Choroby nosa i zatok

Choroby nosa i zatok

przynosowych

przynosowych

Nieżyt nosa

Nieżyt nosa

jest to stan zapalny błony śluzowej

jest to stan zapalny błony śluzowej

nosa objawiający się jednym lub

nosa objawiający się jednym lub

kilkoma z następujących objawów:

kilkoma z następujących objawów:

–

uczucie niedrożności nosa

uczucie niedrożności nosa

–

katar

katar

–

świąd

świąd

–

kichanie

kichanie

Nieżyt nosa

Nieżyt nosa

Jest schorzeniem ogólnoustrojowym,

Jest schorzeniem ogólnoustrojowym,

prowadzi do złego samopoczucia,

prowadzi do złego samopoczucia,

dyskomfortu psychicznego i

dyskomfortu psychicznego i

fizycznego, zapalenia zatok

fizycznego, zapalenia zatok

przynosowych, zapalenia oskrzeli i

przynosowych, zapalenia oskrzeli i

astmy

astmy

Nieżyty nosa

Nieżyty nosa

- klasyfikacja

- klasyfikacja

Zapalne 90%

Zapalne 90%

–

Infekcyjne (wirusowe, bakteryjne, grzybicze)

Infekcyjne (wirusowe, bakteryjne, grzybicze)

–

Alergiczne (sezonowe, całoroczne)

Alergiczne (sezonowe, całoroczne)

–

Eozynofilowe niealergiczne (bez astmy, z

Eozynofilowe niealergiczne (bez astmy, z

astmą)

astmą)

Niezapalne 10%

Niezapalne 10%

–

Strukturalne

Strukturalne

–

Naczynioruchowe

Naczynioruchowe

–

Hormonalne

Hormonalne

–

Polekowe

Polekowe

–

Zespół bezdechów sennych

Zespół bezdechów sennych

Nieżyty nosa

Nieżyty nosa

- klasyfikacja

- klasyfikacja

Okresowy, gdy objawy występują:

Okresowy, gdy objawy występują:

–

Krócej niż 4 dni/ tydz.

Krócej niż 4 dni/ tydz.

–

Krócej niż 4 tyg.

Krócej niż 4 tyg.

Przewlekły, gdy objawy występują:

Przewlekły, gdy objawy występują:

–

Dłużej niż 4 dni/ tydz.

Dłużej niż 4 dni/ tydz.

–

Dłużej niż 4 tyg.

Dłużej niż 4 tyg.

Nieżyty nosa

Nieżyty nosa

- klasyfikacja

- klasyfikacja

Nieżyt o łagodnym przebiegu, gdy nie jest

Nieżyt o łagodnym przebiegu, gdy nie jest

spełnione żadne z poniższych kryteriów

spełnione żadne z poniższych kryteriów

Nieżyt o umiarkowanym lub ciężkim

Nieżyt o umiarkowanym lub ciężkim

przebiegu, gdy jest spełnione co najmniej

przebiegu, gdy jest spełnione co najmniej

jedno z poniższych kryteriów:

jedno z poniższych kryteriów:

–

Zaburzenia snu

Zaburzenia snu

–

Utrudnienie wykonywania czynności codziennych,

Utrudnienie wykonywania czynności codziennych,

zajęć rekreacyjnych i/lub uprawiania sportu

zajęć rekreacyjnych i/lub uprawiania sportu

–

Trudności w pracy lub nauce

Trudności w pracy lub nauce

–

Objawy oceniane jako uciążliwe

Objawy oceniane jako uciążliwe

Nieżyt alergiczny

Nieżyt alergiczny

- rozpoznanie

- rozpoznanie

Objawy nieżytu

Objawy nieżytu

Sezonowe/ całoroczne występowanie

Sezonowe/ całoroczne występowanie

Współistniejące zapalenie spojówek, czasami

Współistniejące zapalenie spojówek, czasami

napady duszności

napady duszności

Salut alergiczny

Salut alergiczny

Bruzda alergiczna

Bruzda alergiczna

Język geograficzny

Język geograficzny

Alergiczne cienie wokół oczu

Alergiczne cienie wokół oczu

Bruzdowate zmiany na powiekach dolnych

Bruzdowate zmiany na powiekach dolnych

Twarz adenoidalna

Twarz adenoidalna

Zapalenie ucha, zapalenie zatok przynosowych

Zapalenie ucha, zapalenie zatok przynosowych

Rozpoznanie alergenu

Rozpoznanie alergenu

Nieżyt alergiczny

Nieżyt alergiczny

- leczenie

- leczenie

Leki przeciwhistaminowe w

Leki przeciwhistaminowe w

sezonowych lub niezbyt nasilonych

sezonowych lub niezbyt nasilonych

objawach całorocznego nieżytu

objawach całorocznego nieżytu

Glikokortykosteroidy donosowe

Glikokortykosteroidy donosowe

Glikokortykosteroidy doustne

Glikokortykosteroidy doustne

Niealergiczny eozynofilowy

Niealergiczny eozynofilowy

nieżyt nosa

nieżyt nosa

Objawy: długotrwała blokada nosa z

Objawy: długotrwała blokada nosa z

okresami remisji, rzadziej kichanie i wodnisty

okresami remisji, rzadziej kichanie i wodnisty

wyciek

wyciek

Negatywny wywiad atopowy, ujemne testy

Negatywny wywiad atopowy, ujemne testy

naskórkowe, normalne stężenie IgE

naskórkowe, normalne stężenie IgE

Obrzęknięta bladosina błona śluzowa

Obrzęknięta bladosina błona śluzowa

małżowin nosowych

małżowin nosowych

W części przypadków zmiany radiologiczne w

W części przypadków zmiany radiologiczne w

zatokach przynosowych

zatokach przynosowych

Ocena cytologiczna wymazu z nosa

Ocena cytologiczna wymazu z nosa

Niealergiczny eozynofilowy

Niealergiczny eozynofilowy

nieżyt nosa – leczenie

nieżyt nosa – leczenie

Unikanie czynnika sprawczego

Unikanie czynnika sprawczego

Kortykosteroidy miejscowo

Kortykosteroidy miejscowo

Dodać inne leki ( obkurczające błonę

Dodać inne leki ( obkurczające błonę

śluzową, ipratropium,

śluzową, ipratropium,

przeciwhistaminowe)

przeciwhistaminowe)

Konchoplastyka

Konchoplastyka

Nieżyt nosa i zatok z

Nieżyt nosa i zatok z

nietolerancją na kwas

nietolerancją na kwas

acetylosalicylowy

acetylosalicylowy

30 – 70 r.ż.

30 – 70 r.ż.

Ciężkie objawy nosowo-zatokowe:

Ciężkie objawy nosowo-zatokowe:

uporczywa, stała blokada nosa,

uporczywa, stała blokada nosa,

upośledzenie węchu, gromadzenie

upośledzenie węchu, gromadzenie

śluzu w nosogardle

śluzu w nosogardle

W 80% rozwijają się polipy nosa

W 80% rozwijają się polipy nosa

Polipy nosa

Polipy nosa

To wydęcie łagodnie zmienionej,

To wydęcie łagodnie zmienionej,

obrzękniętej błony śluzowej od strony

obrzękniętej błony śluzowej od strony

przewodów nosowych w kierunku

przewodów nosowych w kierunku

jamy nosa, doprowadzające do

jamy nosa, doprowadzające do

niedrożności nosa

niedrożności nosa

2 x częściej u mężczyzn

2 x częściej u mężczyzn

Najczęściej w 4 – 6 dekadzie życia

Najczęściej w 4 – 6 dekadzie życia

Polipy nosa

Polipy nosa

Objawy nieżytu nosa

Objawy nieżytu nosa

Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,

Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,

podrażnienie, drapanie w gardle, zaleganie

podrażnienie, drapanie w gardle, zaleganie

wydzieliny, kaszel

wydzieliny, kaszel

Utrata węchu, zaburzenia smaku

Utrata węchu, zaburzenia smaku

Bóle głowy i twarzoczaszki, uczucie rozpierania

Bóle głowy i twarzoczaszki, uczucie rozpierania

Szumy uszne, bóle, zatkanie ucha, niedosłuch

Szumy uszne, bóle, zatkanie ucha, niedosłuch

W badaniu ORL: zniekształcenie nosa, w

W badaniu ORL: zniekształcenie nosa, w

rynoskopii obecność dobrze odgraniczonych,

rynoskopii obecność dobrze odgraniczonych,

półprzezroczystych mas o galaretowatej

półprzezroczystych mas o galaretowatej

konsystencji, śluzowa/ ropna wydzielina,

konsystencji, śluzowa/ ropna wydzielina,

obecność polipów w nosogardle

obecność polipów w nosogardle

Polipy nosa

Polipy nosa

Leczenie farmakologiczne:

Leczenie farmakologiczne:

–

Glikokortykosteroidy donosowe

Glikokortykosteroidy donosowe

–

Glikokortykosteroidy ogólnie

Glikokortykosteroidy ogólnie

–

Czasowo leki obkurczające błonę śluzową nosa

Czasowo leki obkurczające błonę śluzową nosa

Leczenie chirurgiczne:

Leczenie chirurgiczne:

–

Polipektomia wewnątrznosowa

Polipektomia wewnątrznosowa

–

Klasyczna etmoidektomia wewnątrznosowa

Klasyczna etmoidektomia wewnątrznosowa

–

Zewnątrznosowe otwarcie zatok przynosowych

Zewnątrznosowe otwarcie zatok przynosowych

–

Endoskopowa chirurgia nosa i zatok

Endoskopowa chirurgia nosa i zatok

przynosowych

przynosowych

Czyrak przedsionka nosa i

Czyrak przedsionka nosa i

wargi górnej

wargi górnej

Trójkąt śmierci – obszar twarzy, którego podstawę

Trójkąt śmierci – obszar twarzy, którego podstawę

tworzy linia łącząca kąciki ust a wierzchołek –

tworzy linia łącząca kąciki ust a wierzchołek –

szczyt piramidy nosa

szczyt piramidy nosa

Żyły nosa i wargi górnej łączą się przez żyłe

Żyły nosa i wargi górnej łączą się przez żyłe

twarzową z układem żylnym szyi a przez żyłę

twarzową z układem żylnym szyi a przez żyłę

kątową i oczną wnikają do zatoki jamistej =

kątową i oczną wnikają do zatoki jamistej =

ryzyko zakrzepu zatoki jamistej

ryzyko zakrzepu zatoki jamistej

Czyrak – ostre zapalenie mieszka włosowego na

Czyrak – ostre zapalenie mieszka włosowego na

całej jego głębokości, przebiegające z martwicą

całej jego głębokości, przebiegające z martwicą

tkaneki odczynem zapalnym otaczającej skóry

tkaneki odczynem zapalnym otaczającej skóry

Postępowanie:

Postępowanie:

–

Całkowity zakaz manipulacjii drenażu w obrębie zmiany

Całkowity zakaz manipulacjii drenażu w obrębie zmiany

–

Antybiotykoterapia

Antybiotykoterapia

–

Miejscowo środki odkażające i antybiotyki

Miejscowo środki odkażające i antybiotyki

Zapalenie zatok

Zapalenie zatok

przynosowych

przynosowych

Jest to proces zapalny błony śluzowej

Jest to proces zapalny błony śluzowej

zatok przynosowych, który rozwinął

zatok przynosowych, który rozwinął

się z powodu zaburzeń ich drenażu i

się z powodu zaburzeń ich drenażu i

wentylacji, jako następstwo

wentylacji, jako następstwo

zakażenia, alergii lub odmienności

zakażenia, alergii lub odmienności

budowy anatomicznej bocznej ściany

budowy anatomicznej bocznej ściany

jamy nosowej

jamy nosowej

Zapalenie zatok

Zapalenie zatok

przynosowych

przynosowych

Blokada ujścia

Blokada ujścia

Zaleganie wydzieliny w zatoce, jej

Zaleganie wydzieliny w zatoce, jej

gęstnienie, obniżenie pH

gęstnienie, obniżenie pH

Uszkodzenie błony śluzowej i rzęsek

Uszkodzenie błony śluzowej i rzęsek

Rozwój drobnoustrojów w zamkniętej

Rozwój drobnoustrojów w zamkniętej

jamie zatoki

jamie zatoki

Stan zapalny tkanek

Stan zapalny tkanek

Pogrubienie błony śluzowej i dalsze

Pogrubienie błony śluzowej i dalsze

upośledzenie odpływu

upośledzenie odpływu

Zapalenie zatok

Zapalenie zatok

przynosowych

przynosowych

Objawy główne:

Objawy główne:

–

Ból lub uczucie rozpierania twarzy

Ból lub uczucie rozpierania twarzy

–

Upośledzenie drożności nosa

Upośledzenie drożności nosa

–

Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

–

Zaburzenia węchu

Zaburzenia węchu

–

Wydzielina śluzowo-ropna

Wydzielina śluzowo-ropna

–

Gorączka (ostre)

Gorączka (ostre)

Objawy dodatkowe:

Objawy dodatkowe:

–

Bóle głowy

Bóle głowy

–

Gorączka (stany nieostre)

Gorączka (stany nieostre)

–

Cuchnienie z ust

Cuchnienie z ust

–

Zmęczenie

Zmęczenie

–

Ból zębów

Ból zębów

–

Kaszel

Kaszel

–

ból ucha/ ciśnienie w uchu/pełność

ból ucha/ ciśnienie w uchu/pełność

Zapalenie zatok

Zapalenie zatok

przynosowych

przynosowych

Ostre – do 4 tyg.

Ostre – do 4 tyg.

Podostre – 4-12 tyg.

Podostre – 4-12 tyg.

Przewlekłe – więcej niż 12 tyg.

Przewlekłe – więcej niż 12 tyg.

Ostre nawracające – 4 lub więcej epizodów

Ostre nawracające – 4 lub więcej epizodów

rocznie, każdy z nich trwa dłużej niż 7-10

rocznie, każdy z nich trwa dłużej niż 7-10

dni, bez cech przewlekłego zapalenia

dni, bez cech przewlekłego zapalenia

Nagłe zaostrzenie przewlekłego zapalenia

Nagłe zaostrzenie przewlekłego zapalenia

zatok – nagłe pogorszenie przewlekłego

zatok – nagłe pogorszenie przewlekłego

stanu zapalnego, powrót do stanu

stanu zapalnego, powrót do stanu

poprzedzającego po leczeniu

poprzedzającego po leczeniu

Zapalenie zatok

Zapalenie zatok

przynosowych

przynosowych

Antybiotykoterapia

Antybiotykoterapia

–

W ostrym zapaleniu przez 14 dni

W ostrym zapaleniu przez 14 dni

Amoksycylina

Amoksycylina

Amoksycylina z kwasem klawulanowym

Amoksycylina z kwasem klawulanowym

Azytromycyna

Azytromycyna

Makrolidy (przy nadwrażliwości na antybiotyki

Makrolidy (przy nadwrażliwości na antybiotyki

β

β

-laktamowych

-laktamowych

–

W przewlekłym zapaleniu

W przewlekłym zapaleniu

Leczenie zaostrzeń

Leczenie zaostrzeń

Radykalne leczenie zachowawcze przez kilka tygodni

Radykalne leczenie zachowawcze przez kilka tygodni

Jako przygotowanie do zabiegu operacyjnego

Jako przygotowanie do zabiegu operacyjnego

Leki obkurczające błonę śluzową

Leki obkurczające błonę śluzową

Leki mukolityczne

Leki mukolityczne

Leki przeciwzapalne

Leki przeciwzapalne

–

Steroidy donosowo

Steroidy donosowo

–

Steroidy doustnie

Steroidy doustnie

Płukanie jam nosa

Płukanie jam nosa

Punkcja zatok przynosowych

Punkcja zatok przynosowych

Zapalenie zatok

Zapalenie zatok

przynosowych

przynosowych

Leczenie chirurgiczne z dostępu

Leczenie chirurgiczne z dostępu

zewnętrznego

zewnętrznego

Czynnościowa chirurgia

Czynnościowa chirurgia

wewnątrznosowa zatok

wewnątrznosowa zatok

przynosowych

przynosowych

Nowotwory złośliwe zatok

Nowotwory złośliwe zatok

przynosowych

przynosowych

Rzadkie <1% wszystkich nowotworów

Rzadkie <1% wszystkich nowotworów

złośliwych, około 3% nowotworów górnej

złośliwych, około 3% nowotworów górnej

części dróg oddechowych i pokarmowych

części dróg oddechowych i pokarmowych

Częściej mężczyźni

Częściej mężczyźni

Najczęściej między 50-60 r.ż.

Najczęściej między 50-60 r.ż.

Czynniki ryzyka: pył drzewny, nikiel,

Czynniki ryzyka: pył drzewny, nikiel,

chrom, czynniki chemiczne uwalniane przy

chrom, czynniki chemiczne uwalniane przy

procesach garbowania skór, rafineryjnych

procesach garbowania skór, rafineryjnych

Najczęściej rak płaskonabłonkowy

Najczęściej rak płaskonabłonkowy

Najczęściej w zatokach szczękowych

Najczęściej w zatokach szczękowych

Nowotwory złośliwe zatok

Nowotwory złośliwe zatok

przynosowych - objawy

przynosowych - objawy

Ze strony nosa

Ze strony nosa

–

Niedrożność jednostronna

Niedrożność jednostronna

–

Wyciek z nosa treści śluzowej, ropnej, krwistej, płynu mózgowo-rdzeniowego

Wyciek z nosa treści śluzowej, ropnej, krwistej, płynu mózgowo-rdzeniowego

–

cuchnienie

cuchnienie

Ze strony narządu wzroku

Ze strony narządu wzroku

–

Łzawienie

Łzawienie

–

Ograniczone obrzęki wokół oczu

Ograniczone obrzęki wokół oczu

–

Wytrzeszcz jednostronny

Wytrzeszcz jednostronny

–

Zaburzenia ostrości widzenia, dwojenie

Zaburzenia ostrości widzenia, dwojenie

–

Zaburzenie ruchomości gałki ocznej

Zaburzenie ruchomości gałki ocznej

Ze strony jamy ustnej

Ze strony jamy ustnej

–

Bóle zębów, rozchwianie

Bóle zębów, rozchwianie

–

Zniekształcenie podniebienia i wyrostka zębodołowego

Zniekształcenie podniebienia i wyrostka zębodołowego

–

Przetoka po usunięciu zęba

Przetoka po usunięciu zęba

–

Szczękościsk

Szczękościsk

Twarzowe

Twarzowe

–

Obrzęk lub zniekształcenie nosa i policzka

Obrzęk lub zniekształcenie nosa i policzka

–

Zaburzenia czucia w zakresie nerwu V

Zaburzenia czucia w zakresie nerwu V

Uszne

Uszne

–

Wysiękowe zapalenie ucha

Wysiękowe zapalenie ucha

–

Niedosłuch jedno- lub obustronny

Niedosłuch jedno- lub obustronny

Nowotwory złośliwe nosa i

Nowotwory złośliwe nosa i

zatok przynosowych

zatok przynosowych

Badanie przedmiotowe:

Badanie przedmiotowe:

laryngologiczne, neurologiczne,

laryngologiczne, neurologiczne,

okulistyczne

okulistyczne

Diagnostyka radiologiczna: CT, MRI,

Diagnostyka radiologiczna: CT, MRI,

angiografia, USG

angiografia, USG

Nowotwory złośliwe zatok

Nowotwory złośliwe zatok

przynosowych

przynosowych

Linia Ohngrena – płaszczyzna

Linia Ohngrena – płaszczyzna

przechodząca przez wewnętrzny kąt

przechodząca przez wewnętrzny kąt

oka i kąt żuchwy, która dzieli masyw

oka i kąt żuchwy, która dzieli masyw

sitowo-szczękowy na część tylno-

sitowo-szczękowy na część tylno-

górną (suprastruktura) i przednio-

górną (suprastruktura) i przednio-

dolną (infrastruktura)

dolną (infrastruktura)

Nowotwory złośliwe zatok

Nowotwory złośliwe zatok

przynosowych

przynosowych

Leczenie chirurgiczne

Leczenie chirurgiczne

Radioterapia

Radioterapia

Chemioterapia

Chemioterapia

Leczenie skojarzone

Leczenie skojarzone

Przeżycie 5-letnie około 30%

Przeżycie 5-letnie około 30%

Naczyniakowłókniak

Naczyniakowłókniak

młodzieńczy

młodzieńczy

Najczęstszy nowotwór łagodny tej

Najczęstszy nowotwór łagodny tej

okolicy

okolicy

0,5% wszystkich nowotworów głowy i

0,5% wszystkich nowotworów głowy i

szyi

szyi

Wyłącznie u chłopców w okresie

Wyłącznie u chłopców w okresie

dojrzewania

dojrzewania

Częściej w Azji i Afryce

Częściej w Azji i Afryce

Naczyniakowłókniak

Naczyniakowłókniak

młodzieczy

młodzieczy

Objawy:

Objawy:

–

Nawrotowe, samoistne krwotoki z nosa

Nawrotowe, samoistne krwotoki z nosa

–

Niedrożność jednej lub obu jam nosa

Niedrożność jednej lub obu jam nosa

–

Niedosłuch przewodzeniowy

Niedosłuch przewodzeniowy

–

Deformacja policzka, wytrzeszcz gałki ocznej

Deformacja policzka, wytrzeszcz gałki ocznej

Diagnostyka:

Diagnostyka:

–

Badania radiologiczne: CT, MRI, angiografia

Badania radiologiczne: CT, MRI, angiografia

Leczenie:

Leczenie:

–

Chirurgiczne

Chirurgiczne

–

Radioterapia

Radioterapia

–

Chemioterapia

Chemioterapia

Rak części nosowej gardła

Rak części nosowej gardła

Bardzo rzadki 1/100 000

Bardzo rzadki 1/100 000

Czynniki etiologiczne:

Czynniki etiologiczne:

–

Zakażenie wirusem Ebsteina-Barr

Zakażenie wirusem Ebsteina-Barr

–

Czynnik genetyczny

Czynnik genetyczny

–

Czynniki środowiskowe: stałe spożywanie ryb konserwowanych

Czynniki środowiskowe: stałe spożywanie ryb konserwowanych

w soli, długotrwałe niedobory wit. C

w soli, długotrwałe niedobory wit. C

Objawy – niecharakterystyczne

Objawy – niecharakterystyczne

–

Upośledzenie drożności nosa

Upośledzenie drożności nosa

–

Bóle głowy

Bóle głowy

–

Przerzuty do węzłów chłonnych szyi – często jako I objaw

Przerzuty do węzłów chłonnych szyi – często jako I objaw

–

Jednostronny wysięk w uhu środkowym – naciekanie trąbki

Jednostronny wysięk w uhu środkowym – naciekanie trąbki

słuchowej

słuchowej

–

Zaburzenia widzenia (naciekanie nn II-VI)

Zaburzenia widzenia (naciekanie nn II-VI)

–

Zespół Hornera (naciekanie nn IX-XII i nn autonomicznych

Zespół Hornera (naciekanie nn IX-XII i nn autonomicznych

Leczenie: radioteria, chemioterapia

Leczenie: radioteria, chemioterapia