LECZENIE
WODAMI
RADONOWYMI

Autor:
Barbara Grdeń

WODY RADONOWE



Wody radonowe (radoczynne) są
wodami swoistymi, mającymi
zastosowanie w lecznictwie, o ile
zawartość radonu w wodzie
przekracza 74 Bq/l (bekerel/litr).

WODY RADONOWE



W warunkach naturalnych radon
występuje w ilościach śladowych, w
wodach źródlanych i rzecznych w
około 3-5 Bq/l, natomiast dla celów
leczniczych uzyskiwany jest z
naturalnych wypływów bądź z
odwiertów, znacznie rzadziej z
wyrobisk po kopalniach uranowych.

WŁAŚCIWOŚCI
FIZYKOCHEMICZNE
RADONU



radon-222 jest alfa
promieniotwórczym izotopem
należącym do naturalnej rodziny
promieniotwórczej uranu,



powstaje bezpośrednio z radu-226 w
wyniku rozpadu alfa,



radon jest gazem szlachetnym,
bezbarwnym i bezwonnym,



jest 7,6 raza cięższy od powietrza,

WŁAŚCIWOŚCI
FIZYKOCHEMICZNE
RADONU



dobrze rozpuszcza się w wodzie,
zwłaszcza zakwaszonej lub słabo
mineralizowanej, oraz w alkoholach i
kwasach tłuszczowych,



okres połowiczego rozpadu radonu
wynosi 3,825 dnia (praktycznie w
ciągu około półtora miesiąca cała
masa danego zbioru radonu przez
poszczególne rozpady przechodzi w
rad D),

WŁAŚCIWOŚCI
FIZYKOCHEMICZNE
RADONU



ostateczny zanik radonu w organizmie

do ilości nieuchwytnych analitycznie

następuje po 2-3 godzinach, po tym

okresie w ustroju pozostają

promieniotwórcze produkty rozpadu

(osad promieniotwórczy), które emitują

przez pierwsze 7 godzin głównie

promieniowanie alfa i beta, a

powstający następnie rad D staje się

później źródłem długotrwałego, lecz

słabego promieniowania beta.

DZIAŁANIE BIOLOGICZNE
RADONU

Przenikanie radonu i jego pochodnych do

organizmu w czasie kąpieli:



radon przenika przez skórę w niewielkich
ilościach, bo zaledwie 5%, przenikanie
wzrasta jednak znacznie przy
podwyższonej temperaturze i wilgotności,



wchłanianie radonu przez płuca zachodzi
w 95%,a wydalanie radonu z organizmu
ma miejsce w 90% przez płuca, a pozostała
część przez nerki i skórę.

Płuca – narząd krytyczny dla
radonu



Płuca są szczególnie zagrożone ze
względu na osadzanie się produktów
rozpadu radonu w pęcherzykach
płucnych. W trakcie przeciętnej kąpieli
wchłanianie radonu i jego pochodnych
odbywa się przede wszystkim przez
drogi oddechowe, ponieważ nad
lustrem gromadzi się w dużych ilościach
radon i jego pochodne, w konsekwencji
po kąpielach radioaktywność krwi w
68% pochodzi z wdychanego radonu.



Ogółem około 90% pochłoniętej przez
pacjenta energii stanowi promieniowanie
alfa radonu i jego pochodnych.
Natomiast osad promieniotwórczy
osadza się dosyć trwale na skórze i
utrzymuje się przez kilka godzin, przy
czym na skórze owłosionej jest go
dwukrotnie więcej i promieniuje przede
wszystkim promienie beta, które
przenikają aż do tkanki podskórnej.

Rozkład
promieniotwórczości w
organizmie



jest bardzo zróżnicowany i w dużym
stopniu uzależniony jest od ilości tkanki
tłuszczowej w poszczególnych narządach,



w tkance tłuszczowej gromadzi się 25
razy więcej promieniotwórczości niż we
krwi,



w następnej kolejności gromadzi się ona
w korze nadnerczy, wątrobie i mięśniach.

Działanie radonu



przeciwzapalne



odczulające



przeciwbólowe



Właściwości te tłumaczy się
pobudzeniem kory nadnerczy i
zwiększoną produkcją hormonów
sterydowych, zachodzącą
przypuszczalnie przez pobudzenie osi
przysadkowo-podwzgórzowo-
nadnerczowej i przez pobudzenie
kory nadnerczy oraz przez
blokowanie receptorów alfa.



Zwiększona diureza wynika z

działania radonu powodującego

zmniejszenie wchłaniania zwrotnego

jonów sodowych w kanalikach

nerkowych i zwiększonego przepływu

krwi przez nerki.



Po leczeniu radonowym występuje

wzrost czynności gruczołów

wydzielania wewnętrznego

utrzymujący się jeszcze przez około 3

miesiące.

W wielu badaniach
stwierdzono zwiększenie się
w surowicy krwi stężenia:



hormonu
adrenokortykotropowego,



hormonu dojrzewania
pęcherzyków,



hormonu rutenizującego,



hormonu wzrostu.

Wykazano również
wzrost:



kortyzolu,



testosteronu,



estradiolu,



estriolu.

U kobiet w czasie
menopauzy szczególnie
wzrasta poziom:



estradiolu,



estriolu,



hormonu dojrzewania
pęcherzyków,



hormonu lutenizującego.

Wydatnie obniżają one nasilone

objawy okresu przekwitania.



U zdrowych mężczyzn następuje
poprawa wartości nasienia,
natomiast w stanach po
zapaleniu najądrza ma miejsce
pogorszenie tych parametrów.
Zwiększenie liczby plemników i
ich ruchliwości zwiększa
płodność u mężczyzn.

Wpływ kąpieli
radonowych na układ
krwionośny:



Po jednorazowej kąpieli
radonowej u osób bez zmian
naczyniowych, stwierdza się
zwiększenie przepływu krwi
przez tkanki średnio o 400%, w
stosunku do kąpieli w wodzie
gospodarczej.

Radon działa dwuetapowo
na przepływ krwi przez
tkanki:

I ETAP



w pierwszym etapie bardzo szybko
działa – na receptory naczyniowe z
następowym zwiększonym
przepływem krwi przez tkanki i
zwiększeniem wydalania z moczem
kwasu wanilio- migdałowego,

II ETAP



etap drugi występuje po kilku
zabiegach radonowych, dając
długotrwałe pobudzenie gruczołów
wewnątrzwydzielniczych.



Bezpośrednio po kąpielach
radonowych wzrasta
tolerancja na wysiłki
fizyczne, która utrzymuje się
do 1 godziny.

Po kąpielach radonowych u
chorych z miażdżycą naczyń
kończyn dolnych
stwierdzono, że:



spoczynkowy przepływ krwi
przez tkanki, który zależy od
stanu sieci kapilarów i krążenia
obocznego, wzrastał 3,9 krotnie,



maksymalny przepływ, zależny od
dużych naczyń, wzrastał 2,7
krotnie.



Wzrost przepływu krwi przez
tkanki zachodzi wyłącznie
pod wpływem radonu,
natomiast produkty jego
rozpadu nie wykazują takiego
samego działania.

U chorych z zarostowymi
chorobami tętnic
bezpośrednio po kąpielach
radonowych stwierdzono:



wzrost ciepłoty kończyn dolnych,
który był najwyższy w 10 i 30min. po
kąpieli i utrzymywał się ponad 2
godziny u 90% chorych,



zmniejszenie się odczynu opadania
czerwonych krwinek i wzrost
wartości hemoglobiny oraz liczba
czerwonych krwinek w krwi
obwodowej,



powrót wartości albumin do
normy, a obniżenie gamma
globuliny i beta globuliny,



obniżenie poziomu cholesterolu
całkowitego, tłuszczów
całkowitych i trójglicerydów.

Chorych na nadciśnienie po
kąpielach radonowych
wykazano:



obniżenie ciśnienia tętniczego krwi
skurczowego i rozkurczowego, które
utrzymywało się przez 15 dni po
zakończeniu zabiegu,



zwolnienie częstości pracy serca,



zmniejszenie pojemności minutowej
serca,



zwiększenie przepływu krwi przez
nerki,



obniżenie aktywności reninowej
osocza,



zmniejszenie stężenia aldosteronu
w surowicy krwi,



zmniejszenie objętości wody całego
ciała,



zmniejszenie stężenia adrenaliny i
noradrenaliny.

Kąpiele radonowe a
problemy skórne:



u chorych z wypryskiem
kontaktowym następuje
wydłużenie okresów remisji i
zmniejszenie częstotliwości
nawrotów,



w łuszczycy następuje poprawa
stanu klinicznego,

Radonoterapia ma zarówno
wielu zagorzałych
zwolenników, jak i
przeciwników:



z jednej strony mają na to wpływ
obserwowane pozytywne wyniki
kliniczne,



z drugiej brak obiektywnych
zasad dawkowania, oraz obawy
przed rakotwórczym działaniem
mediów radonowych.



Należy przede wszystkim
pamiętać, aby radonoterapię
stosować tylko wtedy, gdy jest to
w pełni bezpieczne i są
spełnione kryteria wskazujące
na możliwość uzyskania
pozytywnych wyników leczenia.

ZABIEGI LECZNICZE



Kąpiele wannowe całkowite i
półkąpiele:

- temperatura 36-37stopni C,
- czas zabiegu 10-20min,
- 3 razy tygodniowo,
- 10-12 kąpieli na kurację, a w
wybranych

przypadkach do 18

kąpieli.



Baseny lecznicze:

- temperatura 26-28 stopni C,
- czas zabiegu do 30 min.,
- dla chorych niesprawnych i
starszych temperatura 28-30
stopni C, czas zabiegu

do 20

min.,
- kąpiel 2-3 razy tygodniowo przez
3-4

tygodnie.

WSKAZANIA



Choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa i
stawów.



Choroby pourazowe oraz stany po
zabiegach operacyjnych narządu ruchu.



Schorzenia, uszkodzenia pourazowe i
stany pooperacyjne obwodowego i
centralnego układu nerwowego.



Choroby tarcz międzykręgowych.



Nadciśnienie tętnicze I i II stopnia oraz
III stopnia bez powikłań.



Choroba niedokrwienna serca:
- dusznica bolesna,
- przebyty zawał mięśnia sercowego,
nie

wcześniej niż 6 miesięcy po

zawale,
- niedokrwienne uszkodzenie mięśnia
sercowego w okresie wydolności,
- zespół płucno-sercowy w okresie
wydolności krążenia,
- kardiomiopatie.



Zaburzenia krążenia obwodowego:
- zarostowe stwardnienie tętnic,
- po odtwórczych operacjach tętnic
bez powikłań, po 3 miesiącach po
operacji,
- po amputacjach kończyn,
- choroba Raynauda,
- samorodna sinica kończyn.