapalenia

-

Przetrwały przebieg zapalenia, który

Przetrwały przebieg zapalenia, który

nie daje się wyeliminować wyłącznie

nie daje się wyeliminować wyłącznie

po zastosowaniu leczenia zachowawczego

po zastosowaniu leczenia zachowawczego

Przewlekłe zapalenie

Przewlekłe zapalenie

zatok

zatok



Dolegliwości:

Dolegliwości:

-

Zaburzenia drożności nosa

Zaburzenia drożności nosa

-

Wydzielina w nosie

Wydzielina w nosie

-

Spływanie wydzieliny do nosogardła

Spływanie wydzieliny do nosogardła

-

Bole i rozpieranie twarzy (najczęściej w

Bole i rozpieranie twarzy (najczęściej w

okolicy nasady nosa i/lub wewnętrznego

okolicy nasady nosa i/lub wewnętrznego

kącika oka)

kącika oka)

-

Bóle głowy (w okresie zaostrzeń)

Bóle głowy (w okresie zaostrzeń)

-

Zaburzenia węchu

Zaburzenia węchu

Kryteria rozpoznania

Kryteria rozpoznania

przewlekłego zapalenia

przewlekłego zapalenia

zatok

zatok

wg Lund

wg Lund

Dolegliwości i objawy utrzymują się przez 8

Dolegliwości i objawy utrzymują się przez 8

tygodni lub

tygodni lub

w ciągu roku wystąpiły 4 epizody ostrego

w ciągu roku wystąpiły 4 epizody ostrego

nawracającego zapalenia zatok,

nawracającego zapalenia zatok,

z których każde trwało co najmniej 10 dni

z których każde trwało co najmniej 10 dni

w połączeniu

w połączeniu

z utrzymującymi się zmianami w tomografii

z utrzymującymi się zmianami w tomografii

komputerowej wykonanej po 4 tygodniach

komputerowej wykonanej po 4 tygodniach

leczenia zachowawczego w trakcie którego

leczenia zachowawczego w trakcie którego

nie było nawrotu ostrego zapalenia

nie było nawrotu ostrego zapalenia

Leczenie przewlekłego

Leczenie przewlekłego

zapalenia zatok

zapalenia zatok



Leczenie zachowawcze – przynajmniej 3

Leczenie zachowawcze – przynajmniej 3

tygodnie, dodatkowo z zastosowaniem

tygodnie, dodatkowo z zastosowaniem

kortykosteroidów miejscowo lub ogólnie

kortykosteroidów miejscowo lub ogólnie

(przygotowanie do leczenia operacyjnego)

(przygotowanie do leczenia operacyjnego)



TK zatok i endoskopia diagnostyczna

TK zatok i endoskopia diagnostyczna



Leczenie chirurgiczne:

Leczenie chirurgiczne:

- gdy właściwie prowadzone leczenie

- gdy właściwie prowadzone leczenie

zachowawcze

zachowawcze

nie daje wyników

nie daje wyników

-

przywrócenie drenażu i uzyskanie odpowiedniej

przywrócenie drenażu i uzyskanie odpowiedniej

wentylacji zmienionych chorobowo zatok

wentylacji zmienionych chorobowo zatok

-

oszczędne usuwanie błony śluzowej zatok –

oszczędne usuwanie błony śluzowej zatok –

wyłącznie zmienionej chorobowo

wyłącznie zmienionej chorobowo

Zębopochodne choroby zatok

Zębopochodne choroby zatok

szczękowych

szczękowych



Zapalne zmiany okołowierzchołkowe zębów

Zapalne zmiany okołowierzchołkowe zębów

próchniczych

próchniczych



Zapalne zmiany przyzębia

Zapalne zmiany przyzębia



Przypadkowe otwarcie zatoki szczękowej w czasie

Przypadkowe otwarcie zatoki szczękowej w czasie

ekstrakcji zęba

ekstrakcji zęba



Przepchniecie fragmentu korzenia usuwanego zęba

Przepchniecie fragmentu korzenia usuwanego zęba



Urazy

Urazy



Nowotwory

Nowotwory

Leczenie:

Leczenie:

–

–

w osłonie antybiotykowej

w osłonie antybiotykowej

–

–

przyczynowe: ekstrakcja zęba, oczyszczenie

przyczynowe: ekstrakcja zęba, oczyszczenie

zębodołu, operacyjne usunięcie ciała

zębodołu, operacyjne usunięcie ciała

obcego, plastyka przetoki ustno-zatokowej

obcego, plastyka przetoki ustno-zatokowej

Powikłania zapalenia zatok

Powikłania zapalenia zatok



Powikłania oczodołowe:

Powikłania oczodołowe:

-

Zapalny obrzęk powiek

Zapalny obrzęk powiek

(pow.najczestsze, zwykle u dzieci

(pow.najczestsze, zwykle u dzieci

w przebiegu ostrego zapalenia

w przebiegu ostrego zapalenia

zatok sitowych, bez zaburzeń

zatok sitowych, bez zaburzeń

ostrości wzroku i zaburzeń

ostrości wzroku i zaburzeń

ruchomości gałki ocznej)

ruchomości gałki ocznej)

-

Zapalenie tkanek miękkich

Zapalenie tkanek miękkich

oczodołu (wytrzeszcz gałki ocznej,

oczodołu (wytrzeszcz gałki ocznej,

zaburzenia jej ruchomości,

zaburzenia jej ruchomości,

przekrwienie i obrzęk spojówki)

przekrwienie i obrzęk spojówki)

Powikłania zapalenia zatok

Powikłania zapalenia zatok



Powikłania

Powikłania

oczodołowe

oczodołowe

-

Ropień

Ropień

podokostnowy

podokostnowy

(zwykle między

(zwykle między

blaszką oczodołową

blaszką oczodołową

k.sitowej a okostną

k.sitowej a okostną

oczodołu, gałka

oczodołu, gałka

oczna przesunięta

oczna przesunięta

ku przodowi i do

ku przodowi i do

boku, jej

boku, jej

ruchomość jest

ruchomość jest

ograniczona)

ograniczona)

Powikłania zapalenia zatok

Powikłania zapalenia zatok



Powikłania oczodołowe:

Powikłania oczodołowe:

-

Ropień oczodołu (wynik przerwania

Ropień oczodołu (wynik przerwania

ciągłości okostnej w przyp.ropnia

ciągłości okostnej w przyp.ropnia

podokostnowego lub niepomyślnego

podokostnowego lub niepomyślnego

zejścia zapalenia tkanek miękkich,

zejścia zapalenia tkanek miękkich,

wytrzeszcz, unieruchomienie gałki ocznej

wytrzeszcz, unieruchomienie gałki ocznej

z opadnięciem powieki, obrzęk i

z opadnięciem powieki, obrzęk i

przekrwienie powiek i spojówek,

przekrwienie powiek i spojówek,

zamknięcie centralnej t.siatkówki,

zamknięcie centralnej t.siatkówki,

zapalenie n.wzrokowego, zespół szczytu

zapalenie n.wzrokowego, zespół szczytu

oczodołu-n.II, III, IV, VI i gał.I n.V

oczodołu-n.II, III, IV, VI i gał.I n.V

Powikłania zapalenia zatok

Powikłania zapalenia zatok



Powikłania wewnątrzczaszkowe

Powikłania wewnątrzczaszkowe

-

Ropień mózgu (pow.zap.zat.sitowych i

Ropień mózgu (pow.zap.zat.sitowych i

czołowych, najczęściej w płacie czołowym,

czołowych, najczęściej w płacie czołowym,

przez bezpośrednie szerzenie się przez

przez bezpośrednie szerzenie się przez

zmieniona zapalnie kość lub przez zapalenie

zmieniona zapalnie kość lub przez zapalenie

żył śródkościa, bóle głowy, senność, zmiany

żył śródkościa, bóle głowy, senność, zmiany

nastroju, zaburzenia świadomości)

nastroju, zaburzenia świadomości)

-

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych(pow.

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych(pow.

zap.zat. klinowej, sitowych i czołowej,

zap.zat. klinowej, sitowych i czołowej,

gorączka, ból głowy, objawy oponowe)

gorączka, ból głowy, objawy oponowe)

-

Ropień nadtwardówkowy

Ropień nadtwardówkowy

(pow.zap.zat.czołowej, ból głowy, bolesność

(pow.zap.zat.czołowej, ból głowy, bolesność

opukowa, gorączka)

opukowa, gorączka)

-

Ropień podtwardówkowy (gorączka, ból głowy,

Ropień podtwardówkowy (gorączka, ból głowy,

objawy oponowe

objawy oponowe

i ogniskowe – drgawki, niedowłady połowicze,

i ogniskowe – drgawki, niedowłady połowicze,

afazja)

afazja)

Powikłania zapalenia zatok

Powikłania zapalenia zatok



Powikłania wewnątrzczaszkowe cd.

Powikłania wewnątrzczaszkowe cd.

-zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej (gorączka, silne

-zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej (gorączka, silne

bóle głowy, światłowstret, przeczulica i parestezje

bóle głowy, światłowstret, przeczulica i parestezje

twarzy w zakresie unerwienia czuciowego przez I i II

twarzy w zakresie unerwienia czuciowego przez I i II

gał.n.V, niedowłady

gał.n.V, niedowłady

lub porażenie nn. przebiegających przez zat.jamistą-

lub porażenie nn. przebiegających przez zat.jamistą-

III,IV,VI,gał.IiII n.V, wytrzeszcz gałki ocznej z jej

III,IV,VI,gał.IiII n.V, wytrzeszcz gałki ocznej z jej

unieruchomieniem i obrzękiem zapalnym powiek

unieruchomieniem i obrzękiem zapalnym powiek

szybko dotyczący również drugiego oka – element

szybko dotyczący również drugiego oka – element

różnicujący

różnicujący

z powikłaniami oczodołowymi)

z powikłaniami oczodołowymi)



Zapalenie szpiku

Zapalenie szpiku

-kość czołowa u dorosłych i trzon szczęki u dzieci – istota

-kość czołowa u dorosłych i trzon szczęki u dzieci – istota

gąbczasta z żyłami Brecheta o szerokim świetle, z

gąbczasta z żyłami Brecheta o szerokim świetle, z

brakiem zastawek i zwolnionym przepływem, u dzieci

brakiem zastawek i zwolnionym przepływem, u dzieci

bolesny obrzęk policzka, u dorosłych zap.szpiku

bolesny obrzęk policzka, u dorosłych zap.szpiku

k.czołowej może doprowadzić do zniszczenia przedniej

k.czołowej może doprowadzić do zniszczenia przedniej

ściany zatoki, powstania ropnia podokostnowego oraz

ściany zatoki, powstania ropnia podokostnowego oraz

obrzęku skóry i tk.miękkich czoła – ciastowaty guz

obrzęku skóry i tk.miękkich czoła – ciastowaty guz

Potta

Potta

Nowotwory nosa i zatok

Nowotwory nosa i zatok



Łagodne i złośliwe

Łagodne i złośliwe



Nabłonkowe i nienabłonkowe

Nabłonkowe i nienabłonkowe



Występują rzadko

Występują rzadko



Zmiany egzofityczne rozwijające się

Zmiany egzofityczne rozwijające się

jednostronnie – podejrzenie nowotworu

jednostronnie – podejrzenie nowotworu



Najczęściej nowotwory nabłonkowe,

Najczęściej nowotwory nabłonkowe,

złośliwe

złośliwe



90% dotyczy masywu szczękowo -

90% dotyczy masywu szczękowo -

sitowego

sitowego

Nowotwory nosa i zatok

Nowotwory nosa i zatok



Nowotwory łagodne, nabłonkowe:

Nowotwory łagodne, nabłonkowe:

-brodawczaki – egzofityczne, rozwijające się z błony

-brodawczaki – egzofityczne, rozwijające się z błony

śluzowej przegrody, bocznej ściany nosa, zatok

śluzowej przegrody, bocznej ściany nosa, zatok

przynosowych

przynosowych

-brodawczak odwrócony – może ulec przemianie

-brodawczak odwrócony – może ulec przemianie

złośliwej, wzrost egzofityczny, podobny do polipa ale

złośliwej, wzrost egzofityczny, podobny do polipa ale

bardziej kruchy, niszczenie kości

bardziej kruchy, niszczenie kości

-gruczolaki

-gruczolaki



Nowotwory łagodne, nienabłonkowe:

Nowotwory łagodne, nienabłonkowe:

-kostniaki (głównie w zatokach czołowych i sitowiu,

-kostniaki (głównie w zatokach czołowych i sitowiu,

rosną powoli, niszczą kość, uciskają oczodół)

rosną powoli, niszczą kość, uciskają oczodół)

-tłuszczaki -chrzęstniaki

-tłuszczaki -chrzęstniaki

-śluzaki -glejaki

-śluzaki -glejaki

-naczyniaki

-naczyniaki

-nerwiakowłókniaki

-nerwiakowłókniaki

-włókniaki

-włókniaki

Nowotwory nosa i zatok

Nowotwory nosa i zatok



Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

Rak płaskonabłonkowy w 85%

Rak płaskonabłonkowy w 85%

- głównie u mężczyzn między 50-60 rż

- głównie u mężczyzn między 50-60 rż

-

7% w przedsionku nosa, 12% przegroda nosa,

7% w przedsionku nosa, 12% przegroda nosa,

60-90% zatoka szczękowa

60-90% zatoka szczękowa

-

Rak nosa - egzofityczny guz o nierównej

Rak nosa - egzofityczny guz o nierównej

powierzchni, krwawiący przy dotyku

powierzchni, krwawiący przy dotyku

-

Rak zatoki – rozpoznanie późno, objawy w

Rak zatoki – rozpoznanie późno, objawy w

zaawansowanym okresie choroby (uczucie

zaawansowanym okresie choroby (uczucie

ucisku na zęby lub ból zębów, obrzęk policzka,

ucisku na zęby lub ból zębów, obrzęk policzka,

obrzęk powieki, zaburzenia drożności nosa,

obrzęk powieki, zaburzenia drożności nosa,

nawracające krwawienia z nosa, wytrzeszcz,

nawracające krwawienia z nosa, wytrzeszcz,

zaburzenia ruchomości gałki ocznej i widzenia,

zaburzenia ruchomości gałki ocznej i widzenia,

obrzęk podniebienia)

obrzęk podniebienia)

Nowotwory nosa i zatok

Nowotwory nosa i zatok

Podział masywu

Podział masywu

szczękowo-sitowego:

szczękowo-sitowego:

Wg

Wg

Ohnegrena

Ohnegrena

:

:

część tylno-górna i dolno-

część tylno-górna i dolno-

przednia

przednia

płaszczyzna podziału

płaszczyzna podziału

przebiega przez

przebiega przez

węwnętrzny kąt oka i kąt

węwnętrzny kąt oka i kąt

żuchwy)

żuchwy)

guzy umiejscowione w

guzy umiejscowione w

tylno-górnej części

tylno-górnej części

rokują gorzej

rokują gorzej

Nowotwory nosa i zatok

Nowotwory nosa i zatok

Podział masywu szczękowo -

Podział masywu szczękowo -

sitowego:

sitowego:

Wg

Wg

Sebileau

Sebileau

: infra-, mezo-

: infra-, mezo-

i suprastruktura

i suprastruktura

Guzy rozwijające się w obrębie:

Guzy rozwijające się w obrębie:

-

infrastruktury niszczą dno

infrastruktury niszczą dno

zatoki szczękowej,

zatoki szczękowej,

zniekształcają podniebienie i

zniekształcają podniebienie i

wyrostek zębodołowy

wyrostek zębodołowy

-

suprastruktury szerzą się do

suprastruktury szerzą się do

góry do oczodołu oraz do tyłu do

góry do oczodołu oraz do tyłu do

dołu skrzydłowo-

dołu skrzydłowo-

podniebiennego, dołu

podniebiennego, dołu

podskroniowego, mięśni i

podskroniowego, mięśni i

podstawy czaszki, przyśrodkowo

podstawy czaszki, przyśrodkowo

obejmując zatokę sitową

obejmując zatokę sitową

Nowotwory nosa i zatok

Nowotwory nosa i zatok



Diagnostyka

Diagnostyka

- rtg / TK / MRI

- rtg / TK / MRI

- pogrubienie błony śluzowej o

- pogrubienie błony śluzowej o

charakterze guzowatym, całkowite

charakterze guzowatym, całkowite

zacienienie zatoki, ubytki kostne,

zacienienie zatoki, ubytki kostne,

zmiany w obrębie tkanek miękkich

zmiany w obrębie tkanek miękkich

Leczenie:

Leczenie:

- skojarzone – chirurgiczne i

- skojarzone – chirurgiczne i

napromienianie

napromienianie

Nowotwory nosa i zatok

Nowotwory nosa i zatok



Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

Rak gruczołowy (adenocarcinoma)

Rak gruczołowy (adenocarcinoma)

-48% wszystkich guzów złosliwych

-48% wszystkich guzów złosliwych

-dotyczy głównie sitowi i tylnej części jamy nosa

-dotyczy głównie sitowi i tylnej części jamy nosa

-2 typy histologiczne: mało zróznicowany (rozwój

-2 typy histologiczne: mało zróznicowany (rozwój

miejscowy,

miejscowy,

nie daje przerzutów, nie nacieka przestrzeni

nie daje przerzutów, nie nacieka przestrzeni

okołonerwowych), dobrze zróżnicowany (daje przerzuty

okołonerwowych), dobrze zróżnicowany (daje przerzuty

odległe)

odległe)

Rak gruczołowo-torbielowaty (ca adenoides cysticum)

Rak gruczołowo-torbielowaty (ca adenoides cysticum)

-dotyczy gł. gruczołów ślinowych , ale w 20% nosa i

-dotyczy gł. gruczołów ślinowych , ale w 20% nosa i

zatok, głównie szczękowej

zatok, głównie szczękowej

-głównie u mężczyzn w 5-6 dekadzie życia

-głównie u mężczyzn w 5-6 dekadzie życia

-miejscowo rośnie powoli ale nacieka przestrzenie

-miejscowo rośnie powoli ale nacieka przestrzenie

okołonerwowe

okołonerwowe

i daje przerzuty naczyniami krwionośnymi (do płuc,

i daje przerzuty naczyniami krwionośnymi (do płuc,

mózgu, kości i wątroby)

mózgu, kości i wątroby)

Rak śluzowo-naskórkowy (ca mucoepidermale)

Rak śluzowo-naskórkowy (ca mucoepidermale)

-głównie w zatoce szczękowej

-głównie w zatoce szczękowej

Nowotwory nosa i zatok

Nowotwory nosa i zatok



Nowotwory złośliwe nienabłonkowe - mięsaki

Nowotwory złośliwe nienabłonkowe - mięsaki

-

rhabdomiosarcoma (z m.prążkowanych, u dzieci postać

rhabdomiosarcoma (z m.prążkowanych, u dzieci postać

embrionalna i pęcherzykowa u dorosłych

embrionalna i pęcherzykowa u dorosłych

różnokomórkowa, szybki wzrost, przerzuty do węzłów

różnokomórkowa, szybki wzrost, przerzuty do węzłów

chłonnych i odległe)

chłonnych i odległe)

-

leiomyosarcoma (z m.gładkich, występuje bardzo

leiomyosarcoma (z m.gładkich, występuje bardzo

rzadko)

rzadko)

-

angiosarcoma (rośnie powoli, ale miejscowo agresywnie

angiosarcoma (rośnie powoli, ale miejscowo agresywnie

nacieka otaczające struktury, postać dojrzała dotyczy

nacieka otaczające struktury, postać dojrzała dotyczy

dzieci, słabo zróżnicowana dorosłych 50-60rż)

dzieci, słabo zróżnicowana dorosłych 50-60rż)

-

Haemangiopericytoma (obłoniak – głównie u mężczyzn

Haemangiopericytoma (obłoniak – głównie u mężczyzn

w 4 dekadzie życia, występuje w postaci łagodnej

w 4 dekadzie życia, występuje w postaci łagodnej

i złośliwej, które charakteryzuje dość powolny wzrost,

i złośliwej, które charakteryzuje dość powolny wzrost,

leczenie – usunięcie z szerokim marginesem i

leczenie – usunięcie z szerokim marginesem i

radioterapia, daje wznowy miejscowe i przerzuty odległe

radioterapia, daje wznowy miejscowe i przerzuty odległe

-

Mięsak Kaposiego (błona śluzowa podniebienia,

Mięsak Kaposiego (błona śluzowa podniebienia,

z niszczeniem ściany zatoki szczękowej

z niszczeniem ściany zatoki szczękowej

-

włókniakomięsaki -chrzęstniakomięsaki

włókniakomięsaki -chrzęstniakomięsaki

-

tłuszczakomięsaki -mięsaki kościpochodne

tłuszczakomięsaki -mięsaki kościpochodne

Nowotwory nosa i zatok

Nowotwory nosa i zatok



Nowotwory złośliwe nienabłonkowe

Nowotwory złośliwe nienabłonkowe

- chłoniaki i szpiczak mnogi

- chłoniaki i szpiczak mnogi

- guzy pochodzenia neuroektodermalnego:

- guzy pochodzenia neuroektodermalnego:

Asthesioneuroblastoma ( nerwiak węchowy – guz

Asthesioneuroblastoma ( nerwiak węchowy – guz

pochodzenia embrionalnego, rozwijający się z płyty

pochodzenia embrionalnego, rozwijający się z płyty

węchowej, chorują kobiety i mężczyźni w 2-3 i 6

węchowej, chorują kobiety i mężczyźni w 2-3 i 6

dekadzie życia, guz rozwija się w obrębie stropu jam

dekadzie życia, guz rozwija się w obrębie stropu jam

nosa, na górnej powierzchni małżowiny nosowej górnej,

nosa, na górnej powierzchni małżowiny nosowej górnej,

w górnej części przegrody nosa i w okolicy blaszki

w górnej części przegrody nosa i w okolicy blaszki

sitowej, w rynoskopii – zmiana polipowata o czerwono-

sitowej, w rynoskopii – zmiana polipowata o czerwono-

szarawym zabarwieniu, dobrze unaczyniona, często

szarawym zabarwieniu, dobrze unaczyniona, często

naciekanie miejscowe do wnętrza czaszki i do oczodołu,

naciekanie miejscowe do wnętrza czaszki i do oczodołu,

leczenie chirurgiczne i radioterapia, wznowy miejscowe

leczenie chirurgiczne i radioterapia, wznowy miejscowe

i przerzuty do płuc, kręgosłupa, mózgu i wątroby)

i przerzuty do płuc, kręgosłupa, mózgu i wątroby)

Czerniak złośliwy (6-7 dekada życia, błona śluzowa

Czerniak złośliwy (6-7 dekada życia, błona śluzowa

bocznej ściany nosa i przegrody, zmiana polipowata na

bocznej ściany nosa i przegrody, zmiana polipowata na

szerokiej szypule, barwy czarno-brązowej, łatwo

szerokiej szypule, barwy czarno-brązowej, łatwo

krwawiąca, przerzuty do węzłów chłonnych, płuc, jamy

krwawiąca, przerzuty do węzłów chłonnych, płuc, jamy

brzusznej, leczenie głównie operacyjne)

brzusznej, leczenie głównie operacyjne)