1

Badania wizualne (VT)

czynności mające na celu
umiejscowienie i oceny
powierzchniowych cech jakości
obiektu, takich jak: nieciągłości,
zniekształcenia, ogólny stan
powierzchni ludzkim nieuzbrojonym
okiem lub przy użyciu przyrządów
optycznych, optoelektronicznych,
pomiarowych, itp.

2

Nieciągłości wykrywane w

badaniach wizualnych

1. Niezgodności kształtu

odstępstwa wymiarowe,
uszkodzenia spowodowane niewłaściwym montażem,

2. Nieciągłości powierzchniowe powstające w

procesie wytwarzania
pęknięcia powierzchniowe: kuźnicze, hartownicze,

szlifierskie, wywołane odkształceniem np.

prostowaniem, spowodowane korozją naprężeniową,
spowodowane obróbką plastyczną:

zawalcowania, naderwania, zadziory, zakucia,

zgniecenia zgorzeliny, łuski,

3

Nieciągłości wykrywane w

badaniach wizualnych

2. Nieciągłości powierzchniowe powstające w

procesie wytwarzania
niezgodności spawalnicze; kształtu i

wymiarów, odkształcenia kątowe, przesunięcie

brzegów, niewłaściwa spoina (nadmierny nadlew

lica, brak przetopu)
kompozytów; nierównomierny układ włókien,

nierówność powierzchni,

3. Uszkodzenia eksploatacyjne

korozja,
erozja,
pęknięcia zmęczeniowe,
nieszczelności itp.

4

Badania wizualne (VT)

Kontrola obiektów wykonanych z różnych
materiałów
Wykrywanie nieciągłości materiałowych
powierzchniowych o wymiarach:
• szerokość 0,01 mm (0,001 mm),
• długość 0,1 mm,
• głębokość od 0,1 mm.

5

Istota badań wizualnych

• Badanie samodzielne
• Badania wstępne celem oceny

spełnienia wymagań do dalszych
zabiegów technologicznych lub przed
przeprowadzeniem badań
nieniszczących innymi metodami

• Ocena wskazań nieciągłości w

badaniach nieniszczących innymi
metodami

6

Zastosowanie badań

wizualnych

• odpowiedzialne części samolotów, w

tym silników lotniczych,

• wirniki turbin i generatorów,
• zbiorniki piece, kotły, rurki

wymienników,

• odpowiedzialne części samochodów,
• złącza spawane,
• odlewy i odkuwki,
• obwody drukowane i obwody scalone.

7

Rodzaje badań wizualnych

Bezpośrednie
• badanie powierzchni bezpośrednio

dostępnych do oględzin,

• obserwacje nieuzbrojonym okiem lub z

wykorzystaniem przyrządów optycznych

(lupa, mikroskop,

Pośrednie
• badanie optyczne powierzchni

niedostępnych bezpośrednio do oględzin,

• za pomocą endoskopów, wideoskopów,

peryskopów.

8

Warunki dobrej wykrywalności

nieciągłości

• Kąt padania

wiązki światła
 - 45-85

o

• Dostęp do

badanego obiektu
 - min. 30

o



Oświetlenie

białe naturalne lub sztuczne

min. 300 lx, zalecane 500 lx, (do 2000 lx)

halogenowe, ultrafioletowe



9

Wyposażenie do badań wizualnych

bezpośrednich

• sprzęt badawczy

• przyrządy do pomiaru kształtu oraz wymiarów

spoinomierze

sprzęt optyczny

• lupy pow. 2-12(16)x
• mikroskopy piórkowe,

25-100(300)x

• źródła światła

100-300W

10

Badania wizualne pośrednie

• za pomocą endoskopów,

wideoskopów, peryskopów.

• Endoskop
• Endos – wewnętrzny, skopein –

widzieć.

• sztywne (boroskopy)
• giętkie fiberoskopy, flexoskopy

11

Budowa boroskopu

1

) Końcówka sondy - soczewka lub pryzmat obserwacyjny

2) Układ soczewek pośrednich
3) układ oświetlenia – żarówka lub światłowód, 
4) Okular
5) Układ manipulacyjny

średnica 1,4 – 13,0mm, długość 0,7-3,0 (25)m

kąt pola widzenia 10 -120

o

12

Wykonywanie badań

boroskopowych

13

Badania fiberoskopowe

• kabel światłowodowy –

pełniący role układu

optycznego oraz źródła światła
średnica 0,5-13,0 mm, długość

0,8-3,0m
kąt pola widzenia 30-100

o

• wymienny obiektyw

• manipulator

• okular

14

Badania wideoskopowe

Wideoskop – endoskop wyposażony w

mikrokamerę zabudowaną na końcu
sondy,

• obraz obiektu transmitowany jest na ekran

monitora dodatkowe podłączenie do komputera
umożliwia zapis i analizę otrzymanego obrazu

• średnica 6-12,7mm, długość 1,0-7,5m,
• kąt pola widzenia 50-100

o

• ostrość 2x wyższa niż dla optyki światłowodowej

15

Budowa wideoskopu

16

Zastosowanie VT-

videoskopowych

17

Przebieg badań wizualnych

1. Zapoznanie się badanym obiektem

(technologią wytwarzania, wymaganiami
jakościowymi).

2. Przygotowanie powierzchni obiektu.
3. Wybór metody badania: bezpośrednia, pośrednia.
4. Dobór wyposażenia do badań.
5. Wykonanie badania.
6. Ocena

wykryto nie wykryto nieciągłości,
opis stwierdzonych nieciągłości
znaczenie nieciągłości
decyzja o przydatności obiektu.

7. Dokumentacja wyników badania.

18

Normy - VT

• PN-EN 13927

Badania wizualne

.

Wyposażenie.

• PN-EN 13018 Badania wizualne.

Zasady ogólne.

• PN-EN 970 Badania wizualne złączy

spawanych.

• PN-EN 12454 Wizualne badanie

nieciągłości powierzchni odlewów ze

staliwa