Warzywa liściowe

Anna Rosikoń

Katarzyna 

Budziar

GRUPA UŻYTKOWA : liściowe
GATUNKI: m.in. sałata siewna, 

szpinak zwyczajny, szpinak 

nowozelandzki, endywia, cykoria 

liściowa, cykoria sałatowa, pietruszka 

naciowa, seler naciowy, burak 

liściowy.

RODZINA BOTANICZNA: 

Sałata siewna – astrowate
Szpinak warzywny – komosowate
Burak liściowy – komosowate
Cykoria sałatowa - astrowate

Sałata siewna, głąbiki 

krakowskie (Lactuca sativa L.) 

Gatunek rośliny jednorocznej. Występuje wyłącznie w uprawie. Uprawiano ją już 

w starożytnej Grecji i Egipcie. W Polsce uprawiana i dziczejąca. 

Chwasty i szkodniki: tasznik pospolity, wiechlina roczna, złocień polny, 

chwastnica jednostronna, jasnota purpurowa, jasnota różowa, pokrzywa 

żegawka, przetacznik bluszczykowy, przetacznik perski, wilczomlecze, 

przytulia czepna, szarłat szorstki. 

Sałata uprawiana w szklarni może być uszkadzana przez mszycę brzoskwiniową, 

mszycę ziemniaczaną smugową oraz mszycę sałatowo-porzeczkową, miniarki 

i ślimaki. Natomiast sałata uprawiana w tunelach foliowych i w polu, poza 

gatunkami wyżej wymienionymi, może być atakowana przez bawełnicę 

topolowo-sałatową, a najczęściej atakującymi szkodnikami są rolnice. Ich 

larwy(drutowce) atakują młode rośliny powodując zniszczenie. Ze względu na 

niemożność stosowania walki chemicznej należy przed założeniem uprawy 

sałaty na polu stwierdzić występowanie tych szkodników i przy dużym 

nasileniu zrezygnować z uprawy.

Choroby grzybowe: Sałata może być porażona przez szarą pleśń i mączniaka 

rzekomego. Ponieważ okres wegetacji sałaty jest bardzo krótki należy bardzo 

ostrożnie stosować preparaty chemicznej ochrony, przestrzegając zasad 

karencji środka.

Zabiegi pielęgnacyjne: na miejscu stałym ograniczają się do niszczenia 

chwastów we wstępnym okresie rozwoju roslin, deszczowaniu w okresie suszy 

i zasilaniu nawozami azotowymi w dwa tygodnie po posadzeniu. Ze względu 

na krótki okres wegetacji i szybki wzrost sałaty, praktycznie nie ma potrzeby 

spulchniania gleby i późniejszego odchwaszczania. Należy dbać o stałą, 

wysoką wilgotność gleby, podlewając w miarę potrzeby. Przesuszenie może 

prowadzić m.in. do gorzknienia liści. Dla zmniejszenia ryzyka chorób, ważne 

jest także utrzymywanie niskiej wilgotności powietrza, gdy temperatura 

wzrasta powyżej 20°C. 

Szpinak warzywny 

(Spinacia oleracea L.) 

Szpinak jest rośliną jednopienną lub dwupienną, wiatropylna. Roślina 1-roczna, o 

krótkim okresie wegetacji. Część jadalna -liście gładkie lub karbowane zebrane 

na krótkiej łodydze w rozetę

Chwasty: dymnica pospolita, gorczyca polna, jaskier polny, komosa biała, 

kurzyślad polny, łoboda rozłożysta, mak polny, mlecz zwyczajny, 

niezapominajka polna, rdest kolankowy, rdest powojowy, starzec zwyczajny, 

szczaw polny.

Szkodnikiem jest śmietka ćwiklanka, której larwa minuje liście szpinaku. Aby nie 

dopuścić do masowego pojawienia się śmietki należy zachować przerwę co 

najmniej 4lata między uprawą szpinaku i buraków, niszczyć chwasty z rodziny 

komosowatych oraz uprawiać szpinak położonych z dala od uprawy buraków.

Choroby grzybowe: Szpinak bywa porażony przez mączniak rzekomy szpinaku. 

Choroba ta objawia się żółtnięciem liści. Zarażenie ma miejsce szczególnie przy 

wilgotnej pogodzie. Przy oprysku należy zwracać uwagę na stan dojrzałości 

roślin i karencję środków ochrony. Chorobie też sprzyja gęsty siew, dlatego 

zaleca się przerywanie zbyt gęstych wschodów. Natomiast jest odporniejszy na 

choroby wirusowe, gromadzi mniej szczawianów, ale więcej azotanów.

Zabiegi pielęgnacyjne: Bardzo ważnym elementem w uprawie szpinaku jest 

niedopuszczenie do zachwaszczenia plantacji, dlatego zazwyczaj konieczne jest 

zastosowanie zalecanych do tego celu herbicydów. Przy stosowaniu środków 

o dłuższym okresie działania (powyżej dwóch miesięcy) należy wziąć pod 

uwagę ich wpływ następczy na rośliny uprawiane w poplonie i odpowiednio 

zaplanować dalszą uprawę. Bardzo często zdarza się, że na tym samym 

stanowisku szpinak uprawiany jest zarówno w cyklu wiosennym, jak i 

jesiennym, przez co unika się niekorzystnego wpływu użytych herbicydów na 

poplon. Jeżeli przed zbiorami na plantacji znajdują się chwasty, konieczne jest 

ręczne ich usuwanie. 

Burak liściowy,

 

boćwina, kapusta 

rzymska

(Beta vulgaris L.)

• Chwasty: komosa biała, żółtlica drobnokwiatowa, szarłat szorstki, rdest 

powojowy, rdest plamisty, tasznik pospolity, tobołki polne, gorczyca polna, 
fiołek polny, chwasty rumianowate, chwastnica jednostronna. 

• Szkodniki: drobnica burakowa, mszyca trzmielinowo-burakowa, omarlica 

ciemna, omarliniec czarny i włochaty, pchełka burakowa i południowa, 
płaszczyniec burakowy, śmietka ćwiklanka, tarczyk mgławy, mątwik burakowy

• Choroby grzybowe: Chwościk burakowy (Cercospora beticola) jest chorobą 

liści. Podczas wilgotnej i ciepłej pogody zarodniki grzyba kiełkują na liściach i 
wnikają przez szparki oddechowe do wnętrza blaszki liściowej. Po kilku dniach 
tworzą się małe plamki z czerwoną obwódką rozszerzające się na kolejne 
części liścia. Wewnątrz obwódek widoczne są czarne punkty i szary nalot 
złożony z trzonków konidialnych. Konidia te, rozsiewane przez deszcz, stanowią 
czynnik rozprzestrzeniający chorobę. 

• Inne choroby grzybowe buraka to: brunatna plamistość liści, mącznik właściwy 

i rzekomy, a także rdza buraka. Objawy tych chorób obserwujemy na liściach. 

Burak liściowy (odmiana buraka zwyczajnego) to roślina dwuletnia uprawiana dla 

liści jako jednoroczna. Wywodzi się z basenu Morza Śródziemnego. Pochodzi od 

buraka dzikiego (Beta maritima L.) rosnącego na wybrzeżach Morza 

Śródziemnego i innych wybrzeżach Europy oraz w południowo-zachodniej Azji.

– Zabiegi pielęgnacyjne: Celem zabiegów pielęgnacyjnych 

stosowanych na plantacjach buraków jest utrzymanie ich przez cały 

okres wegetacji w takim stanie, aby rośliny miały jak najlepsze 

warunki wzrostu. Zabiegi te mają na celu zwalczanie zachwaszczenia, 

doprowadzenie do właściwej obsady roślin, ochronę roślin, 

poprawienie struktury oraz często nawożenie pogłówne. Można 

zastosować herbicydy przedsiewne, aby przygotować glebę do siewu. 

W przypadku, gdy nie stosuje się herbicydów, wszystkie zabiegi 

pielęgnacyjne mają na celu głównie walkę z chwastami. Zaczynamy je 

jeszcze przed wzejściem roślin, stosując lekką bronę. Gdy buraki 

wytworzą pierwsze liście zabieg można powtórzyć. Stosując 

herbicydy, rezygnuje się z bronowania, gdyż zmniejsza to skuteczność 

ich działania.

 W naszych warunkach 

glebowo-klimatycznych duże znaczenie ma też deszczowanie 

buraków.

  Przez 

cały okres wegetacji należy prowadzić walkę z chorobami i 

szkodnikami.

Cykoria sałatowa,

 czerwona 

cykoria

(Cichorium intybus L.)

• Chwasty: tasznik pospolity, chwastnica jednostronna, wiechlina 

roczna, złocień polny, przetacznik perski, przetacznik 
bluszczykowy, rdest plamisty, rdest powojowy, starzec zwyczajny, 
perz właściwy, przytulia czepna, szarłat szorstki i inne. 

• Cykoria jest narażona również na różne choroby grzybowe. 
• Zabiegi pielęgnacyjne: Walkę z chwastami można 

przeprowadzić mechanicznie lub chemicznie. Przy zwalczaniu 
chwastów za pomocą uprawek, bronujemy pole przed wschodami 
roślin, używając brony lekkiej. Bronowanie można powtórzyć, gdy 
rośliny już dobrze zakorzeniają się. Gdy rośliny wytworzą 3-ci listek 
i osiągną wysokość 2-3 cm, przystępuje się do przerywki rośliny co 
15-20 cm.

Jest to odmiana cykorii podróżnik. Cykoria sałatowa jest rośliną 

dwuletnią, która wytwarza duży mięsisty korzeń spichrzowy i rozetę 

liści odziomkowych.

 

 

Dziękujemy za uwagę 